MAHKEMESİ :İcra Hukuk Mahkemesi

Yukarıda tarih ve numarası yazılı mahkeme kararının onanmasını mutazammın 16/04/2018 tarihli ve 2019/5117 Esas-2019/7658 Karar sayılı daire ilamının müddeti içinde tashihen tetkiki alacaklı tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya mahallinden daireye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü :
Alacaklı tarafından çeke dayalı olarak kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla başlatılan takibe karşı keşideci-borçlunun icra mahkemesine başvurusunda, sair itirazları yanında, mahkemeden alınan “ödemeden men” yasağı uyarınca, çekin, bankaya ibrazında ödenmediğini, oysa bankaya ibraz tarihinde hesapta çekin karşılığının bulunduğunu, temerrüde düşmediğini ve ödememe konusunda kusuru bulunmadığını beyanla çek tazminatından sorumlu tutulamayacağını ileri sürerek çek tazimatına itiraz ettiği, mahkemece talebin reddine karar verildiği, borçlu vekilinin temyizi üzerine Dairemizin 04.04.2017 tarih ve 2016/13875 Esas-2017/5324 Karar sayılı ilamıyla takipte talep edilen çek tazminatı yönünden takibin iptal edilmesi gerektiğinden bahisle kararın bozulduğu, bozmaya uyularak... İcra Hukuk Mahkemesi’nin 13.02.2018 tarih ve 2018/9 Esas-2018/47 Karar sayılı kararı ile "davanın kısmen kabulüne, ...çek tazminatı yönünden takibin iptaline" karar verildiği, alacaklı vekilinin temyizi üzerine Dairemizin 16.04.2018 tarih ve 2019/5117 Esas-2019/7658 Karar sayılı ilamı ile onandığı, alacaklı vekilinin karar düzeltme talebinde bulunduğu görülmüştür.
Bir davada mahkemenin veya tarafların yapmış oldukları bir usul işlemi nedeniyle taraflardan biri lehine, dolayısıyla diğeri aleyhine doğan ve gözetilmesi zorunlu olan hakka, usuli kazanılmış hak denilmektedir.
Yargıtay içtihatları ile kabul edilen “usuli kazanılmış hak” olgusunun, birçok hukuk kuralında olduğu gibi yine Yargıtay içtihatları ile geliştirilmiş istisnaları bulunmaktadır. Mahkemenin bozmaya uymasından sonra yeni bir İçtihadı Birleştirme Kararı (09.05.1960 gün ve 21/9 sayılı YİBK) ya da geçmişe etkili bir yeni kanun çıkması karşısında, Yargıtay bozma ilamına uyulmuş olmakla oluşan usuli kazanılmış hak hukukça değer taşımayacaktır. Benzer şekilde, uygulanması gereken bir kanun hükmünün, hüküm kesinleşmeden önce Anayasa Mahkemesince iptaline karar verilirse, usuli kazanılmış hakka göre değil, Anayasa Mahkemesinin iptal kararından sonra oluşan yeni duruma göre karar verilebilecektir (HGK"nun 21.01.2004 gün ve 2004/10-44 E., 19 K.; 03.02.2010 gün ve 2010/4-40 E., 2010/54 K. sayılı kararları).
Bu sayılanların dışında, ayrıca görev, hak düşürücü süre, kesin hüküm itirazı, harç ve maddi hataya dayanan bozma kararlarına uyulmasında olduğu gibi kamu düzeni ile ilgili konularda usuli kazanılmış haktan söz edilemez (Kuru, B.: Hukuk Muhakemeleri Usulü – C. V, 6, b ... 2001, s. 4738 vd).
Öte yandan, maddi hata (hukuki yanılma), maddi veya hukuki bir olayın olup olmadığında veya koşul veya niteliklerinde yanılmayı ifade eder ( Ejder Yılmaz, Hukuk Sözlüğü, Doruk Yayınları, 1. Baskı, 1976, s. 208).
Burada belirtilen maddi hata kavramından amaç; hukuksal değerlendirme ve denetim dışında, tamamen maddi olgulara yönelik, ilk bakışta hata olduğu açık ve belirgin olup, her nasılsa inceleme sırasında gözden kaçmış ve bu tür bir yanlışlığın sürdürülmesinin kamu düzeni ve vicdanı yönünden savunulmasının mümkün bulunmadığı, yargılamanın sonucunu büyük ölçüde etkileyen ve çoğu kez tersine çeviren ve düzeltilmesinin zorunlu olduğu açık hatalardır.
“Maddi hataya dayanan bozma kararına uyulması da usulü müktesep hak teşkil etmez” (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu"nun 15.03.1972 gün ve E:1968/1-277, K:176; 01.03.1995 gün ve E:1995/7-641, K:117; 23.01.2002 gün ve E:2001/1-1010, K:2002/1; ...07.2006 gün ve E:2006/4-519, K:527; 04.11.2009 gün ve E:2009/13-370, K:2009/480 sayılı kararları, Baki Kuru, Hukuk Muhakemeleri Usulü, 6. Baskı, ... 2001, Cilt 5, sayfa 4771 vd.).
Usuli kazanılmış hakkın hukuki sonuç doğurabilmesi için, bir davada ya taraflar ya mahkeme ya da Yargıtay tarafından açık biçimde yapılmış olan ve istisnalar arasında sayılmayan bir usul işlemi ile taraflardan biri lehine doğmuş ve kendisine uyulması zorunlu olan bir hakkın varlığından söz edilebilmesi gerekir (Hukuk Genel Kurulu"nun 24/05/2017 tarih ve 2017/2-1607 Esas, 2017/968 Karar sayılı kararı).
Tüm bu hususlar birlikte değerlendirildiğinde; Dairemizin 04.04.2017 tarih ve 2016/13875 E.-2017/5324 K. sayılı bozma ilâmı maddi hataya dayalı olup, mahkemece bozmaya uyulması, borçlu lehine usuli kazanılmış hak oluşturmaz.
Takip tarihi itibariyle uygulanması gereken 6102 Sayılı TTK"nun 783/3. maddesi; "Muhatap nezdinde karşılığı kısmen veya tamamen bulunmayan bir çek düzenleyen kişi, çekin karşılıksız kalan bedelinin %10"unu ödemekle yükümlü olduktan başka, hamilin bu yüzden uğradığı zararı da tazmin eder" hükmünü içermektedir.
Çeki keşide eden kimsenin, bu çekin karşılığı olan miktarı, ibraz süresi içerisinde muhatap banka nezdinde bulundurması zorunludur.
Somut olayda, takip dayanağı 21/01/2015 keşide tarihli, 200.000,00 USD bedelli çekin, 21/01/2015 tarihinde muhatap bankaya ibraz edildiği, ibrazında banka tarafından “İşbu çek hakkında... 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2014/108 D.İş sayılı ödeme yasağı kararı konulduğundan hiçbir işlem yapılmamıştır” şerhinin düşüldüğü, muhatap banka tarafından mahkemeye yazılan 09/07/2015 tarihli yazıda; çekin ibraz tarihinde çek hesabının müsait olduğu, ödeme yasağı kararı gereği ödeme yapılamadığının bildirildiği görülmektedir.
Diğer taraftan, ödeme yasağı kararının keşideci-borçlu şirket tarafından yapılan müracaat üzerine, .... Asliye Hukuk Mahkemesi"nin 2014/108 D.İş sayılı dosyası üzerinden verilen ara karar gereği konulduğu anlaşılmaktadır. Buna göre, ödeme yasağı kararının keşideci-borçlu şirketin talebi üzerine verildiği dikkate alındığında, çek karşılığı bulundurulsa dahi çek bedelinin ödenmemesinden dolayı keşideci-borçlu şirketin çek tazminatından sorumlu tutulmaması düşünülemez
O halde bozma kararımız maddi hataya müstenid olmakla maddi hataya dayalı bozma ve bozmaya uyma kararı, borçlu lehine usuli kazanılmış hak oluşturmayacağından, mahkemece çek tazminatına yönelik borca itirazın reddi gerekirken, yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz olup kararın yukarıdaki nedenlerle bozulması gerekirken onandığı anlaşılmakla alacaklı vekilinin karar düzeltme isteminin kabulü gerekmiştir.
SONUÇ: Alacaklının karar düzeltme isteminin kabulü ile Dairemizin 16/04/2018 tarihli ve 2019/5117 Esas - 2019/7658 K. sayılı onama ilâmının kaldırılmasına,....İcra Hukuk Mahkemesi"nin 13/02/2018 tarih ve 2018/9 Esas 2018/47 Karar sayılı kararının yukarıda açıklanan nedenlerle İİK"nin 366. ve HUMK’nin 428. maddeleri uyarınca BOZULMASINA, 17/09/2019 gününde oy birliğiyle karar verildi.