Danıştay 6. Daire 2019/14276 Esas 2021/7774 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/14276
Karar No : 2021/7774

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ... Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVACI) : ...

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Ankara İli, Çankaya İlçesi, ... Mahallesi, ... parsel sayılı taşınmazda ruhsatsız yapı yapıldığından bahisle, 3194 sayılı İmar Kanununun 32. maddesi uyarınca anılan yapının yıkımına, yıkımdan 1 gün önce yapının elektrik ve suyunun kesilmesine ilişkin ... tarih ve ... sayılı Çankaya Belediye Encümeni kararı ile aynı Kanunun 42. maddesi uyarınca para cezası verilmesine ilişkin ... tarih ve ... sayılı Çankaya Belediye Encümeni kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda; dava konusu yıkım işlemi yönünden davanın reddi, para cezası yönünden ise, kısmen davanın reddi, kısmen işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararının, Danıştay Ondördüncü Dairesinin 05/06/2018 tarih ve E:2015/8161, K:2018/4382 sayılı kararıyla yıkıma ilişkin kısmının onanması, para cezasına ilişkin kısmının ise bozulması üzerine bozma kararına uyularak, Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında Kullanılacak 2012 Yılı Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğ dikkate alındığında, uyuşmazlık konusu yapının, 3/A yapı sınıfı ve grubuna dahil olduğu, 1/A yapı sınıfı ve grubu üzerinden temel para cezasının hesaplandığı bilirkişi raporu esas alındığında verilen para cezasının hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle para cezasının iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu, Mahkeme kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Ankara İli, Çankaya İlçesi, ... l Mahallesi, ... parsel sayılı taşınmazda ruhsatsız 20,00 m. x 6,50 m. ebatlarında tek katlı yapı yapıldığının davalı idare elemanlarınca 03/09/2012 tarihinde tespiti üzerine, 3194 sayılı İmar Kanununun 32. maddesi uyarınca anılan yapının yıkımına, yıkımdan 1 gün önce yapının elektrik ve suyunun kesilmesine ilişkin ... tarih ve ... sayılı Çankaya Belediye Encümeni kararı ile aynı Kanunun 42. maddesi uyarınca para cezası verilmesine ilişkin ... tarih ve ... sayılı Çankaya Belediye Encümeni kararının istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2. fıkrasında; ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, fıkrada belirtilen şekilde hesaplanan para cezasının verileceği, aynı fıkranın (a) bendinde; yapı sınıflarına ve gruplarına göre yapının inşaat alanı üzerinden hesaplanmak üzere, mevzuata aykırılığın her bir metrekaresi için verilecek para cezasının miktarı belirtilerek, bu miktarların her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298. maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında bir Türk Lirasının küsuru da dikkate alınmak suretiyle artırılacağı, (c) bendinde ise; artırım sebepleri sayılmış, bu arttırım sebepleri uyarınca tespit edilen miktarların temel para cezası miktarına ayrı ayrı hesap edilerek ilave olunacağı düzenlemelerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen hükümlerin değerlendirilmesinden; ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak yapılan yapılar nedeniyle verilecek para cezası miktarının belirlenmesinde dikkate alınacak temel ölçütün; yapı sınıfı ve grubu ile ruhsatsız veya ruhsata aykırı imalat alanının, varsa aykırılıktan etkilenen alanın katılması suretiyle bulunacak alan olduğu, temel ceza miktarı belirlendikten sonra maddede öngörülen arttırım sebeplerinin varlığı halinde artırım sebeplerinin ayrı ayrı hesaplanacağı ve bunların toplamlarının alınması suretiyle toplam ceza miktarının bulunacağı ve bulunan bu miktarın belediye encümeni tarafından imar para cezası olarak verileceği anlaşılmaktadır.
3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendinde, temel para cezasının hesaplanmasında, yapı inşaat alanı ve yapı sınıfı/grubu temel kriterler olarak öngörüldüğünden, temel para cezasının bu kriterlere aykırı olarak hesaplandığının tespit edilmesi halinde, aykırılığı tespit edilen para cezası miktarına (c) bendinde öngörülen artırım oranları uygulanarak belirlenen toplam para cezasının da tamamının iptal edilmesi gerektiği, bununla beraber, temel para cezasının, 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendinde öngörülen kriterlere uygun olarak hesaplandığı, ancak, (c) bendinde öngörülen artırım sebebi veya sebeplerinin uygulanması koşullarının oluşmadığının anlaşılması halinde ise para cezasının sadece hukuka aykırılığı tespit edilen artırım sebebine isabet eden kısım yönünden kısmen iptaline karar verilmesi gerekmektedir.
Uyuşmazlıkta; idarece uyuşmazlığa konu imalatlar için, 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendi uyarınca, 130,00 m² aykırılıktan etkilenen alan ve 3/A yapı sınıfı/grubu esas alınarak temel para cezasının belirlendiği ve aynı fıkranın (c) bendinin 4., 6., 8., 12. ve 13. alt bentleri uyarınca artırım uygulandığı; İdare Mahkemesince yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda hazırlanan raporda, idarece aykırılıktan etkilenen alanın doğru hesaplandığı ancak, yapının 3/A'ya değil, 1/A yapı sınıfı/grubuna (baraka veya geçici kullanımı olan küçük yapılar) dahil olduğu, anılan artırım nedenlerinden sadece c.8 ile c.12'nin uygulanabileceği tespitlerine yer verildiği; Dairemizin yukarıda bahsi geçen bozma kararında, dosyadaki bilgi belgeler ile anılan bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden, uyuşmazlığa konu yapının oto tamir işletmecisi olarak faaliyet göstermesi nedeniyle idarenin 3/A yapı sınıfı ve grubu değerlendirmesinin yerinde olduğu sonucuna varıldığı; İdare Mahkemesince ise, bozma kararına uyularak fakat hatalı değerlendirilerek uyuşmazlığa konu yapının 3/A yapı sınıfı ve grubuna (küçük sanayi tesisleri) dahil olduğu, diğer bir deyişle davalı idarenin yapı sınıfı ve grubu değerlendirmesinin yerinde olduğu sonucuna varılmasına rağmen para cezasının tamamının iptaline karar verildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda; dava konusu para cezası hakkında anılan temel para cezası ve artırımların mevzuata uygunluğu değerlendirilerek karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ve araştırma ile dava konusu para cezasının tamamının iptaline ilişkin temyize konu İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
Öte yandan; 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasının (c) bendinin 4. alt bendi ve 13. alt bendi uyarınca artırım uygulanabilmesi için, gerek işlemin dayanağı yapı tatil zaptında, gerekse de encümen kararında yapının mevcut haliyle veya öngörülen bir afet tehlikesi karşısında can ve mal emniyetini hangi yönden tehdit ettiğine ilişkin ve çevre ve görüntü kirliliğine sebebiyet verdiğine ilişkin somut tespitte bulunulması gerektiği gibi aynı bendin 6. alt bendi uyarınca artırım uygulanabilmesi için ise, ilgili taşınmazın bulunduğu alanda yapılaşmanın tümüyle yasaklanmış (1. derece askeri yasak bölge, 1. derece arkeolojik veya doğal sit alanları vb.) olduğuna ilişkin bilgi ve belgelerin tutanakta ya da işlemde açıkça ortaya konulması gerektiğinden, yeniden verilecek kararda bu hususların da değerlendirilmesi gerektiği açıktır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin temyize konu ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 08/06/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.