Danıştay 8. Daire 2018/2142 Esas 2021/2928 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/2142
Karar No : 2021/2928

DAVACI : …Derneği adına …

DAVALI : … Bakanlığı - ANKARA
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU :
1-14/02/2018 tarihli ve 30332 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği'nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 2. maddesiyle 07/09/2013 tarihli ve 28758 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği'nin "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasına eklenen (ğğ) ve (jj) bentleri, aynı Yönetmeliğin 5. maddesiyle değişik anılan Yönetmeliğin "Ortaöğretime geçiş esasları" başlıklı 20. maddesinin 1/b-c ve 3/b-c maddelerinde puana yer vermemek suretiyle eksik düzenlemenin, aynı Yönetmeliğin 6. maddesiyle değişik anılan Yönetmeliğin "Öğrenci yerleştirme ve nakil komisyonu" başlıklı 23. maddesinin 2. fıkrasının (a) ve (ç) bentleri ile "Öğrenci yerleştirme ve nakil komisyonu" başlıklı 23. maddesinin 2. fıkrasına kontenjan yetersizliği nedeniyle tercihine yerleşemeyen öğrencilere yer vermemek suretiyle eksik düzenlemenin,
2- Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretime Geçiş Yönergesi’nin "Merkezi Sınav" başlıklı 5. maddesi, anılan Yönergenin "Merkezi Yerleştirme" başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi ile anılan Yönergenin "Yerel Yerleştirme" başlıklı 9. maddesinin 2. ve 3. fıkralarının iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Davacı tarafından ğğ bendinin yasal dayanağının olmadığı; jj bendi yönünden ise coğrafi bütünlük esasından mahalle mi, köy mü, il mi yoksa ilçenin mi kastedildiğinin belli olmadığı, eğitimde süreklilik esasının coğrafi bütünlük esasının olumsuzluklarını ortadan kaldıracak nitelikte olmadığı, bu sürecin belirsizlik ve keyfiyete neden olacağı, bu durumda tercih ettiği okullara kayıt yaptıramayan veya mecburen bir okul tercih eden ortaöğretim öğrencilerinin karşımıza çıkacağı, ortaöğretim kayıt alanını belirleme yetkisinin il ve ilçe müdürlüklerince belirlenmesinin de belirsizlik yaratacağı, 20. maddenin 1. fıkrasında ortaöğretime geçiş esaslarının kurala bağlandığı, bu fıkranın b ve c bentlerinde yalnızca tercihlere yer verildiği, diğer bentlerin aksine puana yer verilmediği, aynı durumun 3. fıkranın b ve c bentlerinde de olduğu ve bu düzenlemenin başarılı öğrencileri dezavantajlı konuma düşüreceği ve başarıyı önemsizleştireceği, nakil ve yerleştirmelerin ortaöğretim kayıt alanı içinde tercihe bağlı olarak öğrenci alan okullara dengeli bir şekilde yapılması için okul türlerinin dengeli dağılımı ile objektif ve sübjektif açıdan ulaşım olanaklarının yeterli olması gerektiği, ortaöğretim kayıt alanı içindeki okullara yerleşemeyen öğrencilerin aynı merkez ilçe/ilçedeki diğer ortaöğretim kayıt alanı içindeki okullara yerleştirme aşamasına geçileceği, bu aşamada öngörülen ortaöğretim kayıt alanı içindeki okullara yerleşemeyen öğrenciler için diğer ortaöğretim kayıt alanı içinde en az iki ortaöğretim kayıt alanının olması gerektiği, dava konusu edilen maddede buna ilişkin açık bir düzenleme bulunmadığı, 23. maddesinin 2. fıkrasına kontenjan yetersizliği nedeniyle tercihine yerleşemeyen öğrencilere yer vermemek suretiyle eksik düzenleme yönünden ise ikinci fıkraya göre komisyonun boş kontenjanı bulunan okullara öğrencilerin tercihine göre yerleştirme yapmak zorunda olduğu ancak komisyona bu görev verilirken kontenjan yetersizliği nedeniyle tercihine yerleşemeyen öğrencilerle ilgili hangi işlemlerin yapılacağı konusunda bir düzenleme getirilmediği, bu fıkrada öngörülen aynı merkez ilçe ve öğrencilerin tercihi sınırlamaları dikkate alındığında bu olasılığın gerçekleşmesi olasılığının çok yüksek olduğu, bu durumun hukuki güvenlik ilkesine aykırılık teşkil ettiği, dava konusu Yönerge yönünden ise Yönergede yer alan kriterlerin sırasının belli olmadığı, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinden sorulara yer verilmesi ve tüm öğrencilerin bu soruları cevaplamak zorunda bırakılmasının hukuka aykırı olduğu, ayrıca tercihlerinde farklı genel müdürlüklere bağlı okullara yer verecek öğrencilerin yerel yerleştirme işlemlerinde adı geçen genel müdürlükler ile il/ilçe milli eğitim müdürlükleri arasında nasıl bir koordinasyonun sağlanacağının belirsiz olduğu ileri sürülmüştür.

DAVALININ SAVUNMASI :
Milli Eğitim Bakanlığı'na vatandaşlarca iletilen sözlü ve yazılı taleplerde ikametgah adresine yakın ve sınavsız öğrenci alacak okul olmasının yoğun olarak istenildiği, bu doğrultuda merkezi sınavla alacak okullar, pansiyonlu okullar ve ortaöğretim kayıt alanı içindeki okullar olarak sistemin düzenlendiği, jj bendi yönünden ortaöğretim kayıt alanı belirlenirken coğrafi bütünlük esasını en iyi gözetecek kurum olarak hangi okulların hangi adrese dayalı olacağı hususunda il milli eğitim müdürlüklerinin yetkilendirildiği, Yönetmeliğin 20. maddesinde ortaokul veya imam hatip ortaokulunu bitiren öğrencilerin bilgi, beceri ve yetenekleri doğrultusunda ortaöğretim kurumlarına nasıl geçiş yapabileceklerinin açık ve net olarak belirtildiği, buna ilişkin detaylara Yönerge ve kılavuzda yer verildiği, 23. maddedeki düzenleme ile öğrencilerin mağduriyetlerinin önüne geçilmesinin amaçlandığı, bununla birlikte kayıt alanı içerisindeki okullar belirlenirken toplumun da talepleri dikkate alınarak Ortaöğretim Genel Müdürlüğü, Din Öğretimi Genel Müdürlüğü ve Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüklerinin en az bir okulunun bulunacağı şekilde adil bir dağılımın sağlanmaya çalışıldığı, dolayısıyla ikinci bir kayıt alanı oluşturulmasında somut bir fayda bulunmadığı, dava konusu Yönerge yönünden ise Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinden muaf olmak isteyen öğrencinin velisinin başvurusu üzerine gerekli değerlendirmeler yapıldıktan sonra öğrenci bu dersten muaf tutulacaksa okul yönetimince bu durumun e-okul sistemine işlendiği ve dava konusu Yönergede hukuka aykırılık bulunmadığı savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Dava konusu edilen Yönetmelik hükümleri yönünden davanın reddi; dava konusu Yönerge yönünden ise davanın ehliyet yönünden reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …

DÜŞÜNCESİ : 14.02.2018 tarihli ve 30332 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumlan Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 2. maddesiyle 07.09.2013 tarihli ve 28758 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumlan Yönetmeliği'nin "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasına eklenen ğğ ve jj bentleri, Yönetmeliğin 5. maddesiyle değişik "Ortaöğretime geçiş esasları" başlıklı 20. maddesinin 1/b-c ve 3/b-c maddelerinde puana yer vermemek suretiyle eksik düzenlemenin, Yönetmeliğin 6. maddesiyle değişik "Öğrenci yerleştirme ve nakil komisyonu" başlıklı 23. maddesinin 2. fıkrasının a ve ç bentleri ile "Öğrenci yerleştirme ve nakil komisyonu" başlıklı 23. maddesinin 2. fıkrasının kontenjan yetersizliği nedeniyle tercihine yerleşemeyen öğrencilere yer vermemek suretiyle eksik düzenlemenin ve Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretime Geçiş Yönergesi’nin "Merkezi Sınav" başlıklı 5. maddesi, "Merkezi Yerleştirme" başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasının b bendi ile "Yerel Yerleştirme" başlıklı 9. maddesinin 2. ve 3. fıkralarının iptali istemidir.
Yenilenen ortaöğretim sistemi ile öğrencilerin sunulan ortaöğretim programları içerisinden ilgi, yetenek ve tercihine göre sınav puanı aranmaksızın ikametgahına yakın okullara yerleştirilebilmelerine imkan vermek amacıyla adrese dayalı kayıt sisteminin oluşturulduğu, 2017-2018 eğitim ve öğretim yılında ortaokul ile imam hatip ortaokullarının 8. sınıfını tamamlayan öğrencilerin %10'luk diliminin başta fen liseleri, sosyal bilimler liseleri olmak üzere proje okulu olarak İl Milli Eğitim Müdürlüklerince teklif edilip Bakanlık tarafından belirlenen eğitim kurumlarına, %90'lık diliminin ise İl Milli Eğitim Müdürlüklerinin çalışması sonucunda belirlenen ortaöğretim kayıt alanları kapsamındaki eğitim kurumlarına sınavsız ve tercihlere bağlı olarak yerleştirileceği, ortaöğretim kayıt alanlarının İl Milli Eğitim Müdürlüklerinin hazırladığı çalışma ile sadece bir mahalle ya da ilçe bazında değil, öğrencilerin tamamladığı ortaokul ile sınavsız olarak yerleşebileceği ortaöğretim kurumlarının ilişkilendirilerek oluşturulduğu, il/ilçe bünyesinde birden fazla ortaöğretim kayıt alanının oluşturulacağı, soruların 8. Sınıf ünite öğrenme alanı, konu ve kazanım çizelgesi dikkate alınmak suretiyle hazırlandığı, din kültürü ve ahlak bilgisi dersinin zorunlu derslerden olduğu, ancak velilerin yazılı isteği doğrultusunda öğrencilerin muaf tutulduğu, azınlık okullarında okuyan gayrimüslimlere ise kendi dinlerinden soru hazırlandığı, her ne kadar öngörülebilirlik ilkesi gereği takdir yetkisinin keyfiliğe varacak uygulamalara yol açmaması, hukuki güvenlik ve istikrar ilkesi gereği eğitim sistemiyle sık sık oynamamak ve sürprizlerle karşılaşmamak gerektiği açık ise de anılan sistemle hiçbir öğrencinin kendisinin ve velisinin isteği dışında bir okula yönlendirilmeyeceği şeklindeki idari güvenceye itibar edilmesi gerektiği anlaşıldığından davanın reddine karar verilmesi gerekeceği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ SÜREÇ :
Dava; 14/02/2018 tarihli ve 30332 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği'nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 2. maddesiyle 07/09/2013 tarihli ve 28758 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği'nin "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasına eklenen (ğğ) ve (jj) bentleri, aynı Yönetmeliğin 5. maddesiyle değişik anılan Yönetmeliğin "Ortaöğretime geçiş esasları" başlıklı 20. maddesinin 1/b-c ve 3/b-c maddelerinde puana yer vermemek suretiyle eksik düzenlemenin, aynı Yönetmeliğin 6. maddesiyle değişik anılan Yönetmeliğin "Öğrenci yerleştirme ve nakil komisyonu" başlıklı 23. maddesinin 2. fıkrasının (a) ve (ç) bentleri ile "Öğrenci yerleştirme ve nakil komisyonu" başlıklı 23. maddesinin 2. fıkrasına kontenjan yetersizliği nedeniyle tercihine yerleşemeyen öğrencilere yer vermemek suretiyle eksik düzenlemenin ve Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretime Geçiş Yönergesi’nin "Merkezi Sınav" başlıklı 5. maddesi, anılan Yönergenin "Merkezi Yerleştirme" başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi ile anılan Yönergenin "Yerel Yerleştirme" başlıklı 9. maddesinin 2. ve 3. fıkralarının iptali istemiyle açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
İlgili Mevzuat:
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 'Eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi' başlıklı 42. maddesinde; "Kimse, eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz. Öğrenim hakkının kapsamı kanunla tespit edilir ve düzenlenir." hükmüne yer verilmiştir.
1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu'nun 'Ferdin ve toplumun ihtiyaçları' başlıklı 5. maddesinde; "Milli eğitim hizmeti, Türk vatandaşlarının istek ve kabiliyetleri ile Türk toplumunun ihtiyaçlarına göre düzenlenir." hükmü, 'Yöneltme' başlıklı 6. maddesinde; "Fertler, eğitimleri süresince, ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve doğrultusunda çeşitli programlara veya okullara yöneltilerek yetiştirilirler. Milli eğitim sistemi, her bakımdan, bu yöneltmeyi gerçekleştirecek biçimde düzenlenir. Bu amaçla, ortaöğretim kurumlarına, eğitim programlarının hedeflerine uygun düşecek şekilde hazırlık sınıfları konulabilir. Yöneltmede ve başarının ölçülmesinde rehberlik hizmetlerinden ve objektif ölçme ve değerlendirme metotlarından yararlanılır." hükmü, orta öğretim kurumlarının düzenlendiği 'Kapsam' başlıklı 26. maddesinde; "Ortaöğretim; ilköğretime dayalı dört yıllık zorunlu örgün veya yaygın öğrenim veren genel, mesleki ve teknik öğretim kurumları ile mesleki eğitim merkezlerinin tümünü kapsar. Bu okul ve kurumları bitirenlere, bitirdikleri programın özelliğine göre diploma verilir. Ancak mesleki eğitim merkezi öğrencilerinin diploma alabilmeleri için Millî Eğitim Bakanlığınca belirlenen fark derslerini tamamlaması zorunludur." hükmü, 'Ortaöğretimden yararlanma hakkı' başlıklı 27. maddesinde; "İlköğretimini tamamlayan ve ortaöğretime girmeye hak kazanmış olan her öğrenci, ortaöğretime devam etmek ve ortaöğretim imkanlarından ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde yararlanmak hakkına sahiptir." hükmü, 'Amaç ve görevler' başlıklı 28. maddesinde; "Ortaöğretimin amaç ve görevleri, Milli Eğitimin genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak, bütün öğrencilere ortaöğretim seviyesinde asgari ortak bir genel kültür vermek suretiyle onlara kişi ve toplum sorunlarını tanımak, çözüm yolları aramak ve yurdun iktisadi sosyal ve kültürel kalkınmasına katkıda bulunmak bilincini ve gücünü kazandırmak, öğrencileri, çeşitli program ve okullarla ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve doğrultusunda yüksek öğretime veya hem mesleğe hem de yüksek öğretime veya hayata ve iş alanlarına hazırlamaktır. Bu görevler yerine getirilirken öğrencilerin istekleri ve kabiliyetleri ile toplum ihtiyaçları arasında denge sağlanır." hükmü yer almıştır.
652 sayılı Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 2. maddesinde " .. Eğitim ve öğretimin her kademesi için ulusal politika ve stratejileri belirlemek, uygulamak, uygulanmasını izlemek ve denetlemek, ortaya çıkan yeni hizmet modellerine göre güncelleyerek geliştirmek; eğitim sistemini yeniliklere açık, dinamik, ekonomik ve toplumsal gelişimin gerekleriyle uyumlu biçimde güncel teknik ve modeller ışığında tasarlamak ve geliştirmek..." Milli Eğitim Bakanlığı'nın görevleri arasında sayılmıştır.
07/09/2013 tarih ve 28758 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği'nin 'Tanımlar' başlıklı 4. maddesinin 1. Fıkrasının ğğ bendinde merkezi sınav Fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, proje uygulayan eğitim kurumları ile mesleki ve teknik Anadolu liselerinin Anadolu teknik programlarına öğrenci yerleştirme amacıyla Bakanlıkça yapılan sınav, (ii) bendinde; ortaokul başarı puanı (OBP); ortaokulun 6, 7 ve 8. sınıf seviyesinde alınan yılsonu başarı puanlarının aritmetik ortalaması, (jj) bendinde; ortaöğretim kayıt alanı; eğitimde süreklilik ve coğrafi bütünlük esasına dayalı olarak öğrenci sayısı, okul türü, kontenjan ve donanımları göz önünde bulundurularak il/ilçe millî eğitim müdürlüğünce ortaokul ve liselerin birbirleri ile eşleştirildiği ve tercihe bağlı olarak kayıt yapılabilecek farklı ortaöğretim kurumlarından oluşturulan alan olarak tanımlanmış; 'Ortaöğretime geçiş esasları' başlıklı 20. maddesinde; "Ortaokulu veya imam hatip ortaokulunu bitiren öğrenciler bilgi, beceri ve yetenekleri doğrultusunda; a) Merkezi sınav puanıyla, b) Ortaöğretim kayıt alanı içindeki okullara tercihe bağlı olarak, c) Ortaöğretim kayıt alanı dışındaki pansiyonlu okullara tercihe bağlı olarak, ç) Merkezi sınav ile birlikte yetenek sınavı puanıyla, d) Yetenek sınav puanıyla, ortaöğretim kurumlarına geçiş yaparlar. Birinci fıkranın (a), (b), (c) ve (ç) bentlerinde belirtilen yerleştirme ve kayıtlara ilişkin usul ve esaslar, Bakanlıkça hazırlanan yönerge ve/veya kılavuz, (d) bendi ise genelge ile belirlenir. Ortaöğretime geçiş sistemine bağlı olarak yapılan yerleştirme ve kayıt işlemleri; a) Merkezi sınav puanı ile öğrenci alan okulların açık kontenjanlarına, puan üstünlüğüne göre, b) Ortaöğretim kayıt alanı içindeki okulların açık kontenjanlarına, tercihe bağlı olarak, c) Pansiyonlu okullarda belirlenen pansiyon kontenjanı kadar (...) uzaktan yakına ilkesi gözetilerek tercihe göre, ç) Merkezi sınav ile birlikte yetenek sınavı ile öğrenci alan okulların açık kontenjanlarına, puan üstünlüğüne göre, d) Güzel sanatlar liseleri, spor liseleri ile klasik sanatlar ve musiki, hafızlık, görsel sanatlar ve spor programı/projesi uygulayan Anadolu imam hatip liselerine yetenek sınav puanı ve OBP kullanılarak puan üstünlüğüne göre, yapılır. Özel ortaöğretim okullarına geçişler, 20/3/2012 tarihli ve 28239 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliğinin ilgili hükümleri doğrultusunda yapılır." hükmü düzenlenmiş, 'Öğrenci yerleştirme ve nakil komisyonu' başlıklı 23. maddesi uyarınca; birden fazla ortaöğretim kurumu bulunan okullar arasında koordinasyonu sağlamak üzere millî eğitim müdürlükleri bünyesinde her ders yılı sonunda öğrenci yerleştirme ve nakil komisyonu kurulacağı, Komisyonca nakil ve yerleştirmelerinin, ortaöğretim kayıt alanı içinde tercihe bağlı olarak öğrenci alan okullara dengeli bir şekilde yapılacağı, ancak, Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretime Geçiş Yönergesi ve/veya Kılavuzu hükümleri çerçevesinde ortaöğretim kayıt alanı içindeki okullara yerleşemeyen öğrencilerin, aynı merkez ilçe/ilçedeki diğer ortaöğretim kayıt alanlarındaki boş kontenjanı bulunan okullara tercihe ve OBP üstünlüğüne bağlı olarak yerleştirileceği; 'Ortaöğretim kurumlarına yerleştirme, nakil ve geçişler' başlıklı geçici 9. maddesinin 1. fıkrası uyarınca Yönetmelikte yer alan yerleştirme, nakil ve geçişlere ilişkin hükümlerin, 2018-2019 eğitim ve öğretim yılından itibaren ortaokul ile imam hatip ortaokullarının 8 inci sınıfını tamamlayıp ortaöğretim kurumlarına yerleşen öğrencileri kapsayacağı hususları düzenlenmiştir.
Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretime Geçiş Yönergesi'nin "Merkezî Sınav" başlıklı 5. maddesinde; "(1)Sınav, sözel ve sayısal olmak üzere iki bölümden oluşur. Sözel bölümde, Türkçe, din kültürü ve ahlâk bilgisi, T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük ile yabancı dil; sayısal bölümde ise matematik ve fen bilimleri alanlarından sorular yer alır. Sınav aynı gün içerisinde iki oturum hâlinde uygulanacaktır. Sınav tarihi, yeri, uygulanması ve diğer hususlar her yıl Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğünce hazırlanacak kılavuzda belirtilir. (2) Sınav soruları, 8’inci sınıf Türkçe, matematik, fen bilimleri, din kültürü ve ahlak bilgisi, T.C. inkılâp tarihi ve Atatürkçülük ve yabancı dil derslerinin öğretim programlarında belirlenen kazanımlar esas alınarak öğrencinin okuduğunu anlama, yorumlama, sonuç çıkarma, problem çözme, analiz yapma, eleştirel düşünme, bilimsel süreç becerileri ve benzeri becerilerini ölçecek nitelikte hazırlanır."; "Merkezî sınav puanının hesaplanması" başlıklı 6. maddesinde; "Merkezî sınav puanının hesaplanmasına ilişkin açıklamalar sınav kılavuzunda yer alır."; "Ortaöğretim Kurumlarına Yerleştirme" başlıklı 7. maddesinde; "(1) Ortaöğretim kurumlarına resmî ve özel ortaokullar, imam hatip ortaokulları ve geçici eğitim merkezlerini (GEM) bitiren öğrenciler, kayıt alanı, bilgi, beceri ve yetenekleri doğrultusunda sınavlı veya sınavsız olarak yerleştirilir."; "Merkezi Yerleştirme" başlıklı 8. maddesinde; "(1) Merkezi sınav puanıyla öğrenci alan okullara yerleştirme: a) Merkezi sınav puanı ile öğrenci alan okulların belirlenen kontenjanlarına, puan üstünlüğüne göre, tercihleri doğrultusunda Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğünce yapılır. b) Merkezi sınavla öğrenci alan okullarda merkezi sınav puanının eşitliği hâlinde; Ortaokul Başarı Puanına (OBP), öğrencinin doğum tarihine göre yaşı küçük olana, 8’inci, 7’nci ve 6’ncı sınıflardaki YBP üstünlüğüne, okula özürsüz devamsızlık yapılan gün sayısının azlığına ve tercih önceliği durumlarına bakılarak yerleştirme yapılır. c) Merkezi sınav ile birlikte yetenek sınavı ile öğrenci alan okulların belirlenen kontenjanlarına, puan üstünlüğüne göre yerleştirme yapılır."; "Yerel Yerleştirme" başlıklı 9. maddesinde; "(1) Sınavsız öğrenci alan okullara yerleştirme işlemi, il ve ilçe millî eğitim müdürlüklerince belirlenen ortaöğretim kayıt alanları içindeki sınavsız öğrenci alan ortaöğretim kurumlarına belirlenen kontenjanlara göre yapılır. (2) Yerel Yerleştirme işlemleri, okulun bağlı bulunduğu genel müdürlük ile il/ilçe milli eğitim müdürlüklerinin sorumluluğunda Bakanlıkça yürütülür. (3) Yerel yerleştirme, ortaöğretim kayıt alanı, okulların türü, okulların kontenjanı, okulların bulundukları yer, okulların pansiyon durumu ile öğrencilerin ikamet adresleri, öğrencilerin okullarda bulunuşlukları, tercihler, okul başarı puanları, devam-devamsızlık ve yaş gibi kriterler göz önünde bulundurularak yapılır. (4) Sınavsız öğrenci alan okullara geçişle ilgili usul ve esaslar kılavuzla belirlenir." düzenlemeleri yer almaktadır.
Dava Konusu Yönetmelik Hükümlerinin Birlikte İncelenmesi:
Dava konusu Yönetmelik maddelerinin incelenmesi neticesinde; anılan Yönetmeliğin 4. maddesinin 1. fıkrasının ğğ bendinde merkezi sınavın Fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, proje uygulayan eğitim kurumları ile mesleki ve teknik Anadolu liselerinin Anadolu teknik programlarına öğrenci yerleştirme amacıyla Bakanlıkça yapılan sınav; jj bendinde ise ortaöğretim kayıt alanının; eğitimde süreklilik ve coğrafi bütünlük esasına dayalı olarak öğrenci sayısı, okul türü, kontenjan ve donanımları göz önünde bulundurularak il/ilçe millî eğitim müdürlüğünce ortaokul ve liselerin birbirleri ile eşleştirildiği ve tercihe bağlı olarak kayıt yapılabilecek farklı ortaöğretim kurumlarından oluşturulan alan olarak tanımlandığı, 20. maddesinin 1. fıkrasının (b) ve (c) bendi uyarınca ortaokulu veya imam hatip ortaokulunu bitiren öğrencilerin bilgi, beceri ve yetenekleri doğrultusunda; ortaöğretim kayıt alanı içindeki okullara tercihe bağlı olarak, ortaöğretim kayıt alanı dışındaki pansiyonlu okullara tercihe bağlı olarak ortaöğretim kurumlarına geçiş yapacağı, 20. maddesinin 3. fıkrasının (b) ve (c) bendi uyarınca ortaöğretime geçiş sistemine bağlı olarak yapılan yerleştirme ve kayıt işlemlerinin; ortaöğretim kayıt alanı içindeki okulların açık kontenjanlarına, tercihe bağlı olarak, pansiyonlu okullarda belirlenen pansiyon kontenjanı kadar (...) uzaktan yakına ilkesi gözetilerek tercihe göre yapılacağı, 23. maddesi uyarınca birden fazla ortaöğretim kurumu bulunan okullar arasında koordinasyonu sağlamak üzere millî eğitim müdürlükleri bünyesinde her ders yılı sonunda öğrenci yerleştirme ve nakil komisyonu kurulacağı, komisyonca nakil ve yerleştirmelerinin, ortaöğretim kayıt alanı içinde tercihe bağlı olarak öğrenci alan okullara dengeli bir şekilde yapılacağı, ancak, Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretime Geçiş Yönergesi ve/veya Kılavuzu hükümleri çerçevesinde ortaöğretim kayıt alanı içindeki okullara yerleşemeyen öğrencilerin, aynı merkez ilçe/ilçedeki diğer ortaöğretim kayıt alanlarındaki boş kontenjanı bulunan okullara tercihe ve OBP üstünlüğüne bağlı olarak yerleştirileceği anlaşılmaktadır.
Kanun koyucu tarafından idareye tanınan düzenleme yetkisinin başta kamu yararı olmak üzere hizmet gereklerine, hukuk devleti, hukuk güvenliği ve kazanılmış haklara riayet ilkelerine uygun olarak kullanılması gerektiği tartışmasızdır.
Kamu yararı kavramı, tüm devlet organlarının işlem ve eylemlerinin genel nitelikteki amacını ve aynı zamanda nedenini oluşturmakta, çeşitli hak ve özgürlükler açısından bir sınırlama nedeni niteliği de taşımakta olup bu kavram genel bir ifadeyle bireysel, özel çıkarlardan ayrı ve bunlara üstün olan toplumsal yararı ifade etmektedir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesi neticesinde; 14/02/2018 tarih ve 30332 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 5. maddesiyle asıl Yönetmeliğin 20. maddesinde yapılan değişiklik ile ülke genelinde ortaöğretim kurumlarına giriş ve yerleştirme sisteminin tamamen değiştirildiği, buna göre ortaöğretim kurumlarına beş farklı yöntemle öğrenci yerleştirileceği; merkezi sınavla öğrenci alan okullara merkezi sınav puanıyla; merkezi sınav puanı olmayan öğrencilerin ortaöğretim kayıt alanı içerisinde tercihleri doğrultusunda yerel yerleştirmeyle; merkezi sınav puanı olmayıp ortaöğretim kayıt alanı dışında kalan bir okulun tercih edilmesi halinde pansiyonlu okullara yerel yerleştirmeyle; merkezi sınav ile birlikte yetenek sınavı puanıyla; güzel sanatlar lisesi, spor lisesi, klasik sanatlar ve musiki, hafızlık, görsel sanatlar ve spor programı/projesi uygulayan Anadolu imam hatip lisesine ise özel yetenek puanı ile öğrenci alınacağı anlaşılmaktadır.
Davalı idarece kendisine tanınan düzenleme yetkisi kapsamında yapılan değişikliklerin incelenmesinden; okulların bulundukları yere göre oluşturulan ortaöğretim kayıt alanı ile öğrencilerin ikamet adresleri, öğrencilerin ortaokullarda bulunuşlukları, tercih önceliği, okul başarı puanları, devam-devamsızlık ve yaş kriterleri göz önünde bulundurularak yapılan yerel yerleştirmeyle öğrencilerin ikamet adreslerine yakın okullara yerleştirilmelerinin hedeflendiği, söz konusu yeni yerleştirme sisteminde bütün öğrencilerin herhangi bir ortaöğretim kurumuna yerleştirilmesi amacıyla bütün öğrencilerin yerel yerleştirme kapsamında tercih yapmak zorunda olduğu, bu durumun 4+4+4 eğitim sistemi çerçevesinde alınması gereken bir tedbir niteliğinde olduğu; bu kapsamda ortaöğretim kayıt alanı içerisindeki beş okulun tercihi ardından merkezi puanı olan öğrenciler için merkezi yerleştirmeyle öğrenci alan okul tercihlerinin yapılacağı, merkezi sınav puanı olmayan öğrencilerin bu tercihte bulunamayacakları, bütün bu okul tercihlerinde her yerleştirme türünde tercih edilebilecek okul sayısının beş ile sınırlandırıldığı, ancak yerel yerleştirme işlemlerinde ilk üç okul türü kayıt alanından olmak koşuluyla aynı türden üç okulun tercih edilebileceği, ortaöğretim kayıt alanının; kayıt alanı, komşu kayıt alanı ve diğer kayıt alanı olmak üzere üç kısıma ayrıldığı ve her kısımın kendisinden öncekine göre dezavantajlı konumda olduğu, bu uygulamanın da ikamet adresine en yakın okula yerleştirme politikasının bir sonucu olduğu, merkezi sınavla ve yerel yerleştirme kapsamında herhangi bir okula yerleşemeyen öğrencilerin 4 ayrı dönem olmak üzere yerleştirmeye esas nakil tercihleri alınmak suretiyle yerleştirileceği, bu sürecin sonunda da herhangi bir ortaöğretim kurumuna yerleşemeyen öğrencinin kontenjanlar ve talepler doğrultusunda bir kuruma yerleştirilmesinin komisyonca yapılacağı anlaşılmaktadır.
Bu itibarla; dava konusu Yönetmelik hükümlerine ilişkin hukuka aykırılık iddialarının bir bütün olarak değerlendirilmesi neticesinde, bakılan davanın Türkiye genelinde ortaöğretime geçiş ve yerleştirme sürecine dair sistem değişikliğine ilişkin düzenlemelere yönelik olduğu görülmüş olup; dava konusu maddelerin ayrı ayrı değerlendirilmesi sonucunda; Kanun koyucu tarafından idareye tanınan düzenleme yetkisi uyarınca, ortaöğretime geçiş sürecine yönelik, yeni yerleştirme sisteminin oluşturulması ve sistemin uygulamasına yönelik olarak hazırlanan, Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği'nin anılan maddelerinin normlar hiyerarşisine uygun olarak, kamu yararı ve hizmet gerekleri doğrultusunda düzenlendiği anlaşıldığından hukuka ve mevzuata aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Dava Konusu Yönergenin İncelenmesi:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinde iptal davaları, idarî işlemler hakkında menfaatleri ihlâl edilenler tarafından, tam yargı davaları da idarî eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan davalar olarak tanımlanmış; 14. maddesinin 3/c bendinde, dava dilekçelerinin, diğer ilk inceleme konuları yanında ehliyet yönünden de inceleneceği belirtilmiş; aynı Kanunun 15. maddesinin 1/b bendinde ise, davacının dava açma ehliyetinin bulunmadığı anlaşıldığında davanın reddine karar verileceği kurala bağlanmıştır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun "Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu ile Vergi Usul Kanununun uygulanacağı haller" başlıklı 31. maddesinde, "Bu Kanunda hüküm bulunmayan hususlarda; hakimin davaya bakmaktan memnuiyeti ve reddi, ehliyet, üçüncü şahısların davaya katılması, davanın ihbarı, tarafların vekilleri, feragat ve kabul, teminat, mukabil dava, bilirkişi, keşif, delillerin tespiti, yargılama giderleri, adli yardım hallerinde ve duruşma sırasında tarafların mahkemenin sukünunu ve inzibatını bozacak hareketlerine karşı yapılacak işlemler, elektronik işlemler ile ses ve görüntü nakledilmesi yoluyla duruşma icrasında Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu hükümleri uygulanır." hükmü yer almakta olup; 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 51. maddesinde , dava ehliyetinin, medenî hakları kullanma ehliyetine göre belirleneceği; 52. maddesinde, tüzel kişilerin yetkili organları tarafından davalarda temsil edileceği; 113. maddesinde, derneklerin ve diğer tüzel kişilerin, statüleri çerçevesinde, üyelerinin veya mensuplarının yahut temsil ettikleri kesimin menfaatlerini korumak için, kendi adlarına, ilgililerin haklarının tespiti veya hukuka aykırı durumun giderilmesi yahut ilgililerin gelecekteki haklarının ihlal edilmesinin önüne geçilmesi için dava açabileceği düzenlenmiştir.
Ayrıca 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 49. maddesinde, tüzel kişilerin, kanuna ve kuruluş belgelerine göre gerekli organlara sahip olmakla, fiil ehliyetini kazanacakları; 50. maddesinde, tüzel kişinin iradesinin, organları aracılığıyla açıklanacağı; 72. maddesinde, derneğin zorunlu organlarının genel kurul, yönetim kurulu ve denetim kurulu olduğu, derneklerin zorunlu organları dışında başka organlar da oluşturabilecekleri, ancak bu organlara zorunlu organların görev, yetki ve sorumluluklarının devredilemeyeceği; 85. maddesinde, yönetim kurulunun derneğin yürütme ve temsil organı olduğu, bu görevini kanuna ve dernek tüzüğüne uygun olarak yerine getireceği, temsil görevinin, yönetim kurulunca üyelerden birine veya bir üçüncü kişiye verilebileceği kurala bağlanmıştır.
İdari Yargılama Usulü Kanunu'un 14. maddesinin 3. fıkrasının (c) bendinde sözü edilen "ehliyet" kavramının, iptal davası açılabilmesinin idari yargılama usulü bakımından özel bir koşulu olan subjektif ehliyeti ve genel dava açma ehliyetini, diğer bir anlatımla fiil ehliyeti ya da objektif ehliyeti de kapsadığında duraksama bulunmamaktadır.
Subjektif ehliyet, yani menfaat koşulu, 2577 sayılı Kanundan kaynaklanmakta olup, idari yargılama usulüne özgüdür ve davacının meşru, şahsi ve güncel bir menfaatinin ihlal edilmesi anlamına gelmektedir.
Objektif ehliyet ise; taraf ehliyeti ve dava ehliyeti olmak üzere iki unsurdan meydana gelmektedir. Taraf ehliyeti, bir davada davacı veya davalı olabilmeyi; dava ehliyeti ise, bir davayı davacı veya davalı sıfatıyla bizzat ya da vekil aracılığıyla açabilme, takip edebilme ve davayla ilgili usul işlemlerini yapabilmeyi ifade etmektedir. Bu bakımdan, medeni hukuktaki hak ehliyetinin medeni usul hukukundaki karşılığı taraf ehliyeti iken, medeni hakları kullanma ehliyetinin medeni usul hukukundaki karşılığı dava ehliyetidir.
Yukarıda yer verilen açıklamalar ışığında; anılan Medeni Kanun hükümleri uyarınca, tüzel kişilerin gerekli organlara sahip olduklarında, yani fiil ehliyetini kazandıklarında dava ehliyetine sahip olacağı, tüzel kişinin iradesinin organları aracılığıyla açıklanacağı, derneklerin zorunlu organı olan yönetim kurulunun derneğin yürütme ve temsil organı olduğu, bu görevini kanuna ve dernek tüzüğüne uygun olarak yerine getireceği, temsil görevinin, yönetim kurulunca üyelerden birine veya bir üçüncü kişiye verilebileceği anlaşılmaktadır.
Somut olayda; dava dilekçesine ekli olarak gönderilen 07/04/2018 tarihli yönetim kurulu kararı ile 14/02/2018 tarihli ve 30332 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğe dava açmak için dernek üyesi …'a yetki verildiği ancak Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretime Geçiş Yönergesi’nin de dava konusu edildiği görüldüğünden Dairemizce yapılan ara kararlar ile …'a Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretime Geçiş Yönergesi’ne dava açabilmek için yetki verilmesine ilişkin yönetim kurulu kararı olup olmadığının sorulduğu ancak davacı tarafından anılan ara kararlara herhangi bir cevap verilmediği görülmüştür.
Bakılan davada; 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 85. maddesi uyarınca yönetim kurulunun derneğin yürütme ve temsil organı olduğu, bu görevini kanuna ve dernek tüzüğüne uygun olarak yerine getireceği, temsil görevinin yönetim kurulunca üyelerden birine veya bir üçüncü kişiye verilebileceği dikkate alındığında; 07/04/2018 tarihli yönetim kurulu kararı ile dernek üyesi …'a sadece dava konusu Yönetmeliğe dava açmak için yetki verildiği anlaşıldığından dava konusu Ortaöğretime Geçiş Yönergesi bakımından davacının dava açmakta ehliyetli olmadığı anlaşıldığından davanın bu kısmının esasını inceleme olanağı bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 14/02/2018 tarihli ve 30332 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği'nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 2. maddesiyle 07/09/2013 tarihli ve 28758 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği'nin "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasına eklenen (ğğ) ve (jj) bentleri, aynı Yönetmeliğin 5. maddesiyle değişik anılan Yönetmeliğin "Ortaöğretime geçiş esasları" başlıklı 20. maddesinin 1/b-c ve 3/b-c maddelerinde puana yer vermemek suretiyle eksik düzenleme, aynı Yönetmeliğin 6. maddesiyle değişik anılan Yönetmeliğin "Öğrenci yerleştirme ve nakil komisyonu" başlıklı 23. maddesinin 2. fıkrasının (a) ve (ç) bentleri ile "Öğrenci yerleştirme ve nakil komisyonu" başlıklı 23. maddesinin 2. fıkrasına kontenjan yetersizliği nedeniyle tercihine yerleşemeyen öğrencilere yer vermemek suretiyle eksik düzenleme yönünden DAVANIN REDDİNE oybirliğiyle,
2. Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretime Geçiş Yönergesi’nin "Merkezi Sınav" başlıklı 5. maddesi, anılan Yönergenin "Merkezi Yerleştirme" başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi ile anılan Yönergenin "Yerel Yerleştirme" başlıklı 9. maddesinin 2. ve 3. fıkraları yönünden DAVANIN EHLİYET YÖNÜNDEN REDDİNE oyçokluğuyla,
3. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
4. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
5. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 08/06/2021 tarihinde karar verildi.

KARŞI OY:
X- Dava; 14/02/2018 tarihli ve 30332 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği'nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 2. maddesiyle 07/09/2013 tarihli ve 28758 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği'nin "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasına eklenen (ğğ) ve (jj) bentleri, aynı Yönetmeliğin 5. maddesiyle değişik anılan Yönetmeliğin "Ortaöğretime geçiş esasları" başlıklı 20. maddesinin 1/b-c ve 3/b-c maddelerinde puana yer vermemek suretiyle eksik düzenlemenin, aynı Yönetmeliğin 6. maddesiyle değişik anılan Yönetmeliğin "Öğrenci yerleştirme ve nakil komisyonu" başlıklı 23. maddesinin 2. fıkrasının (a) ve (ç) bentleri ile "Öğrenci yerleştirme ve nakil komisyonu" başlıklı 23. maddesinin 2. fıkrasına kontenjan yetersizliği nedeniyle tercihine yerleşemeyen öğrencilere yer vermemek suretiyle eksik düzenlemenin ve Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretime Geçiş Yönergesi’nin "Merkezi Sınav" başlıklı 5. maddesi, anılan Yönergenin "Merkezi Yerleştirme" başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi ile anılan Yönergenin "Yerel Yerleştirme" başlıklı 9. maddesinin 2. ve 3. fıkralarının iptali istemiyle açılmıştır.
Uyuşmazlıkta; dava dilekçesine ekli olarak gönderilen 07/04/2018 tarihli yönetim kurulu kararı ile 14/02/2018 tarihli ve 30332 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğe dava açmak için dernek üyesi …'a yetki verildiği görülmüş olup; dava konusu Yönergenin anılan Yönetmeliğe dayanılarak hazırlanması karşısında üst hukuk normu olan Yönetmeliğe dava açmak için yetki verilen davacının Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretime Geçiş Yönergesinin iptalini istemek hususunda da ehliyetli olduğu sonucuna varıldığından dava konusu Yönerge yönünden işin esasının görüşülmesi gerektiği görüşüyle çoğunluk kararına katılmıyorum.