Danıştay 6. Daire 2019/14733 Esas 2021/8001 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/14733
Karar No : 2021/8001

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Valiliği

KARŞI TARAF (DAVACI) : ... Standart Gıda San. A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Manisa İli, Salihli İlçesi, … Köyünde faaliyet gösteren davacı şirkete ait kuluçkahane tesisinden kaynaklı atıkların alıcı ortama verilerek çevre kirliliğine neden olunduğundan bahisle, 2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinin (r) bendi uyarınca 126.696,00-TL para cezası verilmesine ilişkin Manisa Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün … tarihli, … sayılı idari yaptırım kararının iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda; atıkların davacı şirket tarafından çevreye bırakıldığı sabit olmakla birlikte, ihlal karşılığında uygulanması gereken hukuki nedenin 2872 sayılı Kanunun 20. maddesinin (r) bendi değil (j) bendi olduğu, dolayısıyla, davacıya (j) bendine göre verilecek idari para cezasının 42.232,00 TL olduğu gerekçesiyle, dava konusu 126.696,00 TL cezanın, 42.232,00 TL'lik kısmı yönünden davanın reddi, kalan ceza miktarının ise iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Ondördüncü Dairesinin 08/05/2018 tarih ve E:2015/9610, K:2018/3357 sayılı kararıyla; davalı idare tarafından verilen para cezası tutarının belirlenmesinde hangi kriterlerin dikkate alınması gerektiği hususları açıklandıktan sonra, ortaya konulan ilkelere ve mevzuata aykırı olduğu sonucuna ulaşılan işlemin tümüyle iptaline karar verilmesi gerekirken, davalı idare yerine geçilerek idari işlem niteliğinde verilen kararda hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle bozulması üzerine, bozma kararına uyularak, dayanak tutanakların içeriği, atıkların yeri, davacının işletmesinin konumu ve atıkların davacının işletmesine ait olduğuna ilişkin maddi deliller göz önünde bulundurulduğunda, atıkların davacı şirket tarafından çevreye bırakıldığı görülmekle birlikte; davacı şirketin atıkların kaynaklandığı işletmesinin bir kuluçkahane olması, faaliyetinin sağlık kuruluşu kapsamında ya da özel olarak atık yönetimi sürecine ilişkin bir faaliyet olmadığı, davalı idarece denetimlerde alıcı ortama verildiği belirlenen atıkların yukarıda anılan ve dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte bulunan tıbbi ya da tehlikeli atıklara özgü çıkarılmış yönetmelikler kapsamında olup olmadığı yolunda bir belirleme yapılmadığı, belirlemelerin salt "kurudere" olarak nitelenen alıcı ortama verilmiş atıklara yönelik olduğu gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : İdari yaptırım kararının uygulanmasında usul ve kanuna aykırı bir hususun bulunmadığı, idari yaptırım kararının atık tanımı üzerinden uygulandığı, alıcı ortama atık döküldüğünün sabit olduğu, söz konusu atıkların davacı şirkete ait olduğunun kabul edildiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ … DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Manisa ili, Salihli ilçesi, … köyü, … mevkii, … ada, … parsel üzerinde bulunan davacı şirkete ait "350.00 adet/hafta kapasiteli Broiler Amaçlı Kuluçkahane" işletmesinin yakınında, Salihli İlçesi, ... Köyü ile ... Köyü arasında bulunan ... Çayına tıbbi atık döküldüğü ihbarı üzerine, 26/02/2014 Salihli Toplum Sağlığı Merkezi tarafından yerinde yapılan denetimde; "Çay yatağı içinde 100-150 metre aralıklarla üç ayrı yerde, siyah poşetler içinde buz aküleri, yemek artıkları, yazışma evrakları, hayvan sağlığında kullanılan tıbbi atıkları (%0,9 NaCl izotonik, CEVAC BROİLER NDK yağlı emülsiyon aşı kutuları, kullanılmış serum setleri, hayvan sağlığında kullanılan Gentavet %10 enjeksiyonluk çözelti şişe ve kutuları vb.)" olduğunun belirendiği, bu belirlemelerin davalı idareye bildirilmesi üzerine, davalı idare denetim birimlerince 04/04/2014 tarihinde ... Çayı yatağında incelemeler yapıldığı, burada ihbarda belirtilen iki farklı alanda tıbbi atık bulunduğu, Toplum Sağlığı Merkezinin tutanağında yer alan atıkların bir kısmının kaldırıldığı, ancak denetim sırasında az miktarda tıbbi atık olduğunun tespit edildiği, ... Çayı Kurudere yatağında yapılan incelemede serum setleri, aşı kutuları ve hayvan sağlığı için kullanılan çözelti ve şişeler görüldüğü, Salihli Toplum Sağlığı Merkezinin fotoğraflarında davacı şirketin ticaret unvanı olan ... Standart Gıda San. ve Tic. A.Ş. ibaresi bulunan belgeler görüldüğü, tutanakta adı ve adresi belirtilen tesiste yetkililerle görüşülerek atıkların bu tesise ait olduğunun anlaşıldığı, tutanakta imzası bulunan tesis yetkilisi tarafından tesiste oluşan atıkların ayrı toplanmadığı, evsel atıklarla birlikte Kabaşlı köyü çöplüğüne dökülerek bertaraf edildiğinin beyan edildiğinin tespit edilmesi üzerine, davacı şirkete 2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinin (r) bendi uyarınca 126.696,00-TL idari para cezası verilmiştir.
Bakılmakta olan dava, bu işlemin iptali istemiyle açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2872 sayılı Çevre Kanununun "Tanımlar" başlıklı 2. maddesinde atık; herhangi bir faaliyet sonucunda oluşan, çevreye atılan veya bırakılan her türlü madde olarak tanımlanmış, aynı Kanunun "Kirletme Yasağı" başlıklı 8. maddesinin birinci fıkrasında; "her türlü atık ve artığı çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek depolamak taşımak uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır." hükmüne, 11. maddesinin birinci fıkrasında; "Üretim, tüketim ve hizmet faaliyetleri sonucunda oluşan atıklarını alıcı ortamlara doğrudan veya dolaylı vermeleri uygun görülmeyen tesis ve işletmeler ile yerleşim birimleri atıklarını yönetmeliklerde belirlenen standart ve yöntemlere uygun olarak arıtmak ve bertaraf etmekle veya ettirmekle ve öngörülen izinleri almakla yükümlüdürler." hükmüne, "İdari nitelikli cezalar" başlıklı 20. maddenin (r) bendinde; " bu Kanunda ve yönetmeliklerde ön görülen usul ve esaslara, yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak atık toplayan, taşıyan, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan geri dönüşüm sağlayan tekrar kullanan ve bertaraf edenlere 24.000 Türk Lirası, ithal edenlere 60.000 Türk Lirası idari para cezası verilir., yine aynı maddenin 2. fıkrasında; "bu maddenin (k) (l), (r), (s), (t), (u), (v) (y) bentlerinde öngörülen idari para cezaları kurum, kuruluş ve işletmelere üç katı olarak verilir" hükümlerine yer verilmiştir.
Dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan 22/05./2005 tarihli ve 25883 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinin "Amaç" başlıklı 1.maddesinde "Bu Yönetmeliğin amacı, tıbbi atıkların üretiminden bertarafına kadar; a) Çevreye ve insan sağlığına zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı bir biçimde alıcı ortama verilmesinin önlenmesine, b)Çevreye ve insan sağlığına zarar vermeden kaynağında ayrı olarak toplanması, ünite içinde taşınması, geçici depolanması, taşınması ve bertaraf edilmesine yönelik prensip, politika ve programlar ile hukuki, idari ve teknik esasların belirlenerek uygulanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir" hükmüne, "Kapsam" başlıklı 2.maddesinde "Bu Yönetmelik, Ek-1'de belirtilen sağlık kuruluşlarının faaliyetleri sonucu oluşan ve Ek-2'de detaylı olarak belirtilen atıklar ile bu atıkların üretildikleri yerlerde ayrı toplanması, geçici depolanması, taşınması ve bertaraf edilmesine ilişkin esasları kapsamaktadır." hükmüne yer verilmiş, 1. maddede bahsedilen Ek-1 Listede Büyük, Orta ve Küçük Atık Üreten Sağlık Kuruluşları; "a)Büyük Miktarda Atık Üreten Sağlık Kuruluşları 1,2, ..4, b)Orta Miktarda Atık Üreten Sağlık Kuruluşları 1, 2, ...13, c) Küçük Miktarda Atık Üreten Sağlık Kuruluşları 1-Sağlık hizmeti verilen diğer üniteler (doktor muayenehaneleri, diş ve ağız sağlığı muayenehaneleri ve benzerleri), 2-Veteriner muayenehaneleri, 3-Akapunktur merkezleri, 4-Fizik tedavi merkezleri, 5- Evde yapılan tedavi ve hemşire hizmetleri, 6-Güzellik, kulak delme ve dövme merkezleri, 7-Eczaneler, 8-Ambulans hizmetleri, 9-Hayvanat bahçeleri" şeklinde, 1.maddede bahsedilen Ek-2 Listede Sağlık Kuruluşlarından Kaynaklanan Atıklar Sınıflandırılarak bu atıklar; "Evsel Nitelikli Atıklar (Genel Atıklar ve Ambalaj Atıkları), Tıbbi Atıklar (Enfeksiyöz Atıklar, Patalojik Atıklar ve Kesici Delici Atıklar), Tehlikeli Atıklar ve Radyoaktif Atıklar" şeklinde sayılmıştır. Yönetmeliğin "Genel ilkeler" başlıklı 5. maddesinde; "Tıbbi atıkların yönetimine ilişkin ilkeler şunlardır; a) Tıbbi atıkların çevre ve insan sağlığına zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı olarak alıcı ortama verilmesi yasaktır. b) Tıbbi, tehlikeli ve evsel atıkların oluşumunun ve miktarının kaynağında en aza indirilmesi esastır. c) Tıbbi atıkların, tehlikeli ve evsel atıklar ile karıştırılmaması esastır. d) Tıbbi atıkların kaynağında diğer atıklardan ayrı olarak toplanması, biriktirilmesi, taşınması ve bertarafı esastır. e) Tıbbi atıkların yarattığı çevresel kirlenme ve bozulmadan doğan zararlardan dolayı tıbbi atık üreticileri, taşıyıcıları ve bertarafçıları kusur şartı olmaksızın sorumludurlar. f) Tıbbi atıkların yönetiminden sorumlu kişi, kurum/kuruluşlar, bu atıkların çevre ve insan sağlığına olabilecek zararlı etkilerinin azaltılması için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler..." hükmüne ve "Tıbbi atıklar" başlıklı 13. maddesinde; "EK-2’de C, D ve E grupları altında yer alan tıbbi atıklar, başta doktor, hemşire, ebe, veteriner, diş hekimi, laboratuvar teknik elemanı olmak üzere ilgili sağlık personeli tarafından oluşumları sırasında kaynağında diğer atıklar ile karıştırılmadan ayrı olarak biriktirilir. Toplama ekipmanı, atığın niteliğine uygun ve atığın oluştuğu kaynağa en yakın noktada bulunur. Tıbbi atıklar hiçbir suretle evsel atıklar, ambalaj atıkları ve tehlikeli atıklar ile karıştırılmaz..." hükmüne yer verilmiştir.
5996 sayılı Veteriner Hizmetleri Kanununa da dayanılarak hazırlanan 16/01/2014 tarihli 28884 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Kuluçkahane ve Damızlık Kanatlı İşletmeleri Yönetmeliğinin 1. maddesinde, "Bu Yönetmeliğin amacı; kanatlı hayvanlara ait kuluçkahaneler ve damızlık kanatlı işletmelerinin teknik, hijyenik ve sağlık şartları ile biyogüvenlik tedbirlerini, çevre ve halk sağlığını da dikkate alarak belirlemek, kanatlı hayvan hastalıklarının yayılmasını engellemek, Bakanlıkça belirlenen hastalıklardan ari olan kuluçkahane ve damızlık kanatlı işletmelerinin faaliyetini onaylamak ve sertifikalandırmaktır." hükmüne, "Kuluçkahane bölümlerindeki gerekli asgari teknik ve hijyenik şartlar" başlıklı 6. maddesinin (j) bendinde "Oluşan atık ve artıkların hijyenik şartlara uygun bir şekilde çevre ve toplum sağlığına zarar vermeden ilgili mevzuat hükümlerine göre izole, bertaraf ve tahliyesi yapılır." hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; her türlü atığın çevreye zarar verecek şekilde alıca ortama verilmesinin yasak olduğu, atık üreticisi kurum ve kişilerin atıkların bertaraf edilmesi konusunda mevzuatla kendilerine yüklenen görevleri yerine getirmelerinin zorunlu olduğu, mevzuatta öngörülen yasaklara uymayan ve üzerlerine düşen görevleri yerine getirmeyen atık üreticilerinin idari para cezası ile cezalandırılacakları, Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde yer alan tıbbi atıkların yönetimine ilişkin genel ilklerin belirlendiği 5. maddesinde, tıbbi atıkların çevre ve insan sağlığına zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı olarak alıcı ortama verilmesinin yasak olduğu, tıbbi atıkların, tehlikeli ve evsel atıklar ile karıştırılmamasının esas olduğu, tıbbi atıkların kaynağında diğer atıklardan ayrı olarak toplanması, biriktirilmesi, taşınması ve bertarafının esas olduğu, tıbbi atıkların yönetiminden sorumlu kişi, kurum/kuruluşlar, bu atıkların çevre ve insan sağlığına olabilecek zararlı etkilerinin azaltılması için gerekli tedbirleri almakla yükümlü oldukları, kurala bağlanmıştır.
Dava dosyasının incelenmesinden; ihbar üzerine Toplum Sağlığı Merkezi görevlileri tarafından, davacı şirkete ait işletme yakınında, Salihli İlçesi, ... Köyü ile ... Köyü arasında bulunan ... Çay yatağı içinde 100-150 metre aralıklarla üç ayrı yerde, siyah poşetler içinde buz aküleri, yemek artıkları, yazışma evrakları, hayvan sağlığında kullanılan tıbbi atıkların; %0,9 NaCl izotonik, CEVAC BROİLER NDK yağlı emülsiyon aşı kutuları, kullanılmış serum setleri, hayvan sağlığında kullanılan Gentavet %10 enjeksiyonluk çözelti şişe ve kutuları vb. olduğunun tespit edilmesi akabinde, davalı idare görevlilerince yapılan denetimde çoğunun kaldırılmış olmasına rağmen az miktarda tıbbi atık olduğunun tespit edildiği, içinde serum setleri, aşı kutuları ve hayvan sağlığı için kullanılan çözelti ve şişelerin bulunduğu tıbbi atıkların; Salihli Toplum Sağlığı Merkezi görevlilerince tutulan 26/02/2014 tarihli tutanak, 04/04/2014 tarihli Çevre Denetim Tutanağı ve fotoğraflardan açıkça görüldüğü, Mahkeme kararında yer alan tespitin aksine, dava konusu işlemde, denetim sırasında bulunan tıbbi atıkların detayına yer verilerek, atıkların tıbbi atıklara özgü çıkarılmış yönetmelikler kapsamında olduğuna ilişkin tespit yapılarak işlemin tesis edildiği, tesiste oluşan tıbbi atıkların mevzuata aykırı bir şekilde bertaraf edildiği sonucuna ulaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir.
Nitekim denetim sonrasında davacı şirket de tıbbi atık üreticisi olarak 22/05/2005 tarihli ve 25883 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinin ilgili hükümleri uyarınca, tıbbi atıkların toplanması, taşınması ve bertarafı için yüklenici firma ile 31/03/2014 tarihli Tıbbi Atık Sözleşmesi akdetmiştir.
Bu itibarla, dava konusu Manisa Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işleminin iptaline ilişkin temyize konu İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin iptaline ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 09/06/2021 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY (X) :

Mahkeme kararının onanması gerektiği oyu ile Dairemiz çoğunluk kararına katılmıyorum.