Danıştay 6. Daire 2019/15395 Esas 2021/8125 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/15395
Karar No : 2021/8125

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı

VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : ... Yapı Denetim A.Ş.

VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : .... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Antalya İli, Muratpaşa İlçesi, ... Mahallesi, ... ada, ... parsel sayılı taşınmazda bulunan yapıda ruhsata aykırı imalatlar yapıldığından bahisle, 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca yapı denetim şirketi olan davacıya 123.312,67-TL para cezası verilmesine ilişkin ... günlü, ... sayılı Muratpaşa Belediye Encümeni kararı ile buna ilişkin ... günlü, ... sayılı ihbarnamenin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Para cezasının 108.976,91 TL'lik kısmı yönünden davanın reddi, kalan 14.335,76 TL'lik kısmı yönünden ise dava konusu işlemlerin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Ondördüncü Dairesinin 28/11/2018 tarih ve E:2017/3740, K:2018/6941 sayılı kararıyla bozulması üzerine, bozma kararına uyularak; dosya içerisinde yer alan anılan yapıya ait yapı ruhsatında, davacı şirketin 3194 sayılı Kanunun 28. maddesi kapsamında fenni mesul olarak değil, 4708 sayılı Kanun kapsamında yapı denetim kuruluşu olarak yer aldığı; bunun yanında, ilgili fenni mesullerin denetimi olmaksızın inşaat ve tesisatlara ilişkin yapım işlerinin sürdürülemeyeceği yolundaki 3194 sayılı Kanunun 28. maddesi ve yapı denetim kuruluşlarının fenni sorumluluğunu düzenleyen 4708 sayılı Kanun maddeleri dikkate alındığında, uyuşmazlık konusu inşaatın ruhsat ve eklerine aykırı yapılmasından davacı yapı denetim kuruluşunun 3194 sayılı Kanunun 42. maddesi kapsamına alınarak para cezasıyla cezalandırılamayacağı sonucuna varıldığı, ayrıca, yapı denetim kuruluşu olan davacı şirkete, 3194 sayılı Kanunun 32. maddesi uyarınca fenni mesul olarak bir mükellefiyet yüklenilemeyeceği ve mükellefiyetini yerine getirmediğinden bahisle anılan Kanunun 42. maddesinin 3. fıkrası uyarınca da para cezası verilemeyeceğinin tabii olduğu, bu durumda, davacı şirkete 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca imar para cezası verilmesine ilişkin 22.04.2013 günlü, ... sayılı encümen kararı ile buna ilişkin düzenlenen ... günlü, ... sayılı ceza ihbarnamesinde hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : 4708 sayılı Yapı Denetimi Kanunu hükümleri uyarınca davacı şirketin fenni mesul olarak ruhsat eki projeye aykırı imalatlardan sorumlu olduğu ve 3194 sayılı İmar Kanunu uyarınca para cezası verilebileceği, imara aykırı uygulamaların usulüne uygun olarak tespit edildiği ve niteliği itibarıyla tespit edilen uygulamaların davacı taraf sorumluluğunda yapıldığı, dava konusu işlemlerin usul ve yasaya uygun olarak tesis edildiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ … DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Antalya İli, Muratpaşa İlçesi, ... Mahallesi, ... ada, ... parsel sayılı taşınmazda bulunan sitede ruhsat eki projesine aykırı imalatlar yapıldığı 10.04.2013 tarihli yapı tatil zaptı ile tespit edilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca davacı yapı denetim şirketine 123.312,67 TL para cezası verilmesine ilişkin 22.04.2013 günlü, ... sayılı Muratpaşa Belediye Encümeni kararı alınmış, anılan encümen kararı ile para cezasının tahsili amacıyla düzenlenen ... günlü, ... sayılı ceza ihbarnamesinin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanunun 32. maddesinde (işlem tarihinde yürürlükte olan hali); "Bu Kanun hükümlerine göre ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılar hariç; ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapıldığı ilgili idarece tespiti, fenni mesulce tespiti ve ihbarı veya herhangi bir şekilde bu duruma muttali olunması üzerine, belediye veya valiliklerce o andaki inşaat durumu tespit edilir. Yapı mühürlenerek inşaat derhal durdurulur. Durdurma, yapı tatil zaptının yapı yerine asılmasıyla yapı sahibine tebliğ edilmiş sayılır. Bu tebligatın bir nüshası da muhtara bırakılır. Bu tarihten itibaren en çok bir ay içinde yapı sahibi, yapısını ruhsata uygun hale getirerek veya ruhsat alarak, belediyeden veya valilikten mühürün kaldırılmasını ister. Ruhsata aykırılık olan yapıda, bu aykırılığın giderilmiş olduğu veya ruhsat alındığı ve yapının bu ruhsata uygunluğu, inceleme sonucunda anlaşılırsa, mühür, belediye veya valilikçe kaldırılır ve inşaatın devamına izin verilir. Aksi takdirde, ruhsat iptal edilir. Ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina, belediye encümeni veya il idare kurulu kararını müteakip, belediye veya valilikçe yıktırılır ve masrafı yapı sahibinden tahsil edilir." kuralı yer almıştır.
Aynı Kanunun 42. maddesinde; “Bu maddede belirtilen ve imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tespit edildiği tarihten itibaren on iş günü içinde ilgili idare encümenince sorumlular hakkında, üstlenilen her bir sorumluluk için ayrı ayrı olarak bu maddede belirtilen idari müeyyideler uygulanır. ... aynı maddenin 3. fıkrasında ise; 18, 28, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 40 ve 41 inci maddelerde belirtilen mükellefiyetleri yerine getirmeyen veya bu maddelere aykırı davranan yapı veya parsel sahibine, harita, plan, etüt ve proje müelliflerine, fenni mesullere, yapı müteahhidine ve şantiye şefine, ilgisine göre ayrı ayrı olmak üzere ikibin Türk Lirası, bu fiillerin çevre ve sağlık şartlarına aykırı olması halinde dörtbin Türk Lirası, can ve mal emniyetini tehdit etmesi halinde altıbin Türk Lirası idari para cezası verilir." hükmüne yer verilmiştir.
4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 2. maddesinin 3. fıkrasının (c) bendinde, yapı denetim kuruluşunun yapının, ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapılmasını denetleme görevinin bulunduğu; 3. maddesinde, bu Kanunun uygulanmasında, yapı denetim kuruluşlarının imar mevzuatı uyarınca öngörülen fenni mesuliyeti ilgili idareye karşı üstleneceği; 8.maddesinde yapı denetim kuruluşunun denetim faaliyetlerinden kaynaklanan fiillerine karşı idari yaptırımların düzenlendiği, bu maddede ruhsat ve eklerine aykırı yapılar nedeniyle sorumluluklarına dair bir yaptırımın öngörülmediği; 9. maddesinin son fıkrasında, "Yapı denetim kuruluşu ile denetçi mimar ve mühendisleri; eylem ve işlemlerinden 3194 sayılı İmar Kanununun fenni mesul için öngörülen hükümlerine tabidirler."; 12. maddesinde ise "Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde 3194 sayılı İmar Kanunu ve ilgili mevzuat hükümleri uygulanır." hükümleri düzenlenmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinde, imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tespiti halinde idari para cezası işlemi tesis edileceği, 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanununun da imar mevzuatı kapsamında olduğu ve bu kanunda öngörülen bir kuralın ihlali halinde 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinde öngörülen idari para cezası yaptırımının uygulanacağı açıktır. Aksi durum, 3194 sayılı Kanunun dar yorumlanması ve 4708 sayılı Kanun ile getirilen bir kuralın ihlali halinde anılan Kanunda herhangi bir cezai yaptırımın düzenlenmemesi nedeniyle muhatapların cezasız kalması anlamına gelecektir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Temyize konu İdare Mahkemesi kararının, 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2. fıkrası uyarınca verilen para cezasına ve ... günlü ... sayılı ceza ihbarnamesine ilişkin kısmı yönünden:
Dosyanın incelenmesinden, Antalya İli, Muratpaşa İlçesi, ... Mahallesi, ... ada ... parselde kayıtlı taşınmazda bulunan sitede davalı idare teknik elemanlarınca 10/04/2013 tarihinde yerinde yapılan incelemelerde, ruhsatlı projesine aykırı ve kaçak olarak tabi zemin kotu altı -4,50 kotunun harf edilerek 2671 m² alan kazanıldığı ve 1250 m² sığınak alanıyla birleştirilerek bu alanın otopark yapıldığı, A ve B Blokta daire katlarında güney cephede 2x6x(17,80x0,50) m² ebatlarında kapalı çıkmaların büyütüldüğü, A Blokta batı B Blokta doğu cephede 2x6x(10,70x0,50) m² ebadında çıkmaların büyütüldüğü, A Blokta doğu B Blokta batı cephede 2x6x(10,70x0,50) m² ebadında çıkma altının büyütüldüğü, A Blokta 27-28 nolu ve … nolu bağımsız bölümlerin birleştirilerek iki ayrı bağımsız bölüm yapıldığı, açık teras olması gereken çatı alanında 2x80 m² ebatlarında kapalı alan yapılarak iki adet dubleks yapıldığı, B Blokta 27-… nolu iki adet bağımsız bölüme açık teras çatı alanında 2x80 m² ebadında kapalı alan yapılarak dubleks haline getirildiği, A ve B Blokta güney cephede bulunan balkonların toplam 24x (1,70x1,70) m² ebadında büyütülerek L balkon haline getirildiği tespit edilerek ... cilt nolu yapı tatil zaptının düzenlendiği, bu tespite dayalı olarak ruhsatlı projesine aykırı ve kaçak uygulama nedeniyle davacı yapı denetim şirketinin 22.04.2013 günlü ... sayılı Muratpaşa Belediye Encümen kararı ile 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrası uyarınca 120.696,56-TL ve aynı maddenin 3. fıkrası uyarınca 2.616,11-TL olmak üzere toplam 123.312,67 -TL idari para cezası ile cezalandırıldığı, anılan encümen kararı ile buna ilişkin ... günlü, ... sayılı ceza ihbarnamesinin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta, söz konusu yapıda ruhsat ve eki projesine aykırı imalatlar yapıldığı ve davacı şirketin de yapı denetim kuruluşu olduğundan bahisle davacıya 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca imar para cezası verildiği görülmekte olup, 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanununda yapı denetim kuruluşunun görevleri arasında sayılan "yapı denetim kuruluşunun yapının, ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapılmasını denetleme" görev ve sorumluluğunun olduğu, ayrıca, anılan Kanunun muhtelif maddeleri ile İmar Kanununa atıfta bulunulduğu açık olup, davalı idarece 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinde öngörülen idari para cezası yaptırımının yapı denetim şirketine de uygulanabileceği sonucuna ulaşılmaktadır.
Bu durumda, İdare Mahkemesince, 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2. fıkrası uyarınca davacı yapı denetim şirketine verilen para cezasının esasının incelenmesi suretiyle bir karar verilmesi gerekirken, işlemin iptali yolunda verilen temyize konu İdare Mahkemesi kararının bu kısmında hukuki isabet görülmemiştir.
Öte yandan, İdare Mahkemesince bozma kararı sonrasında yeniden verilecek karar doğrultusunda dava konusu ceza ihbarnamesi yönünden yeniden karar verilmesi gerektiğinden, temyize konu Mahkeme kararının ceza ihbarnamesine ilişkin kısmında da hukuki isabet görülmemiştir.
Kararın; 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 3. fıkrası uyarınca para cezası verilmesine ilişkin kısmına gelince:
Uyuşmazlıkta; söz konusu yapıda ruhsat ve eki projeye aykırılıkların 10.04.2013 günlü yapı tatil zaptı ile tespiti sonrasında, yapıyı ruhsata uygun hale getirme, ruhsat alma veya ruhsatsız olan yapıyı yıkma mükellefiyetinin yapı sahibi veya sahiplerine ait olduğu, yapı denetim şirketi olan davacıya, 3194 sayılı Kanunun 32. maddesi uyarınca bir mükellefiyet yüklenilemeyeceği ve mükellefiyetini yerine getirmediğinden bahisle 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 3. fıkrası uyarınca para cezası verilemeyeceği açık olduğundan, dava konusu işlemin bu kısmında hukuka uyarlık, işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararının belirtilen kısmında ise sonucu itibarıyla isabetsizlik görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kısmen kabulüne, kısmen reddine,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin temyize konu .... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının; 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2. fıkrası uyarınca verilen para cezası ile ... gün ve ... sayılı ceza ihbarnamesine ilişkin kısmı yönünden oyçokluğuyla BOZULMASINA, aynı Kanunun 42. maddesinin 3. fıkrası uyarınca para cezası verilmesine ilişkin kısmının yukarıda belirtilen gerekçe ile oybirliğiyle ONANMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 10/06/2021 tarihinde karar verildi.

KARŞI OY (X):
3194 sayılı İmar Kanunu'nun 28. maddesinin 2. fıkrasında “Yapıda inşaat ve tesisat işleri ile kullanılan malzemelerin kamu adına denetimine ilişkin fenni mesuliyet, ruhsat eki etüt ve projelerin gerektirdiği uzmanlığı haiz meslek mensupları tarafından ayrı ayrı üstlenilmek zorundadır. Fenni mesul mimar ve mühendisler uzmanlık alanlarına göre; yapının, tesisatı ve malzemeleri ile birlikte, bu Kanuna, ilgili diğer mevzuata, uygulama imar planına, ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere, standartlara ve teknik şartnamelere uygun olarak inşa edilmesini denetlemekle görevlidir. Yapı sahibine ve idareye karşı sorumlu olan fenni mesuller, uzmanlık alanına uygun olarak yapıda yetki belgesi olmayan usta çalıştırılması veya şantiye şefi bulundurulmaksızın yapım işinin sürdürülmesi veya yapının mevzuata aykırı yapılması veya istifaları halinde, bu durumları altı iş günü içinde ilgili idareye yazılı olarak bildirmek zorundadır. Aksi takdirde, fenni mesuller kanuni mesuliyetten kurtulamaz. Bildirim üzerine, en geç üç iş günü içinde 32 nci maddeye göre işlem yapılır.” hükmüne yer verilmiş; aynı Kanun'un 42. maddesinin 1. fıkrasında, bu maddede belirtilen ve imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tespit edildiği tarihten itibaren on iş günü içinde ilgili idare encümenince sorumlular hakkında, üstlenilen her bir sorumluluk için ayrı ayrı olarak bu maddede belirtilen idari müeyyielerin uygulanacağı; 2. fıkrasında, ruhsat almaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, maddede öngörülen şekilde hesaplanan idari para cezaları uygulanacağı belirtilmiştir.
4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun'un 2. maddesinin 3. fıkrasının (c) bendinde, yapı denetim kuruluşlarının yapının, ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapılmasını denetleme; (g) bendinde, ruhsat ve eklerine aykırı uygulama yapılması halinde durumu üç iş günü içinde ilgili idareye bildirme görevlerini yerine getirmekle yükümlü oldukları; 8. maddesinde ise, yapı denetim kuruluşlarından bu Kanunda ve ilgili mevzuatta öngörülen esaslara göre denetim görevini yerine getirmedikleri tespit edilenlere, tespit edilen fiil ve hâllerin durumuna göre idari yaptırımlar uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.
Yukarıda yer verilen hükümlerin birlikte değerlendirilmesinden; ilgili fenni mesullerin denetimi olmaksızın inşaat ve tesisatlara ilişkin yapım işlerinin sürdürülemeyeceği yolundaki 3194 sayılı Kanun'un 28. maddesi ve yapı denetim kuruluşlarının sorumluluğunu düzenleyen 4708 sayılı Kanun hükümleri dikkate alındığında, yapı denetim kuruluşunun görev ve sorumlulukları ile uygulanacak idari yaptırımların 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun maddelerinde düzenlendiği, uyuşmazlık konusu inşaatın ruhsat ve eklerine aykırı yapılmasından dolayı davacı yapı denetim kuruluşunun 3194 sayılı Kanun'un 42/2. maddesi kapsamında para cezasıyla cezalandırılamayacağı sonucuna varılmıştır.
Bu durumda; davacı yapı denetim kuruluşuna 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 42. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca imar para cezası verilmesine ilişkin dava konusu encümen kararında ve buna ilişkin ceza ihbarnamesinde hukuka uyarlık bulunmadığından, işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararının anılan kısmının onanması gerektiği oyuyla, Dairemiz kararının bu kısmına katılmıyorum.