Danıştay 8. Daire 2018/5753 Esas 2021/3087 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/5753
Karar No : 2021/3087


DAVACI : … Sendikası
VEKİLİ : Av. …
DAVALI : … Bakanlığı
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …
DAVANIN KONUSU :
12/09/2012 tarih ve 28409 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliğinin "Ders kitaplarının nitelikleri" başlıklı 6. maddesinin iptali istemidir.

DAVACININ İDDİALARI :
31/12/2009 tarihli ve 27449 4. mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Yönetmeliğin “Ders kitapları” başlıklı 6. maddesinde yer alan “1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununda yer alan Türk Milli Eğitiminin Genel Amaçlarında belirtilen Atatürk İnkılap ve İlkelerine ve Anayasada ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine bağlı; Türk Milletinin milli, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan; insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış haline getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek hükmüne, Türk Milli Eğitiminin Temel İlkelerine uygun olarak hazırlanır.” ve “ğ) Öğretim programlarında belirtilen Atatürk ilke ve inkılapları ile ilgili kazanımları içerir.” bentlerin, 12/09/2012 tarih ve 28409 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Yönetmelikte düzenlenmemesinin meşru hiçbir gerekçesinin olmadığı, kamu vicdanını yaraladığı, dava konusu düzenlemenin Anayasanın 2. maddesi ve Milli Eğitim Temel Kanunu’nun 1, 2 ve 10. maddelerine açıkça aykırı olduğunu ileri sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI :
Yönetmeliğin 6. maddesinin ders kitaplarının niteliklerini düzenlediği ve dava konusu edilen Yönetmeliğin, Anayasa, Milli Eğitim Temel Kanunu ve 652 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'ye dayandırılarak hazırlandığı, haliyle bunlara aykırı olmasının söz konusu olmayacağı, dava konusu Yönetmelik hazırlanmadan önce Bakanlık İç Denetim Birimi tarafından hazırlanan İç Denetim Raporunda, 31/12/2009 tarihli ve 27449 4. mükerrer Resmi Gazete’de yayınlanan Yönetmelikteki ders kitaplarının incelenmesi ve değerlendirilmesine yönelik mevcut sistemin günümüz ihtiyaçlarına cevap veremediğinin defaatle vurgulandığı, dava konusu Yönetmelik hakkında Sayıştay Başkanlığı ve Maliye Bakanlığından görüş alındığı, eğitimin hedeflerine ulaşmasında, akademik becerilerin öğrencilere kazandırılmasında kaliteli eğitim programlarının ve bu programlara paralel olarak hazırlanan ders kitapları, yardımcı kitaplar ve diğer eğitim öğretim araçlarının öneminin açık olduğu, bu kaynakların standartlarının belirlenmesi, dünya standarlarında öğretim materyalleri ve ders kitaplarının hazırlanmasını temin edecek bir inceleme ve değerlendirme sisteminin geliştirmesi ve hayata geçirilmesi görevinin Talim ve Terbiye Kurulunun görevi olduğu, mülga Yönetmeliğin 6. maddesinde yer alan ve mevcut Yönetmelikte olmayan düzenlemelerin 1739 sayılı Kanunun 2. maddesinde yer aldığından tekrarları önlemek amacıyla mevcut Yönetmelikte yer almadığı, aynı zamanda iptali istenen düzenlemenin (a) bendinde ders kitaplarının Anayasaya ve Kanunlara aykırı hususları içermeyeceğinin düzenlendiği, dava konusu Yönetmeliğin dayanak Kanundaki ifadeleri tekrarlamasının zorunlu olmadığı, dava konusu Sendikanın dava açma ehliyetinin bulunmadığı, düzenlemenin Anayasa ve üst hukuk normlarına uygun olduğu savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Dava, 12.09.2012 gün ve 28409 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliğinin, "Ders kitaplarının nitelikleri" başlıklı 6. maddesinin; eksik düzenleme yapıldığı ve bu durumun hukuka aykırı olduğu öne sürülerek iptali istemiyle açılmıştır.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 42. maddesinin üçüncü fıkrasında “Eğitim ve öğretim, Atatürk ilkeleri ve inkılapları doğrultusunda, çağdaş bilim ve eğitim esaslarına göre, Devletin gözetim ve denetimi altında yapılır.”, 124. maddesinde, “Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzelkişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını sağlamak ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilirler.” hükmü yer almaktadır.
1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununun 2. maddesinde “ Türk Milli Eğitiminin genel amacı,Türk Milletinin bütün fertlerini,
1. (Değişik: 16/6/1983 - 2842/1 md.) Atatürk inkılap ve ilkelerine ve Anayasada ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine bağlı; Türk Milletinin milli, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan, insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devleti olan Türkiye Cumhuriyetine karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış haline getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek;
2. Beden, zihin, ahlak, ruh ve duygu bakımlarından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip, insan haklarına saygılı, kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk duyan; yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek;
3. İlgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların, kendilerini mutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak;
Böylece bir yandan Türk vatandaşlarının ve Türk toplumunun refah ve mutluluğunu artırmak; öte yandan milli birlik ve bütünlük içinde iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınmayı desteklemek ve hızlandırmak ve nihayet Türk Milletini çağdaş uygarlığın yapıcı, yaratıcı, seçkin bir ortağı yapmaktır.”
3. maddesinde “ Türk eğitim ve öğretim sistemi, bu genel amaçları gerçekleştirecek şekilde düzenlenir ve çeşitli derece ve türdeki eğitim kurumlarının özel amaçları, genel amaçlara ve aşağıda sıralanan temel ilkelere uygun olarak tespit edilir.”
10. maddesinde “Eğitim sistemimizin her derece ve türü ile ilgili ders programlarının hazırlanıp uygulanmasında ve her türlü eğitim faaliyetlerinde Atatürk inkılap ve ilkeleri ve Anayasada ifadesini bulmuş olan Atatürk milliyetçiliği temel olarak alınır. Milli ahlak ve milli kültürün bozulup yozlaşmadan kendimize has şekli ile evrensel kültür içinde korunup geliştirilmesine ve öğretilmesine önem verilir.
Milli birlik ve bütünlüğün temel unsurlarından biri olarak Türk dilinin, eğitimin her kademesinde, özellikleri bozulmadan ve aşırılığa kaçılmadan öğretilmesine önem verilir; çağdaş eğitim ve bilim dili halinde zenginleşmesine çalışılır ve bu maksatla Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu ile işbirliği yapılarak Mili Eğitim Bakanlığınca gereken tedbirler alınır”.
12. maddesinde “Türk milli eğitiminde laiklik esastır. Din kültürü ve ahlak öğretimi ilköğretim okulları ile lise ve dengi okullarda okutulan zorunlu dersler arasında yer alır.” hükmüne yer verilmiştir.
1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununun 55 inci maddesi ile 3797 sayılı Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanuna dayanılarak çıkarılan ve 31/12/2009 tarih, 27449 (4.Mükerrer) sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliğinin “Ders kitaplarının nitelikleri” başlıklı 6. maddesinde;
“ (1) Ders kitapları;
a) Anayasa ve kanunlara aykırı hususları içermez.
b) 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanununda yer alan Türk Millî Eğitiminin Genel Amaçlarında belirtilen Atatürk İnkılâp ve İlkelerine ve Anayasada ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine bağlı; Türk Milletinin millî, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan; insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış hâline getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek hükmüne, Türk Millî Eğitiminin Temel İlkelerine uygun olarak hazırlanır.
c) İnsan haklarına aykırılık, cinsiyet, ırk, din, dil, renk, siyasi düşünce, felsefi görüş ve benzeri ayrımcılık içermez.
ç) Bilimsel ilke ve yöntemlere uygun olarak hazırlanır.
d) Reklam niteliğinde ögeleri içermez.
e) Yayınevlerini, kitabı hazırlayanları ve bunların birinci derece yakınlarını tanıtan ve kimliğini ortaya çıkaran herhangi bir bilgi, kenar süsü, sayfa numarası, benzeri simge ve işaret gibi görsel unsur içermez.
f) İçeriğinde yer alan okuma metinleri öğrencileri, millî, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerleri besler, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti'ne karşı görev ve sorumluluklarını yerine getirmede onlara yol gösterir ve bu değerleri benimsetir.
g) Türk Millî Eğitiminin Genel Amaçları ve Temel İlkeleri ile dersin programına ve hitap ettiği eğitim kurumunun amaçlarına uygun olur.
ğ) Öğretim programlarında belirtilen Atatürk ilke ve inkılâpları ile ilgili kazanımları içerir.
h) Diyalog, hoşgörü, uzlaşma kültürü, empati, farklılıklara ve insan haklarına saygı, eşitlik, katılım, çoğulculuk, hukukun üstünlüğü gibi değerlerin gelişimine katkı sağlar.
ı) Bilgiye ulaşım, ulaşılan bilginin sorgulanması ve bilginin nasıl üretileceğine ilişkin vurgu yapar.
i) Bilişim teknolojisinin etkin ve verimli kullanımını teşvik eder.
j) Öğretim programının kazandırmayı amaçladığı bilgi, beceri, tavır, tutum, değer ve yetkinlikleri kapsar.
k) Ön yargı ve normatif önermelerden uzak olarak konuyla ilgili farklı bakış açıları içerir.
l) Kişi, kurum ve kuruluşları yıpratıcı ve küçük düşürücü unsurları taşımaz.
m) İşlenişte, öğretmenin rehberliğinde öğrencinin aktif olmasını ön plana alır. Öğrencilerin farklı ilgi, yetenek ve ihtiyaçlarına yönelik çeşitliliğe yer verir.” hükmü yer almakta iken, bu yönetmeliği yürürlükten kaldıran;
12/09/2012 tarih ve 28409 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları Ve Eğitim Araçları Yönetmeliğinin 6. maddesinde; (1) Ders kitapları;
a) Anayasa ve kanunlara aykırı hususları içermez.
b) Bilimsel hata içermez.
c) Temel insan hak ve özgürlüklerini destekleyen ve her türlü ayrımcılığı reddeden bir yaklaşım sunar.
ç) Reklam niteliğinde ögeler içermez.
d) Eğitim ve öğretim programının amaçladığı kazanımları kapsar.
e) Görsel tasarım ve içerik tasarımı, öğrenmeyi destekleyecek nitelikte ve öğrencilerin gelişim özelliklerini dikkate alarak yapılır.
(2) z-Kitaplar, ders kitaplarının niteliklerine ilave olarak;
a) Kazanımları destekleyici nitelikte hazırlanır.
b) Temel tasarım ilkelerine uygun olarak hazırlanır.
c) Hangi kazanımı desteklediği ve teknik özellikleri gibi tanımlayıcı bilgileri uygun olarak etiketlenir.
ç) Sesli içeriklerde ses net ve anlaşılır olur.
d) (Değişik:RG-14/10/2015-29502) Zenginleştirme içeriklerinde yer alan ses, grafik, video, animasyon, simülasyon, etkileşimli oyun gibi unsurlarda, süre kazanımın gerektirdiği etkinlik veya işlenişe uygun olarak sınırlandırılır.
e) Zenginleştirme içeriklerinde, elektronik materyallere atıf veya telif hakları ile ilgili bilgilendirme zorunlulukları dışında reklam amaçlı öğeler kullanılmaz.” şeklinde düzenlenmiştir.
Bu haliyle dava konusu edilen düzenleme; 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununda belirlenmiş olan Türk milli eğitiminin amaçları ile Türk milli eğitiminin temel ilkelerini tüm unsurlarıyla kapsayıcı nitelikte olmadığından, eksik düzenleme içeren dava konusu yönetmelik maddesinde hukuka uygunluk görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle Yönetmeliğin dava konusu edilen 6. maddesinin iptali gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ SÜREÇ :
Dava; 12/09/2012 tarih ve 28409 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliğinin "Ders kitaplarının nitelikleri" başlıklı 6. maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.
Dairemizin 03/07/2013 tarih ve E:2012/8124; K:2013/5775 sayılı kararıyla, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. ve 14. maddeleri, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununun 3. ve 19. maddeleri ile üniversiteler dahil olmak üzere eğitim ve öğretim kurum ve kuruluşlarının kapsamda olduğu Eğitim, Öğretim ve Bilim Hizmet Kolunda kurulan davacı Sendikanın Tüzüğünde yer alan düzenlemelerin ve dava konusu edilen düzenlemenin niteliğinin birlikte incelenmesinden davacı Sendikanın dava açma ehliyetinin bulunmadığı sonucuna ulaşıldığı gerekçesiyle, davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmiştir.
Anılan karar, davacı sendika tarafından İdari Dava Daireleri Kurulunda temyiz edilerek bozulması istenilmiştir.
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 28/04/2016 tarih ve E:2013/5020, K:2016/1846 sayılı kararıyla; davacı Sendikanın Tüzüğüne göre, Sendika, Eğitim, Öğretim ve Bilim Hizmet Kolu’nda kurulduğu, bu hizmet koluna, 4688 sayılı Yasanın 41/(a) maddesine göre hazırlanan Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu Kapsamına Giren Kurum ve Kuruluşların Girdikleri Hizmet Kollarının Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik kurallarına göre, üniversiteler dahil olmak üzere eğitim ve öğretim kurum ve kuruluşları girdiği, Tüzüğün 6. maddesine göre de, Sendika, hizmet Koluna dahil işyerlerinde çalışan herkesi, hiçbir ayrım gözetmeksizin ve hizmet kolunda çalışıyor olmaktan başka bir nitelik aranmaksızın üyeliğe kabul edeceği, aynı Tüzüğün 3. maddesinde ise; başta üyeleri olmak üzere tüm emekçilerin ortak ekonomik, sosyal, özlük, mesleksel, sendikal hak ve çıkarlarını koruyup geliştirerek onlara daha onurlu ve saygın bir yaşam düzeyi sağlamak için mücadele edeceği, üyelerinin üstün sorumluluk duygusuna ve eğitimin gücüne dayanarak; Atatürk’ün önderliğinde kurulan Türkiye Cumhuriyeti‘nin bağımsızlığını, egemenliğini, ulus ve ülke bütünlüğünü, laik düzenini, demokratikleşme ve ulusal eğitim hedefini geliştirerek korumak ve sonsuza kadar yaşatmak için elinden gelen her türlü çabayı göstereceği belirtilmiş olup, davacı Sendikanın, üyelerinin mesleki faaliyetlerinde kullanacakları materyallere ilişkin olan düzenlemenin iptali istemiyle dava açma ehliyetinin bulunduğunun kabulü gerektiğinden davacı Sendikanın temyiz isteminin kabulüne, Dairemiz kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İdari Dava Daireleri Kurulu kararı üzerine yeniden karar verilmesi gerekmektedir.

İNCELEME VE GEREKÇE:
İlgili Mevzuat:
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 2. maddesinde "Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devletidir." hükmü yer almıştır.
1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu'nun 1. maddesinde "Bu Kanun, Türk milli eğitiminin düzenlenmesinde esas olan amaç ve ilkeler, eğitim sisteminin genel yapısı, öğretmenlik mesleği, okul bina ve tesisleri, eğitim araç ve gereçleri ve Devletin eğitim ve öğretim alanındaki görev ve sorumluluğu ile ilgili temel hükümleri bir sistem bütünlüğü içinde kapsar.", 2. maddesinde "Türk Milli Eğitiminin genel amacı,Türk Milletinin bütün fertlerini, 1. (Değişik: 16/6/1983 - 2842/1 md.) Atatürk inkılap ve ilkelerine ve Anayasada ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine bağlı; Türk Milletinin milli, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan, insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devleti olan Türkiye Cumhuriyetine karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış haline getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek; 2. Beden, zihin, ahlak, ruh ve duygu bakımlarından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip, insan haklarına saygılı, kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk duyan; yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek; 3. İlgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların, kendilerini mutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak; Böylece bir yandan Türk vatandaşlarının ve Türk toplumunun refah ve mutluluğunu artırmak; öte yandan milli birlik ve bütünlük içinde iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınmayı desteklemek ve hızlandırmak ve nihayet Türk Milletini çağdaş uygarlığın yapıcı, yaratıcı, seçkin bir ortağı yapmaktır.",52. maddesinde "Eğitim araç ve gereçleri, eğitim kurumlarında kullanılacak ders kitapları ile öğretmen ve öğrencilere kaynak ve yardımcı olacak basılı eğitim malzemesini, milli eğitimin genel amaçlarının gerçekleşmesine yararlı olacak diğer eserleri ve eğitim araç ve gereçlerini kapsar.", 53. maddesinde "Milli Eğitim Bakanlığı, kendisine bağlı eğitim kurumlarının eğitim araç ve gereçlerini, gelişen eğitim teknolojisine ve program ve metotlara uygun olarak sağlamak, geliştirmek, yenileştirmek, standartlaştırmak, kullanılma süresini ve telif haklarını ve ders kitabı fiyatlarını tespit etmek, paralı veya parasız olarak ilgililerin yararlanmasına sunmakla görevlidir.", 54. maddesinde "Milli Eğitim Bakanlığı eğitim araç ve gereçlerini, 1. Hazırlamak, imal etmek ve satın almak; 2. Kişilere veya kuracağı komisyonlara veya yarışmalar düzenleyerek hazırlatmak; 3. Özel kesimce hazırlananlar veya imal edilenler arasından seçmek veya tavsiye etmek suretiyle 53 üncü maddede belirtilen görevini yerine getirir.", 55. maddesinde "Millî Eğitim Bakanlığınca hazırlanacak veya hazırlatılacak kitaplar ile eğitim araç ve gereçlerini hazırlama, inceleme ve redaksiyonunda görevlendirilenlere ücret ödenir. Ders kitaplarına ilişkin yarışmalarda derece alanlara verilecek ödülün ödeme, usul ve esasları ile miktarı yönetmelikle belirlenir. Özel kesimce hazırlanan ve okullarda ders kitabı olarak okutulmak üzere Millî Eğitim Bakanlığına gönderilen eserler ücret karşılığı incelenir. Ders kitaplarının kabulü, uygunluk süresi, telif hakkı ve ücretlerle ilgili esaslar; inceleme işlemleri ve alınacak inceleme ücreti miktarı; Millî Eğitim Bakanlığınca incelettirilecek eserler için ödenecek ücret miktarı; ders kitaplarının hazırlanması ve incelenmesinde aranacak kriterler ile ders kitabı üreten yayın evlerinde aranacak kriterler; ders kitabı dışındaki diğer kitap ve eğitim araçlarının kullanımı ve bunlardan hangileri için inceleme ücreti alınacağı ve ödeneceği ile ilgili esas ve usuller Millî Eğitim Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir." hükmü bulunmaktadır.
31/12/2009 tarihli ve 27449 4. mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan mülga Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliğinin “Ders kitapları” başlıklı 6. maddesinde "(1) Ders kitapları; a) Anayasa ve kanunlara aykırı hususları içermez. b) 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununda yer alan Türk Milli Eğitiminin Genel Amaçlarında belirtilen Atatürk İnkılap ve İlkelerine ve Anayasada ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine bağlı; Türk Milletinin milli, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan; insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış haline getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek hükmüne, Türk Milli Eğitiminin Temel İlkelerine uygun olarak hazırlanır. c) İnsan haklarına aykırılık, cinsiyet, ırk, din, dil, renk, siyasi düşünce, felsefi görüş ve benzeri ayrımcılık içermez. ç) Bilimsel ilke ve yöntemlere uygun olarak hazırlanır. d) Reklam niteliğinde ögeleri içermez. e) (Mülga bend: 11/06/2011 - 27961 S. R.G. Yön./3. md.) f) İçeriğinde yer alan okuma metinleri öğrencileri, milli, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerleri besler, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti'ne karşı görev ve sorumluluklarını yerine getirmede onlara yol gösterir ve bu değerleri benimsetir. g) Türk Milli Eğitiminin Genel Amaçları ve Temel İlkeleri ile dersin programına ve hitap ettiği eğitim kurumunun amaçlarına uygun olur. ğ) Öğretim programlarında belirtilen Atatürk ilke ve inkılapları ile ilgili kazanımları içerir. h) Diyalog, hoşgörü, uzlaşma kültürü, empati, farklılıklara ve insan haklarına saygı, eşitlik, katılım, çoğulculuk, hukukun üstünlüğü gibi değerlerin gelişimine katkı sağlar. ı) Bilgiye ulaşım, ulaşılan bilginin sorgulanması ve bilginin nasıl üretileceğine ilişkin vurgu yapar. i) Bilişim teknolojisinin etkin ve verimli kullanımını teşvik eder. j) Öğretim programının kazandırmayı amaçladığı bilgi, beceri, tavır, tutum, değer ve yetkinlikleri kapsar. k) Ön yargı ve normatif önermelerden uzak olarak konuyla ilgili farklı bakış açıları içerir. l) Kişi, kurum ve kuruluşları yıpratıcı ve küçük düşürücü unsurları taşımaz. m) İşlenişte, öğretmenin rehberliğinde öğrencinin aktif olmasını ön plana alır. Öğrencilerin farklı ilgi, yetenek ve ihtiyaçlarına yönelik çeşitliliğe yer verir." kuralı yer almaktadır.
12/09/2012 tarih ve 28409 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan Millî Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği'nin 39. maddesi ile 31/12/2009 tarihli ve 27449 4. mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan mülga Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmış, söz konusu meri Yönetmeliğin "Ders kitaplarının nitelikleri" başlıklı 6. maddesi "(1) Ders kitapları; a) Anayasa ve kanunlara aykırı hususları içermez. b) Bilimsel hata içermez. c) Temel insan hak ve özgürlüklerini destekleyen ve her türlü ayrımcılığı reddeden bir yaklaşım sunar. ç) Reklam niteliğinde ögeler içermez. d) Eğitim ve öğretim programının amaçladığı kazanımları kapsar. e) Görsel tasarım ve içerik tasarımı, öğrenmeyi destekleyecek nitelikte ve öğrencilerin gelişim özelliklerini dikkate alarak yapılır. (2) z-Kitaplar, ders kitaplarının niteliklerine ilave olarak; a) Kazanımları destekleyici nitelikte hazırlanır. b) Temel tasarım ilkelerine uygun olarak hazırlanır. c) Hangi kazanımı desteklediği ve teknik özellikleri gibi tanımlayıcı bilgileri uygun olarak etiketlenir. ç) Sesli içeriklerde ses net ve anlaşılır olur. d) (Değişik:RG-14/10/2015-29502) Zenginleştirme içeriklerinde yer alan ses, grafik, video, animasyon, simülasyon, etkileşimli oyun gibi unsurlarda, süre kazanımın gerektirdiği etkinlik veya işlenişe uygun olarak sınırlandırılır. e) Zenginleştirme içeriklerinde, elektronik materyallere atıf veya telif hakları ile ilgili bilgilendirme zorunlulukları dışında reklam amaçlı öğeler kullanılmaz." şeklinde düzenlenmiştir.

Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliğinin 6. maddesi yönünden yapılan inceleme;
Hiyerarşik normlar sistemi olan hukuk düzeninde, alt düzeydeki normların, yürürlüklerini üst düzeydeki normlardan aldığı kuşkusuzdur. Normlar hiyerarşisinin en üstünde evrensel hukuk ilkeleri ve Anayasa bulunmakta, daha sonra gelen kanunlar ve Cumhurbaşkanlığı kararnameleri düzenleme yetkisini Anayasa'dan, yönetmelikler ise kanun ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinden almaktadır. Dolayısıyla; bir normun, kendisinden daha üst konumda bulunan ve dayanağını oluşturan bir norma aykırı veya bunu değiştirici nitelikte bir hüküm getirmesi mümkün bulunmamaktadır.
İdarelerin yönetmelik ve daha alt düzenleyici işlemler ile düzenleme yetkisi, yasama organının çizdiği sınırlar içinde, başta Anayasa olmak üzere üst hukuk normlarına aykırı olmamak kayıt ve şartına bağlı olarak gerçekleşebilir. Öğretide de türevsel bir yetki olarak kabul edilen idarelerin düzenleme yetkisinin, üst normlarla getirilen hükümleri kısıtlayacak bir şekilde kullanılamayacağı idare hukukunun en temel prensiplerindendir.
Mevzuat yapma tekniği açısından da, idarenin kanunla kendisine verilmiş olan görevleri idari metinlerle düzenlerken, bu görevlerin gerektirdiği teknik detayların belirlenmesi noktasında da takdir hakkına sahip olduğu, bu takdir hakkının kamu yararı ve kamu düzenine uygun olarak kullanılması gerektiği tartışmasızdır.
31/12/2009 tarihli ve 27449 4. mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan mülga Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği'nin 6. maddesinde ders kitaplarının nitelikleri ayrıntılı bir şekilde ve üst mevzuatta yer alan hükümlerin tekrarı şeklinde düzenlenmişken, meri Yönetmelikte ise ders kitaplarının nitelikleri genel ifadelerle düzenlenmiştir.
Yönetmelik, tebliğ ve diğer adsız düzenleyici işlemler, dayanakları olan mevzuatın çizmiş olduğu sınırlar ve verdiği yetki içerisinde teknik detayları düzenleyebilirler. Dava konusu düzenlemenin ders kitaplarının niteliklerini genel ifadeler ile düzenlemesi, dayanak maddesinin amaç kısmındaki hükümleri tekrarlamaması ve ilgili maddenin 1. fıkrasının (a) bendinde yer alan "Anayasa ve kanunlara aykırı hususları içermez." şeklindeki hüküm ile birlikte değerlendirildiğinde, mülga Yönetmelikte yer alan ayrıntılı düzenlemenin meri Yönetmelikte yer almamasının ders kitapları hazırlanırken bunlara aykırı hükümler içereceği anlamına gelmeyecektir. Nitekim ilgili maddenin 1. fıkrasının (a) bendinde yer alan genel hükmün mülga Yönetmelikte yer alan ayrıntılı düzenlemeleri de kapsadığı görüldüğünden, iptali istenilen düzenleme de hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davanın REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davacı üzerine bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere,
10/06/2021 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY
(X) - Dava, 12/09/2012 tarih ve 28409 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliğinin "Ders kitaplarının nitelikleri" başlıklı 6. maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.
Hukuk düzeninde normlar hiyerarşisi, Anayasa, kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, yönetmelik ve adsız düzenleyici işlemler olarak sıralanmakta; daha altta yer alan bir norm, kendisinden üstte bulunan norma aykırı hükümler getiremeyeceği gibi bir düzenlemenin hiyerarşik sıralamada daha altta bulunan bir düzenleme ile değiştirilememesi ve kaldırılamaması gerekmektedir. İdare Hukukunun temel ilkeleri uyarınca, normlar hiyerarşisinde kanunlar ve Cumhurbaşkanlığı kararnamesinden sonra gelen ve idarelerin takdir yetkisini kullanarak yaptıkları yönetmelik, genelge, tebliğ, talimat gibi düzenleyici işlemler, bir üst hukuk kuralının uygulanmasını göstermek amacıyla ve onlara aykırı hükümler içermemek şartıyla açıklayıcı hükümler taşıyan, dayanağı mevzuatta yer alan hükümlere aykırı düzenleme içermeyen genel düzenleyici işlemlerdir. Anılan düzenleyici işlemler tesis edilirken, üst hukuk normlarına açıklık getirilmesi ve bu normlarca çizilen çerçeve içerisinde teknik detayların belirlenmesi, uygulamadaki belirsizliklerin giderilmesi amaçlanmakla birlikte, idarelerin düzenleme yetkisinin yasalarla getirilen hükümleri aşacak veya daraltacak bir biçimde kullanılamayacağı hususu da göz önünde tutulmalıdır.
31/12/2009 tarihli ve 27449 4. mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan mülga Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği'nin 6. maddesinde ders kitaplarının nitelikleri ayrıntılı bir şekilde düzenlenmişken, 12/09/2012 tarih ve 28409 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan Millî Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği'nde ise ders kitaplarının nitelikleri genel ifadeler ile düzenlenmiştir.
Yönetmelik, genelge, tebliğ, talimat gibi düzenleyici işlemler, dayanakları mevzuat hükümlerinin çizdiği çerçeve ve verdiği yetki doğrultusunda ayrıntılı bir şekilde açıklama, uygulamadaki belirsizliklerin giderilme ve yol gösterici mahiyette bulunma amacı gütmektedir.
Dava konusu düzenlemede ise Kanunun verdiği yetki çerçevesinde ders kitaplarının niteliklerinin belirlenmesi amacıyla düzenlenen yönetmelikte, ders kitaplarında aranması gereken nitelikler ayrıntılı bir şekilde bir bütün olarak yer alması gerekirken, önceki yönetmelikte yer alan " öğretim programlarında belirtilen Atatürk İlke ve İnkılapları ile ilgili kazanımları içerip" ibaresinin çıkarılma gerekçesini yeterince ortaya konulmadığı, sırf ders kitaplarında aranması gereken nitelikleri belirlemek amacıyla düzenlenen yönetmelikte üst normlarda yer alan bu ifadenin çıkartılmasının eksiklik teşkil ettiği anlaşılmakla, anılan yönetmelik maddesinin eksik düzenleme nedeniyle iptali gerektiği düşüncesiyle çoğunluk görüşüne katılmıyoruz.