Danıştay 8. Daire 2018/3142 Esas 2021/3094 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/3142
Karar No : 2021/3094


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
DAVALI YANINDA DAVAYA KATILAN : … Koop.
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACILAR) : 1- …
2- …
3- …
4- …
5- …
6- …
7- …
8- …
VEKİLİ : Av. …
9- …

DAVACI YANINDA DAVAYA KATILAN: … Belediye Başkanlığı
VEKİLLERİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Dava; davacıların Nazilli şehiriçi güzergahında çalışmasına imkan veren hat ruhsatı taleplerini kabul etmeyerek sadece Nazilli-Arslanlı arasında transit çalışmasına imkan veren 09/03/2015 tarihli toplu taşıma güzergah belgesi ve çalışma ruhsatlarının iptali istemiyle açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; … gün ve … sayılı Nazilli Belediyesi Meclis kararı ile Nazilli-Arslanlı arasında yolcu taşımacılığı yapan ... No'lu … Kooperatifine kayıtlı 14 adet üyeye Nazilli Belediyesi minibüs çalışma hat ruhsatı düzenlenerek ve minibüslerin ön kısmına "Şehiriçi" ibaresi yazılarak Nazilli belediyesi sınırları içerisinde taşımacılık faaliyetinde bulunmasına izin verildiği ve davacının da içinde yer aldığı … Kooperatif üyelerine Nazilli İlçesi şehir içinde çalışmalarına imkan veren ruhsatların düzenlendiği, yine 26.08.2011 tarihinde …'Iu kooperatif ile … No'lu kooperatif arasında protokol imzalanarak protokolün 2,5,7. maddelerinde … Nolu … Kooperatifin kullandığı mevcut güzergahlarda 26.08.2011 tarihinden itibaren … No'lu Kooperatifinin 14 adet aracının da dönüşümlü çalışmasının hüküm altına alındığı ve anılan protokole binaen Nazilli şehir içinde … ve … No'lu Taşıma Kooperatiflerinin birlikte taşımacılık faaliyetini yürüttüğü göz önüne alındığında, söz konusu Nazilli Belediye Meclis kararı ile 26/08/2011 günlü protokole binaen verilen izin ve ruhsatlar kapsamında Nazilli İlçesi şehir içinde taşımacılık faaliyeti yürüttüğü anlaşılan … No'lu Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifine kayıtlı 14 üyeden biri olan davacının kazanılmış hakkı bulunduğundan, bu hakkı elinden alınmaksızın aynı şekilde çalışmasına imkan verecek çalışma ruhsatı verilmesi gerekirken, davacıya M plaka araçlarla İlçe ve Mahalleler Arasında Toplu Taşımacılık Yapılmasına Yönelik Yönetmelik hükümlerine göre yalnızca Nazilli-Arslanlı arasında transit çalışmasına imkan veren 09/03/2015 tarihli toplu taşıma güzergah belgesi ve çalışma ruhsatlarının düzenlenmesinde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığı belirtilerek istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davanın süresinde açılmadığı, aynı konuya ilişkin olmak üzere kooperatif üyelerince çok sayıda dava açılmış olduğu bu nedenle derdestlik itirazında bulunduklarını, Arslanlı- Nazilli arası faaliyette bulunan 14 üyeli olarak belirlenen … Nolu … Kooperatifi için … tarih ve … sayılı Nazilli Belediye Meclis Kararı ile Nazilli Belediyesi Minibüs Çalışma Hat Ruhsatı düzenlenmesi kararı verilerek, minibüslerin ön kısımlarına "Şehiriçi" ibaresi yazılması kararlaştırıldığı, ayrıca 5393 sayılı Belediye Kanununun 15. maddesinin (P) bendi gereğince ileriki zamanlarda yapılacak çalışmalarla yeni hat ve güzergahları ile durak yerlerinin tespiti ve minibüs yolcu ücretlerinin Nazilli Belediyesi Encümenince belirlenmesine karar verildiği ancak sonrasında güzergahlar ile ilgili herhangi bir karar alınmadığı, Arslanlı'nın Nazilli ilçesine mahalle olarak bağlanmasından sonra Arslanlı ile ilgili herhangi bir güzergah ve durak yeri belirlemesi ile ilgili teknik komisyon kurulmadığı, etüt, plan, proje çalışması yapılmadığı, 26/08/2011 tarihinde … Nolu … Kooperatifi ile … Nolu … Kooperatifi arasında imzalanan protokolün 2,5 ve 7. maddelerinde … Nolu … Kooperatifinin kullandığı mevcut güzergahlarda 29/08/2011 tarihinde itibaren ... Nolu ... Kooperatifinin 14 adet aracının 7'şerli olarak dönüşümlü çalıştırılması kararı alındığı, herhangi bir nedenle bu protokol iptal edildiğinde, her iki kooperatif de protokol öncesindeki çalışma düzenine geçeceklerini kararlaştırıldığı, … tarih ve … sayılı Nazilli Belediyesi Meclisi Kararı'ndaki güzergah ile ilgili eksikliklerden dolayı ortaya çıkan sorunlar ve Nazilli Belediye Encümeni tarafından güzergah ve durak yerleri ile ilgili ayrıca bir karar alınmamış olması ve konu ile ilgili teknik komisyon oluşturulmadan ihtiyaç tespitinin yapılmamış olması nedeniyle 31/12/2014 tarihi itibariyle eski güzergahlarında çalışmaya başladıkları, protokolün davalı kurumu bağlayıcılığı bulunmadığı, protokolün bağlayıcı niteliği olmuş olsa dahi protokolün iptali durumunda tarafların eski güzergahlarını kullanacağı belirtildiği, buna istinaden de ... no.lu ... Kooperatifine eski çalışma güzergahları verildiği, 6360 sayılı Yasa ile belde ve köylerin, bağlı bulundukları ilçenin mahallesine dönüşmeleri sebebiyle Arslanlı; Nazilli İlçesi'nin diğer mahalleleriyle eşit statüye kavuştukları, Nazilli Belediyesi Zabıta Müdürlüğünün Belediye Encümeni Kararı olmadan güzergah verme yetkisi bulunmadığından Zabıta Müdürlüğü’nce yetki dışı verilen belgenin hukuken hiçbir geçerliliği olmadığı, talep edilen şehiriçi güzergah hakkı sona ermiş bir protokole dayandığından kazanılmış hak söz konusu olmadığı belirtilerek Mahkeme kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : … gün ve … sayılı Nazilli Belediyesi Meclis kararı ile Nazilli-Arslanlı arasında yolcu taşımacılığı yapan ... Nolu … Kooperatifine kayıtlı 14 adet üyeye Nazilli Belediyesi minibüs çalışma hat ruhsatı düzenlenerek ve minibüslerin ön kısmına "Şehirçi" ibaresi yazılarak Nazilli Belediyesi sınırları içerisinde yolcu taşımacılığı yapmasına izin verildiği, davacıların da içinde yer aldığı … nolu kooperatif üyelerine Nazilli İlçesi şehir içinde çalışma imkanı veren ruhsatlar düzenlendiği, 26/08/2011 tarihinde … Nolu Kooperatif ile davalı olarak katılan … nolu kooperatif arasında protokol imzalandığı, protokolün 2,5,7 maddelerinde … nolu Kooperatifin kullandığı mevcut güzergahta 26/08/2011 tarihinden itibaren … nolu kooperatifin 14 aracının da dönüşümlü çalışması kararlaştırıldığı, … Nolu Kooperatifin 14 üyesinden olan davacıların kazanılmış hakkı bulunduğu, hızla artan nüfus ve trafikte toplu taşımaya olan ihtiyacın da artması hususları birlikte değerlendirildiğinde dava konusu işlemin kamu yararına uygun olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi ile kararın onanması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NIN DÜŞÜNCESİ : İdare Mahkemesi kararının gerekçesi değiştirilmek suretiyle onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince dosyanın tekemmül ettiği anlaşıldığından yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar verilmeyerek işin gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7. maddesinin (f) fıkrasında; "Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek" büyükşehir belediyesinin görevleri arasında sayılmış, anılan Yasanın 9. maddesinde; “Büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla, büyükşehir belediye başkanı ya da görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluşları ile, Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonunun görevlendireceği ilgili odanın temsilcisinin katılacağı Ulaşım Koordinasyon Merkezi kurulur. İlçe belediye başkanları kendi belediyesini ilgilendiren konuların görüşülmesinde koordinasyon merkezlerine üye olarak katılırlar. Ulaşım Koordinasyon Merkezi toplantılarına ayrıca gündemdeki konularla ilgili üye olarak belirlenmeyen ulaşım sektörü ile ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından ihtisas meslek odalarının temsilcileri de davet edilerek görüşleri alınır.
Bu Kanun ile büyükşehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirlemesi ile taksi, dolmuş ve servis araçlarının durak ve araç park yerleri ile sayısının tespitine ilişkin yetkiler ile büyükşehir sınırları dahilinde il trafik komisyonunun yetkileri ulaşım koordinasyon merkezi tarafından kullanılır. Ulaşım koordinasyon merkezi kararları, büyükşehir belediye başkanının onayı ile yürürlüğe girer. Ulaşım koordinasyon merkezi tarafından toplu taşıma ile ilgili alınan kararlar, belediyeler ve bütün kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilgililer için bağlayıcıdır. Koordinasyon merkezinin çalışma esas ve usulleri ile bu kurullara katılacak kamu kurum ve kuruluş temsilcileri, İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. Büyükşehir belediyelerine bu Kanun ile verilen görev ve yetkilerin uygulanmasında, 13.10.1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz.” kuralına yer verilmiştir.
15.06.2006 tarih ve 26199 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliğinin "Ulaşım Koordinasyon Merkezi" başlıklı üçüncü kısmının “Görev ve yetkileri” kenar başlıklı 18. maddesinde “(1) UKOME, büyükşehir içindeki kara, deniz, göl, nehir, kanal ve demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesini sağlamak üzere; ulaşım, trafik ve toplu taşıma konularında üst düzeyde yönlendirici karar alma, uygulama, uygulatma ve ilgili mevzuattaki usulüne göre gereken tesisleri kurma, kurdurma ve işletme hak ve yetkilerine haizdir. Bu amaçla; a) Büyükşehir belediyesinin sınırları içinde, mevzuatla yetkili kılındığı durumlarda mahalli ihtiyaç ve şartlara göre trafik düzeni ve güvenliğini sağlamak amacıyla gerekli tedbirleri almakla, … ç) Kara, deniz, göl, nehir, kanal ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; otobüs, taksi, dolmuş ve servis durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmekle…d) Karayolu taşımacılığına ait mevzuat hükümleri saklı kalmak üzere, trafik düzeni ve güvenliği yönünden belediye sınırları içinde ticari amaçla çalıştırılacak yolcu ve yük taşıtları ile motorsuz taşıtların çalışma şekil ve şartları ile bu taşıtların teknik özelliklerini tespit etmek, çalıştırılabileceği yerler ile güzergâhlarını tespit etmek ve sayılarını belirlemek, bunlara izin ve çalışma ruhsatı vermekle, e) Büyükşehir belediyesinin sınırları içinde, ulaşım, toplu taşıma ve trafik mevzuatının büyükşehir belediyesine verdiği yetki doğrultusunda uygulamaya yönelik yönlendirici karar almak ve görüş oluşturmakla,...” görevli ve yetkilidir kuralı, “Ulaşım Koordinasyon Birimi” kenar başlıklı 21. maddesinde, “(1) UKOME'nin sekreterya hizmetleri, büyükşehir belediye başkanlığı bünyesinde bu amaçla oluşturulacak ulaşım koordinasyon birimi tarafından yürütülür.”; “Görevleri" kenar başlıklı 22. maddesinde ise, “(1) Ulaşım koordinasyon birimi; a) Başkanın emir ve talimatları doğrultusunda gündemi hazırlar ve üyelere duyurur. b) Görüşme tutanaklarını düzenler. c) Alınan kararları yazar, üyelerin imzalarını tamamlatır ve ilgili mercilere gönderir. ç) UKOME toplantılarına üye gönderen kurum ve kuruluşlarla irtibatı sağlar. d) Büyükşehir belediye ve mücavir alan sınırları içinde nazım plana uygun arazi kullanım ve ulaşım planlama çalışmaları doğrultusunda büyükşehir ulaşım planının yapılması için gereken ön çalışmaları yaparak kurula sunar.” hükümlerine yer verilmiştir.
Yukarıda anılan mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden, toplu taşıma araçları ile taksi sayılarının, bu araçların güzergahları ile bunların çalışma şekil şartlarının belirlenmesi konusunda karar verme yetkisinin Ulaşım Koordinasyon Merkezine ait olduğu anlaşılmakta olup; büyükşehir belediye başkanlığı bünyesinde oluşturulan ulaşım koordinasyon biriminin ya da şube müdürlüğünün bu konuda işlem tesis etme yetkisinin bulunmadığı açıktır.
Bu durumda, davacıların ruhsat ve güzergah talebinin Ulaşım Koordinasyon Merkezi tarafından incelenip karara bağlanması gerekirken, bu konuda yetkisi bulunmayan Aydın Büyükşehir Belediye Başkanlığı Toplu Taşıma Şube Müdürlüğü tarafından tesis edilen, dava konusu işlemde yetki yönünden hukuka uyarlık bulunmamakta ise de; sonucu itibarıyla yerinde görülen kararın belirtilen gerekçe ile onanması gerekmektedir.


KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle,
1. Temyiz isteminin reddine,
2. … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının yukarıda yer alan GEREKÇEYLE ONANMASINA,
3. Kullanılmayan … TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davalıya iadesine,
4. Kesin olarak, 10/06/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.