Danıştay 5. Daire 2019/2969 Esas 2021/1923 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
BEŞİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/2969
Karar No : 2021/1923

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …

KARŞI TARAF (DAVALILAR) : 1-… / …
2-… Bakanlığı / …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Hazine ve Maliye Bakanlığı bünyesinde vergi müfettiş yardımcısı olarak görev yapan davacı tarafından, 679 sayılı Kanun Hükmünde Kararname eki listede ismine yer verilmek suretiyle kamu görevinden çıkarılmasına ilişkin işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararında; Maliye Bakanlığı bünyesinde vergi müfettiş yardımcısı olarak görev yapan davacı tarafından; Olağanüstü Hal kapsamında çıkarılan ve Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 679 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin "Kamu personeline ilişkin tedbirler" başlıklı maddesi uyarınca ekli listede isminin yer alması sebebiyle başka hiçbir işleme gerek kalmaksızın kamu görevinden çıkarılmasına yönelik işlemin iptali istemiyle açılan davada …. İdare Mahkemesinin E:…, K:… sayılı kararıyla davanın incelenmeksizin reddine karar verildiği, anılan karara karşı istinaf başvurusunda bulunulması üzerine … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesinin E…., K:… sayılı kararı ile dava hakkında "karar verilmesine yer olmadığına, dosyanın Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu'na gönderilmek üzere Mahkemesine iadesine" kesin olarak karar verildiği, davacının konusu sebepleri ve tarafları aynı olan bakılan davayı açtığının anlaşıldığı, bir davanın "kesin hüküm" nedeniyle incelenmeksizin reddine karar verilebilmesi için gerekli olan; konusu, sebebi ve tarafları aynı olan davanın iki kere açılmış olması, birinci dava hakkında karar verilmesi ve verilen kararın kesinleşmesi şartları bu davada gerçekleşmiş bulunduğundan, aynı istemle açılmış bu davanın esasının "kesin hüküm" nedeniyle incelenmesine imkan bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Belirtilen gerekçelerle davanın kesin hüküm nedeniyle incelenmeksizin reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: Davacının istinaf başvurusunda bulunması üzerine … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını gerektirecek nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından; olağanüstü halin sona ermesi nedeniyle kamu görevinden çıkarılmasına dair işlemin dayanaksız kaldığı, hakkında soruşturma yapılmadan ve savunma hakkı tanınmaksızın dava konusu işlemin tesis edildiği, Olağanüstü Hal Dönemi Kanun Hükmünde Kararnameleri ile olağanüstü hal dönemiyle sınırlı tedbirler alınabileceği, kamu görevinden çıkarma işleminin sonuçları itibariyle olağanüstü hal süresini aştığı ve genel idari düzenleme sonucunu doğurduğu, adil yargılanma hakkının ihlal edildiği, devlete sadakat yükümlülüğünü ihlal etmediği, Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından; Olağanüstü Hal Dönemi Kanun Hükmünde Kararnamelerinin yasalaşması nedeniyle davacının bu husustaki iddialarının yerinde olmadığı, davacının 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümlerine göre değil Kanun Hükmünde Kararname ile kamu görevinden çıkarılması karşısında savunma hakkı tanınmaması ve hakkında disiplin soruşturması açılmaması gibi iddialarının hukuki dayanaktan yoksun olduğu, Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının gerekçeli olarak onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Beşinci Dairesince, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 334. maddesi uyarınca, ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla adli yardım talebinin kabul edildiği görülen davacının, temyiz aşamasındaki adli yardım talebi hakkında aynı Kanun'un 335. maddesinin 3. fıkrasında yer alan "adli yardım, hükmün kesinleşmesine kadar devam eder." düzenlemesi gereğince karar verilmesine yer olmadığına karar verilerek Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten, Hazine ve Maliye Bakanlığının yanında Cumhurbaşkanlığı da hasım mevkiine alındıktan sonra dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Hazine ve Maliye Bakanlığı bünyesinde vergi müfettiş yardımcısı olarak görev yapan davacı, 679 sayılı Kanun Hükmünde Kararname eki listede ismine yer verilmek suretiyle kamu görevinden çıkarılmıştır.
Davacının Kanun Hükmünde Kararname eki liste ile kamu görevinden çıkarılmasına ilişkin işlemin iptaline ve yoksun kalınan parasal hakların yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle Başbakanlık ve Maliye Bakanlığı hasım konumunda gösterilerek açılan davada, ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla, "davacı hakkında tesis edilmiş idari davaya konu olacak nitelikte kesin ve yürütülmesi gereken idari bir işlemin mevcudiyetinden söz edilemeyeceği" gerekçesiyle davanın incelenmeksizin reddine yönelik verilen kararın davacı tarafından istinaf edilmesi üzerine …. Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesinin …. tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla "yasal düzenleme nedeniyle karar verilmesine yer olmadığına, dosyanın Komisyona gönderilmek üzere Mahkemesine iadesine" kesin olarak hükmedilerek dosya Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonuna gönderilmiştir.
Komisyon tarafından davacının başvurusunu incelenmiş, başvurunun reddine karar verilmiştir.
Yukarıda bahsi geçen davadan bağımsız olarak temyizen incelenmekte olan iş bu davada ise davacının, 679 sayılı Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararname eki listede ismine yer verilmek suretiyle başka hiçbir işleme gerek kalmaksızın kamu görevinden çıkarılmasına ilişkin işlemin iptali istenilmiştir.

İLGİLİ MEVZUAT:
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun "Dava şartları" başlıklı 114. maddesinin birinci fıkrasının (i) bendinde, "Aynı davanın, daha önceden kesin hükme bağlanmamış olması" dava şartları arasında sayılmış; "Dava şartlarının incelenmesi" başlıklı 115. maddesinde, "Mahkeme, dava şartlarının mevcut olup olmadığını, davanın her aşamasında kendiliğinden araştırır. Taraflar da dava şartı noksanlığını her zaman ileri sürebilirler. Mahkeme, dava şartı noksanlığını tespit ederse davanın usulden reddine karar verir. Ancak, dava şartı noksanlığının giderilmesi mümkün ise bunun tamamlanması için kesin süre verir. Bu süre içinde dava şartı noksanlığı giderilmemişse davayı dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddeder."; "Hüküm, hükmün verilmesi ve tefhimi" başlıklı 294. maddesinin birinci fıkrasında, "Mahkeme, usule veya esasa ilişkin bir nihaî kararla davayı sona erdirir. Yargılama sonunda uyuşmazlığın esası hakkında verilen nihaî karar, hükümdür."; "Kesin hüküm" başlıklı 303. maddesinde ise, "Bir davaya ait şeklî anlamda kesinleşmiş olan hükmün, diğer bir davada maddi anlamda kesin hüküm oluşturabilmesi için, her iki davanın taraflarının, dava sebeplerinin ve ilk davanın hüküm fıkrası ile ikinci davaya ait talep sonucunun aynı olması gerekir." kurallarına yer verilmiştir.
08/03/2018 tarihli ve 30354 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 7075 sayılı Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanun'un ''Komisyonun oluşumu'' başlıklı 1. maddesinde, "Anayasanın 120. maddesi kapsamında ilan edilen ve 21/7/2016 tarihli ve 1116 sayılı Türkiye Büyük Millet Meclisi Kararıyla onaylanan olağanüstü hal kapsamında, terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti, aidiyeti, iltisakı veya bunlarla irtibatı olduğu gerekçesiyle başka bir idari işlem tesis edilmeksizin doğrudan kanun hükmünde kararname hükümleri ile tesis edilen işlemlere ilişkin başvuruları değerlendirmek ve karara bağlamak üzere Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu kurulmuştur." hükmü; ''Komisyonun görevleri'' başlıklı 2. maddesinde, "(1) Komisyon, olağanüstü hal kapsamında doğrudan kanun hükmünde kararnameler ile tesis edilen aşağıdaki işlemler hakkındaki başvuruları değerlendirip karar verir.
a)Kamu görevinden, meslekten veya görev yapılan teşkilattan çıkarma ya da ilişiğin kesilmesi.
...'' kuralı; "Yargı denetimi" başlıklı 11. maddesinin 1. fıkrasında, "Komisyon kararlarına karşı Hâkimler ve Savcılar Kurulunca belirlenecek Ankara idare mahkemelerinde ilgilinin en son görev yaptığı kurum veya kuruluş aleyhine iptal davası açabilir..." kuralı; "Geçiş hükümleri" başlıklı geçici 1. maddesinin 3. fıkrasında, "Komisyonun görev alanına giren konularda daha önce herhangi bir yargı merciine başvurmuş veya dava açmış olanlar için de 7 nci maddedeki usul ve süreler uygulanır. Bu dosyalar hakkında yargı mercilerince karar verilmesine yer olmadığına ve tarafların yaptıkları masrafların üzerlerinde bırakılmasına dosya üzerinden kesin olarak karar verilir, vekâlet ücretine hükmedilmez. Bu dosyalar, yeni bir başvuru şartı aranmaksızın incelenmek üzere Komisyona gönderilir." hükmü; ''Geçiş hükümleri'' başlıklı Geçici 1. maddesinin 3. fıkrasında ise, (3) "Komisyonun görev alanına giren konularda daha önce herhangi bir yargı merciine başvurmuş veya dava açmış olanlar için de 7. maddedeki usul ve süreler uygulanır. (Ek cümleler: 17/4/2017-KHK-690/56 md.) Bu dosyalar hakkında yargı mercilerince karar verilmesine yer olmadığına ve tarafların yaptıkları masrafların üzerlerinde bırakılmasına dosya üzerinden kesin olarak karar verilir, vekâlet ücretine hükmedilmez. Bu dosyalar, yeni bir başvuru şartı aranmaksızın incelenmek üzere Komisyona gönderilir." düzenlemesi yer almıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nda "kesin hüküm" müessesesi düzenlenmemiş ve anılan Kanun'un 31. maddesinde, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun ilgili maddelerine atıfta bulunulan konular arasında bu müesseseye yer verilmemiş ise de, uyuşmazlığın esasını hükme bağlayan nihaî yargı kararlarının, kimse tarafından değiştirilememesini ve daha sonra açılan davalar bakımından bağlayıcı olmasını; diğer bir anlatımla, taraflar arasındaki uyuşmazlığın bir daha dava konusu edilememesini ifade eden ve hukuki istikrar ve güvenliği sağlama amacı taşıyan kesin hüküm müessesesinin idari yargı düzenindeki yargılamalarda da dikkate alınması gerekmektedir.
Buna göre, bir kararın maddi anlamda kesin hüküm niteliği taşıması hâlinde; tarafları, sebebi ve konusu aynı olan yeni bir dava açılması hukuken mümkün bulunmamaktadır.
Yukarıda yer verilen 7075 sayılı Kanun hükümleri uyarınca, İdare mahkemeleri tarafından Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonunun görev alanına giren dosyalar hakkında karar verilmesine yer olmadığına kesin olarak karar verilip, dosyaların anılan Komisyona gönderileceği açıktır.
Bakılmakta olan uyuşmazlıkta, davacı tarafından 679 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin eki listesinde ismine yer verilmek suretiyle kamu görevinden çıkarılmasına ilişkin işlemin iptaline ve yoksun kalınan parasal hakların yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle dava açılmış olup, … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı davanın incelenmeksizin reddine ilişkin kararın davacı tarafından istinaf edilmesi üzerine … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla "yasal düzenleme nedeniyle karar verilmesine yer olmadığına, dosyanın Komisyona gönderilmek üzere Mahkemesine iadesine" kesin olarak karar verilmiştir. Anılan kararın, temyize konu İdare Mahkemesi kararında belirtildiği gibi "kesin hüküm" niteliğinde olup olmadığının belirlenmesi gerekmektedir.
7075 sayılı Kanun hükümleri uyarınca … İdare Mahkemesince dosyanın Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonuna gönderilmesiyle hukuki sürecin bitmediği, Komisyonun vereceği karar sonrası ilgililerce yargı yoluna başvurabilme imkanının bulunduğu açıktır. Dosyanın Komisyona gönderilmesine ilişkin söz konusu Bölge İdare Mahkemesi kararında, kararın ''kesin'' olduğu belirtilmek suretiyle karara karşı temyiz yolunun kapalı olduğu ifade edilmiş olup, anılan ifade, Mahkeme kararının uyuşmazlığın esasını çözen ''kesin hüküm'' niteliğinde olduğu anlamına gelmemektedir. Bu durumda, temyizen incelenen bu davanın açıldığı tarih itibarıyla, bu dava ile tarafları, konusu ve sebebi aynı olan ve uyuşmazlığın esasını çözen bir yargı kararı bulunmadığından, Mahkemenin davayı kesin hüküm nedeniyle reddine ilişkin gerekçesi yerinde görülmemiştir.
Öte yandan, 7075 sayılı Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanun uyarınca , Komisyonun görev alanına giren uyuşmazlık konusu işleme dair dava dosyasının, dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilerek Komisyona gönderilmesi gerekmekte ise de, Dairemizin karar verdiği tarih itibarıyla UYAP ortamında yapılan inceleme sonucunda, davacı tarafından, Kanun Hükmünde Kararname'nin ekli listesinde ismine yer verilmek suretiyle kamu görevinden çıkarılmasına ilişkin işleme karşı Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonuna başvuruda bulunulduğu, anılan başvurunun reddine ilişkin kararın iptali istemiyle açılan ve … İdare Mahkemesinin … sayılı esasına kayıtlı olan dava dosyasının derdest olduğu anlaşıldığından, mükerrer başvuruya sebebiyet vermemek adına dava dosyasının Komisyona gönderilmesine yer olmadığının kabulü gerekmektedir.
Bu itibarla, İdare Mahkemesince verilen davanın kesin hüküm nedeniyle incelenmeksizin reddi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki Bölge İdare Mahkemesi kararında sonucu itibarıyla hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2. Davanın kesin hüküm nedeniyle incelenmeksizin reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının yukarıda belirtilen gerekçeyle ONANMASINA,
3. Davacının adli yardım istemi kabul edildiğinden, temyiz aşamasında tahsil edilmeyen … TL temyiz başvuru harcı ile … TL temyiz karar harcının ve kullanılacak posta giderinin, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 339. maddesinin 1. fıkrası uyarınca davacıdan tahsili için Mahkemesince ilgili merciine müzekkere yazılmasına,
4. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın … İdare Mahkemesine gönderilmesine, 10/06/2021 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.