Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2020/1110 Esas 2021/1226 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2020/1110
Karar No : 2021/1226

TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) : 1- … Kurumu
2-… Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Elektrik Dağıtım A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Onüçüncü Dairesinin 22/10/2019 tarih ve E:2016/2178, K:2019/3198 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davalı TEİAŞ Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen 2007-2009 dönemine ilişkin …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, … numaralı sistem kullanım ceza faturalarının, bu faturalara yapılan itirazın reddine ilişkin … tarih ve … sayılı anılan Genel Müdürlük işleminin ilgili kısmının ve söz konusu ceza faturalarının dayanağı olan İletim Sistemi Sistem Kullanım ve Sistem İşletim Tarifelerini Hesaplama Yöntem Bildirimleri'nin 1.5. maddesinin iptaline karar verilmesi istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Onüçüncü Dairesinin 22/10/2019 tarih ve E:2016/2178, K:2019/3198 sayılı kararıyla;
Davalı idarelerden TEİAŞ Genel Müdürlüğünün usule ilişkin itirazları yerinde görülmemiş;
22/01/2003 tarih ve 25001 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan (mülga) Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmeliği’nin 8. maddesi ve Geçici 6. maddesi, ile (mülga) Elektrik Piyasasında İletim ve Dağıtım Sistemlerine Bağlantı ve Sistem Kullanımı Hakkında Tebliğ'in 4. maddesinin 1. ve 2. fıkralarına yer verilerek;
Aktarılan Yönetmelik hükümleri uyarınca elektrik dağıtım faaliyetinde bulunan şirketlerin TEİAŞ ile Bağlantı Anlaşması ve Sistem Kullanım Anlaşması olmak üzere iki anlaşma imzalaması gerektiği;
Davacı ile davalı TEİAŞ arasında imzalanan bağlantı anlaşmasında, bu durumun ihlâl olarak kabul edildiğine ve bu ihlâl nedeniyle cezaî şart uygulanacağına ilişkin herhangi bir kurala yer verilmediği; bu yönde yaptırım içeren Sistem Kullanım Anlaşması'nın ise 21/12/2009 tarihinde imzalanarak ve 01/01/2010 tarihinde yürürlüğe girdiği;
Sistem Kullanım Anlaşması’nın “Cezaî Şartlar” başlıklı 10. maddesinde, kullanıcının ilgili mevzuat, taraflar arasında imzalanan bağlantı anlaşması ve bu anlaşma hükümlerinin herhangi birini ihlâl etmesi, söz konusu ihlâli TEİAŞ’ın uyarısına rağmen uyarıda belirtilen süre içinde sona erdirmemesi durumunda TEİAŞ’ın maddede belirtilen cezaları uygulayacağının belirtildiği; maddede "iletim sistemine doğrudan bağlı tüketiciler ve dağıtım lisansına sahip tüzel kişilerin iletim sisteminin her bir ölçüm noktasında çekecekleri endüktif reaktif enerjinin/verecekleri kapasitif reaktif enerjinin, aktif enerjiye oranının ilgili mevzuata uygun olmaması" kuralı ihlâl olarak tanımlanarak, bu ihlâl için "Kullanıcının o ayki Sistem Kullanım fiyatına göre hesaplanan bedelin % 50'si oranında ceza uygulanır. Ceza 00:00-24:00 saatleri arasında bir defadan fazla uygulanmayacaktır." cezaî şartının öngörüldüğü;
Davalı TEİAŞ tarafından tek taraflı olarak hazırlanan ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından onaylanarak yürürlüğe giren 01/01/2007, 01/01/2008, 01/01/2009 tarihli İletim Sistemi Sistem Kullanım ve Sistem İşletim Tarifelerini Hesaplama Yöntem Bildirimi'nin 1.5. maddesinde, bir kullanıcının, TEİAŞ ile Sistem Kullanım Anlaşması imzalamamış olmasına rağmen iletim sistemine bağlı olarak faaliyet göstermesi, dolayısıyla iletim sistemini kullanması hâlinde, Elektrik Piyasasında İletim ve Dağıtım Sistemlerine Bağlantı ve Sistem Kullanımı Hakkında Tebliğ’in Geçici 3. maddesi uyarınca kullanıcıların lisans almamış olmaları ve/veya sistem kullanım anlaşmalarının yapılmamış olması hâlinde dâhi bu kullanıcıların Elektrik Piyasası Tarifeler Yönetmeliği doğrultusunda onaylanan sistem kullanım bedelini ve/veya sistem işletim bedelini ödeme yükümlülüklerinin bulunduğu, Sistem Kullanım Anlaşması bulunmaksızın iletim sistemini kullanmakta olan kullanıcıların, iletim sisteminde arz güvenilirliği ve kalitesinin sağlanması amacıyla maddede yer alan ihlâllerle karşılaşılması hâlinde ilgili cezaî işleme tâbi olacağının belirtildiği, "TEİAŞ tesislerinde kullanıcının bağlı olduğu fidere 00.00-24.00 saatleri arasında 4 (dört) veya daha fazla arıza intikal ederek kesicinin açması", "TEİAŞ tesislerinde kullanıcının bağlı olduğu fidere 00.00-24.00 saatleri arasında 3 (üç) veya daha fazla arıza intikal ederek kesicinin açması" fiillerinin bu hâller arasında sayıldığı;
Belirtilen hususların birlikte değerlendirilmesinden, davacı şirket ile TEİAŞ arasında iletim sisteminin kullanımı açısından kurulması gerekli akdî ilişkinin kurulmadığı, dava konusu düzenleyici işlemde uygulanması öngörülen işlemin hukukî mahiyeti itibarıyla, sözleşmeden kaynaklanan bir cezaî şart niteliğinde olduğu, bu anlamda yalnızca sistem kullanım anlaşmasını imzalamış ve bu anlaşmada yer alan hüküm ve şartları kabul etmiş taraflar hakkında uygulama alanı bulabileceği;

Bu çerçevede, sistem kullanım anlaşmasının tarafı olmayan davacı şirkete, akdî ilişkinin zorunlu tarafı TEİAŞ tarafından hazırlanan ve Kurul tarafından onaylanarak yürürlüğe giren Yöntem Bildirimi'ne, tip sözleşmedeki hükümler nakledilmek suretiyle bu sözleşmenin hüküm ve sonuçlarına sözleşme dışı davacı şirkete uygulanması yönünde ilgili düzenleyici işlemlerin dayanağı Kanunlarda herhangi bir hüküm bulunmadığı, bu ilişkinin salt idarelerin ikincil nitelikteki düzenlemeleriyle kurulmasının ise hukuken mümkün olmadığı;
Diğer taraftan, dava konusu işlemlerin iletim sistemini fiilen kullanması ve arz güvenliği nedenleriyle, davacı şirket açısından sözleşme hükümleri olmaksızın uygulanması gerektiği iddia edilebilirse de, işlemlerin, mahiyeti itibarıyla kullanıcılar tarafından sisteme verilen zararın karşılığı, başka bir anlatımla tazmini niteliğinde olmadığı, salt sözleşme hükümlerinin bu anlamda arz güvenliğinin ihlâli karşılığında öngörülen cezaî nitelikteki işlemler olduğu, kullanıcı tarafından sisteme verilen zararın ayrıca tazmin edileceğinin de açık olduğu;
Bu itibarla, davacı ile TEİAŞ arasında Sistem Kullanım Anlaşması imzalanmadığından, bu anlaşmanın hükümlerinin olması gereken akdî ilişkinin tarafı olan TEİAŞ tarafından tek taraflı olarak hazırlanan İletim Sistemi Kullanım ve Sistem İşletim Tarifelerini Hesaplama Yöntem Bildirimleri uyarınca, akit dışı davacıya, TEİAŞ tarafından hukuken geçerli bir dayanağı olmadan cezaî şart uygulanması yönünde hükümler içeren Yöntem Bildirimleri'nin 1.5. maddesinde, bu madde uyarınca düzenlenen sistem kullanım ceza faturalarında ve söz konusu ceza faturalarına yapılan itirazın reddine ilişkin işlemin ilgili kısmında hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle,
Dava konusu sistem kullanım ceza faturalarının, bu faturalara yapılan itirazın reddine ilişkin … tarih ve … sayılı anılan Genel Müdürlük işleminin ilgili kısmının ve söz konusu ceza faturalarının dayanağı olan İletim Sistemi Sistem Kullanım ve Sistem İşletim Tarifelerini Hesaplama Yöntem Bildirimleri'nin 1.5. maddesinin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davalı idarelerden Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından; harçtan muaf olmaları nedeniyle yargılama giderleri arasında yer alan harcın aleyhlerine hükmedilmemesi gerektiği, iletim sisteminde arz güvenilirliğini ve kaliteyi sağlamak, eşit taraflar arasında ayrım gözetmeme ilkesine uygun davranmak amacıyla dava konusu düzenlemelerin tesis edildiği, sistem kullanım anlaşmalarında yer alan cezai şart hükümlerinin Yöntem Bildirimi'ne eklenmesinin bunları idari yaptırıma dönüştürmediği, iletim sistemini fiilen kullananlarla TEİAŞ arasında var olan fiili sözleşme ilişkisinin içeriğinin belirlendiği, Daire kararıyla, anlaşma imzalayan sistem kullanıcıları cezalandırılırken, imzalamayanların ödüllendirildiği, Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü tarafından; davanın süresinde açılmadığı, dava konusu Yöntem Bildirimlerine ilişkin derdest dava bulunduğu, davacı şirket hakkında işlem tesis edilemeyeceği kabul edilirse anlaşma imzalayan şirketler açısından adaletsiz ve eşitlik ilkesine aykırı bir durum söz konusu olacağı, iletim hizmetinin sağlıklı bir şekilde sunulması ve arz güvenliği açısından cezai yaptırım düzenlemelerinin zorunlu olduğu; enerji piyasasının her gün değişen ve gelişen dinamik yapısı gereği bütün yaptırımların kanun ile düzenlenemeyeceği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı şirket tarafından, Danıştay Onüçüncü Dairesince verilen kararın usul ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçelerinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz istemlerinin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz istemlerinin reddi ile Daire kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan;
"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka aykırı karar verilmesi,
c)Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması" sebeplerinden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçelerinde ileri sürülen iddialar kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarelerin temyiz istemlerinin reddine,
2.Dava konusu işlemlerin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Danıştay Onüçüncü Dairesinin temyize konu 22/10/2019 tarih ve E:2016/2178, K:2019/3198 sayılı kararının ONANMASINA,
3. 14/06/2021 tarihinde, oybirliği ile kesin olarak karar verildi.