Vekili      : Av. O.A.K.

Davalılar : 1- T.C. Ekonomi Bakanlığı

Vekilleri  : Av. S.Ö. & Av. S.Ç.

                  2-Türkiye İhracatçılar Meclisi

Vekili      : Av. B.N.A. 

O L A Y  : Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; “T.C. Resmi Gazetesinin 5 Ağustos 1993 gün, 21659 nüshasında yayımlanarak yürürlüğe giren 5/7/1993 gün, Karar Sayısı: 93/4614 sayılı “İHRACATÇILAR BİRLİKLERİNİN KURULUŞU, İŞLEYİŞİ, İŞTİGAL SAHALARI, ORGANLARI, ÜYELERİNİN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİNE DAİR BAKANLAR KURULU KARARI”na göre kurulan TİM İhracatçılar Meclisi, Ankara Temsilcilik bürosunun açılması ile birlikte müvekkil davacı M.B.’nın bu büroda görevlendirilmesi önerisine T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracat Genel Müdürlüğünün 08/11/1999 gün, 106214 sayılı yazıyla; “Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Ankara Temsilcilik Bürosunun açılması ve söz konusu büroda, M.B.’nın, Özel Hizmet Sözleşmesi ile istihdam edilmesi, Müsteşarlık Makamının 3.11.1999 tarih ve 99/1107 Onayı ile uygun görüldüğü” TİM. Başkanlığına bildirilmiştir.

Daha sonra TİM. 8/11/2000 gün, 11239 sayılı yazıyla Dış Ticaret Müsteşarlığına başvurarak; Genel Sekreter Yardımcılığı’na halen bu işi bir yıldan beri yürütmekte olan (müvekkil davacı) M.B.’ nın atanmasının onaylanmasını istemiş, T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracat Genel Müdürlüğünün 21/12/2000 gün, 105962 sayılı yanıt yazısıyla; “İhracatçı Birlikleri ve TİM statüsünde değişiklik yapan ve 18 Ekim 2000 tarih ve 24204 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan 14.9.2000 tarih ve 2000/1301 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nın 27 nci maddesi çerçevesinde Türkiye İhracatçılar Meclisi İcra Komitesi’ nce teklif edilen M.B.’nın TİM Genel Sekreter Yardımcılığı görevine atanması Müsteşarlık Makamının 20.12.2000 tarih ve 1444 sayılı onayı ile uygun görüldüğü” Türkiye İhracatçılar Meclisine bildirilmiştir.

Müvekkil davacı ile davalı Müsteşarlığa bağlı TİM. Türkiye İhracatçılar Meclisi arasında 08/11/1999 tarihinde başlayan bu hizmet (Genel Sekreter Yardımcılığı) ilişkisi, adı geçen idarece, o tarihten itibaren sürdürülerek bu günlere varılmıştır. O halde, Yüce Yargının huzurundaki somut olayda, 08/11/1999 tarihinden 21/05/2009 tarihine kadar devam eden kendine özgü bu hizmet ilişkisinin içerik ve niteliğinin süreklilik taşıdığı, bir başka anlatımla süreklilik kazandığı tartışmasızdır.

Şimdi, ulaşılan bu evrede, davacıdan kaynaklanan ortada somut bir neden yok iken, müvekkil uzun bir süre çalışmayı hedeflemiş iken ve ayrıca ileriye dönük plan ve programlarını bu olguya göre yapmış iken, bu kez davalı T. C. Dış Ticaret Müsteşarlığının 12/05/2009 gün, ONAY NO: 793 ve 16716 sayılı; “Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Genel Sekreterliği’nden alınan 06/05/2009 tarih ve 574 sayılı yazıda, TİM Ankara Ofisinde Genel Sekreter Yardımcısı olarak görev yapmakta olan M.B.’ nın TİM İcra Komitesi Kararı uyarınca kıdem ve ihbar tazminatları ödenmek suretiyle görevden alınması” talebine ONAY/OLUR veren yazısına dayanarak, Türkiye İhracatçılar Meclisi, Beyoğlu 7. nci Noterliğinden tanzim edilen18 Mayıs 2009 gün, 06235 sayılı İHBARNAME ile sudan sebepler ileri sürerek, müvekkilin iş akdinin İş Kanunun 22. madde ve 17. ve 18. maddeleri uyarınca 21.05.2009 tarihi itibariyle feshedildiğini bildirmiştir. İş akdinin feshedildiğine ilişkin sözü geçen 18 Mayıs 2009 günlü Noter İHBARNAME’ si, müvekkil davacıya 19 Mayıs 2009 tarihinde tebliğ edilmiştir.

Oysa, TİM. Türkiye İhracatçılar Meclisinin, Ankara Temsilciliğinde kendine verilmiş görevleri yerine getiren Genel Sekreter Yardımcısına olan gereksinimi ve özelikle davacının bu sıfatıyla hizmetine ihtiyacı olduğu açık seçik ortadadır. Tüm bu oluşumlara karşın, davalı Müsteşarlığa bağlı TİM. Türkiye İhracatçılar Meclisi Ankara Temsilciliğinin, davacı personelin (yetenekli ve deneyimli bir personeli olması da dikkate alındığında) hizmetine gereksinimi olduğu halde, ortada somut ve haklı bir gerekçe olmadan davacı iş akdinin fesih edildiği idari yargı kararıyla kanıtlanmıştır.

Nitekim, tarafımızdan açılan “işlemin iptali ile yoksun kalınan parasal hakların 21/05/2009 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesi” istemli idari davada Ankara11’inci İdare Mahkemesi 28.01.2011 gün, E. 2009/1032 ve K. 2010/119 sayılı kararıyla aynen; "... Olayda, davacının yukarıda yer verilen hükümlere göre daimi hizmet sözleşmesinin feshedilmesi sürecinde Türkiye İhracatçılar Meclisince davacıya noter aracılığıyla gönderilen 16.05.2009 tarih ve 6235 sayılı ihbarnamede; 24.03.2009 tarih ve 359 sayılı yazı ile davacıya İstanbul’ da göreve başlaması ve göreve başlayacağı tarihin TİM Genel Sekreterliğine yazılı olarak iletilmesi gerektiğinin bildirildiği, davacının ise buna verdiği 31.03.2009 tarihli yanıtta İstanbul’ da verilen görevi kabul etmediği ve göreve başlamayacağı ileri sürülerek iş akdinin istirahat süresi sonu olan 21.05.2009 tarihi itibariyle feshedildiği belirtilmiş ise de; davacının söz konusu cevabında İstanbul’ da verilen görevin ailesi ve kendisi için oluşacak sakıncalarından bahsederek tayin durumunun gözden geçirilmesini talep ettiği, GÖREVİ KABUL ETMEDİĞİ VE GÖREVE BAŞLAMAYACAĞI YÖNÜNDE BİR İRADE BEYANINDA BULUNMADIĞI AÇIK OLDUĞUNDAN. İstanbul’ da verilen görevi kabul etmediği ve göreve başlamayacağını bildirdiği gerekçesiyle iş akdinin feshedilmesine ilişkin işlemde hukuka uyarlılık bulunmamaktadır” şekil, biçim ve nitelikteki doyurucu ve haklı gerekçeye dayanarak, “AÇIKLANAN nedenlerle, dava konusu İşlemin İptaline DAVACININ YOKSUN KALDIĞI PARASAL HAKLARININ İŞ AKDİNİN FESHİNİN YÜRÜRLÜĞE GİRDİĞİ 21.05.2009 TARİHİNDEN İTİBAREN İŞLEYECEK YASAL FAİZİYLE BİRLİKTE ÖDENMESİ İSTEMİNİN KABULÜNE. ...” karar vermiştir.

Ayrıntılı biçimde az yukarıda yazılı adı geçen idare mahkemesinin iptal kararı her iki davalı tarafından temyiz edilmiş olup, Yüksek Danıştay12’nci Dairenin 2011/5147 Esasına kayıtlı dosyasının incelemesi devam etmektedir, yani henüz sonuçlanmamıştır.’’ diyerek, Türkiye İhracatçılar Meclisi Genel Sekreter Yardımcısı olan davacının, hizmet sözleşmesinin feshedilmesine ilişkin işlemin iptali amacıyla Ankara 11. İdare mahkemesine açtığı davanın lehine sonuçlanması üzerine, işlem nedeniyle yoksun kaldığını öne sürdüğü 75.632,72 TL tazminatın faizi ile birlikte ödenmesi istemiyle idari yargı yerinde dava açmıştır.

Davalılar Ekonomi Bakanlığı ve Türkiye İhracatçılar Meclisi vekilleri süresi içerisinde sundukları cevap dilekçelerinde özetle, görev itirazında bulunmuşlardır.

Ankara 4.İdare Mahkemesi: 13.12.2012 gün ve E:2012/64 sayı ile özetle; ‘’…4059 sayılı Hazine Müsteşarlığı İle Dış Ticaret Müsteşarlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun"un 6. maddesinin "c" fıkrasında, ihracatçı ve ithalatçı birlikleri ve bunların oluşturduğu Dış Ticaret Birlikleri Üst Kuruluşu"nun Dış Ticaret Müsteşarlığı"nın bağlı kuruluşu olduğu hüküm altına alınmıştır.

05/08/1993 tarihli ve 21659 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 93/4614 sayılı İhracatçı Birliklerinin Kuruluşu, İşleyişi, İştigal Sahaları, Organları, Üyelerin Hak ve Yükümlülüklerine Dair Kararın 36. maddesinde; Türkiye İhracatçılar Meclisinin, ihracatçı birlikleri arasında koordinasyonu ve dayanışmayı sağlamak, ihracatçıların sorunlarının çözümüne yönelik çalışmalar yapmak, ihracat hedef ve politikalarının belirlenmesine yardımcı olmak ve ihracatçıları en üst düzeyde temsil etmek üzere kurulan ihracatçı birliklerinin tüzel kişiliği haiz bir üst kuruluşu olduğu hüküm altına alınmıştır.

09.01.2001 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren ve yine işlem tarihinde yürürlükte bulunan, Türkiye İhracatçılar Meclisi Yönetmeliği’nin 20. maddesinde, Türkiye ihracatçılar Meclisi, icra komitesi ve yürütme kurulunun hizmetlerinin bir genel sekreter ve üçten fazla olmamak üzere yeteri kadar genel sekreter yardımcısı ve yeterli sayıdaki personelden oluşan bir sekretarya tarafından yürütüleceği ve personelin işe alınmaları ve özlük hakları ile ücret ve sosyal haklarının, İhracatçı Birlikleri Personel Yönetmeliği çerçevesinde yapılacağı; 21. maddesinde, TİM genel sekreteri ve genel sekreter yardımcılarının, icra komitesinin oy çokluğu ile alacağı karara istinaden yapacakları teklif üzerine Müsteşar tarafından atanacağı ve görevden alınmaları, atanmalarında uygulanan usul ve esaslara göre yapılacağı, ancak, ihracat Genel Müdürlüğü’nün teklifi üzerine Müsteşarlık Makamınca görevlendirilecek üç kişilik bir muhakkik heyeti tarafından yapılacak denetimler sonucunda karar, yönetmelik ve Müsteşarlık talimatları ile ilgili mevzuatın emrettiği görevlerin kasten yerine getirilmediğinin tespit edilmesi halinde, Müsteşar tarafından görevden alınabilecekleri, 22. maddesinde ise, genel sekreterin TIM ve organlarının işlerini, karar, yönetmelik ve talimatlar doğrultusunda yürüten ve genel sekreterliğin sevk ve idaresiyle görevli ve yetkili en üst amir olduğu ve yokluğunda bu görevlerin genel sekreter yardımcılarından biri tarafından vekaleten yürütüleceği, 23. maddesinde de, genel sekreterin görevlerinden dolayı icra komitesine ve Müsteşarlığa karşı sorumlu olduğu hususu düzenlenmiştir.

Türkiye İhracatçılar Meclisi Yönetmeliği’nin 20.maddesinde yollamada bulunulan, mülga İhracatçı Birlikleri Personel Yönergesi’nin 3.maddesinde, Birliklerde hizmetlerin, ataması Müsteşarlık ve Birlik yetkili organlarınca yapılan sözleşmeli personel eliyle yürütüleceği, 4. maddesinin “a” fıkrasında daimi görevlerde çalıştırılacak personelin daimi hizmet sözleşmesiyle, “c” fıkrasında ise özel ihtisas gerektiren konularda çalıştırılacak personelin ise özel hizmet sözleşmesi ile çalıştırılacağı, 5.maddesinde ise genel sekreter yardımcılarının daimi personel olduğu, 26. maddesinde de, bu yönergede yer almayan hususlarda İş Kanunu hükümlerinin uygulanacağı hükme bağlanmıştır.

Dosyanın incelenmesinden, Müsteşarlık makamının 03.11.1999 tarih ve 99/1107 sayılı onayı ile Türkiye İhracatçılar Meclisi Ankara Temsilcilik Bürosunun açıldığı ve özel hizmet sözleşmesi ile davacının bu büroda istihdam edildiği, 20.12.2000 tarihinde ise Türkiye İhracatçılar Meclisi icra Komitesinin teklifi ve Müsteşarlık makamının onayı ile Türkiye İhracatçılar Meclisi Genel Sekreter Yardımcılığına atandığı, dava konusu 12.05.2009 tarih ve 2009/793 sayılı olurla Türkiye İhracatçılar Meclisi Yönetmeliğinin 21. maddesi çerçevesinde ve 4857 sayılı İş Kanunu"nun ilgili hükümlerine uygun olmak kaydıyla sözleşmesinin feshedilmesi üzerine davacı tarafından Ankara 11. İdare Mahkemesi nezdinde dava açıldığı, Ankara 11. İdare Mahkemesi"nin 28.01.2011 tarih ve E:2009/1032, K:2010/119 sayılı karar ile işlemin iptal edildiği işlem sebebiyle uğranıldığı ileri sürülen 75.632,72 TL"nin ödenmesi istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

Yukarıdaki mevzuatla dava konusu olayın bir arada değerlendirilmesinden, Türkiye ihracatçılar Meclisinin Dış Ticaret Müsteşarlığına bağlı, ihracatçı birliklerinin üst kuruluşu olan bir özel hukuk tüzel kişisi olduğu, hizmetlerin, daimi hizmet sözleşmesi, geçici hizmet sözleşmesi ve özel hizmet sözleşmesi ile istihdam edilen personel eliyle yürütüldüğü, geçici hizmet sözleşmesi ve özel hizmet sözleşmesi ile istihdam edilen personelin genel sekreter tarafından re"sen işten çıkartılabileceği ancak aralarında genel sekreter yardımcısının da bulunduğu daimi hizmet sözleşmesi ile istihdam edilen personelin atanmalarının ve görevden alınmalarının ise kuruluşun bağlı olduğu Dış Ticaret Müsteşarlığınca yapılacağı, yokluğunda genel sekreterin görevlerini vekaleten yürütme yetkisini haiz bulunan genel sekreter yardımcılarının, bu görevlerinden dolayı Müsteşara karşı sorumlu olduğu, 03.11.1999 tarihinde Türkiye İhracatçılar Meclisi Ankara Temsilcilik Bürosunda özel hizmet sözleşmesi imzalayarak görev başlayan ve 20.12.2000 tarihinde ise Türkiye İhracatçılar Meclisi Genel Sekreter Yardımcılığına atanan davacının bu tarihten itibaren daimi hizmet sözleşmesi kapsamında istihdam edildiği anlaşılmaktadır.

Bu durumda, Dış Ticaret Müsteşarlığına bağlı Türkiye İhracatçılar Meclisi"nde genel sekreter yardımcısı olması nedeniyle, daimi hizmet sözleşmesi ile istihdam edildiğinin kabulü gereken davacının, atanması ve görevden alınmasındaki usul ile yürüttüğü görevler dikkate alındığında, statüsünün de geniş anlamda kamu görevlisi olarak kabul edilmesi gerektiği sonucuna ulaşıldığında davanın görüm ve çözümünün idari yargı yerinin görevinde olduğu sonucuna varılmıştır.’’ demek suretiyle davalılar Ekonomi Bakanlığı ve Türkiye İhracatçılar Meclisi vekillerinin görev itirazlarının reddine karar vermiştir.

Davalılardan Türkiye İhracatçılar Meclisi vekilinin, adli yargı yararına olumlu görev uyuşmazlığı çıkartılması yolunda süresi içinde verdiği dilekçesi üzerine, dava dosyasının onaylı bir örneği Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı"na gönderilmiştir.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı; “…Dava konusu işlemde görevli yargı yerinin belirlenmesi için, davalı Türkiye İhracatçılar Birliğinin hukuki statüsünün ve davalının istihdam yönteminin belirlenmesi gerekmektedir. 5910 sayılı Türkiye İhracatçılar Meclisi İle İhracatçı Birliklerinin Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun"un 2. maddesi (d) bendinde "TİM: Birliklerin koordinasyonunu sağlamak, ihracatçıların sorunlarının çözümüne yönelik çalışmalarda bulunmak, dış ticaretin ülke menfaatine uygun olarak gelişmesine yardımcı olacak çalışmalar yapmak ve ihracatçıları en üst düzeyde temsil etmek üzere, ihracatçı birliklerinin üst kuruluşu olan özel bütçeye sahip ve tüzel kişiliği haiz Türkiye İhracatçılar Meclisini" ifade eder cümlesi ile davalı idarenin amaçları belirlenerek, özel bütçeye sahip tüzel kişilik olduğu belirlenmiştir. Yasanın 20. maddesi ise, " (1) TİM ve birlik genel sekreterliği; genel sekreter ve yardımcıları ile diğer personelden oluşur. /(2) TİM ve birliklerde istihdam edilenler, bu Kanun ve bu Kanuna dayanılarak çıkarılacak yönetmelik hükümleri ile 4857 sayılı İş Kanunu ve İnsan Kaynaklan Yönetmeliği hükümlerine tabidir." hükümleri ile davalı TİM personelinin İş Kanunu hükümlerine göre istihdam edileceği hususunu düzenlemektedir.

5910 sayılı Yasanın, davaya konu sözleşme fesih tarihi olan 21/05/2009 tarihinden sonra 03/07/2009 tarihinde Resmi Gazete"de yayımlanarak yürürlüğe girdiği ve öncesinde davalı TİM Personel rejimini düzenleyen mülga "Türkiye İhracatçılar Meclisi Yönetmeliği"’nin “Genel Sekreterlik” hususunu düzenleyen 20. maddesinde, Genel Sekreter Yardımcılarının Müsteşar onayı ile atanmalarının bu kişilerin atama ve görevden alınmalarına ilişkin işlemlerin 5910 sayılı Yasadan önceki dönemde idari işlem olduğu izlenimi doğurduğu da tartışılabilir. Ancak, bu konudaki tartışmada, davalı Birliğin kuruluşu ve görevlerinin dayanak maddelerinden olan 4059 sayılı Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun"un 6. Maddesinin (c) bendinin Anayasa Mahkemesince 18/09/2008 gün ve 2006/55 E, 2008/145 K sayı ile iptal edilmesi ile sona ermiştir. Zira, anılan Yasanın iptale konu (c) bendi TIB"ni Hazine Müsteşarlığının bağlı kuruluşları arasında saymakta iken, Anayasa mahkemesinin; Birliklerin Anayasanın 123. Maddesi kapsamında yasayla veya yasanın açıkça verdiği yetkiye dayanılarak kurulan kamu tüzelkişileri olmadıkları gibi, amaçları, işlevleri ve nitelikleri itibariyle kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına benzemekle birlikte, kuruluş ve tüzelkişiliklerinin yasayla oluşturulmaması, organların seçiminin yargı gözetiminde yapılmaması ve bağlı kuruluş olarak gösterilmemeleri nedeniyle Anayasanın 135. Maddesinde yer alan kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları kapsamına da girmedikleri, özet gerekçesi ile (c) bendini iptal ederek, TIB"nin özel hukuk tüzel kişiliği vurgulanmıştır.

Diğer taraftan, 27338 sayılı 03/09/2009 günlü RG yayımlanan "Türkiye İhracatçılar Meclisi Ve İhracatçı Birlikleri İnsan Kaynakları Yönetmeliği""nin (Değişik madde: 11/10/2011-28081 S.R.G. Yön/8.md.) 12. Maddesinde "(1) (Değişik fıkra: 15/06/2012 - 28324 S.R.G. Yön./4. md.) Personelin genel sekreterlik ile ilişiği, kendi isteği ile görevden ayrılma, emeklilik, malullük ve ölüm hali ile 65 yaşının tamamlanması halinde kendiliğinden; bu Yönetmelikte ilişiğin kesilmesini gerektirecek diğer hususların gerçekleşmesi hali ile 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine göre hizmet sözleşmesinin feshini gerektiren hallerde yönetim kurulu kararı ile sona erer." hükmü ile de, TİM"de istihdam edilen personelin İş Kanunu hükümlerine göre istihdamı düzenlenmiş bulunmaktadır.

Davacı tarafın dayanağı olan Ankara 11. İdare mahkemesinin 28/01/2011 gün ve 2009/1032 E, 2010/119 k sayılı iş akdinin feshine ve fesih sonrası kayba yol açılan mali hakların tazmini konulu kararı da, dosyaya daha sonra sunulan Danıştay 12. Dairesinin 21/02/2013 gün ve 2011/5147 E, 2013/856 K sayılı İlamı ile davaya bakmaya adli yargı yerinde iş mahkemelerinin görevli ve yetkili olduğu gerekçesi ile görev yönü ile bozulmuştur.

Yukarıda açıklanan nedenlerle; Türkiye İhracatçılar Meclisinde genel sekreter yardımcısı olarak çalışırken 21/05/2009 tarihinde iş akdi feshedilen davacının, iş akdinin feshi nedeniyle uğradığı zararın tazmini için açtığı davanın adli yargı yerinde görüm ve çözümü gerektiği düşünülmektedir.’’ demek suretiyle 2247 sayılı Kanunun 10. ve 13. Maddeleri gereğince, olumlu görev uyuşmazlığı çıkarılmasına karar vermiştir.

İNCELEME VE GEREKÇE :

Uyuşmazlık Mahkemesi Hukuk Bölümü’nün, Serdar ÖZGÜLDÜR’ün Başkanlığında, Üyeler: Eyüp Sabri BAYDAR, Ali ÇOLAK, Sıddık YILDIZ, Nurdane TOPUZ, Sedat ÇELENLİOĞLU ve Ayhan AKARSU’nun katılımlarıyla yapılan 11.11.2013 günlü toplantısında:

l-İLK İNCELEME: Başvuru yazısı ve dava dosyası örneği üzerinde 2247 sayılı Yasa"nın 27.maddesi gereğince yapılan incelemeye göre, davalılar Ekonomi Bakanlığı ve Türkiye İhracatçılar Meclisi vekillerinin anılan Yasanın 10/2.maddesinde öngörülen yönteme uygun olarak yaptıkları görev itirazının reddedilmesi ve davalılardan Türkiye İhracatçılar Meclisi vekilinin 12/1.maddede belirtilen süre içinde başvuruda bulunması üzerine Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı"nca, davalı Türkiye İhracatçılar Meclisi açısından 10.maddede öngörülen biçimde olumlu görev uyuşmazlığı çıkarıldığı anlaşılmaktadır. Usule ilişkin herhangi bir noksanlık bulunmadığından görev uyuşmazlığının esasının incelenmesine oy birliği ile karar verildi.

II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim Selim Şamil KAYNAK’ın, davanın çözümünde adli yargının görevli olduğu yolundaki raporu ile dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Mehmet BAYHAN ile Danıştay Savcısı Mehmet Ali GÜMÜŞ’ün davada adli yargının görevli olduğu yolundaki sözlü açıklamaları da dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:

Dava, Türkiye İhracatçılar Meclisi Genel Sekreter Yardımcısı olan davacının, hizmet sözleşmesinin feshedilmesine ilişkin işlemin iptali amacıyla Ankara 11. İdare mahkemesine açtığı davanın lehine sonuçlanması üzerine, işlem nedeniyle yoksun kaldığını öne sürdüğü 75.632,72 TL tazminatın faizi ile birlikte ödenmesi istemiyle açılmıştır.

5910 sayılı Türkiye İhracatçılar Meclisi İle İhracatçı Birliklerinin Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun"un 2.maddesinin d bendinde Türkiye İhracatçılar Meclisinin tanımı yapılmış olup, buna göre; ‘’TİM: Birliklerin koordinasyonunu sağlamak, ihracatçıların sorunlarının çözümüne yönelik çalışmalarda bulunmak, dış ticaretin ülke menfaatine uygun olarak gelişmesine yardımcı olacak çalışmalar yapmak ve ihracatçıları en üst düzeyde temsil etmek üzere, ihracatçı birliklerinin üst kuruluşu olan özel bütçeye sahip ve tüzel kişiliği haiz Türkiye İhracatçılar Meclisini ifade eder.’’ denilmek suretiyle TİM nin amaçları belirtilerek özel bütçeye sahip bir tüzel kişilik olduğu ifade edilmiştir.

Kanun’un 3.maddesinde birliklerin organları sayılırken ‘’ç‘’ bendinde de ‘’Genel Sekreterlik’’ belirtilmiştir.

Kanun’un ‘’Genel Sekreterlik ve Genel Sekreterin Görevleri’’ başlıklı 8.maddesinin 1.fıkrasında; ‘’Genel Sekreter ve sayısı üçten fazla olmamak üzere genel sekreter yardımcısı; Müsteşarlığın olumlu görüşü alınmak kaydıyla yönetim kurulu tarafından atanır.’’ denilmiş ve böylece genel sekreter ve yardımcılarının atama usulü ifade edilmiştir.

Anılan Kanun’un ‘’Personel’’ başlıklı 20.maddesinin 2.fıkrasında ise; ‘’TİM ve birliklerde istihdam edilenler, bu Kanun ve bu Kanuna dayanılarak çıkarılacak yönetmelik hükümleri ile 4857 sayılı İş Kanunu ve İnsan Kaynakları Yönetmeliği hükümlerine tabidir.’’ denilmek suretiyle TİM personelinin 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine göre istihdam edileceği hususu düzenlenmiştir.

5910 sayılı Kanun, davacının iş sözleşmesinin fesih tarihi olan 21/05/2009 tarihinden sonra 03/07/2009 tarihinde Resmi Gazete"de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olup, her ne kadar bu Kanun’un öncesinde davalı TİM Personel rejimini düzenleyen mülga "Türkiye İhracatçılar Meclisi Yönetmeliği"nin “Genel Sekreterlik” hususunu düzenleyen 20. maddesinde, Genel Sekreter Yardımcılarının Müsteşar onayı ile atanmalarının bu kişilerin atama ve görevden alınmalarına ilişkin işlemlerin 5910 sayılı Yasadan önceki dönemde idari işlem olduğu izlenimini doğuruyor ise de, bu konudaki tereddüt davalı Birliğin kuruşu ve görevlerinin dayanak maddelerinden olan 4059 sayılı Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun"un 6. Maddesinin (c) bendinin Anayasa Mahkemesince 18/09/2008 gün ve 2006/55 E, 2008/145 K sayı ile iptal edilmesi ile sona ermiş bulunmaktadır. Şöyle ki; anılan Kanun’un iptale konu (c) bendi TİB"ni Hazine Müsteşarlığının bağlı kuruluşları arasında saymakta iken, Anayasa Mahkemesinin; Birliklerin Anayasanın 123. Maddesi kapsamında Kanunla veya Kanun’un açıkça verdiği yetkiye dayanılarak kurulan kamu tüzelkişileri olmadıkları gibi, amaçları, işlevleri ve nitelikleri itibariyle kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına benzemekle birlikte, kuruluş ve tüzelkişiliklerinin Kanunla oluşturulmaması, organların seçiminin yargı gözetiminde yapılmaması ve bağlı kuruluş olarak gösterilmemeleri nedeniyle Anayasanın 135. Maddesinde yer alan kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları kapsamına da girmedikleri, özet gerekçesi ile (c) bendini iptal ederek, TİB"nin özel hukuk tüzel kişiliği vurgulanmıştır.

Anılan kararda, Birlik üyeliğinden çıkarılma işleminin iptali için açılan davada verilen ret kararının temyiz aşamasında, itiraz konusu kuralın Anayasa’ya aykırı olduğu kanısına varan Mahkeme iptali ve yürürlüğünün durdurulması istemiyle başvurmuş olup, Anayasa Mahkemesi 18/09/2008 gün ve 2006/55 E, 2008/145 K sayı ile; ‘’Birlikler, bu yapılarıyla, Anayasa’nın 123. maddesi kapsamında yasayla veya yasanın açıkça verdiği yetkiye dayanılarak kurulan kamu tüzelkişileri olmadıkları gibi, amaçları, işlevleri ve nitelikleri itibariyle kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına benzemekle birlikte, kuruluş ve tüzelkişiliklerinin yasayla oluşturulmaması, organların seçiminin yargı gözetiminde yapılmaması ve bağlı kuruluş olarak gösterilmeleri nedeniyle Anayasa’nın 135. maddesinde yer alan kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları kapsamına da girmemektedir. Bu birlikler, Anayasa’nın ne 123. ne de 135. maddesine göre tüzelkişilik kazanan kuruluş niteliğindedir. Açıklanan nedenlerle itiraz konusu kural Anayasa’nın 7., 123. ve 135. maddelerine aykırıdır. İptali gerekir.’’ demek suretiyle 4059 sayılı Hazine Müsteşarlığı İle Dış Ticaret Müsteşarlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un 6. maddesinin (c) fıkrasının ikinci tümcesinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline karar vermiştir.

Bu durumda, Anayasa Mahkemesi’nin yukarıda zikredilen kararı ile Kanunla veya Kanunun açıkça verdiği yetkiye dayanılarak kurulan kamu tüzel kişisi ya da kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu olmayan Türkiye İhracatçılar Meclisinde çalışan görevlilerin kamu görevlisi olduklarından bahsedilemeyeceği gibi, bu kişiler hakkında görevlerinin sona erdirilmesi sonucunu doğuran işlemlerin de idare tarafından kamu gücüne dayanılarak tek başına tesis edilen buyurucu niteliği bulunan idari işlem sayılması da olanaklı değildir.

Öte yandan; 27338 sayılı 03/09/2009 günlü RG.de yayımlanan "Türkiye İhracatçılar Meclisi Ve İhracatçı Birlikleri İnsan Kaynakları Yönetmeliği"nin (Değişik madde: 11/10/2011-28081 S.R.G. Yön/8.md.) 12. Maddesinde "(1) (Değişik fıkra: 15/06/2012 - 28324 S.R.G. Yön./4. md.) Personelin genel sekreterlik ile ilişiği, kendi isteği ile görevden ayrılma, emeklilik, malullük ve ölüm hali ile 65 yaşının tamamlanması halinde kendiliğinden; bu Yönetmelikte ilişiğin kesilmesini gerektirecek diğer hususların gerçekleşmesi hali ile 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine göre hizmet sözleşmesinin feshini gerektiren hallerde yönetim kurulu kararı ile sona erer." hükmü ile de, TİM"de istihdam edilen personelin İş Kanunu hükümlerine göre istihdamı düzenlenmiş bulunmaktadır.

Bu yasal düzenlemeler ışığında, Türkiye İhracatçılar Meclisinde genel sekreter yardımcısı olarak çalışırken 21.05.2009 tarihinde iş akdi feshedilen davacının, iş akdinin feshine dair işlemin idari işlem sayılması olanağı bulunmadığından, iş akdinin feshi nedeniyle uğradığı zararın tazmini istemiyle açılan davanın da idari yargı yerinde görülmesi mümkün değildir.

Açıklanan nedenlerle, davanın görüm ve çözümünde Adli Yargı görevli olduğundan, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı’nın başvurusunun kabulü ile, davalı Türkiye İhracatçılar Meclisi vekilinin görev itirazının Ankara 4.İdare Mahkemesince reddine ilişkin kararın kaldırılması gerekmiştir. 

SONUÇ  : Davanın çözümünde ADLİ YARGININ görevli olduğuna, bu nedenle Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı’nın, BAŞVURUSUNUN KABULÜ ile, davalı Türkiye İhracatçılar Meclisi vekilinin GÖREV İTİRAZININ REDDİNE İLİŞKİN Ankara 4. İdare Mahkemesi’nin 13.12.2012 gün ve E:2012/64 sayılı KARARININ KALDIRILMASINA, 11.11.2013 gününde OY BİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.