Danıştay 6. Daire 2018/5773 Esas 2021/8453 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2018/5773
Karar No : 2021/8453

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...

VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı

VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN ÖZETİ : ... İdare Mahkemesinin … tarihli, E:…, K:… sayılı kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun kabulüne, İdare Mahkemesi kararının kaldırılmasına, davanın reddine dair ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararın, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Mersin İli, Erdemli İlçesi, ... Mahallesi, ... ve ... parsel sayılı taşınmazları kapsayan alanda yapılan parselasyon işlemine yapılan itirazın reddine ilişkin Erdemli Belediye Encümeninin ... tarihli, … sayılı kararının iptali istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Dava dosyasındaki mevcut bilgi ve belgeler ile yaptırılan bilirkişi incelemesi neticesinde hazırlanan raporun birlikte değerlendirilmesinden, dava konusu imar uygulamasının 3194 sayılı Yasanın 18. maddesi ile 2981 sayılı Yasanın 10/c maddesi uyarınca yapıldığı belirtilmiş olup aynı parselasyon işleminde her iki Yasa maddesinin birlikte uygulanmasına olanak bulunmadığından hukuka aykırı olduğu sonucuna ulaşılan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: Dava dosyasındaki mevcut bilgi ve belgeler ile yaptırılan bilirkişi incelemesi neticesinde hazırlanan raporun birlikte değerlendirilmesinden, dava konusu imar uyulamasının 3194 sayılı Yasanın 18. maddesi uyarınca değil 2981 sayılı Yasanın 10/c maddesi uyarınca yapıldığı, dava konusu işlemden önce … tarihli, … sayılı (mülga) ... Belediye Meclisi kararı ile ıslah imar planının onaylandığı, bu plana karşı dava açılmadığı için planın yürürlükte olduğu, şu hâlde 2981 sayılı Yasanın 10/c maddesi uyarınca yapılan dava konusu imar uygulamasının, ıslah imar planın mevcudiyeti anlamında yasal dayanağının bulunduğu, düzenleme sınırı, düzenleme ortaklık payı(DOP) hesabı bakımından işlemin mevzuata uygun olduğu, davacının kadastral parselinin imar planında kısmen yol ve okul alanına ayrılmış olması nedeniyle kadastral parselin birebir aynı şekilde imar parseli olarak tahsisinin mümkün bulunmadığı, kaldı ki davacıya müstakil olarak hemen hemen aynı yerden ve hâlihazırda (arazideki fiili taksime istinaden) fiilen de kullandığı yerden parsel tahsis edildiğinin anlaşıldığı, özetle, dava konusu imar uygulamasında mevzuata, düzenleme-tahsis ilkelerine ve tekniklerine aykırılık bulunmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır.
Açıklanan gerekçelerle, istinaf başvurusunun kabulü ile İdare Mahkemesi kararı kaldırımasına, davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Dava konusu işlemlerin hukuka aykırı olduğu iddiasıyla temyize konu kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETİ : Temyiz edilen kararda bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, usul ve kanuna uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ … DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile kararın bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Dava konusu alana ilişkin olarak tesis edilen … tarihli, … sayılı belediye encümeni kararıyla onaylanan parselasyon işleminin iptali istemiye açılan davalarda sırasıyla ... İdare Mahkemesinin … tarihli, E: …, K:… sayılı ve ...İdare Mahkemesinin … tarihli, E:…, K:… sayılı kararı ile dava konusu alanda uygulama imar planı yürürlükte olduğundan parselasyon işleminin 3194 sayılı Kanunun 18.maddesi uyarınca tesis edilmesi gerekirken 2981 sayılı Kanunun 10/c maddesi ile Ek-1 maddeleri uyarınca tesis edilmesinde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle iptaline karar verildiği, anılan kararların temyiz edilmesi üzerine yapılan incelemede neticesinde Danıştay Altıncı Dairesinin 28/12/2012 tarihli, E:2009/8509, K:2012/7385 sayılı ve 13/12/2012 tarihli, E:2009/2120, K:2012/7680 sayılı kararlarıyla onandığı görülmüştür.
Anılan mahkeme kararları ile … tarihli, … sayılı parselasyon işleminin iptal edilmesi üzerine idare tarafından mülga ... Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı kararı ile iptal edilen parselasyon işleminin dayanağı olan uygulama imar planlarının ıslah imar planı olarak değiştirilerek onandığı ve bu ıslah imar planı esas alınarak 2981 sayılı Kanunun 10/c maddesi uyarınca dava konusu parselasyon işleminin tesis edildiği anlaşılmaktadır.
Mersin İli, Erdemli İlçesi, ... Mahallesi, ... ve ... parsel sayılı taşınmazların maliki tarafından parselasyon işlemine yönelik itirazın Erdemli Belediye Encümeninin ... tarihli, 462 sayılı kararı ile reddedilmesi üzerine bakılmakta olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 18. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde, imar hududu içinde bulunan binalı veya binasız arsa ve arazileri malikleri veya diğer hak sahiplerinin muvafakatı aranmaksızın, birbirleri ile, yol fazlaları ile, kamu kurumlarına veya belediyelere ait bulunan yerlerle birleştirmeye, bunları yeniden imar planına uygun ada veya parsellere ayırmaya, müstakil, hisseli veya kat mülkiyeti esaslarına göre hak sahiplerine dağıtmaya ve re'sen tescil işlemlerini yaptırmaya belediyelerin yetkili olduğu, sözü edilen yerler belediye ve mücavir alan dışında ise yukarıda belirtilen yetkilerin valilikçe kullanılacağı belirtilmiş, 2981 sayılı Kanunun 3290 sayılı Kanun ile değişik Ek 1. maddesinde ise; imar planı olan yerlerde, 09.5.1985 tarih ve 3194 sayılı Kanunun 18. maddesi gereğince arsa ve arazi düzenlemelerinde, binalı veya binasız arsa ve arazilere bu Kanundan önce özel parselasyona dayalı veya hisse karşılığı satın alınan yerler dikkate alınarak müstakil, hisseli parselleri veya üzerinde yapılacak binaların daire miktarları göz önünde bulundurularak kat mülkiyeti esasına göre arsa paylarını sahipleri adlarına resen tescil ettirmeye valilik veya belediyelerin yetkili olduğu, hükmüne yer verilmiştir.
2981 sayılı Kanuna 3290 sayılı Kanun ile eklenen Ek-1 sayılı maddede: "İmar planı olan yerlerde, 9/5/1985 tarih ve 3194 sayılı İmar Kanununun 18 inci maddesi gereğince arsa ve arazi düzenlemelerinde, binalı veya binasız arsa ve arazilere bu Kanundan önce özel parselasyona dayalı veya hisse karşılığı satın alınan yerler dikkate alınarak müstakil, hisseli parselleri veya üzerinde yapılacak binaların daire miktarları gözönünde bulundurularak kat mülkiyeti esasına göre arsa paylarını sahipleri adlarına re'sen tecsil ettirmeye valilik veya belediyeler yetkilidir." hükmü yer almaktadır.
2981 sayılı Kanunun Uygulamasına Dair Yönetmeliğin 4. maddesinde; ıslah imar planı; düzensiz ve sağlıksız biçimde oluşmuş yapı topluluklarının veya yerleşme alanlarının, sınırları belli edilmek suretiyle, mevcut durumu da dikkate alınarak dengeli, düzenli ve sağlıklı hale getirilmesi amacıyla, halihazır haritalar üzerine yapılan ve yapılanma şartlarını da belirleyen imar planı olarak tanımlanmış, 20. maddesinde; bir yerleşme alanı ya da yapı topluluğu niteliği kazanmış gecekondu alanlarında, üzerinde bir yerleşme alanı ya da yapı topluluğu niteliği kazanmış imar mevzuatına aykırı yapılar bulunan hisseli arsa veya arazilerde, üzerinde imar planı ve mevzuat hükümlerine aykırı yapılanmalar bulunan ve bu nedenle, uygulama kabiliyeti kalmamış olan imar planı olan alanlarda ve ıslah imar planı olabilecek nitelikleri taşımadığı belediye ya da valilikçe belirlenen, özel parselasyon planı bulunan alanlarda ıslah imar planı yapılacağı öngörülmüştür.
Aynı Yönetmeliğin 21. maddesinde, "Islah imar planı yapılacak alanların belirlenmesi ve plan sınırı: Islah imar planı yapılacak alanlar, belediye veya mücavir alan sınırları içinde belediyelerce, belediye veya mücavir alan sınırları dşında valiliklerce belirlenir. Plan sınırı, 10.11.1985 tarihine kadar tamamlanmış veya temel inşaatı tamamlanmış veya sömel betonları veya kat kolonları dökülmüş bir yerleşme alanı ya da yapı topluluğu niteliği kazanmış olan, Kanun kapsamındaki yapıların bulunduğu alanın sınırı olarak ele alınır." hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
3194 sayılı İmar Kanunun amacı; yerleşme yerleri ile bu yerlerdeki yapılaşmaların plan, fen, sağlık ve çevre şartlarına uygun teşekkülünü sağlamak olarak belirlenmiş, imar planları ile, güvenlik ve sağlık ile ilgili konular gözönüne alınarak planlanan yörenin bugünkü durumunun, olanaklarının ve ilerideki gelişmesinin gerçeğe en yakın şekilde saptanabilmesi için coğrafi veriler, beldenin kullanılışı, donatımı ve mali bilgiler gibi konularda yapılacak araştırma ve anket çalışmaları sonucu elde edilecek bilgiler ışığında, çeşitli kentsel işlevler arasında var olan ya da sağlanabilecek olanaklar ölçüsünde en iyi çözüm yollarını bulmak belde halkına iyi yaşama düzeni ve koşulları sağlamak amacıyla kentin kendine özgü yaşayış biçimi ve karakteri, nüfus, alan ve yapı ilişkileri, yörenin gerek çevresiyle gerekse çeşitli alanları arasında bağlantıları, halkın sosyal ve kültürel gereksinimlerini sağlamaktır.
2981 sayılı Kanunun amacının ise; esas itibariyle imar mevzuatına aykırı veya gecekondu olarak yapılan binaların mümkün olduğu ölçüde mevzuata uygun duruma getirilerek korunmasına yönelik olduğu, bu amacın gerçekleştirilmesi için imar mevzuatına aykırı yapılaşmaların bulunduğu yerlerde ve yapıların durumları dikkate alınarak öncelikle ıslah imar planlarının yapılması ve daha sonra da bu planlara istinaden parselasyon işlemi yapılması gerekmektedir.
Şehircilik ilkeleri ve imar planlama esaslarının en temel amacı düzenli kentleşme olmakla birlikte 2981 sayılı Kanun ile düzensiz yapılaşmayı mevcut durum dikkate alınarak ıslah etmek, 10.11.1985 tarihinden önce yapıldığı belirlenen imar ve gecekondu mevzuatına aykırı yapılara çözüm getirmek amaçlanmıştır. Islah imar planı bu amacın gerçekleştirilebilmesi için bu işlevle sınırlı olarak mevzuatta belirtilen niteliğe sahip olan alanlara yönelik olarak hazırlanabilecek olup, söz konusu koşul ve şartların bulunmadığı alanlara yönelik olarak ıslah imar planı yapılması mümkün olmamaktadır. 2981 sayılı Kanununun yürürlüğe girdiği 08/03/1984 tarihinde inşa edilmiş ve inşa halindeki yapıların varlığının tespiti yapılarak ve ancak bu yapıların bulunduğu alanda bir defaya mahsus ıslah imar planı yapılabilecektir.
Islah imar planına konu olan yerlerde, imar adası veya imar parseli olabilecek büyüklükteki alanlarda, imar mevzuatına aykırı bina yapılmış olmak kaydıyla, hisseli arsa ve arazilerde veya özel parselasyona dayalı arazilerde, 2981 sayılı Yasanın 10/c maddesi uyarınca yapılacak parselasyon işlemlerinde, hisselerin mümkün olduğunca azaltılması ve müstakil parseller oluşturulması, imar parseli tahsis edilemeyecek küçüklükteki hisselerin ise bedele dönüştürülmesi amaçlandığından, bu maddenin uygulanabilmesi için düzenlemenin ıslah imar planına dayanması gerekmektedir. Islah imar planına dayanılarak yapılan parselasyon üzerine tapular 2981 sayılı Yasanın 10/c maddesine göre düzenlenmektedir.
Dosyanın incelenmesinden, davalı idarece dava konusu alana ilişkin olarak 3194 sayılı Kanun hükümleri çerçevesince uygulama imar planının kabul edildiği, yargı kararlarıyla uygulama imar planı bulunan alanlarda 2981 sayılı Kanunun 10/c maddesi uyarınca parselasyon yapılamayacağı gerekçesiyle parselasyon işlemini iptal etmesi üzerine uygulama imar planının ıslah imar planı olarak kabul edilmesinin ıslah imar planının amacına aykırı olduğu, daha önce bölgede uygulama imar planı yapıldığı da dikkate alındığında bu alanda 2981 sayılı Kanun kapsamında ıslah imar planı yapılmasına ihtiyaç bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Ayrıca bir bölgede uygulama imar planı yapıldıktan sonra artık ıslah imar planı yapılması mümkün değildir.
Hukuk devleti ilkesi, idarece tesis edilen işlemlerin yargı denetimine tabi tutulmasını gerekli kıldığı gibi bu denetim sonucunda verilen mahkeme kararlarının uygulanmasını da gerekli kılar. Zira; yargı denetimi sonucunda verilen mahkeme kararlarının uygulanmaması yargı denetimini etkisiz ve dolayısıyla anlamsız hale getirecektir. Mahkeme kararlarının uygulanmaması çeşitli şekillerde gerçekleşebilmektedir.
Bakılmakta olan uyuşmazlıkta iptal edilen parselasyon işlemin hukuka uygun olarak tesis edilmesi yerine, işlemin dayanağını oluşturan uygulama imar planının hukuka aykırı bulunan işleme uygun hale getirilmesi amacıyla ıslah imar planı olarak değiştirilmesi suretiyle davalı idarenin mahkeme kararını uygulanmaktan kaçındığı anlaşılmaktır.
Bu itibarla, davanın reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacı vekilinin temyiz isteminin kabulüne,
2. ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararın BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 17/06/2021 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.