Danıştay 13. Daire 2019/2360 Esas 2021/2318 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2019/2360
Karar No:2021/2318

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Kurumu
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Petrol Otomotiv Nakliye Tarım Hayvancılık ve Süt Ürünleri Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirkete ait LPG otogaz istasyonunda 10/11/2015 tarihinde yapılan denetimde sorumlu müdür çalıştırılmadığının tespit edildiğinden bahisle 5307 sayılı Kanun'un 16. maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendi uyarınca 83.839,00-TL idarî para cezası verilmesine ilişkin Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun (Kurul) … tarih ve … sayılı kararının iptali ile bu işlem sebebiyle idareye ödenmiş olan 62.880,00-TL'nin ticari faizi ile birlikte iadesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesi'nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; 10/11/2015 tarihli denetimde, davacının LPG sorumlu müdür belgesinin ibraz edilememiş olması nedeniyle dava konusu işlem tesis edilmiş ise de, dosyadaki bilgi ve belgeler ile ilgili mevzuat hükmü birlikte değerlendirildiğinde, denetim tarihi itibariyle ne 5307 sayılı Kanun'da ne de Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Lisans Yönetmeliği ve Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Eğitim ve Sorumlu Müdür Yönetmeliği'nde sorumlu müdür belgesine sahip olma şartının aranmadığı, 15/12/2016 tarih ve 29919 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Eğitim ve Sorumlu Müdür Yönetmeliği'ne eklenen "LPG dolum tesisleri ve LPG otogaz istasyonları sorumlu müdür belgeleri" başlıklı 19/A maddesinde, "(1) Sorumlu müdür sözleşmesinin imzalanmasından itibaren 10 iş günü içerisinde sorumlu müdürün LPG Dolum Tesisleri Sorumlu Müdür Belgesinin veya LPG Otogaz İstasyonları Sorumlu Müdür Belgesinin düzenlenmesi amacıyla TMMOB'a bağlı yetkili meslek odasına başvurması ve bu belgenin düzenlenmesini talep etmesi zorunludur. Aksi halde sorumlu müdür sözleşmesi imzalanmamış sayılır. Lisans sahibi de süresi içinde sorumlu müdürün bu başvuruyu yapmasını sağlamakla yükümlüdür." hükmüne yer verilerek, mevzuattaki bu boşluğun dava konusu cezaya sebep fiilin tespit tarihi olan 10/11/2015 tarihinden sonra 16/12/2016 tarihinde doldurulduğunun görülmesi karşısında, tespit tarihi itibariyle sorumlu müdür belgesi alma zorunluluğu bulunmayan davacıya yeni getiren yönetmelik hükümlerinin uygulanması suretiyle idarî para cezası verilmesi yönünde tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı; bu itibarla, davacının dava konusu işlem sebebiyle idareye ödemiş olduğu meblağın tazmininin Anayasa'nın 125. maddesi hükmünün gereği olup, davacının 22/01/2018 (kararda sehven 21/02/2018 yazılmıştır) tarihinde idareye ödemiş olduğu anlaşılan 62.880,00-TL'nin davanın açıldığı 26/01/2018 tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte idare tarafından tazmini gerektiği sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline, tazmin isteminin kabulü ile 62.880,00-TL'nin davanın açıldığı 26/01/2018 tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte davacıya iadesine, yargılama giderinin ve Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'nin 13. maddesine göre takdir olunan 7.266,80-TL vekalet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, hükmedilen miktar üzerinden hesaplanan 4.295,33-TL nispî karar harcından dava açılırken peşin olarak alınan 35,90-TL harcın mahsubu sonucu kalan 4.259,43-TL harcın davanın sonucuna göre davalı idareye tamamlattırılması gerekmekte ise de davalı idare yargı harçlarından muaf olduğundan tamamlattırılmasına yer olmadığına karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'nce; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davalı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı idarî Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Davalı idare tarafından, usûl yönünden, idarelerinin 4628 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un 16. maddesinde yer alan “Kurum ve Kurumun gelirleri her türlü vergi, resim ve harçlardan muaftır." kuralı gereğince harçtan muaf olduğundan idareleri aleyhine harca hükmedilmesinin bozmayı mucip olduğu; esas yönünden, davacının savunmasında denetim tarihinden sonra 18/11/2015 tarihinde ... adına düzenlenmiş Sorumlu Müdür Belgesi'ni sunduğu, 15/12/2016 tarih ve 29919 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren mevzuattaki değişiklik nedeniyle bu konuda lehe yapılacak uygulamalarda değerlendirilmek üzere ek belge talep edildiği, lisans sahibince belge ibraz edilmediği; sorumlu müdür belgesi olmaksızın sözleşme, eğitim sertifikası, ödeme belgeleri gibi belgelerin olmasının söz konusu istasyonun sorumlu müdür çalıştırdığına karine teşkil etmediği, Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Eğitim ve Sorumlu Müdür Yönetmeliği'nin (15/12/2016 tarih ve 29919 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan) Geçici 2. maddesi hükmü uyarınca denetim tarihinden önce sorumlu müdür belgesi ve sözleşmesi sunulmadığından bu hükmün değerlendirilmesinin yapılamadığı, davacının denetim tarihlerinde mevzuatta belirlenen nitelikleri haiz sorumlu müdür çalıştırmamak fiilini işlenmek suretiyle ilgili mevzuat hükümlerine aykırı hareket ettiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usûl ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının idareye ödenen kısım nedeniyle davacı lehine nispî harç ve nispî vekâlet ücretine hükmedilmesine ilişkin kısmı yönünden düzeltilerek onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasa'nın 2. maddesinde, Türkiye Cumhuriyeti'nin, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olduğu; 36. maddesinde ise, herkesin, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahip olduğu belirtilmiştir.
Anayasa'nın 90. maddesinin son fıkrasında, usûlüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümlerinin esas alınacağı kuralı yer almıştır.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin “Adil yargılanma hakkı” kenar başlıklı 6. maddesinde, herkesin medeni hak ve yükümlülükleri ile ilgili uyuşmazlıklar ya da cezaî alanda kendisine yöneltilen suçlamalar konusunda karar verecek olan, kanunla kurulmuş bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından davasının mâkûl bir süre içinde, hakkaniyete uygun ve açık olarak görülmesini istemek hakkına sahip olduğu kurala bağlanmıştır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 24. maddesinin (f) bendinde, kararlarda yargılama giderleri ve hangi tarafa yükletildiğinin belirtileceği; 31. maddesinde, yargılama giderleri hususunda Hukuk Muhakemeleri Kanunu hükümlerinin uygulanacağı kurala bağlanmış; anılan madde ile atıfta bulunulan Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun "Yargılama giderlerinin kapsamı" başlıklı 323. maddesinin (ğ) bendinde, "vekille takip edilen davalarda kanun gereğince takdir olunacak vekâlet ücreti" yargılama giderleri arasında sayılmış; 326. maddesinin 1. fıkrasında, yargılama giderlerinin aleyhine hüküm verilen taraftan alınmasına karar verileceği; 330. maddesinde, vekil ile takip edilen davalarda mahkemece kanuna göre takdir olunacak vekâlet ücretinin taraf lehine hükmedileceği; 332. maddesinin 1. fıkrasında ise, yargılama giderlerine mahkemece re'sen hükmedileceği belirtilmiştir.
Öte yandan, Anayasa'nın 125. maddesinin son fıkrasında, idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu kurala bağlanmış; 2577 sayılı Kanun'nun 2. maddesinde; iptal davalarının, idarî işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılacağı öngörülmüş, tam yargı davaları ise, idarenin eylem ve işlemlerinden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan davalar olarak tanımlanmıştır.
1136 sayılı Avukatlık Kanunu'nun 164. maddesinde, avukatlık ücretinin, avukatın hukuki yardımının karşılığı olan meblağı veya değeri ifade edeceği belirtilmiş, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'nin 13. maddesinde ise Tarife'nin ikinci kısmının ikinci bölümünde gösterilen hukuki yardımların konusu para veya para ile değerlendirilebiliyorsa avukatlık ücretinin Tarife'nin ikinci kısmında belirtilen maktu ücretlerin altında kalmamak kaydıyla üçüncü kısmına göre belirleneceği kurala bağlanmıştır. Bu düzenlemeye göre, konusu para olan veya para ile değerlendirilebilen davalarda nispî avukatlık ücretine hükmedilecektir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Bölge İdare_Mahkemesi_kararının, dava konusu işlemin iptali ile tazmin isteminin kabulü yolundaki İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf isteminin reddine ilişkin kısmının incelenmesi:
Bölge İdare Mahkemelerinin nihaî kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı idarî Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen kararın, ... İdare Mahkemesi'nin dava konusu işlemin iptali ile idareye ödenen 62.880,00-TL'nin davanın açıldığı 26/01/2018 tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte idare tarafından tazmini yolundaki … tarih ve E:…, K:… sayılı kararına yönelik istinaf isteminin reddine ilişkin kısmı usûl ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Bölge İdare_Mahkemesi_kararının idareye ödenen kısım nedeniyle davacı lehine nispî harç ve nispî vekâlet ücretine hükmedilmesine ilişkin kısmının incelenmesi:
2577 sayılı Kanun'un 45. maddesinin 3. fıkrasında bölge idare mahkemesinin, yaptığı inceleme sonunda ilk derece mahkemesi kararını hukuka uygun bulursa istinaf başvurusunun reddine karar vereceği, karardaki maddi yanlışlıkların düzeltilmesi mümkün ise gerekli düzeltmeyi yaparak aynı kararı vereceği; 49. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde ise Danıştay'ın, temyize konu kararda yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç duyulmayan maddi hatalar ile düzeltilmesi mümkün eksiklik veya yanlışlıklar varsa kararı düzelterek onayabileceği kurala bağlanmıştır.
İdari Yargılama Usulü Kanunu ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun yargılama giderlerine ilişkin hükümlerine göre, vekille takip edilen davalarda kanun gereğince takdir olunacak vekâlet ücreti yargılama giderlerinden olup, vekâlet ücretinin tutarı ve hangi tarafa yükletildiğinin kararda gösterilmesi gerekmektedir. Takdir olunacak vekâlet ücretinin tutarı, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi esas alınmak suretiyle tespit edilmelidir.
Dosyanın incelenmesinden, davacı şirkete ait LPG otogaz istasyonunda 10/11/2015 tarihinde yapılan denetimde sorumlu müdür çalıştırılmadığının tespit edildiğinden bahisle 83.839,00-TL idarî para cezası verildiği, söz konusu idarî para cezasının 62.880,00-TL olarak ödendiği, temyize konu Mahkeme kararında ise tespit tarihi itibariyle sorumlu müdür belgesi alma zorunluluğu bulunmayan davacıya yeni getiren yönetmelik hükümlerinin uygulanması suretiyle idarî para cezası verilmesi yönünde tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle uyuşmazlığın temelini oluşturan davacı şirkete idarî para cezası verilmesine yönelik Kurul kararının iptaline ve buna bağlı olarak ödenen 62.880,00-TL'nin iadesine karar verildiği anlaşılmaktadır.
Davacının ödemiş olduğu idarî para cezasının iadesi talebinin, iptal davasının bir sonucu olduğu, iptal davası ile birlikte ileri sürülen nedenlerle iade talebinde bulunulduğu, tahsil edilen tutarın iadesine yönelik davalı idarenin sorumluluğundan söz edilmediği, idareye tazminatı gerektirir herhangi bir hizmet kusuru atfedilmediği açıktır. Bu durumda, idarî işlemin iptal edilmesinin doğal sonucu olarak 62.880,00-TL'nin iadesine hükmedildiği, iptal davası ile birlikte ileri sürülen nedenlerle iade talebinde bulunulduğu, davanın konusunun "maddi tazminat" olarak nitelendirilemeyeceği gözetilerek vekâlet ücretinin ve harcın maktu olarak belirlenmesi gerekirken, davacı lehine nispî vekâlet ücretine ve davalı idare harçtan muaf olduğundan tamamlatılmaması şerhi düşülmüş ise de nispî karar harcına hükmedilmesinde hukuka uygunluk görülmemiştir.

Bu itibarla, kabul edilen kısım yönünden davalı idare aleyhine nispî vekâlet ücretine ve nispî karar harcına değil, kararın verildiği tarihte yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'nde belirtilen 1.090,00-TL maktu vekâlet ücretine ve davalı idare her ne kadar harçtan muaf olsa da maktu karar harcına hükmedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Ancak, bu eksikliğin giderilmesi yeniden yargılamayı gerektirmediğinden, 2577 sayılı Kanun'un 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca; temyizen incelenen bölge idare mahkemesi kararında, ... İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:…. sayılı kararının hüküm fıkrasında yer alan "... Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'nin 13'üncü maddesine göre takdir olunan 7.266,80 TL vekalet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, hükmedilen miktar üzerinden hesaplanan 4.295,33 TL nispî karar harcından dava açılırken peşin olarak alınan 35,90 TL harcın mahsubu sonucu kalan 4.259,43 TL harcın davanın sonucuna göre davalı idareye tamamlattırılması gerekmekte ise de davalı idare yargı harçlarından muaf olduğundan tamamlattırılmasına yer olmadığına ..." ibaresinin, "... Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen 1.090,00-TL avukatlık ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine ..." şeklinde düzeltilmesi gerektiğinden, … Bölge İdare Mahkemesi ... idarî Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının hüküm fıkrasında yer alan "... istinaf başvurusunun reddine ... " ibaresinin, 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi uyarınca; "... Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'nin 13'üncü maddesine göre takdir olunan 7.266,80-TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, hükmedilen miktar üzerinden hesaplanan 4.295,33-TL nispî karar harcından dava açılırken peşin olarak alınan 35,90-TL harcın mahsubu sonucu kalan 4.259,43-TL harcın davanın sonucuna göre davalı idareye tamamlattırılması gerekmekte ise de davalı idare yargı harçlarından muaf olduğundan tamamlattırılmasına yer olmadığına ..." ibaresinin, "Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen 1.090,00-TL avukatlık ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine" şeklinde düzeltilmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemin iptaline ve tazmin isteminin kabulüne ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki … Bölge İdare Mahkemesi ... İdarî Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararının hüküm fıkrasının; 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi uyarınca; "ilk derece mahkemesi kararındaki '... Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'nin 13'üncü maddesine göre takdir olunan …-TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, hükmedilen miktar üzerinden hesaplanan …-TL nispî karar harcından dava açılırken peşin olarak alınan …-TL harcın mahsubu sonucu kalan …-TL harcın davanın sonucuna göre davalı idareye tamamlattırılması gerekmekte ise de, davalı idare yargı harçlarından muaf olduğundan tamamlattırılmasına yer olmadığına ...' ibaresinin, 'Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen …-TL avukatlık ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine' şeklinde düzeltilmesine" ibaresi eklenmek suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Davalı harçtan muaf olduğundan temyiz aşamasında yatırılan toplam …-TL harcın istemi hâlinde davalıya iadesine,
5. Posta giderleri avansından artan tutarın davalıya iadesine,
6. 2577 sayılı idarî Yargılama Usulü Kanunu'nun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'ne gönderilmesini teminen dosyanın ... İdare Mahkemesi'ne gönderilmesine, 17/06/2021 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.