Danıştay 6. Daire 2019/20889 Esas 2021/8443 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/20889
Karar No : 2021/8443

KARAR DÜZELTME İSTEMİNDE
BULUNAN (DAVALI) : …Belediye Başkanlığı - …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACILAR) : 1- … 2- …
3- ... 4- …
5- ... 6- …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN ÖZETİ : Danıştay Altıncı Dairesince verilen 18/04/2019 tarihli, E:2014/8078, K:2019/2947 sayılı kararın, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Zonguldak İli, Kdz. Ereğli İlçesi, … Mahallesi, … sayılı parseli kapsayan alanda 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerin kabul edilmesine ilişkin … tarihli, … sayılı belediye meclisi kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda; dosyanın ve yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporun birlikte değerlendirilmesinden, dava dışı … tarafından askıya çıkarılan planlara yapılan itiraz sonucunda dava konusu plan değişikliklerin yapıldığı, dava konusu taşınmazın plan değişikliği öncesinde kısmen konut, kısmen yol, kısmen park alanında kaldığı, plan değişikliği ile birlikte bu kullanım kararlarına ek olarak planlama alanın güney uç alanına belediye hizmet alanı kullanım kararı getirildiği, bu kararların 1/1000 ölçekli uygulama imar plan ile 1/5000 ölçekli nazım imar plana beraber işlendiği, değişiklikle sosyal donatı miktarının arttırıldığı, planlamanın imar mevzuatına ve şehircilik ilkelerine uygun olduğu sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Daire kararının özeti: Davacının temyiz başvurusu üzerine Danıştay Altıncı Dairesince, uyuşmazlık konusu planlama alanında itiraz kabul edilerek plan değişikliğinin yapıldığı ve taşınmazın planlarda konut, yol, park ve belediye hizmet alanı olarak belirlendiği anlaşıldığından yukarıda belirtilen hükümler uyarınca planların askıya çıkarılmaması halinde usulüne uygun olarak plan değişikliğinin yapılmadığı, dolayısıyla planların iptalinin gerektiği hususu dikkate alındığında öncelikle uyuşmazlığa konu 03/10/2012 tarihli planın askıya çıkarılıp çıkarılmadığının araştırılması gerektiği, planların askıya çıkarılmış olması halinde, belediye hizmet alanının planlama alanının bütünüyle ele alınması suretiyle bu kullanım kararına çevrede ihtiyaç olup olmadığı, şehircilik ve planlama ilkelerine, kamu yararına uyarlık bulunup bulunmadığının gerekirse ek rapor alınarak değerlendirilmesinden sonra uyuşmazlığa konu plan değişikliklerine ilişkin bu davada yeniden bir karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle bozulmasına karar verilmiştir.

KARAR DÜZELTME TALEP EDENİN İDDİALARI : Dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu ileri sürülerek Danıştay Altıncı Dairesince verilen kararın düzeltilmesi istenilmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETİ : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Kararın düzeltilmesi isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

6545 sayılı Türk Ceza Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 27. maddesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununa eklenen Geçici 8. maddenin 1. fıkrası uyarınca uygulanmasına devam edilen anılan Kanunun 54. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendine göre kararın düzeltilmesi istemi yerinde görüldüğünden Dairemizin 18/04/2019 tarihli, E:2014/8078, K:2019/2947 sayılı kararı kaldırılarak uyuşmazlık yeniden incelendi.

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Zonguldak İli, Kdz. Ereğli İlçesi, … Mahallesi, … sayılı parseli kapsayan alanda 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planının kabul edilmesine ilişkin … tarihli, … sayılı belediye meclisi kararı alınmıştır. Askıya çıkarılan plana dava konusu parsele ilişkin olarak dava dışı eski malik … tarafından … sayılı parselin İmar Kanununun 18.maddesi kapsamına alınması yolundaki talebi "kabul edilerek" taşınmazın kısmen belediye hizmet alanı olarak belirlenmesine ilişkin dava konusu … tarihli, … sayılı 1/5000 nazım ve 1/1000 uygulama imar planı değişikliği yapılmıştır. Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde, "Nazım imar planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plan; uygulama imar planı da; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan" olarak tanımlanmıştır.
Aynı Kanununun 8.maddesinin 1.fıkrasının (b) bendinde, imar planlarının, nazım imar planı ve uygulama imar planından meydana geldiği, mevcut ise bölge planı ve çevre düzeni plan kararlarına uygunluğu sağlanarak, belediye sınırları içinde kalan yerlerin nazım ve uygulama imar planlarının ilgili belediyelerce yapılacağı veya yaptırılacağı, planların, belediye meclisince onaylanarak yürürlüğe gireceği, bu planların onay tarihinden itibaren belediye başkanlığınca tespit edilen ilan yerlerinde ve ilgili idarelerin internet sayfalarında bir ay süreyle eş zamanlı olarak ilan edileceği, bir aylık ilan süresi içinde planlara itiraz edilebileceği, belediye başkanlığınca belediye meclisine gönderilen itirazların ve planların belediye meclisince on beş gün içinde incelenerek kesin karara bağlanacağı, onaylanmış planlarda yapılacak değişikliklerin de yukarıdaki usullere tabi olduğu hükümlerine yer verilmiştir.
Dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmeliğin 3. maddesinde "Revizyon Planı: Her tür ve ölçekteki planın ihtiyaca cevap vermediği veya uygulamasının mümkün olmadığı veya sorun yarattığı durumlar ile üst ölçek plan kararlarına uygunluğun sağlanması amacıyla planın tamamının veya plan ana kararlarını etkileyecek bir kısmının yenilenmesi sonucu elde edilen plandır.", bu maddenin 6. fıkrasında ise "Plan Değişikliği: Plan ana kararlarını, sürekliliğini, bütünlüğünü, teknik ve sosyal donatı dengesini bozmayacak nitelikte, bilimsel, nesnel ve teknik gerekçelere dayanan, kamu yararının zorunlu kılması halinde yapılan plan düzenlemeleridir." şeklinde tanımlanmıştır.
3194 sayılı Kanunun 6. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde, planlar kapsadıkları alan ve amaçları açısından bölge planları ve imar planları olarak iki ana kategoriye ayrılmış, imar planları da uygulamaya esas olan uygulama imar planları ve bu planın hazırlanmasındaki temel hedefleri, ilkeleri ve arazi kullanım kararlarını belirleyen nazım imar planları olarak sınıflandırılmış, her planın bir üst kademedeki plana uygun olarak hazırlanması zorunluluğu getirilmiştir.
Buna göre alt ölçekteki imar planlarının üst ölçekteki imar planlarıyla uyumlu olacağı nazım imar planlarının bölge ve çevre düzeni planlarına, uygulama imar planının da bölge ve çevre düzeni planları ile nazım imar planına aykırı düzenlemeler getiremeyeceği açıktır.
İşlem tarihinde yürürlükte olan Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelikte "idari tesis alanı" kullanımına yönelik özel bir tanım getirilmemekle birlikte, Yönetmeliğin EK-1 tablosunda, planlama alanı içerisinde, bu kullanım kararı için kişi başına ayrılması gereken en düşük m² değeri belirtilmiş, Yönetmelik eki lejant gösterimleri arasında ise bu kullanımı ifade eden gösterime yer verilmemiştir.
İşlem tarihinden ise sonra, davanın devamı sırasında, 14/06/2014 tarihli ve 29030 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinin "Mekânsal kullanım tanımları ve esasları" başlıklı 5. maddesinin (h) bendinde "resmi kurum alanı; genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idarelerle, il özel idaresi ve belediyeye veya bu kurumlarca sermayesinin yarısından fazlası karşılanan kuruluşlara, kanunla veya kanunun verdiği yetki ile kurulmuş kamu tüzel kişilerine ait bina ve tesislerin yapıldığı alanlar" olarak tanımlanmış, lejant gösterimi yönünden ise EK-1ç Nazım İmar Planı gösterimleri içerisinde "kentsel çalışma alanları" başlığı altında "kamu hizmet alanı" gösterimine yer verilirken, EK-1d Uygulama İmar Planı gösterimleri içerisinde "idari hizmet alanı" ve "resmi kurum alanı" olmak üzere iki farklı gösterime yer verilmiştir.
Yukarıda yer verilen yönetmelik hükümleri bir arada incelendiğinde, Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik EK-1 tablo içerisinde belirtilen "idari tesis alanı" kullanımının, Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğindeki karşılığının "resmi kurum alanı" kullanımı olduğu sonucuna varıldığından, Dairemizce yapılan hukuka uygunluk denetimi bu kâbule dayalı olarak yapılacaktır.
Öte yandan ,İşlem tarihinde yürürlükte olan Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelikte sosyal tesis alanı ek-1 tablo da gösterilmiş ve " Sosyal tesis alanları; huzurevi, rehabilitasyon merkezi, güçsüzler evi, yetiştirme yurdu gibi alanları kapsamaktadır." şeklinde tanımlanmış, belediye hizmet alanı tanımına ise yer verilmemiştir.
Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinin "Mekânsal kullanım tanımları ve esasları" başlıklı 5. maddesinin 1/a bendinde "Belediye hizmet alanı: Belediyelerin görev ve sorumlulukları kapsamındaki hizmetlerinin götürülebilmesi için gerekli itfaiye, acil yardım ve kurtarma, ulaşıma yönelik transfer istasyonu, araç ve makine parkı, bakım ve ikmal istasyonu, garaj ve triyaj alanları, belediye depoları, asfalt tesisi, atık işleme tesisi, zabıta birimleri, mezbaha, ekmek üretim tesisi, pazar yeri, idari, sosyal ve kültürel merkez gibi mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçları karşılamak üzere kurulan tesisler ile sermayesinin yarıdan fazlası belediyeye ait olan şirketlerin sahip olduğu tesislerin yapılabileceği alandır." şeklinde , 1/j bendinde "Sosyal tesis alanı: Sosyal yaşamın niteliğini ve düzeyini artırmak amacı ile toplumun faydalanacağı kreş, kurs, yurt, çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, yaşlı ve engelli bakımevi, rehabilitasyon merkezi, toplum merkezi, şefkat evleri gibi fonksiyonlarda hizmet vermek üzere ayrılan kamu veya özel mülkiyetteki alanlardır." şeklinde tanımlanmıştır.
Aynı Yönetmeliğin "Nazım imar planı" başlıklı 23. maddesinin 1. fıkrasında, nazım imar planında karar düzeyi ve içerikleri bakımından, uygulama imar planındaki detay kararlar alınmaması esas olup, uygulamaya dönük kararların uygulama imar planlarında belirleneceği, "Uygulama imar planı" başlıklı 24. maddesinin 9. fıkrasında ise, nazım imar planlarında karma kullanım olarak belirlenen fonksiyonların, uygulama imar planlarında ayrıştırılmasının esas olduğu kuralına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden, 1/5000 ölçekli nazım imar planında taşınmazın kullanım amacının detaylı olarak düzenlenmesinin zorunlu olmadığı, kullanım amacının somutlaştırılmasının 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarında mutlaka yapılması gerektiği anlaşılmaktadır. Ancak 1/1000 ölçekli uygulama imar planında dava konusu taşınmazın belediye hizmet alanı olarak belirlenmesine karşın belediye hizmet alanı tanımında yer alan fonksiyonlardan hangi tür kullanıma ya da kullanımlara yer verildiğinin somut olarak gösterilmediği, dolayısıyla söz konusu alanın içeriğinin 1/1000 ölçekli uygulama imar planında doldurulmadığı anlaşılmakta olup, dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planının uyuşmazlık konusu parsellere ilişkin kısmında bu yönden hukuka uyarlılık bulunmamaktadır.
Öte yandan, yukarıya alıntılanan mevzuat hükümlerine göre uygulama imar planının büyükşehir belediye meclisince onaylandıktan sonra yürürlüğe girip bir ay süreyle ilan edildikten sonra kesinleşeceği açık olup bu süre içinde yapılan itirazların tamamı ya da bir kısmının kabul edilmesi halinde uygulama imar planının yeniden bu süreci takip edip ilan edilerek kesinleştirilmesi, buna göre dava açma süresinin son ilan süresinin son gününden itibaren başlatılması gerekmektedir.
Danıştay Altıncı Dairesinin E:2019/20796, E:2018/353, E:2019/19495, E:2019/13061, E:2018/5425, E:2018/9521, E:2019/21319, E:2019/21466, E:2018/6903, E:2019/15431, E:2019/15422 sayılı dosyalarının birlikte incelenmesi sonucunda, … tarihli, … sayılı Karadeniz Ereğli Belediye Meclisi kararıyla 1/5000 ölçekli nazım imar planının onandığı, … tarihli, … sayılı Karadeniz Ereğli Belediye Meclisi kararıyla 1/1000 ölçekli revizyon uygulama imar planının onandığı, ancak 02.07.2012 tarihli belediye meclisi kararında 1/5000 ölçekli ilave revizyon nazım imar planının değiştirilmesine ilişkin düzenlemelerin de bulunduğu, anılan belediye meclisi kararının 03/07/2012 ile 03/08/2012 tarihleri arasında askıya çıkarıldığı, askıda yapılan itirazların … tarihli, … sayılı Karadeniz Ereğli Belediye Meclisi kararıyla değerlendirilerek yapılan itirazların bir kısmının kabul edildiği, bir kısmının ise reddedildiği ancak itirazlar kısmen kabul edilmesine rağmen anılan belediye meclisi kararının yeniden askıya çıkarılmadığı anlaşılmıştır.
Bu durumda, dava konusu imar planlarına askı süresi içinde yapılan itirazlar kabul edildiği halde imar planının yeniden ilan edilerek kesinleştirilmesi gerekirken anılan süreç takip edilmeden tesis edilen işlemlerde bu yönden de hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA, dosyanın adı geçen Mahkemeye gönderilmesine, 17/06/2021 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.


KARŞI OY(X): İmar planlarına karşı askı süresi içinde yapılan itirazların tamamının ya da bir kısmının kabul edilmesi halinde imar planının yeniden bu süreci takip edip ilan edilerek kesinleştirilmesi gerekirken anılan süreç takip edilmeden tesis edilen dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planı ile 1/1000 ölçekli uygulama imar planının kabul edilmesine ilişkin belediye meclisi kararlarında hukuka uyarlık bulunmaması nedeniyle usul yönünden hukuka aykırı olduğundan İdare Mahkemesince işin esasına girilmeden işlemin bu gerekçe ile iptali gerekirken, işin esasına girilerek karar vermesinde hukuki isabet görülmemiştir.
Kararın düzeltilmesi istemi kabul edilerek Mahkeme kararının yukarıda açıklanan sebeple bozulması gerektiğinden gerekçe yönünden Dairemiz kararına katılmıyoruz.