Danıştay 13. Daire 2021/2644 Esas 2021/2369 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/2644
Karar No:2021/2369

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Kurumu
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Valiliği
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Kütahya Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nce 02/10/2014 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Kütahya Gediz 500 Kişilik Prefabrik Öğrenci Yurdu İkmal İnşaatı” ihalesine ilişkin olarak ... İnşaat Gıda Nakliye Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi tarafından yapılan itirazen şikâyet başvurusu üzerine düzeltici işlem belirlenmesine yönelik Kamu İhale Kurulu’nun (Kurul) 03/02/2021 tarihli ve 2021/UY.I-334 sayılı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesi'nce; uyuşmazlık konusu ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak ... İnşaat Taahhüt Turizm İthalat İhracat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi'nin (... İnşaat) belirlenmesine dair ihale komisyonu kararının iptal edilmesi ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesine yönelik Kurul’un 01/04/2015 tarihli ve 2015/UY.I-936 sayılı kararının hatalı uygulandığı, ... İnşaat’ın teklifinin değerlendirme dışı bırakılmadığı, bu itibarla, anılan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi yönünde düzeltici işlem belirlenmesine ilişkin Kurul’un 03/02/2021 tarihli ve 2021/UY.I-334 sayılı kararının iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı; Kurul’un 01/04/2015 tarihli ve 2015/UY.I-936 sayılı kararına karşı herhangi bir davanın açılmadığı, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nda öngörülen dava açma süresinin de geçtiği, bu nedenle anılan Kurul kararının yargısal denetiminin bu aşamada yapılmasının mümkün olmadığı, ancak Kurul’un dava konusu 03/02/2021 tarihli ve 2021/UY.I-334 sayılı kararının sebep unsurunu Kurul’un 2015/UY.I-936 sayılı kararının oluşturduğu, dolayısıyla dava konusu kararın sebep unsuru yönünden hukuka uygun olup olmadığının tespiti amacıyla Kurul’un 2015/UY.I-936 sayılı kararının da bu yönüyle esasının incelenmesinin zorunlu olduğu, Kurul’un 2015/UY.I-936 sayılı kararında, "Sunulan proforma faturalar üzerinde yapılan incelemede, faturalar üzerinde bulunması gerekli olan “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (.../.../...) tarih ve (…) sayılı satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin mevzuata birebir uyumlu olarak hazırlanmadığı, bunun yerine “Birim satış tutarının, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkarılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” şeklinde bir ifade bulunduğu, ancak satış tespit tutanağı yada deftere ilişkin tarih ve sayının bulunmadığı görüldüğünden sunulan proforma faturaların kabul edilmesinin mevzuata aykırı olduğu" gerekçesiyle ihalede ekonomik açıdan en avantajlı birinci teklif olarak dava dışı ... İnşaat’ın belirlenmesine dair ihale komisyonu kararının iptal edilmesi ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi şeklinde 4734 sayılı Kanun'un 54. maddesinin 11. fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine karar verildiği; ancak, Kurul’un 2015/UY.I-936 sayılı kararında dava dışı ... İnşaat’ın teklifinin doğrudan değerlendirme dışı bırakılmasına ilişkin bir ifadeye açıkça yer verilmediği, diğer taraftan, proforma faturalar üzerinde “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (.../.../...) tarih ve (…) sayılı satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibarelerinin yazılmamasının teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmayan ve proforma faturanın taşıması zorunlu asli unsurlar dışında, faturanın içeriğine ilişkin tereddüt yaratacak nitelikte ve faturayı düzenleyen şirketten kaynaklanan bir bilgi eksikliği olduğu, böyle bir durumda Kamu İhale Genel Tebliği'nin 16.6.1. maddesi gereğince bu bilgi eksikliğinin idarece tamamlanması veya tamamlatılması için istekliye süre verilmesi, verilen süre içerisinde bilgi eksikliğinin tamamlanmaması hâlinde isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği, dolayısıyla Kurul’un 2015/UY.I-936 sayılı kararının ... İnşaat’ın teklifinin doğrudan değerlendirme dışı bırakılması şeklinde olduğu kabul edildiğinde hukuka aykırı olduğu, nitekim, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 07/03/2018 tarihli ve E:2016/3443, K:2018/777 sayılı kararı ile Danıştay 13. Dairesi’nin 27/11/2019 tarihli ve E:2019/3931, K:2019/3867 sayılı kararının da aynı yönde olduğu; bu durumda, Kurul’un 01/04/2015 tarihli ve 2015/UY.I-936 sayılı kararında dava dışı ... İnşaat’ın teklifinin doğrudan değerlendirme dışı bırakılmasına ilişkin bir ifadeye açıkça yer verilmediği, kaldı ki anılan kararın ... İnşaat’ın teklifinin doğrudan değerlendirme dışı bırakılması şeklinde olduğu kabul edildiğinde dahi Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun E:2016/3443, K:2018/777 sayılı kararı ile Danıştay 13. Dairesi’nin E:2019/3931, K:2019/3867 sayılı kararı uyarınca 2015/UY.I-936 sayılı kararın hukuka aykırı olduğu, bu hâlde dava konusu işlemin sebep unsurunu oluşturan Kurul’un 2015/UY.I-936 sayılı kararı hukuka aykırı olduğundan, dava konusu kararın da sebep unsuru yönünden hukuka aykırı hâle geldiği anlaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : 01/04/2015 tarihli ve 2015/UY.I-936 sayılı Kurul kararında, ihale üzerinde bırakılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunmuş olduğu proforma faturalar üzerinde mevzuat gereğince bulunması gerekli meslek mensubuna ait beyanın, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.1’inci maddesinde yer alan ifadeler ile bire bir uygun olmadığı ve faturalara dayanak olan satış tutarı tespit tutanağı ya da deftere ilişkin tarih ve sayının bulunmadığı, sunulan proforma faturaların kabul edilmesi mevzuata aykırı olduğundan, ihale üzerinde bırakılan ... İnşaat Taahhüt Turizm İthalat İhracat Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.’nin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması hususunda düzeltici işlem belirlenmesine karar verildiği, söz konusu ifadelerden, ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının mevzuata aykırı olduğu, teklifinin değerlendirme dışı bırakılarak ihalenin bu aşamadan sonraki işlemlerinin tekrarlanması gerektiğinin anlaşıldığı, ancak idarenin 01/04/2015 tarihli ve 2015/UY.I-936 sayılı Kurul kararının gereğini yerine getirmeyerek ve söz konusu mevzuata aykırılıkları bilgi eksikliği kabul ederek ihale üzerinde bırakılan istekliye proforma faturalardaki beyanları tamamlattırdığı, bu durumun mevzuata aykırılık teşkil ettiği, idare tarafından 01/04/2015 tarihli ve 2015/UY.I-936 sayılı Kurul kararının hatalı uygulandığı, dava konusu kararın hukuka uygun olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Kütahya Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nce 02/10/2014 tarihinde açık ihale usulü ile “Kütahya Gediz 500 Kişilik Prefabrik Öğrenci Yurdu İkmal İnşaatı” ihalesi gerçekleştirilmiştir.
İsteklilerden ... İnşaat Taahhüt Turizm İthalat İhracat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi'nin (... İnşaat) teklifi sınır değerin altında kaldığından anılan istekliden aşırı düşük teklif açıklaması istenilmiş, ... İnşaat tarafından yapılan aşırı düşük teklif açıklaması idare tarafından uygun bulunmuş ve 07/11/2014 tarihli ihale komisyonu kararıyla ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak ... İnşaat, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif olarak ise ... İnşaat Gıda Nakliye Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi (... İnşaat) belirlenmiştir.
Bunun üzerine ... İnşaat tarafından, ihale üzerinde bırakılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasının mevzuata uygun olmadığından bahisle idareye şikâyet başvurusunda bulunulmuş, idare tarafından şikâyet başvurusunun reddi üzerine 01/12/2014 tarihinde davalı idareye itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuş, Kurul’un 24/12/2014 tarihli ve 2014/UY.I-4109 sayılı kararı ile, ihale üzerinde bırakılan istekliden yeniden aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesi gerektiğinden bahisle düzeltici işlem belirlenmesine karar verilmiştir.
Anılan Kurul kararı gereğince idare tarafından ... İnşaat’tan tekrar aşırı düşük teklif açıklaması istenilmiş, anılan istekli tarafından yeniden aşırı düşük teklif açıklaması sunulmuş, idare tarafından alınan … tarihli ve … sayılı düzeltici ihale komisyonu kararıyla, ... İnşaat’ın sunduğu aşırı düşük teklif açıklamasının uygun bulunmasına, ekonomik açıdan en avantajlı teklifin ... İnşaat, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklifin ise ... İnşaat olarak belirlenmesine karar verilmiştir.
Bunun üzerine ... İnşaat tarafından Kurum’a yapılan itirazen şikâyet başvurusunda, "ihale üzerinde bırakılan isteklinin aşırı düşük teklif sorgulamasına ilişkin cevabında yer alan O-5, O-6, O-7 ve O-8 formlarındaki beyanın doğruluğunun teyit edilmemesi, proforma fatura ve eklerinin özel poz tariflerini karşılamaması, kanıtlayıcı belgelerin sunulmaması nedenleriyle aşırı düşük teklif açıklamasının kabul edilmesinin mevzuata aykırı olduğu" iddialarına yer verilmiş, Kurul’un 01/04/2015 tarihli ve 2015/UY.I-936 sayılı kararıyla, "Sunulan proforma faturalar üzerinde yapılan incelemede, faturalar üzerinde bulunması gerekli olan “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (.../.../...) tarih ve (…) sayılı satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin mevzuata bire bir uyumlu olarak hazırlanmadığı, bunun yerine “Birim satış tutarının, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre çıkarılan ve tarafımdan onaylanan maliyet/satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim” şeklinde bir ifade bulunduğu, ancak satış tespit tutanağı ya da deftere ilişkin tarih ve sayının bulunmadığı görüldüğünden, sunulan proforma faturaların kabul edilmesinin mevzuata aykırı olduğu” gerekçesiyle ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak ... İnşaat’ın belirlenmesine dair ihale komisyonu kararının iptal edilmesi ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerektiğinden bahisle düzeltici işlem belirlenmesine karar verilmiştir.
İhaleyi gerçekleştiren idarece alınan … tarihli ve … sayılı düzeltici ihale komisyonu kararıyla, ... İnşaat tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasındaki eksikliğin bilgi eksikliği olduğuna karar verilmiş, bilgi eksikliği olarak değerlendirilen söz konusu 4 adet proforma faturadaki meslek mensubuna ait beyanların tamamlanması istenilmiş, anılan istekli tarafından söz konusu beyanlara ait belgeler idareye gönderilmiş, bilgi eksikliğinin giderilmesinden sonra alınan 07/05/2015 tarihli ve 4 sayılı düzeltici ihale komisyonu kararında, "ihale üzerinde bırakılan isteklinin sunmuş olduğu aşırı düşük teklif açıklamasındaki bilgi eksikliklerinin Kamu İhale Genel Tebliği’nin 16.6.1’inci maddesinin (b) bendine uygun olarak tamamlatıldığı ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin tekrar ... İnşaat, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklifin tekrar ... İnşaat olarak belirlendiği" hususlarına yer verilmiştir.
Anılan ihale komisyonu kararı üzerine ... İnşaat tarafından Kurum’a yeniden yapılan itirazen şikâyet başvurusunda, "01/04/2015 tarihli ve 2015/UY.I-936 sayılı Kurul kararına göre ihale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği, ancak idare tarafından Kurul kararının hatalı uygulandığı" ileri sürülmüş, Kurul’un 17/07/2015 tarihli ve 2015/UY.IV-1716 sayılı kararıyla da “başvurunun süre yönünden reddine" karar verilmiştir.
Bu Kurul kararının iptali istemiyle açılan davada, davanın reddine yönelik ... İdare Mahkemesi’nin … tarihli ve E:…, K:… sayılı kararının davacı tarafından temyizi üzerine Dairemizin 27/10/2020 tarihli ve E:2015/6524, K:2020/2816 sayılı kararıyla, “başvurunun süre yönünden reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı” gerekçesiyle anılan Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Söz konusu yargı kararının uygulanmasını teminen Kurul’un 06/01/2021 tarihli ve 2021/MK-2 sayılı kararı ile, "Kurul’un 17/07/2015 tarihli ve 2015/UY.IV-1716 sayılı kararının iptaline, anılan Mahkeme kararında belirtilen gerekçeler doğrultusunda, başvuru sahibinin iddialarının esasının incelenmesine” karar verilmiştir.
Kurul’un dava konusu kararıyla da, idarenin, 01/04/2015 tarihli ve 2015/UY.I-936 sayılı Kurul kararıyla tespit edilen mevzuata aykırılıkları bilgi eksikliği kabul ederek ihale üzerinde bırakılan istekliye proforma faturalardaki beyanları tamamlattırdığı, bu durumun ise mevzuata aykırılık teşkil ettiği, idarece 01/04/2015 tarihli ve 2015/UY.I-936 sayılı Kurul kararının hatalı uygulandığından bahisle 4734 sayılı Kanun'un 54. maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine karar verilmiştir.
Anılan Kurul kararının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 53. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendinde, bu Kanun'a göre yapılacak ihalelerle ilgili olarak, ihalenin başlangıcından sözleşmenin imzalanmasına kadar olan süre içerisinde idarece yapılan işlemlerde bu Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olmadığına ilişkin şikâyetleri inceleyerek sonuçlandırmak Kamu İhale Kurumu'nun görev ve yetkileri arasında sayılmış; “İhalelere yönelik başvurular” başlıklı 54. maddesinin 1. fıkrasında, ihale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden aday veya istekli ile istekli olabileceklerin, bu Kanun’da belirtilen şekil ve usûl kurallarına uygun olmak şartıyla şikâyet ve itirazen şikâyet başvurusunda bulunabilecekleri, şikâyet ve itirazen şikâyet başvurularının dava açılmadan önce tüketilmesi zorunlu idarî başvuru yolları olduğu kurala bağlanmış; 56. maddesinin son fıkrasında ise, "İdareler hukukî durumda değişiklik yaratan Kurul kararlarının gerektirdiği işlemleri ivedilikle yerine getirmek zorundadır." kuralına yer verilmiştir.
İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in "Kararların uygulanması" başlıklı 23. maddesinin 1. fıkrasında, "İdare, hukukî durumda değişiklik yaratan Kurul kararlarının gerektirdiği işlemleri ivedilikle yerine getirmek zorundadır."; 2. fıkrasında, “Hukukî durumda değişiklik yaratan Kurul kararlarının eksik veya yanlış uygulandığını iddia eden ilgililer, bu hususa ilişkin başvuruyu itirazen şikâyet başvurusu olarak doğrudan Kuruma yaparlar.” kuralı yer almaktadır.
İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Tebliğ'in "Kurul tarafından verilecek kararlar" başlıklı 15. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde, itirazen şikâyet başvurusu üzerine Kurul tarafından, gerekçeli olarak, "idare tarafından düzeltme yapılması yoluyla giderilebilecek ve ihale sürecinin kesintiye uğratılmasına gerek bulunmayan durumlarda düzeltici işlem belirlenmesine" karar verileceği belirtilmiş; "Kararların uygulanması" başlıklı 16. maddesinin 1. fıkrasında, "İdare, hukukî durumda değişiklik yaratan Kurul kararlarının gerektirdiği işlemleri ivedilikle yerine getirmek zorundadır." kuralı yer almıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Aktarılan kurallardan, ihale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden aday, istekli ve istekli olabileceklerin, 4734 sayılı Kanun’da belirtilen şekil ve usûl kurallarına uygun olmak şartıyla şikâyet ve itirazen şikâyet başvurusunda bulunabilecekleri; idarenin, hukukî durumda değişiklik yapan Kurul kararlarının gerektirdiği işlemleri ivedilikle yerine getirmek zorunda olduğu anlaşılmaktadır.
4734 sayılı Kanun kapsamındaki kamu ihaleleri alanında Kamu İhale Kurulu tarafından tesis edilen idarî işlemler, hem ihaleye katılan tarafları hem de ihaleyi yapan idareyi bağlayıcı nitelik taşımaktadır. Hukuka uygunluk karinesinden yararlanan bu işlemler, yargı organınca iptal edilinceye kadar geçerliklerini koruyarak hukukî sonuçlarını doğururlar. Kurul kararlarının Kanun'un belirlediği amaç doğrultusunda ilgililerin haklarını koruyucu sonuç doğurabilmesi ve etkinliğinin sağlanması, bu kararların gerekçe ve sonuç kısımlarıyla bir bütün olarak idarece aynen uygulanabilmesiyle mümkündür. İhaleyi yapan idarenin tesis ettiği işlem Kurul tarafından iptal edildikten sonra, idarece, Kurul kararının etkisini ortadan kaldıracak şekilde, incelenmiş olan aşamayla ilgili olarak yeniden aynı yönde işlem tesis edilmesi, hukuk devleti ilkesine ve idarenin tüm eylem ve işlemlerinde hukuka bağlı olması zorunluluğuna aykırılık teşkil edecektir. Bu itibarla, idarenin, Kamu İhale Kurulu kararlarını eksiksiz biçimde aynen ve doğru olarak uygulamaktan başka seçeneği bulunmadığı gibi Kamu İhale Kurulu kararlarının da yanlış uygulamaya meydan vermeyecek içerik ve açıklıkta olması gerekir.
Öte yandan, Kamu İhale Kurulu kararlarına karşı yargı yolu açık olup, gerek ihaleye katılanların gerekse ihaleyi yapan idarelerin bu kararların iptali istemiyle idarî yargıda dava açmaları mümkündür. İhaleyi yapan idarelerin dava açmak yerine Kurul kararlarını uygulamaktan kaçınmaları veya şeklen uygulayıp bu kararları etkisiz kılmaları, idarenin ihale işlemlerinde hukuka bağlı olması zorunluluğuyla bağdaşmaz.
Dosya incelendiğinde, 01/04/2015 tarihli ve 2015/UY.I-936 sayılı Kurul kararında, ihale üzerinde bırakılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunmuş olduğu proforma faturalar üzerinde mevzuat gereğince bulunması gerekli olan meslek mensubuna ait beyanın, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13.1 maddesinde yer alan ifadeler ile bire bir uygun olmadığı ve faturalara dayanak olan satış tutarı tespit tutanağı ya da deftere ilişkin tarih ve sayının bulunmadığı, bu nedenle sunulan proforma faturaların kabul edilmesinin mevzuata aykırı olduğu, söz konusu mevzuata aykırılığın da düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte olduğu tespit edildiğinden, ... İnşaat'ın en avantajlı teklif sahibi olarak belirlendiği ihale komisyonu kararının iptal edilerek bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerektiğine karar verildiği, anılan Kurul kararına karşı ihale üzerinde bırakılan istekli (... İnşaat) ya da ihaleyi yapan idarece herhangi bir davanın açılmadığı, Kurul kararının bu şekliyle kesinleştiği görülmektedir.
4734 sayılı Kanun'un 56. maddesinin son fıkrası uyarınca, idareler, hukukî durumda değişiklik yapan Kurul kararlarının gerektirdiği işlemleri ivedilikle yerine getirmek zorundadırlar. Bu konuda bağlı yetki içinde bulunan idarenin de, 01/04/2015 tarihli ve 2015/UY.I-936 sayılı Kurul kararının gereklerini, kararda yer alan gerekçeler doğrultusunda ve söz konusu hususların mevzuata aykırı olup olmadığı konusunda yeni bir inceleme ve değerlendirme yapmaksızın, tespit edilen aykırılıklara uygun olarak yerine getirmesi ve ihale üzerinde bırakılan isteklinin teklifini değerlendirme dışı bırakarak ihale sürecine mevzuata uygun olarak devam etmesi gerekmektedir. İhaleyi yapan idare ise Kurul kararını hatalı uygulamak suretiyle karar gerekçesine aykırı işlem tesis etmiştir.
Temyize konu Mahkeme kararında Dairemizin E:2017/2909 sayılı dosyasında verilen K:2018/404 sayılı kararına atıf yapılarak, dava konusu Kurul kararının sebep unsurunu 2015/UY.I-936 sayılı Kurul kararının oluşturduğu değerlendirilmek suretiyle söz konusu Kurul kararının hukuka uygunluk denetimi yapılmış ise de, Mahkemece emsal oluşturduğu belirtilen anılan davaya konu uyuşmazlık tütün ve alkol piyasasına ilişkin olup, bakılan davada emsal olarak alınması mümkün değildir. Zira kamu ihale mevzuatının kendine özgü bir sistematiği bulunmaktadır.
İtirazen şikâyet başvurusu üzerine, ihale işlemlerinin ihaleyi gerçekleştiren idarece mevzuata uygun şekilde gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği Kurul tarafından incelenmekte ve gerekli incelemeler yapıldıktan sonra bir sonuca varılarak bu konuda bir karar verilmektedir. Kurul'un, düzeltme yapılması yoluyla giderilebilecek ve ihale sürecinin kesintiye uğratılmasına gerek bulunmayan durumlarda düzeltici işlem belirlenmesi yönünde tesis ettiği kararlarına karşı ilgililer tarafından iptal davası açılıp Mahkemece iptal kararı verilmediği sürece, idarelerce ihale işlemlerine devam edilmektedir. Bu nedenle, hukukî durumda değişiklik yapan ve dava konusu edilmeyen Kurul kararının gerekleri ihaleyi yapan idarece yerine getirildikten sonra, geriye dönük olarak önceki Kurul kararlarını sebep unsuru olarak değerlendirip tartışmaya açmak ve yargılamanın konusu yapmak, ihale sürecini kesintiye uğratacak ve ihale işlemlerinin sürekli iptal tehdidi altında kalmasına neden olacaktır.
Her ne kadar 01/04/2015 tarihli ve 2015/UY.I-936 sayılı Kurul kararında "ihale üzerinde bırakılan ... İnşaat’ın teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiğine" dair bir ibareye yer verilmemiş ise de, söz konusu Kurul kararında yer alan ifadelerden, ihale üzerinde bırakılan istekli (... İnşaat) tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının mevzuata aykırı olduğundan bahisle teklifinin değerlendirme dışı bırakılarak ihalenin bu aşamadan sonraki işlemlerinin mevzuata uygun yerine getirilmesi gerektiği şeklinde anlaşılması gerekmektedir. Zira söz konusu Kurul kararında, ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak ... İnşaat'ın belirlenmesine ilişkin ihale komisyonu kararının iptal edilerek bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerektiği hususuna açıkça yer verilmiştir.
Kamu ihalelerinin 4734 sayılı Kanun'da belirtilen usul ve esaslara uygun olarak gerçekleştirilmesinden sorumlu olan idareler, bu sorumluluğun zorunlu bir sonucu olarak, Kurul kararlarının gereklerine uygun işlem tesis etmekle yükümlüdürler. Oysa uyuşmazlıkta, ihaleyi yapan idarenin, hukukî durumda değişiklik yapan anılan Kurul kararının gereğini aynen yerine getirmek ve ihale üzerinde bırakılan ... İnşaat'ın teklifini değerlendirme dışı bırakarak ihale sürecine devam etmek yerine, söz konusu Kurul kararıyla tespit edilen mevzuata aykırılıkları bilgi eksikliği olarak değerlendirmek suretiyle ihale üzerinde bırakılan istekliye proforma faturalardaki beyanları tamamlattırdığı, böylece Kurul kararını yanlış uyguladığı görülmektedir. Bu durumun ise, idarelerin, hukukî durumda değişiklik yapan Kurul kararlarının gerektirdiği işlemleri, Kurul kararında belirtilen gerekçeler doğrultusunda ivedilikle yerine getirmek zorunda oldukları yönündeki kurala aykırılık teşkil ettiği açıktır.
Bu itibarla, ihaleyi yapan idarece 01/04/2015 tarihli ve 2015/UY.I-936 sayılı Kurul kararının gereğinin hatalı uygulandığı anlaşıldığından, düzeltici işlem belirlenmesine ilişkin dava konusu Kurul kararında hukuka aykırılık, dava konusu işlemin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca ... İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. DAVANIN REDDİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen …-TL ilk derece yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
5. …-TL temyiz yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ...-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
6. Posta giderleri avansından artan tutarın taraflara, istemi hâlinde kullanılmayan …-TL yürütmeyi durdurma harcının davalı idareye iadesine,
7. Dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
8. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 21/06/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.