KANUNDA, GENEL ŞARTLARDA YAZILI OLMAYAN BİR HUSUSUN SİGORTALI ALEYHİNE DEĞİŞTİRİLEMEYECEĞİ, DEĞİŞTİRİLMİŞ İSE BU DEĞİŞİKLİĞİN GEÇERSİZ OLDUĞU KABUL EDİLDİĞİNDEN, MAHKEMECE RİZİKONUN GERÇEKLEŞTİĞİ TARİHTE SÖZLEŞME GEÇERLİ OLDUĞUNA GÖRE, TÜRKİYE SİGORTA VE REASÜRANS ŞİRKETLERİ BİRLİĞİ İLE DAVALI SİGORTA ŞİRKETİ İLE DİĞER BİR KISIM SİGORTA ŞİRKETLERİNDEN DAVACI ŞİRKETE AİT ARACIN TÜM ÖZELLİKLERİ DE BELİRTİLEREK KASKO POLİÇESİNİN DÜZENLENDİĞİ TARİHTE ARACIN KİRALIK OLARAK KULLANILACAĞI BEYAN EDİLMİŞ OLSAYDI ALINMASI GEREKEN PRİM BEDELİNİN ARAŞTIRILIP SORULMASI, BUNUNLA İLGİLİ DÜZENLENEN POLİÇE ÖRNEKLERİNİN İSTENİLMESİ, DAHA SONRA BİLİRKİŞİ KURULUNDAN TAHAKKUK ETTİRİLEN PRİM İLE ALACAĞIN KİRALIK OLARAK KULLANILACAĞININ BİLİNMESİ DURUMUNDA ÖDENMESİ GEREKEN PRİM ARASINDAKİ ORAN BELİRLENEREK BU ORANA GÖRE TESPİT EDİLEN HASAR BEDELİNDEN PROPORSİYON İNDİRİMİ YAPILARAK DAVALI SİGORTA ŞİRKETİNİN SORUMLU OLDUĞU HASARIN TESPİTİ YÖNÜNDEN EK RAPOR ALINMASI VE SONUCUNA GÖRE KARAR VERİLMESİ GEREKİR.
Taraflar arasındaki tazminat davasının yapılan yargılaması sonunda; kararda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine dair verilen hükmün süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği düşünüldü:
Davacı vekili, davalı şirkete kasko sigortalı müvekkiline ait aracın trafik kazasında hasarlandığını, ihbara rağmen davalının hasar bedelini ödemediğini belirterek şimdilik 250 TL’nin 10.05.2009 tarihinden işleyecek avans faizi ile davalıdan tahsilini talep etmiş, 05.11.2010 tarihli ıslah dilekçesi ile talebini 3.067 TL daha artırarak toplam 3.317 TL’nin aynı tarihten işleyecek avans faizi ile davalıdan tahsilini istemiştir.
Davalı vekili davacı aracının özel oto olarak sigorta poliçesinin düzenlendiğini ancak davacının aracı kiralık araç olarak kullandırdığını, kazanın bu esnada meydana geldiğini, davacının araç kiralama faaliyetinde bulunduğunu, adına kayıtlı çok sayıda araç bulunduğunu, hasarın teminat kapsamında olmadığını, davacının ticari defterlerinde inceleme yapılması gerektiğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece davanın reddine karar verilmiş; hüküm, davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
1- Dosya içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına, davacı şirketin ticari defter ve kayıtlarında uzman bilirkişice yaptırılan bilirkişi raporunda davacı tarafın bir başka şirket aracılığıyla araçlarını kiralandığının, araç kiralamadan gelir sağladığının tespit edilmesine, duruşmada dinlenen davalı tanığının (kazaya karışan karşı aracın zilyedi Harun) davacı tarafa ait aracın sürücüsünün aracı kiraladığını kendisine beyan ettiğini söylemesine, davacı aracının kiralık araç olarak kullanıldığının sabit olmasına göre davacı vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki sair temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.
2- Dava, kasko sigorta sözleşmesinden kaynaklanan tazminat istemine ilişkindir. Taraflar arasında düzenlenen kasko sigorta poliçesinin 3. sayfasında kullanım şekli istisnası klozunda sürücü kursu aracı taksi veya dolmuş olarak işletilen veya kullanılan ayrıca günlük veya kısa yahut uzun süreli olarak kiralanan araçlarda meydana gelen yangın ve çalınma dahil tüm hasarlar aksi açıkça kararlaştırılmış ve gereken ek prim de ödenmiş olmadıkça sigorta teminatının dışında olduğu belirtilmiştir. Somut olayda davaya konu aracın dosya kapsamına göre kiralık araç olarak kullanıldığının davacı tarafça kiraya verildiğinin kabulü gerekmekte ise de kasko sigortası genel şartlarında özel aracın sigortacının bilgisi dışında ticari amaçla (kiralık) kullanılması teminat dışı bir hal olarak düzenlenmemiştir. Bu maddenin amacı sigortacının sigorta priminin yükseltilmesini sağlayabilmektir.
TTK’nın 1266. maddesine göre poliçede nelerin yazılı olacağı belirlenmiştir. TTK’nın 1264/4. maddesine göre de genel şartlarda yazılı olmayan bir husus sigortalı aleyhine değiştirilemez. Değiştirilmiş ise bu değişiklik geçersizdir. BK’nın hükümleri TTK 1264/1 maddesi gereğince Ticaret Kanunu’nun bu konuları düzenleyen beşinci kitabında düzenleme olmazsa uygulanır. Ancak, poliçe genel şartlarının sigortalı aleyhine değiştirilemeyeceği TTK 1266, 1264/4 maddeleri kapsamında düzenlendiğinden TTK 1264/1 maddesi gereğince somut olayda BK’nın hükümlerinin uygulanması mümkün değildir.
Bu durumda mahkeme rizikonun gerçekleştiği tarihte sözleşme geçerli olduğuna göre Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği ile davalı sigorta şirketi ile diğer bir kısım sigorta şirketlerinden davacı şirkete ait aracın tüm özellikleri de belirtilerek kasko poliçesinin düzenlendiği tarihte (20.10.2008) aracın kiralık olarak kullanılacağı beyan etmiş olsaydı alınması gereken prim bedelinin araştırılıp sorulması, bununla ilgili düzenlenen poliçe örneklerinin istenilmesi, daha sonra 12.10.2010 tarihli raporu düzenleyen bilirkişi kurulundan tahakkuk ettirilen prim ile aracın kiralık olarak kullanılacağının bilinmesi durumunda ödenmesi gereken prim arasındaki oran belirlenerek bu orana göre tespit edilen hasar bedelinden proporsiyon indirimi yapılarak davalı sigorta şirketinin sorumlu olduğu (ödenmesi gereken) hasarın tespiti yönünden ek rapor alınması ve sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yazılı olduğu biçimde davanın reddine karar verilmesi doğru görülmemiştir.
S o n u ç: Yukarıda 1 nolu bentte açıklanan nedenlerle davacı vekilinin sair temyiz itirazlarının reddine, 2 nolu bentte açıklanan nedenlerle davacı T… Mob. Dekorasyon Tur. Hakl. San. Tic. Ltd. Şti. vekilinin temyiz itirazının kabulü ile hükmün (BOZULMASINA), peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davacıya geri verilmesine 12.04.2012 tarihinde Başkan A. Velioğlu ile Üye E.S. Baydar’ın karşı oyu ve oyçokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY
Dava, Kasko Sigorta Poliçesine dayalı tazminat istemine ilişkindir.
TC Anayasası’nın 48. maddesinde “herkesin sözleşme hürriyetine sahip olduğu”...,
818 sayılı BK 19. maddesinde “bir akdin mevzuunun, kanunun gösterdiği sınır dairesinde serbestçe tayin olunabileceği, kanunun kati suretle emreylediği hukuki kaidelere veya kanuna muhalefet, ahlaka (adaba) veya umumi intizama yahut şahsi hükümlere müteallik haklara mugayir bulunmadıkça iki tarafın yaptıkları mukavelelerin muteber bulunduğu” öngörülmüştür.
Görüldüğü üzere hukuk sistemimizde emredici hükümlere aykırı olmamak koşuluyla, irade hürriyeti ve akit serbestisi sınırları içerisinde tarafların diledikleri gibi sözleşme yapabilmeleri mümkündür.
Somut uyuşmazlıkta, taraflar arasında düzenlenen kasko sigorta poliçesinde özel şart (kloz) olarak “kiralanan araçlardaki bütün hasarların aksi açıkça kararlaştırılmış ve gereken ek primin ödenmiş olmadıkça sigorta teminatı dışında kalacağı” kararlaştırılmıştır.
Davalı sigorta vekili, aracın rent a car olarak kullanıldığını, bu nedenle rizikonun teminat dışında kaldığını ileri sürmüştür.
Dosya içeriği ile rizikonun, aracın rent a car olarak kullanımı sırasında gerçekleştiği anlaşılmaktadır.
Davacı sözleşme özel şartı gereğince ek prim ödediğini ve özel şartının aksinin kararlaştırıldığını ileri sürmediği gibi kanıtlamamıştır.
Taraflar arasında düzenlenen Kasko Poliçesindeki Özel Şart TTK 1264. maddesinde sayılan emredici kanun hükümlerine aykırı olmadığı gibi, TTK 1266/son ve 1281/2 maddesi hükümlerine uygun bulunmaktadır.
O halde poliçe özel şartını geçerli kabul ederek davayı reddeden yerel mahkeme kararının onanması gerekirken, tarafların serbest iradeleri ile akit serbestisi sınırları içerisinde kararlaştırıldıkları poliçe özel şartına değer vermeyerek yerel mahkeme kararını bozan sayın çoğunluk görüşüne muhalifiz.
Başkan Üye
A. Velioğlu E. Sabri Baydar
