Danıştay 6. Daire 2017/18 Esas 2021/8642 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2017/18
Karar No : 2021/8642

TEMYİZ EDEN (DAVACILAR) : 1- …
2- …
3- …
4- …
VEKİLLERİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Elektrik Dağıtım A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Hatay İli, İskenderun İlçesi, … Köyü, … ada, … parsel sayılı taşınmazın trafo yeri olarak kullanılmak üzere kamulaştırılmasına ilişkin … tarih ve … sayılı işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda; dava konusu taşınmazda yapılması planlanan trafonun mevcut onaylı imar planındaki konumu itibari ile şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına, kamu yararına, İmar Kanunu ve ilgili yönetmeliklerine uygun olduğu, davacılara ait taşınmazın plandaki fonksiyonuna uygun olarak ilgili mevzuat hükümleri uyarınca kamulaştırılmasına dair dava konusu işlemde kamu yararı ve hizmet gerekleri bakımından hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Bilirkişi raporunda yer alan davacılar lehine olan tespitlerin Mahkemece değerlendirilmediği, davaya konu kamulaştırma işleminin yürürlükteki imar planına uygun olmadığının bilirkişi raporuyla ortaya konulduğu, trafonun, davacılar tarafından trafo yeri olarak önerilen imar planında park alanı olarak belirlenen yere taşınmasının enerji teknikleri bakımından sakıncası olmadığının da yine bilirkişilerce teyit edildiği, trafo alanı olarak önerilen belediyeye ait yerler ile özel mülkiyete konu olmayan boş olan yerler bakımından ise bilirkişi raporunda bir değerlendirme yapılmadığı, davalı idarenin dava konusu taşınmazda yeni direk tipi bir trafo yapmış olmasının da yeni bir bilirkişi incelemesi yapılmasını gerekli kıldığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY : Davalı şirket adına kamulaştırma işlemini gerçekleştiren Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi Yönetim Kurulunun … tarih ve … sayılı kararı ile yatırım programının … proje nosunda yer alan 42 adet trafo yerinin kamulaştırılmasına başlandığı; davacıların mülkiyetinde bulunan Hatay İli, İskenderun İlçesi, … Köyü, … ada, … parsel sayılı taşınmazın 89,72m²'lik kısmının anılan karar kapsamında kamulaştırılmasına karar verildiği; davacıların, söz konusu taşınmazın diğer hissedarlarının hisselerini 29/03/2012 tarihinde satın aldıkları, bu tarih itibarı ile tapuda bir kamulaştırma şerhi bulunmadığı, TEDAŞ Genel Müdürlüğü adına irtifak hakkı kurulmasına yönelik şerhin 17/06/2013 tarihinde tapuya işlendiği, dava konusu taşınmazın kamulaştırılan 89,71 m²'lik kısmı için 22.427,50 TL bedel tespit edildiği, ancak uzlaşma komisyonu ile davacılar arasında anlaşmaya varılamaması neticesinde kamulaştırma bedelinin tespiti ve dava konusu yerdeki irtifak hakkının davalı idare adına tescili için ... Asliye Hukuk Mahkemesinde E:… sayılı davanın açıldığı görülmüştür.
Bunun üzerine, … tarih ve … sayılı kamulaştırma kararının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 14. maddesinin 3/f bendinde; dava dilekçelerinin husumet yönünden inceleneceği, 15. maddesinin 1/c bendinde; davanın hasım gösterilmeden veya yanlış hasım gösterilerek açılması durumunda dava dilekçesinin belirlenecek gerçek hasma tebliğ edileceği, 14. maddesinin 6. fıkrasında; yukarıda belirtilen usule aykırılığın ilk incelemeden sonra tespit edilmesi halinde davanın her aşamasında 15. madde hükümlerinin uygulanacağı hükümlerine yer verilmiş olup, anılan Kanunun 49/1-c maddesinde ise; usul hükümlerine uyulmamış olunması, kararın bozulmasını gerektiren sebepler arasında sayılmıştır.
Anayasanın 35. maddesinde, "Herkes, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir. Bu haklar, ancak kamu yararı amacıyla, kanunla sınırlanabilir. Mülkiyet hakkının kullanılması toplum yararına aykırı olamaz." hükmüne, 13. maddesinde ise, "Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz." hükmüne yer verilmiştir.
Keza Anayasanın 90. maddesi uyarınca uygun bulunan ve iç hukukumuzun bir parçası haline gelen Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 1 no'lu Ek Protokolünün "Mülkiyetin korunması" başlıklı 1. maddesinde, "Her gerçek ve tüzel kişinin mal ve mülk dokunulmazlığına saygı gösterilmesini isteme hakkı vardır. Bir kimse, ancak kamu yararı sebebiyle ve yasada öngörülen koşullara ve uluslararası hukukun genel ilkelerine uygun olarak mal ve mülkünden yoksun bırakılabilir." hükmüne yer verilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanununun 7. ve 8. maddeleri ile yerleşim yerleri ile bu yerlerdeki yapılaşmaların; plan, fen, sağlık ve çevre şartlarına uygun teşekkülünü sağlamak amacıyla belirli nüfus kriterini aşan belediyelere imar planlarını hazırlama ve yürürlüğe koyma yükümlülüğü getirilmiştir.
Kanunun 10. maddesinde, "Belediyeler; imar planlarının yürürlüğe girmesinden en geç 3 ay içinde, bu planı tatbik etmek üzere 5 yıllık imar programlarını hazırlarlar. Beş yıllık imar programlarının görüşülmesi sırasında ilgili yatırımcı kamu kuruluşlarının temsilcileri görüşleri esas alınmak üzere Meclis toplantısına katılır. Bu programlar, belediye meclisince kabul edildikten sonra kesinleşir. Bu program içinde bulunan kamu kuruluşlarına tahsis edilen alanlar, ilgili kamu kuruluşlarına bildirilir. Beş yıllık imar programları sınırları içinde kalan alanlardaki kamu hizmet tesislerine tahsis edilmiş olan yerleri ilgili kamu kuruluşları, bu program süresi içinde kamulaştırırlar. Bu amaçla gerekli ödenek kamu kuruluşlarının bütçelerine konulur. İmar programlarında, umumi hizmetlere ayrılan yerler ile özel kanunları gereğince kısıtlama konulan gayrimenkuller kamulaştırılıncaya veya umumi hizmetlerle ilgili projeler gerçekleştirilinceye kadar bu yerlerle ilgili olarak diğer kanunlarla verilen haklar devam eder." hükmüne yer verilmiştir.
6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 19. maddesinin 2. fıkrasında, "Elektrik piyasasında dağıtım faaliyetlerine ilişkin taşınmaz temini işlemleri ile ilgili olarak;
a)Dağıtım faaliyetinde bulunan lisans sahibi özel hukuk tüzel kişilerinin lisansa konu faaliyetlerine ilişkin taşınmaz temini taleplerine yönelik işlemler, 2942 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine göre TEDAŞ tarafından yürütülür. Taşınmaz temini talepleri TEDAŞ
tarafından değerlendirilir ve uygun görülmesi halinde TEDAŞ tarafından karar alınır. Bu kapsamda alınan kararlar, kamu yararı kararı yerine de geçer ve herhangi bir makamın onayına tabi değildir.
b)Temin edilen taşınmazların mülkiyeti ve/veya üzerindeki sınırlı ayni haklar TEDAŞ adına tescil edilir. Bu taşınmaz ve hakların kullanımı, lisans süresi ve dağıtım faaliyeti ile sınırlı olmak üzere, ilgili lisans sahibi özel hukuk tüzel kişisine aittir." hükmüne yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davanın, bir özel hukuk tüzel kişisi olan davalı Toroslar Elektrik Dağıtım Anonim Şirketinin husumetiyle görülüp görülemeyeceği hususunun değerlendirilmesi yönünden;
Yukarıda yer verilen hükümler birlikte incelendiğinde; dava konusu edilen işlemin, bu işlemi tesis eden idarenin ve bunlara bağlı olarak husumet yöneltilen tarafın açık ve kesin bir şekilde dava dilekçesinde belirtileceği, yargı yerince yapılan inceleme sonucunda ise, davanın konusu esas alınmak suretiyle, davalı tarafın hatalı gösterilmiş olması halinde husumetin düzeltilmesine re'sen karar verileceği ve varsa dava konusu işlemin tesisinde ilgisi olmayan tarafın husumet mevkiinden çıkartılarak davanın doğru hasım belirlenerek görülmesine karar verileceği tabii olup, davaya konu uyuşmazlığın incelenmesi ve sonuçlandırılmasının ancak husumetin doğru olarak tespit edilmesine bağlı olması nedeniyle husumete yönelik eksiklik ya da yanlışlık içeren bir kararın bu yönden usul hükümlerine aykırılık taşıyacağı açıktır.
İdari işlemlerin iptali istemiyle açılan iptal davalarının, bu işlemi tesis eden idari merciler hasım gösterilmek suretiyle açılması gerektiğinden bu davalarda davalı taraf kural olarak idaredir. Anılan davaların, dava konusu edilen işlemi tesis eden idarenin husumetiyle görülmesi gerekmektedir.
Yukarıda yer verilen Elektrik Piyasası Kanununun ilgili maddesinde, dağıtım faaliyetinde bulunan lisans sahibi özel hukuk tüzel kişilerinin lisansa konu faaliyetlerine ilişkin taşınmaz temini taleplerine yönelik işlemlerin 2942 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine göre TEDAŞ tarafından yürütüleceği, dağıtım şirketlerinin taşınmaz temini taleplerinin TEDAŞ tarafından değerlendirileceği ve uygun görülmesi halinde TEDAŞ tarafından karara bağlanacağı öngörülmüştür.
Dosyanın incelenmesinden; davacı tarafından, Hatay İli, İskenderun İlçesi, … Köyü, … ada, … parsel sayılı taşınmazının 89,71 m²'lik kısmının trafo yeri olarak kullanılmak üzere kamulaştırılmasına ilişkin … tarih ve … sayılı Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi Yönetim Kurulu işlemine karşı, … Elektrik Dağıtım A.Ş'nin davalı olarak gösterilerek açılan davanın, Mahkemece, … Elektrik Dağıtım A.Ş husumetiyle görülüp karara bağlandığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, davalı şirkete ait elektrik dağıtım lisansının kapsadığı sahada kalan ve şirketçe yürütülen faaliyette kullanılmak üzere uygulama imar planında "trafo alanı" olarak ayrılan taşınmazın kamulaştırılması yetkisi TEDAŞ'a ait olup davalı şirketin yetkisi, taşınmazın kamulaştırılması için TEDAŞ'tan talepte bulunmakla sınırlıdır. Dolayısıyla; taşınmazın kamulaştırılması işleminin iptali istemiyle açılan bu davanın, mahkemece taşınmazı kamulaştırma yetkisini elinde bulunduran TEDAŞ'ın hasım mevkiine alınarak görülmesi gerekirken taşınmazı kamulaştırma yetkisi bulunmayan davalı şirketin husumetiyle görülerek karara bağlanmasında isabet bulunmamaktadır.
İşin esasına gelince; imar planlarında kamu hizmet tesislerine tahsis edilmiş olan yerlerde kalan taşınmazlar üzerinde maliklerin tasarruf hakları kısıtlanmakta; bu yerler kamulaştırma işlemine konu teşkil edeceğinden satış değerleri düşmekte, rayiç değerinden satılamamakta ve ancak kamulaştırma bedeli alınmak suretiyle bu taşınmazlardan yarar sağlanabilmektedir. Kamulaştırma yapılmadığı takdirde, kişilerin temel haklarından biri olan mülkiyet hakkı süresi belirsiz bir zaman diliminde kısıtlanmakta ve bu durum mülkiyet hakkının özünün zedelenmesine neden olmaktadır.
Uyuşmazlık konusu olayda 2013 yılında onaylanan 1/1000 ölçekli revizyon uygulama imar planında davacıların maliki olduğu taşınmazın içerisinde olduğu imar adasının ayrık nizam 6 kat imarlı olduğu ve bu imar adasında TR olarak gösterilen yerin trafo alanı olarak ayrıldığı, bu alanın ise kısmen komşu … parsel sayılı taşınmazda, kısmen dava konusu … ada, … sayılı parselde ve kısmen de yolda kaldığı anlaşılmaktadır.
Mahkemeye sunulan bilirkişi raporunda özetle; kısmen dava konusu taşınmazda kalan trafo alanınına ilişkin kamulaştırılma işleminin; yürürlükte olan İskenderun Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan 1/1000 ölçekli revizyon uygulama imar planına uygun şekilde yapılması halinde kamu yararını temin etme amacının gerçekleştirilebileceğinin değerlendirildiği görülmüştür.
Bu durumda, İdare Mahkemesince, hükme esas alınan bilirkişi raporunda değerlendirilen, dava konusu kamulaştırma işleminin dayanağını teşkil eden 11/06/2013 tarihli, 1/1000 ölçekli revizyon uygulama imar planının onaylı örneğinin ilgili belediyesinden istenerek, kamulaştırma işleminin anılan plana uygun yapılıp yapılmadığı hususunun açıklığa kavuşturulması suretiyle dava hakkında yeniden karar verilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla davanın reddine ilişkin temyize konu İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacıların temyiz isteminin kabulüne,
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 22/06/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.