BAM Hukuk Mahkemeleri Kayseri Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi 2022/399 Esas 2022/472 Karar Sayılı İlamı

T.C.
KAYSERİ
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
1. HUKUK DAİRESİ
DOSYA NO: 2022/399
KARAR NO: 2022/472
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
İ S T İ N A F K A R A R I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ: KAYSERİ 2. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TARİHİ: 13/01/2022
NUMARASI: 2022/29 Esas 2022/13 Karar
DAVANIN KONUSU: Kooperatif Üyeliğinin Tesbiti
KARAR TARİHİ: 01/04/2022
KARAR YAZIM TARİHİ: 01/04/2022
Yukarıda esas numarası yazılı dosya resen istinaf incelemesi yapılmak üzere dairemize gönderilmiş olmakla yapılan inceleme neticesinde;
TARAFLARIN İDDİA VE SAVUNMALARININ ÖZETİ: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin davalı ... ve Civarı Karayolu Yük Taşıma Kooperatifi'ne 2016 yılında üye olduğunu, davalı kooperatif tarafından belirtilen üyelik aidatını ödediğini, aynı zamanda kooperatifte kendisine ait tırıyla nakliye işi yaptığını, buna rağmen davalı kooperatifin müvekkilini sürekli bahaneler göstererek oyalamış ve daha sonra müvekkiline üyeliğe giriş talebinin kabul edilmediğini, bu nedenle nakliyede çalıştırılmayacağını, müvekkiline hiçbir gerekçe gösterilmeksizin üyelik kaydının yapılmadığını, ancak kooperatifler hukukunda açık kapı ilkesi esasınca şartları taşıyan bir kişinin üyeliğe kabul edilmemesinin söz konusu olmadığını, ancak müvekkilinin üyelik şartlarını taşımasına rağmen, davalı kooperatif tarafından üyelik kaydının yapılmadığını, kooperatifler hukukunda eşitlik ilkesi esas olduğunu, ortaklık statüsünden doğan objektif haklara sahip olma ve bunların korunmasını isteme hakkı, mutlak eşitlik kapsamındaki haklardan olup müvekkilnin üyelik için gerekli bütün şartları taşımasına rağmen kooperatif tarafından üyelik kaydının eşitlik ilkesine aykırı davranıldığını açıkça gösterdiğini, Yargıtay kararlarında da belirtildiği üzere üyelik açık veya zımni olarak kabul edilebilirken, müvekkilinin yaptığı ödemelerin kooperatif tarafından kabul edilmesi eylemli bir şekilde ortaklık sıfatının kazanıldığını gösterdiğini, bu nedenle müvekkilinin, davalı kooperatife üyeliğinin tespiti gerektiğini, müvekkilinin davalı kooperatifte fiili olarak çalışmış, ortaklık payını ödemiş, kendisine bu ödemelere ilişkin makbuz verildiğini, kısacası davalı kooperatif, müvekkiline fiilen üye muamelesinde bulunduğunu, tüm bu nedenlerle müvekkilinin, davalı kooperatifin üyesi olduğunun tespitine, yargılama giderleri ile vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ: Bünyan Asliye Hukuk Mahkemesince; "Hâkimler ve Savcılar Kurulu Genel Kurulunun 07.07.2021 tarih ve 608 numaralı kararında Adalet Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğünün, yeni kurulan (Alanya, Aydın, Balıkesir, Diyarbakır, Manisa, Muğla, Sakarya ve Tekirdağ) asliye ticaret mahkemeleri ile mevcut bulunan (Adana, Ankara, Ankara Batı, Antalya, Bakırköy, Bursa, Denizli, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Gebze, İskenderun, İstanbul, İstanbul Anadolu, İzmir, Karşıyaka, Kayseri, Kocaeli, Konya, Mersin, Samsun, Şanlıurfa ve Trabzon) asliye ticaret mahkemeleri yargı çevrelerinin belirlenmesi teklifine ilişkin 30.06.2021 tarihli ve E.21646783-668/13369 sayılı yazısı görüşülerek Kayseri Asliye Ticaret Mahkemesi yargı çevresinin Kayseri ilinin mülki sınırları olarak belirlenmesine, iş bu kararın 01/09/2021 tarihinden itibaren uygulanmasına karar verilmiş olduğu, her ne kadar açılan dava Asliye Ticaret Mahkemesi Sıfatıyla bu tarihten önce 11/06/2018 tarihinde açılmış ise de HMK'nın 1. Maddesine göre mahkemelerin görevinin ancak kanun ile düzenleneceği, göreve ilişkin kuralların kamu düzenine ilişkin olduğu, görev hususunun resen gözönünde bulundurulması gerektiği, HSK tarafından yapılan düzenlemede 01/09/2021 tarihinden önceki dönemde açılan davalar ile ilgili olarak nasıl bir yol izleneceğinin belirtilmediği, ancak 01/09/2021 tarihi itibariyle mahkememizin asliye ticaret mahkemesi sıfatının kaldırıldığı, bu durumda bu tarihten önceki ve sonraki bütün dosyalara bu sıfatla bakılamayacağı, bu nedenle mahkememizin görevsiz olduğu, görevli ve yetkili mahkemenin Kayseri Nöbetçi Asliye Ticaret mahkemesi olduğu anlaşılmış olup dava dilekçesinin vaki görev yönünden reddi ile mahkememizin görevsizliğine dair aşağıdaki şekilde hüküm tesis edilmiştir." gerekçesiyle Kayseri Asliye Ticret Mahkemesinin görevli olduğuna ilişkin karar verilmiştir.
Kayseri 2. Asliye Ticaret Mahkemesince; "Uyuşmazlık konusunu teşkil eden her hukuki olay, meydana geldiği tarihteki yasal düzenlemelere tabidir ve olayın meydana geldiği zamanda mevcut olan mahkemeler tarafından çözümlenmelidir. Buna göre, yeni bir mahkeme kurulurken veya mahkemenin yargı çevresi yeniden belirlenirken, o mahkemenin kuruluş yasasında ya da yargı çevresini yeniden belirleyen idari kararda zaman bakımından faaliyete geçme gününden önceki uyuşmazlıklara bakacak mahkemelerle ilgili özel bir düzenleme bulunmadığı taktirde her uyuşmazlık, meydana geldiği tarihte bu işe bakacak olan mahkemece çözümlenecektir. Başka bir anlatımla, her dava açıldığı koşullara göre görülüp sonuçlandırılacaktır. Dava konusu edilen hukuki uyuşmazlığın meydana geldiği tarihte yürürlükte olan yasalara göre kurulmuş bulunan mahkemelerin uyuşmazlığı çözmesi ana kural olmakla birlikte bazen yasal düzenlemelerle böyle bir uyuşmazlığın çözümü yeni kurulan mahkemelere de verilebilmektedir. Örneğin; 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanunun geçici 1. maddesi, “Aile Mahkemesi kurulan yerlerde bu mahkemeler faaliyete geçtiğinde, yargı çevresinde ve görev alanına giren sonuçlanmamış dava ve işler, yetkili ve görevli aile mahkemelerine devredilir.” hükmünü içerdiğinden, bu yasal düzenlemeye istinaden diğer mahkemeler, Aile Mahkemelerinin görev alanına giren dava ve işleri bu mahkemelere devretmiştir. Hâkimler ve Savcılar Kurulu Genel Kurulu'nun 07/07/2021 tarihli 608 sayılı kararı ile, Asliye Ticaret Mahkemeleri'nin yargı çevreleri yeniden düzenlenmiş ve Kayseri Ticaret Mahkemesi yönünden yargı çevresi Kayseri ilinin mülki sınırları olarak belirlenmiştir. Ancak kararda, derdest davaların yeni yargı çevresinde yetkili hale gelen Asliye Ticaret Mahkemesine devredileceğine ilişkin bir düzenleme bulunmamaktadır.Açıklanan nedenlerle mahkememiz yargı çevresini yeniden belirleyen kararın yürürlük tarihi olan 01/09/2021 tarihinden önce açılmış davaların, istek üzerine veya doğrudan doğruya görevsizlik ya da gönderme kararı ile mahkememize gönderilmesine olanak yoktur. 01/09/2021 tarihinden önce açılan iş bu davanın mahkememizin görev alanı dışında kaldığı ve bu davanın açıldığı tarihteki görevli mahkemenin iş bu davaya bakmaya devam etmesi gerektiği değerlendirildiğinden, görevli ve yetkili mahkemenin Bünyan Asliye Hukuk Mahkemesi olması nedeniyle Mahkememizin görevsizliği nedeniyle davanın usulden reddine karar verilmiştir.Nitekim Kayseri Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi'nin 2021/1208 E. 2022/42 K. Sayılı ilamı ile;... Davanın Hakimler ve Savcılar Kurulu'nun 07/07/2021 tarih ve 608 sayılı kararından önce açıldığı, taraflar arasındaki uyuşmazlığın gerçekleşmesi tarihinden önce açılmış olan bu davada doğal hakimlik ilkesi ve kararın 01.09.2021 tarihinden itibaren uygulanacağı düzenlemesi gereğince uyuşmazlığın Yeşilhisar Asliye Hukuk Mahkemesinde (Ticaret Mahkemesi Sıfatıyla) görülmesi gerektiğine karar verilerek dosyanın yargı yeri olarak tespit edilen mahkemeye gönderilmek üzere merci tayini talebinde bulunan mahkememize iadesine karar verilmiştir." gerekçesiyle Bünyan Asliye Hukuk Mahkemesinin görevli olduğuna dair karar verilmiştir.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE:Talep, merci tayinine ilişkindir.
Bünyan Asliye Hukuk Mahkemesince, Hakimler ve Savcılar Genel Kurulunun Asliye Ticaret Mahkemelerinin yargı çevrelerinin belirlenmesine ilişkin 07/07/2021 tarihli 608 sayılı kararı ile Kayseri Asliye Ticaret Mahkemesi yargı çevresinin Kayseri ilinin mülki sınırları olarak belirlendiğinden bahisle dosyanın Kayseri Nöbetçi Ticaret Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiş, Kayseri 2. Asliye Ticaret Mahkemesince de Hakimler ve Savcılar kurulu kararında Kayseri Asliye Ticaret Mahkemesi yargı alanının 01/09/2021 tarihinden sonra açılan davalara uygulanacağından bahisle karşı görevsizlik kararı verilmiş, verilen her iki karar da istinaf edilmeksizin kesinleşmiştir.
Hakimler ve Savcılar Kurulu'nun 08/07/2021 tarih ve 31535 sayılı Resmi Gazete'de yayınlan 07/07/2021 tarih ve 608 sayılı kararı ile “Kayseri Asliye Ticaret Mahkemesi yargı çevresinin Kayseri ilinin mülki sınırları, olarak belirlenmesine, iş bu kararın 01.09.2021 tarihinden itibaren uygulanmasına.” karar verilmiştir.Hiç kimse kanunen tabi olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarılamaz.(T.C.Anayasası madde.37 )Mahkemelerin kuruluşu, görev ve yetkileri, işleyişi ve yargılama usulleri kanunla düzenlenir. (T.C.Anayasası madde.142 )Herkes davasının, medeni hak ve yükümlülükleriyle ilgili uyuşmazlıklar ya da cezai alanda kendisine yöneltilen suçlamaların esası konusunda karar verecek olan, yasayla kurulmuş, bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından, kamuya açık olarak ve makul bir süre içinde görülmesini isteme hakkına sahiptir.(Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi madde.6)Mahkemelerin görevi, ancak kanunla düzenlenir. Göreve ilişkin kurallar, kamu düzenindendir.(6100 sayılı HMK madde.1) Kanuni hâkim, görev ve yetkisi kanunla belli edilmiş olan mahkemenin hâkimidir. Dolayısıyla mahkemenin görev ve yetkisinin tayin edilmesi işleminin kanun ile yapılmış bulunmasıdır. Yargılanacak olan uyuşmazlığın gerçekleşmesinden önce yürürlükte bulunan kanunlar aracılığıyla görevi ve yetkisi belirlenmiş olan mahkemenin hâkimine, tabii hâkim denir. Bu çerçevede, tabii hâkim ilkesine uygunluğun sağlanması için, kanunla mahkemenin görev ve yetkisinin belirlenmesi işleminin yargılanacak olan uyuşmazlığın gerçekleşmesinden önce yapılmış olması şarttır.Tabii hakim ilkesi, kişilerin, hangi mahkeme önünde yargılanacaklarını kesin olarak bilmelerini mümkün kılmak, bağımsız ve tarafsız mahkemeler önünde yargılanma haklarını güvence altına almak, yargıya güveni sağlamak ve yürütmenin yargıya müdahalesini olabildiğince önlemek amaçlarına yönelmiştir. Bu ilke uyarınca herkes işlem veya eylem tarihinde tabi olduğu mahkeme ve hakim huzurunda yargılanma hakkına sahiptir.(A.Ü.H.F. Adalet MYO Yargı Örgütleri )Olumsuz görev uyuşmazlığının çözümü ve davaya bakacak yargı mercinin belirlenmesi için gönderilen dava dosyası incelendiğinde; davanın Hakimler ve Savcılar Kurulu'nun 07/07/2021 tarih ve 608 sayılı kararından önce açıldığı, taraflar arasındaki uyuşmazlığın gerçekleşmesi tarihinden önce açılmış olan bu davada doğal hakimlik ilkesi ve 01.09.2021 tarihinden itibaren uygulanacağı düzenlemesi gereğince uyuşmazlığın Bünyan Asliye Hukuk Mahkemesinde (Ticaret Mahkemesi Sıfatıyla) görülmesi gerekir. Nitekim aynı konuda Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesinin 2021/1672 Esas 2021/1483 Karar sayılı dosyası ile Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 23. Hukuk Dairesinin 2021/1939 Esas 2021/1732 Karar sayılı dosyalarından dolayı Hakimler ve Savcılar Genel Kurulunun 07/07/2021 tarih ve 608 sayılı kararı ile müstakil Asliye Ticaret Mahkemelerinin görev sınırlarının belirlenmesi kararı sonrası Asliye Ticaret Mahkemesi olmayan ilçelerde Asliye Hukuk Mahkemesinin, Asliye Ticaret Mahkemesi sıfatıyla baktığı derdest dosyaların devredilip devredilmeyeceği hususunda oluşan görüş ayrılığının giderilmesine yönelik Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 21/02/2022 tarih ve 2022/1073 Esas 2022/2686 Karar sayılı ilamı ile Hakimler ve Savcılar Kurulunun 07/07/2021 tarih ve 608 Kararı ile yeni kurulan Alanya, Aydın, Balıkesir, Diyarbakır, Manisa, Muğla, Sakarya ve Tekirdağ Asliye Ticaret Mahkemeleri ile faaliyette olan Adana, Ankara, Ankara Batı, Antalya, Bursa, Bakırköy, Denizli, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Gebze, İskenderun, İstanbul, İstanbul Anadolu, İzmir, Karşıyaka, Kayseri, Kocaeli, Konya, Mersin, Samsun, Şanlıurfa ve Trabzon Asliye Ticaret Mahkemelerinin Yargı çevrelerinin belirlendiği ancak hali hazırda açılmış davaların yeni kurulan mahkemeye devredileceğine dair bir düzenlenmenin mevcut olmadığı bu nedenle yeni bir mahkemenin faaliyete geçirildiği tarihten önce derdest bulunan davaların istek üzerine veya doğrudan doğruya ya da gönderme kararıyla yeni kurulan mahkemeye gönderilmesine imkan bulunmadığından Hakimler ve Savcılar Genel Kurulunun 07/07/2021 tarih ve 608 Kararı ile Müstakil Asliye Ticaret Mahkemelerinin görev sınırlarının belirlenmesi kararı öncesinde Asliye Ticaret Mahkemeleri olmayan ilçelerde Asliye Hukuk Mahkemesinin, Asliye Ticaret Mahkemesi sıfatıyla baktığı derdest dosyalarının görülmeye devam edilmesi gerektiği yönünde karar verilerek bu husustaki farklı uygulamaya son verilmiştir.
Yukarıda açıklanan nedenlerle; 6100 sayılı HMK'nın 21 ve 22. maddeleri ile 5235 sayılı Kanunun 36/3. maddesi gereğince, Bünyan Asliye Hukuk Mahkemesinin (Ticaret Mahkemesi Sıfatıyla) yargı yeri olarak belirlenmesi gerektiği anlaşıldığından dosyanın yargı yeri olarak tespit edilen mahkemeye gönderilmek üzere merci tayini talebinde bulunan mahkemeye iadesine karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM : Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
1-)6100 sayılı HMK'nın 21, 22 ve 23. maddeleri gereğince Bünyan Asliye Hukuk Mahkemesi'nin (Ticaret Mahkemesi sıfatıyla) YARGI YERİ OLARAK BELİRLENMESİNE,
2-)Dosyanın yargı yeri olarak belirlenen mahkemeye gönderilmek üzere merci tayini talebinde bulunan mahkemeye iadesine,
Dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 362/1-c maddesi gereğince KESİN olarak oy birliği ile karar verildi. 01/04/2022