Danıştay 12. Daire 2021/4571 Esas 2021/4161 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/4571
Karar No : 2021/4161


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : …Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …
İSTEMİN KONUSU : …Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: …İl Emniyet Müdürlüğünde 2. sınıf emniyet müdürü olarak görev yapan davacının, 3201 sayılı Emniyet Teşkilat Kanunu'nun 55/19. maddesi uyarınca resen emekliye sevk edilmesine ilişkin …tarih ve …sayılı Emniyet Genel Müdürlüğü Yüksek Değerlendirme Kurulu kararının iptali ile bu karar nedeniyle yoksun kaldığı haklarının ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …İdare Mahkemesince verilen …tarih ve E:…, K:…sayılı kararla; davacının 09/07/2013 tarihinde komiser yardımcısı olarak emniyet teşkilatında göreve başladığı, 16/06/1997 tarihinde komiser, 20/08/2001 tarihinde başkomiser, 05/07/2004 tarihinde emniyet amiri, 30/06/2008 tarihinde 4. sınıf emniyet müdürü ve 30/06//2011 tarihinde ise 3. sınıf emniyet müdürü rütbelerine terfi ettiği, …tarih ve …sayılı Yüksek Değerlendirme Kurulu işlemi ile 2. sınıf emniyet müdürlüğüne terfi ettirilmeyen davacının, bu işlemin iptali istemiyle açtığı davada; …İdare Mahkemesi'nin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararı ile işlemin iptal edildiği ve kararın istinaf incelemesi sonucunda kesinleşmesi üzerine 18/01/2017 onay tarihli davalı idare işlemiyle davacının 2. sınıf emniyet müdürlüğüne rütbe terfi tarihinin 30/06/2014 olarak belirlendiği, ancak davacının anılan Mahkeme kararından önce terfi edemediği için 3201 sayılı Kanunun 55/19. maddesi uyarınca …tarih ve …sayılı Yüksek Değerlendirme Kurulu Kararı ile resen emekli edildiği ve bu işlemin …İdare Mahkemesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararıyla iptal edilerek kararın istinaf incelemesi sonucunda kesinleşmesi üzerine 09/01/2018 tarihinde onaylanan işlemle memuriyete iade edildiği, bu kez de Emniyet Genel Müdürlüğü Yüksek Değerlendirme Kurulunun 2019/1 sayılı kararı ile emekliliğe sevk edildiği, ancak bu işleme karşı açılan davada, Mahkemelerinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararı ile işlemin iptal edildiği ve davacının 2. sınıf emniyet müdürü olarak fiilen ilk kez 09/01/2018 tarihinde göreve başladığı; bu durumda, aktarılan süreç sonunda, memuriyete iadesi 09/01/2018 tarihinde onaylanan ve 2. sınıf emniyet müdürü olarak fiilen ilk kez 09/01/2018 tarihinde göreve başlayan davacının, 2. sınıf emniyet müdürü rütbesinde beş yıl fiili olarak çalışmadığı açık olduğundan, idarenin, davacının hukuken terfi etmesi gereken ancak fiilen çalışmaya başlamadığı 30/06/2014 tarihini esas alarak, bu tarihten itibaren beş yıl içerisinde bir üst rütbeye terfi edemediği kabulüyle 3201 sayılı Kanunun 55/19. maddesi uyarınca tesis edilen dava konusu emekliye sevk işleminde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı idare tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ :Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince dosya incelendi ve tekemmül ettiği anlaşıldığından, davalı idarenin yürütmenin durdurulması istemi hakkında bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Muğla İl Emniyet Müdürlüğünde görev yapan davacı, 30/06/2011’de 3. sınıf emniyet müdürü rütbesine terfi ettirilmiştir.
Öte yandan, davacı hakkında 2014, 2015 ve 2016 yıllarında yapılan rütbe-terfi değerlendirmesiyle Kurul kararlarıyla ayrı ayrı "terfi etmez" kararları verilmiştir. Davacının bu kararlara karşı açtığı davalarda verilen ve kesinleşen iptal hükümleri neticesinde davacının 2014 yılı itibarıyla 2. sınıf emniyet müdürü rütbesine terfi ettirildiği anlaşılmıştır.
Anılan davaların devam ettiği dönemde de davacının terfi edemediği anlaşıldığından, …tarih ve …sayılı Emniyet Genel Müdürlüğü Yüksek Değerlendirme Kurulu kararıyla, 3201 sayılı Kanun'un 55. maddesinin 19. fıkrası uyarınca re'sen emekliliğe sevk edilmiştir. Anılan işlem hakkında …İdare Mahkemesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararıyla verilen iptal kararı neticesinde de göreve iade edilmiştir.
Verilen iptal kararıyla 09/01/2018 tarihinde göreve yeniden başlayan davacı, …tarih ve …sayılı Emniyet Genel Müdürlüğü Yüksek Değerlendirme Kurulu kararıyla 3201 sayılı Kanun'un 55. maddesinin 19. fıkrası uyarınca re'sen emekliliğe sevk edilmiştir.
Bunun üzerine, anılan kararın iptali ile bu karar nedeniyle yoksun kalınan hakların ödenmesine karar verilmesi istemiyle temyizen incelenen dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3201 sayılı Yasa'nın 6638 sayılı Kanun ile değiştirilen 55. maddesinin birinci fıkrasında, polis amirlerinin rütbeleri sayılmış, ikinci fıkrasında polis amirlerinin rütbelerde ve meslek derecelerinde zorunlu en az bekleme süreleri gösterilmiş, üçüncü fıkrasında her amir rütbesinde bulunması gereken kadro sayısına esas alınacak oran azami olarak gösterilmiş, dördüncü fıkrasında bu rütbelere terfilerin yetkili kurullarda kıdem sırasına göre görüşüleceği ve maddede öngörülen sınav ve eğitim şartı saklı kalmak üzere liyakata göre yapılacağı belirtilmiş, beşinci fıkrasında kıdem sırasının tespitinde, bulunulan rütbeye terfi tarihinin esas alınacağı, aynı tarihte terfi edenlerden sicil notu yüksek, sicil notlarının eşitliği halinde ödül ve takdirnamesi fazla, ödül ve takdirnamelerin sayıca eşitliği halinde ise, sicil numarası daha küçük olanların diğerlerine göre kıdemli sayılacağı öngörülmüş, onbirinci fıkrasında rütbe terfiinin yetkili kurullarda görüşülebilmesi için gerekli koşullar hükme bağlanmıştır.
Aynı maddenin diğer fıkralarında da, rütbeler, bu rütbelere terfi esasları, terfi ve atama zamanı gibi hususlarda doğrudan Kanun hükümleriyle belirlenen çerçeve dahilinde kalmak koşuluyla, liyakat koşullarını belirlemek, üst rütbedeki boş kadro sayısına göre terfileri önermek ya da ikinci meslek derecesindeki görev unvanlarına ataması yapılacak personeli değerlendirmek ve öneride bulunmak üzere Genel Müdürlük Merkez Değerlendirme ve Yüksek Değerlendirme Kurullarının oluşturulması öngörülmüştür.
Anılan maddenin ondokuzuncu fıkrasında; "Bulundukları rütbelere terfi ettikleri tarihten itibaren beş yıl içinde bir üst rütbeye terfi edemeyen Emniyet Amirleri ile Dördüncü, Üçüncü ve İkinci Sınıf Emniyet Müdürleri, emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanabilmesi için gerekli şartları haiz olmaları kaydıyla, Yüksek Değerlendirme Kurulunun teklifi ve Bakan onayı ile emekliye sevk edilirler" hükmüne yer verilmiş ve yirmibirinci fıkrasında ise; ondokuzuncu fıkra hükümlerine göre emekliliğe sevk edilen emniyet amirlerine, emekliye sevk edildikleri tarihi takip eden ay başından itibaren, en yüksek devlet memuru aylığının %110'u oranında altmış yaşına kadar Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından kadrosuzluk tazminatı ödeneceği hüküm altına alınmıştır.
3201 sayılı Kanun'un yukarıda aktarılan 55. maddesinde değişiklik yapan 6638 sayılı Kanun'un genel gerekçesinde, "Polis amirlerinin rütbe terfilerinde, tüm çağdaş ülkelerin aksine kıdeme dayalı bir sistem benimsenmiş, liyakat ikinci plana bırakılmıştır. Polis amirleri bulundukları rütbede zorunlu en az bekleme süresini tamamlamaları ve herhangi bir ceza almamaları halinde mesleki yeterliliklerine bakılmaksızın otomatik olarak bir üst rütbeye terfi etmeye başlamışlardır. Bu sistem, ihtiyaç duyulan amir rütbelerinde sayısal azlığa ve ihtiyaç duyulmayan rütbelerde ise aşırı yığılmalara neden olmuştur.
Yapılan düzenleme ile bozulan personel piramidinin görev ve hizmet gereklerine uygun hale getirilmesi amacıyla; her rütbede yer alacak amir sayısı/oranı belirlenmekte, her rütbe terfiinde yazılı ve sözlü sınav şartı getirilmekte ve terfi için öngörülen asgari şartlara sahip personel arasından en kıdemli olanın değil en liyakatli olanın terfi etmesi öngörülmektedir. Ayrıca ihtiyaçtan fazla sayıdaki Birinci, İkinci, Üçüncü, Dördüncü Sınıf Emniyet Müdürlerine ve emniyet amirlerine belli bir miktar ek ödeme yapılmak suretiyle resen emeklilik sistemi getirilmektedir." değerlendirilmesine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen Kanun hükümleri ile gerekçesi bir arada değerlendirildiğinde, Kanun'un amacının, emniyet hizmetlerinin hizmet gereklerine uygun olarak yürütülebilmesi için her bir rütbede ihtiyaç duyulan emniyet amirlerinin azami kadro sayılarının belirlenmesi, bunun sonucunda ihtiyaç fazlası durumunda kalacak olan emniyet amirlerinin emekliye sevki ve azami sayıları Yasa ile belirlenen kadrolara atamalarda liyakat ilkesi çerçevesinde bir değerlendirmeye ve seçmeye imkan sağlanması olduğu anlaşılmaktadır.
Dava konusu işlemin dayanağı olan 3201 sayılı Emniyet Teşkilat Kanunu'nun yukarıda aktarılan 55. maddesinin 19. fıkrasında, ilgili personelin re'sen emekliye sevk edilebilmesi için bulunulan rütbeye terfi edilen tarihten itibaren, bekleme süresi de dahil olmak üzere beş yıl içinde bir üst rütbeye terfi edememe koşulu getirildiğinden, söz konusu beş yıl içinde kalan yıllardaki rütbe terfi işlemleri ile re'sen emeklilik arasında bir sebep-sonuç ilişkisi bulunmakta olup, re'sen emekliye sevk edilen personelin en az zorunlu bekleme sürelerini doldurdukları tarih itibarıyla terfi değerlendirmesine alınıp alınmadığı, terfi ettirilmediği yıllara ilişkin davasının bulunup bulunmadığı ve davaların sonucu önem arz etmektedir.
Ayrıca anılan düzenlemede "bulundukları rütbelere terfi ettikleri tarihten itibaren" ibaresi ile personelin resen emekliye sevk edilmesinde bulunulan rütbede fiili olarak çalışmaya başlanılan tarihin değil, bulunulan rütbeye hukuki olarak terfi edilen tarihin esas alınacağı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla, kıdeme esas alınan ve üst rütbeye terfiin hak edildiği tarihin geriye çekildiği durumlarda, polis amirlerinin resen emekliye sevk koşulları değerlendirilirken, bulundukları rütbelerde kıdemlerine esas alınan tarih dikkate alınacak ve zorunlu en az bekleme süreleri de bu tarihten itibaren hesaplanarak, takip eden yıllarda rütbe terfi değerlendirmesine alınmaları gerekecektir.
Uyuşmazlıkta, davacının, …tarih ve …sayılı Kurul kararıyla re'sen emekliye sevk edildiği, anılan işlemin iptali istemiyle açtığı davada verilen iptal kararı neticesinde 09/01/2018 tarihinde göreve yeniden başlatıldığı anlaşılmıştır.
Bu durumda, yukarıda anılan mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden, davacının fiilen göreve yeniden başlama tarihi dikkate alınarak değil, bulunduğu rütbelere hukuken terfi tarihlerinin ve bu tarihlere ilişkin çıkan uyuşmazlıklara dair dava açıp açmadığı, açmış ise neticelerinin dikkate alınarak re'sen emeklilik için şartları taşıyıp taşımadığı konusunda bir karar verilmesi gerekirken, bu hususlar araştırılmadan karar verildiği görülmüştür.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptaline dair İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin …İdare Mahkemesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu …Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın …Bölge İdare …İdari Dava Dairesine gönderilmesine, (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere) 23/06/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.