Danıştay 12. Daire 2021/1388 Esas 2021/4195 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/1388
Karar No : 2021/4195


TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) : 1- … Bakanlığı
2- … Müdürlüğü
VEKİLİ : …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: … Polis Eğitim Merkezinde 3. sınıf emniyet müdürü olarak görev yapan davacının, 3201 sayılı Emniyet Teşkilat Kanunu'nun 55. maddesinin 19. fıkrası kapsamında re'sen emekliye sevk edilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Emniyet Genel Müdürlüğü Yüksek Değerlendirme Kurulu işleminin iptali ile işlem nedeniyle yoksun kaldığı parasal haklarının yasal faizi ile birlikte ödenmesine, özlük haklarının iadesine ve 04/04/2015 tarih ve 29316 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 6638 sayılı Kanun'un 22. maddesiyle değişik 3201 sayılı Kanun'un 55. maddesinin 19. fıkrasının "beş yıl içinde" ibaresinin -3. sınıf emniyet müdürleri yönünden- iptali için Anayasa Mahkemesine başvurulmasına karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:… , K:… sayılı kararla; 3. sınıf emniyet müdürü rütbesine 2011 yılı terfi döneminde terfi eden davacının, 2016 yılı terfi döneminde bir üst rütbeye terfi etmemesine ilişkin … sayılı Yüksek Değerlendirme Kurulu işleminin iptali istemiyle açılan davada, … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla dava konusu işlemin hukuka aykırı bulunarak iptaline karar verildiği, yargı kararlarının işlemin tesis edildiği tarihten önceki hukuki durumun geçerliğini sağladığı da dikkate alındığında, 2016 yılı terfi döneminde 2. sınıf emniyet müdürü rütbesine terfi ettiği, dolayısıyla, 3. sınıf emniyet müdürü rütbesine terfi ettiği tarihten itibaren beş yıl içinde de bir üst rütbe olan 2. sınıf emniyet müdürü rütbesine terfi ettiği anlaşılmakla, bulunduğu rütbeye terfi ettiği tarihten itibaren beş yıl içinde bir üst rütbeye terfi edemediğinden bahisle 3201 sayılı Kanun'un 55/19. maddesi uyarınca tesis edilen, emekliye sevk edilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı; öte yandan, hukuka aykırılığı saptanan dava konusu işlem nedeniyle davacının yoksun kaldığı parasal hakların Anayasanın 125. maddesi gereğince tazmini gerektiği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline, dava konusu işlem nedeniyle yoksun kaldığı parasal haklarının dava tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı idareler tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idareler tarafından; davacının en son 2011 yılında terfi ettiği, bu tarihten itibaren 3201 sayılı Kanun'un 55/19. maddesi gereğince beş yıl içinde terfi edemediği ileri sürülerek kararın bozulması istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Davacı tarafından; mahkeme kararının hukuka uygun olduğu belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … 'İN DÜŞÜNCESİ: Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince; Danıştay Başkanlık Kurulu'nun 18/12/2020 tarih ve 2020/62 sayılı "Danıştay Dava Daireleri Arasındaki İş Bölümü Kararı" üzerine Danıştay Beşinci Dairesince devredilen dosya incelendi ve tekemmül ettiği anlaşıldığından, davalı idarelerin yürütmenin durdurulması istemi hakkında bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
… Polis Eğitim Merkezinde 3. sınıf emniyet müdürü olarak görev yapan davacının, 30/06/2011 tarihli Merkez Değerlendirme Kurulu kararı ile 3. sınıf emniyet müdürü rütbesine terfi ettirildiği, davacı tarafından idarenin 2. sınıf emniyet müdürü olarak terfi ettirilmemesine ilişkin 2014 yılı Yüksek Değerlendirme Kurulu kararının iptali istemiyle açılan davanın ve yine davacının 3. sınıf emniyet müdürü rütbesine terfi ettiği, 26/06/2015 tarihinden geçerli olmak üzere 2. sınıf emniyet müdürü rütbesine terfi için yapılan sözlü sınavında başarısız olduğu için terfi ettirilmediğinden sözlü sınavın iptali istemiyle açılan davanın ve son olarak davacının 2. sınıf emniyet müdürü rütbesine terfi ettirilmemesine ilişkin … sayılı Yüksek Değerlendirme Kurulu kararının iptali istemiyle açılan davaların idare aleyhine sonuçlandığı, rütbede kıdeme esas tarihinin 30/06/2011 olduğu ve beş yıllık süre içerisinde terfi edemediği için … tarih, … sayılı Yüksek Değerlendirme Kurulu kararı ile emekliye sevk edilmesi işleminin iptali ile işlem nedeniyle yoksun kaldığı parasal haklarının yasal faizi ile birlikte ödenmesine, özlük haklarının iadesine ve 04/04/2015 tarih ve 29316 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 6638 sayılı Kanun'un 22. maddesiyle değişik 3201 sayılı Kanun'un 55. maddesinin 19. fıkrasının "beş yıl içinde" ibaresinin -3. sınıf emniyet müdürleri yönünden- iptali için Anayasa Mahkemesine başvurulmasına karar verilmesi istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3201 sayılı Yasa'nın 6638 sayılı Kanun ile değiştirilen 55. maddesinin birinci fıkrasında, polis amirlerinin rütbeleri sayılmış, ikinci fıkrasında polis amirlerinin rütbelerde ve meslek derecelerinde zorunlu en az bekleme süreleri gösterilmiş, üçüncü fıkrasında her amir rütbesinde bulunması gereken kadro sayısına esas alınacak oran azami olarak gösterilmiş, dördüncü fıkrasında bu rütbelere terfilerin yetkili kurullarda kıdem sırasına göre görüşüleceği ve maddede öngörülen sınav ve eğitim şartı saklı kalmak üzere liyakata göre yapılacağı belirtilmiş, beşinci fıkrasında kıdem sırasının tespitinde, bulunulan rütbeye terfi tarihinin esas alınacağı, aynı tarihte terfi edenlerden sicil notu yüksek, sicil notlarının eşitliği halinde ödül ve takdirnamesi fazla, ödül ve takdirnamelerin sayıca eşitliği halinde ise, sicil numarası daha küçük olanların diğerlerine göre kıdemli sayılacağı öngörülmüş, onbirinci fıkrasında rütbe terfiinin yetkili kurullarda görüşülebilmesi için gerekli koşullar hükme bağlanmıştır.
Aynı maddenin diğer fıkralarında da, rütbeler, bu rütbelere terfi esasları, terfi ve atama zamanı gibi hususlarda doğrudan Kanun hükümleriyle belirlen çerçeve dahilinde kalmak koşuluyla, liyakat koşullarını belirlemek, üst rütbedeki boş kadro sayısına göre terfileri önermek ya da ikinci meslek derecesindeki görev unvanlarına ataması yapılacak personeli değerlendirmek ve öneride bulunmak üzere Genel Müdürlük Merkez Değerlendirme ve Yüksek Değerlendirme Kurullarının oluşturulması öngörülmüştür.
Anılan maddenin ondokuzuncu fıkrasında ise; "Bulundukları rütbelere terfi ettikleri tarihten itibaren beş yıl içinde bir üst rütbeye terfi edemeyen Emniyet Amirleri ile Dördüncü, Üçüncü ve İkinci Sınıf Emniyet Müdürleri, emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanabilmesi için gerekli şartları haiz olmaları kaydıyla, Yüksek Değerlendirme Kurulunun teklifi ve Bakan onayı ile emekliye sevk edilirler" hükmüne yer verilmiş, ve yirmibirinci fıkrasında ; ondokuzuncu fıkra hükümlerine göre emekliliğe sevk edilen emniyet amirlerine, emekliye sevk edildikleri tarihi takip eden ay başından itibaren, en yüksek devlet memuru aylığının %110'u oranında altmış yaşına kadar Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından kadrosuzluk tazminatı ödeneceği hüküm altına alınmıştır.
3201 sayılı Kanun'un yukarıda aktarılan 55. maddesinde değişiklik yapan 6638 sayılı Kanun'un genel gerekçesinde, "Polis amirlerinin rütbe terfilerinde, tüm çağdaş ülkelerin aksine kıdeme dayalı bir sistem benimsenmiş, liyakat ikinci plana bırakılmıştır. Polis amirleri bulundukları rütbede zorunlu en az bekleme süresini tamamlamaları ve herhangi bir ceza almamaları halinde mesleki yeterliliklerine bakılmaksızın otomatik olarak bir üst rütbeye terfi etmeye başlamışlardır. Bu sistem, ihtiyaç duyulan amir rütbelerinde sayısal azlığa ve ihtiyaç duyulmayan rütbelerde ise aşırı yığılmalara neden olmuştur.
Yapılan düzenleme ile bozulan personel piramidinin görev ve hizmet gereklerine uygun hale getirilmesi amacıyla; her rütbede yer alacak amir sayısı/oranı belirlenmekte, her rütbe terfiinde yazılı ve sözlü sınav şartı getirilmekte ve terfi için öngörülen asgari şartlara sahip personel arasından en kıdemli olanın değil en liyakatli olanın terfi etmesi öngörülmektedir. Ayrıca ihtiyaçtan fazla sayıdaki Birinci, İkinci, Üçüncü, Dördüncü Sınıf Emniyet Müdürlerine ve emniyet amirlerine belli bir miktar ek ödeme yapılmak suretiyle resen emeklilik sistemi getirilmektedir." değerlendirilmesine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen Yasa hükümleri ile gerekçesi bir arada değerlendirildiğinde, Yasa'nın amacının, emniyet hizmetlerinin hizmet gereklerine uygun olarak yürütülebilmesi için her bir rütbede ihtiyaç duyulan emniyet amirlerinin azami kadro sayılarının belirlenmesi, bunun sonucunda ihtiyaç fazlası durumunda kalacak olan emniyet amirlerinin emekliye sevki ve azami sayıları Yasa ile belirlenen kadrolara atamalarda liyakat ilkesi çerçevesinde bir değerlendirmeye ve seçmeye imkan sağlanması olduğu anlaşılmaktadır.
Dava konusu işlemin dayanağı olan 3201 sayılı Emniyet Teşkilat Kanunu'nun yukarıda aktarılan 55. maddesinin 19. fıkrasında, ilgili personelin re'sen emekliye sevk edilebilmesi için, bulunulan rütbeye terfi edilen tarihten itibaren, bekleme süresi de dahil olmak üzere beş yıl içinde bir üst rütbeye terfi edememe koşulu getirildiğinden, söz konusu beş yıl içinde kalan yıllardaki rütbe terfi işlemleri ile re'sen emeklilik arasında bir sebep-sonuç ilişkisi bulunmakta olup, re'sen emekliye sevk edilen personelin en az zorunlu bekleme sürelerini doldurdukları tarih itibariyle terfi değerlendirmesine alınıp alınmadığı, terfi ettirilmediği yıllara ilişkin davasının bulunup bulunmadığı ve davaların sonucu önem arz etmektedir.
Davacının re'sen emekliye sevki için ön koşul olan, bekleme süresi dahil olmak üzere beş yıl içinde bir üst rütbeye terfi edip edemediğinin değerlendirilebilmesi için, bulunduğu rütbede kıdeme esas tarihi 30/06/2011 olan davacının üst rütbeye terfisi için yapılan değerlendirmeler sonucunda hakkında verilen 2014, 2015 ve 2016 yılları için idare aleyhine davalar açtığı ve bu davaların idare aleyhine sonuçlandığı, açılan bu davalar incelendiğinde; 2014 yılı terfi döneminde bir üst (2. Sınıf emniyet müdürü) rütbeye terfi etmemesine ilişkin 2014 yılı Yüksek Değerlendirme Kurulu işleminin iptali istemiyle açılan davada, … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla dava konusu işlemin hukuka aykırı bulunarak iptaline karar verildiği, kararın temyizi sonucunda Danıştay 16. Dairesinin 14/06/2016 tarih ve E:2016/684, K:2016/5058 sayılı kararıyla temyiz isteminin reddi ile kararın onanmasına karar verildiği; 2015 yılı terfi döneminde bir üst (2. Sınıf emniyet müdürü) rütbeye terfi etmek ilişkin 26/06/2015 tarihinde katıldığı rütbe terfi sözlü sınavında (42) puan verilerek başarısız sayılması üzerine sözlü sınavda başarısız sayılma işleminin iptali istemiyle … İdare Mahkemesinde dava açıldığı ve … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla sözlü sınavda başarısız sayılma işleminin iptal edildiği, söz konusu Mahkeme kararına yönelik istinaf başvurusunun … Bölge İdare Mahkemesi … İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:… K:… sayılı kararıyla reddedilerek kesin olarak karar verildiği; 2016 yılı terfi döneminde bir üst (2. Sınıf emniyet müdürü) rütbeye terfi etmemesine ilişkin … sayılı Yüksek Değerlendirme Kurulu işleminin iptali istemiyle açılan davada, … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla dava konusu işlemin hukuka aykırı bulunarak iptaline karar verildiği, karara yönelik istinaf başvurusunun … Bölge İdare Mahkemesi … İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:… K:… sayılı kararıyla gerekçeli olarak reddedilerek kesin olarak karar verildiği; bu kararlardan sonra davacının 2. sınıf emniyet müdürü rütbesine terfi ettirilmemesine ilişkin 2014 yılı Yüksek Değerlendirme Kurulu kararının dayanağı Bakanlar Kurulu Kararı'nın 4. sınıf emniyet müdürlerinin görev unvanı karşılığı olan merkez ve taşra kadrolarının değiştirilmesine ilişkin kısmının Danıştay 16. Dairesinin 22.3.2016 tarih ve E:2015/11855, K:2016/1747 sayılı kararıyla iptal edildiği; tüm bu hususlar göz önünde bulundurulduğunda davacının, 2014, 2015 ve 2016 yıllarında idareye "yeniden" rütbe terfi değerlendirilmesine alınması istemiyle başvuruda bulunup bulunmadığının; idare tarafından davacının bu yıllara yönelik olarak "yeniden" rütbe değerlendirmesine alınıp alınmadığının ve rütbe terfi durumlarının bir bütün halinde değerlendirilip değerlendirilmediğinin araştırılması gerekmektedir.
Bu itibarla, yukarıda yer verilen hususlar araştırılmaksızın verilen dava konusu işlemin iptali yönündeki … İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan davalı idarelerin temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptali ile dava konusu işlem nedeniyle davacının yoksun kaldığı parasal haklarının dava tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesine ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 23/06/2021 tarihinde, kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.