Mahkemesi : Silvan Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi
Tarihi : 29.04.2015
No : 2011/51-2015/212


Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, ilamında belirtildiği şekilde davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Dava, 10.03.2003 – 04.12.2010 yılları arasında S.... Polis Lojmanlarında kapıcılık ve kalorifer yakma işinde kesintisiz çalışmanın tespiti istemine ilişkindir.
Dava konusu sübjektif hak (dava hakkı) ile taraflar arasındaki ilişkinin varlığı medeni usul hukukumuzda "sıfat" olarak tanımlanmaktadır ve bir davada taraf olarak gösterilen kişilerin o dava ile ilgili kimseler olması zorunludur. Taraf ehliyeti, dava ehliyeti ve davayı takip yetkisi, davanın taraflarının kişilikleriyle ilgili olmasına karşın, taraf sıfatı dava konusu sübjektif hakka ilişkindir. Sübjektif bir hakkı dava etme yetkisi (dava hakkı) kural olarak o hakkın sahibine ait olduğundan, anılan hakka ilişkin bir davada davacı olma sıfatı da hakkın sahibine aittir ve buna aktif husumet denilmektedir. Bir sübjektif hak kendisinden istenebilecek olan kişi ise, o hakka uymakla yükümlü olan kimsedir ve bu da pasif husumet (davalı sıfatı) olarak adlandırılmaktadır. Sübjektif hakkın sahibi olan kimse ile o hakka uymakla yükümlü bulunan kişinin kimler olduğunun saptanması, bir başka anlatımla davada davacı ve davalı sıfatlarının kimlere ait olduğu hususu, dava konusu (sübjektif) hakkın özüne ilişkin maddi hukuk sorunudur. Dava açan veya aleyhine dava açılan kişiler o davada davacı veya davalı olarak taraf sıfatına sahip değillerse, mahkemece dava konusu hakkın esası (var olup olmadığı) hakkında inceleme yapılmadan dava sıfat yokluğundan reddedilir ve bu karar davanın dinlenemeyeceğine ilişkin değil esasına yönelik bir karar niteliğindedir. Davacı veya davalıdan birisinin taraf sıfatına sahip olmaması durumunda verilecek olan red kararı, o davadaki taraflar arasında maddi anlamda kesin hüküm oluştursa da, dava konusu hak ve taraf sıfatına sahip olan kişiler bakımından kesin hükümden söz edilemeyecektir. Dava konusu hakkın özüne ilişkin bir maddi hukuk sorunu olan taraf sıfatı (husumet) ve sıfat yokluğu, davada taraf olarak görünen kişiler arasında dava konusu hakkın doğumuna engel olan bir itiraz niteliğindedir ve yargılamanın her aşamasında, isteme gerek kalmaksızın mahkemece kendiliğinden gözetilmesi zorunludur.
Yapılan açıklamalar çerçevesinde inceleme konusu dava değerlendirildiğinde; öncelikle, işverenliğin kime ait olduğunun belirlenmesi gerekir. Davanın yasal dayanağı 506 sayılı Yasanın 79/10 maddesidir. 506 sayılı Yasanın 2. maddesinde bir hizmet akdine dayanarak bir veya birkaç işveren tarafından çalıştırılanlar sigortalı sayılmışlardır. Hizmet akdi, öğretide de kabul edildiği gibi iş görme, bağımlılık ve ücret unsurlarından oluşmaktadır. Burada söz konusu olan iş, ekonomik bakımdan iş olarak değerlendirilebilen her türlü çalışmayı ifade etmektedir.
Davacının, usulüne uygun bir şekilde kuruma intikal eden 04.12.2009 ile 03.12.2010 tarihleri arasındaki çalışmaları, S..... Toplu Konutları Polis Lojmanları Apartman Yönetimi adlı işyerinden kuruma bildirilmiş olup; uyuşmazlık konusu diğer dönemlere ilişkin, davalılardan S.. V.. tarafından, vakıf bünyesinde davacının işçi statüsünde çalışmaya başlamasına dair bir onay veya başlayış yazısı olmayıp, bordro üzerinden bir ücret verilmediği ve ödeme yapılmadığı, vakıftan sadece yardım yapıldığı görülmüştür. Davacı ise S.... Polis Lojmanlarında kapıcılık ve kalorifer yakma işinde çalıştığını ancak ücretinin yardım adı altında Vakıf tarafından ödendiği iddia etmektedir. Mahkemece, Vakıf tarafından yapılan ödemelerin ücrete dayalı olup olmadığı araştırılmalıdır. Davacıya yapılan ödemelerin ücrete dayalı olduğunun ve hizmetlerin de vakıf dışındaki diğer işyerlerinde gerçekleştiğinin anlaşılması durumunda, davacının çalışmalarının diğer kamu kurumundan aldığı talimatlar doğrultusunda, yani bağımlılık ilişkisi çerçevesinde gerçekleştiği, bu ilişki temelinde vakfın yapmış olduğu yardım karşılığında da davacının çalıştığı gözetilerek; esasen vakfın anılan yardımı karşılıksız bir sosyal yardım olması gerekirken, dava konusu olayda bu ödeme için bir karşılık mevcut olup; bu halde anılan ödemenin sosyal yardım niteliği ortadan kalkmakta ve davacının çalışmalarının karşılığını oluşturmaktadır ki, bu durumda vakıfça yapılan bahse konu ödemeyi ücret olarak nitelendirmek gerekmektedir. Bu durumda yapılacak değerlendirmede, vakfın, 4857 sayılı İş Kanununun 7.maddesinde düzenlenen geçici iş ilişkisi kavramı içerisinde, davacıyı işyerine iş görme edimini yerine getirmek üzere geçici olarak devrettiği, bu tür ilişkilerin üç kişinin yani işçi, onun iş akdiyle bağlı olduğu işveren ve bu işverenle geçici işçi sağlama sözleşmesi yapan diğer (geçici) işverenin iradeleriyle oluşan üçlü bir ilişkiye dayandığı, bu ilişkiye dayanılarak işçinin yapmakta olduğu işe benzer işlerde çalıştırılması koşuluyla başka bir işverene iş görme edimini yerine getirmek üzere geçici olarak devredilebileceği, bu bağlamda somut olayda gerçek işverenin davacının çalışmalarının geçtiği Polis Lojmanlarına bağlı olarak İ.. B.. olduğu anlaşılmaktadır.
Böylelikle gerçek işveren İ.. B.. olduğundan, S.. V.. adına açılan davanın husumet yokluğundan reddi gerekirken yazılı şekilde karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup, bozmayı gerektirir.
Mahkemece, açıklanan maddi ve hukuki esaslar gözetilmeden yazılı şekilde davanın kısmen kabulüne karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalılar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve sair yönleri incelenmeksizin hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 21.12.2015 gününde oybirliğiyle karar verildi.