Danıştay 6. Daire 2019/17756 Esas 2021/8794 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/17756
Karar No : 2021/8794

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı/…
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU :… Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen … tarihli, E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Hacıbektaş Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla kabul edilen 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planının iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararda; dava dosyasında yer alan bilirkişi raporu ile dava dosyasındaki tüm bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden; dava konusu 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planının, yasal düzenlemeler uyarınca bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarının düzenleneceği nazım imar planı yapımında esas alınması gereken "plana konu alanlardaki nüfus yoğunluklarının tam ve doğru şekilde belirlenmesi" şartını taşımadığı, ayrıca bölgede 1/50.000 ve 1/25.000 ölçekli planların bulunmadığı ve bununda plan yapım tekniği açısından önemli bir eksiklik olduğu, dava konusu yere ait üst ölçekli planlar (1/50.000 ve 1/25.000 ölçekli) olmadan ve plana konu alanlardaki gelecekteki nüfus yoğunluklarının tam ve doğru şekilde belirlenmeden yapılan, dava konusu işlemde hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle davanın iptaline karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: Dava konusu plan bir veya birkaç parsele yönelik olmadığı, ilçenin tamamına (Hacıbektaş ilçesi) yönelik olduğu, ilçeyi komşu şehirlere bağlayan ana yolları ile ilçenin fiziki yapısındaki yüksekten alçağa geçiş dikkate alınarak kat yüksekliklerinin Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği'nin 26. maddesinin 5. fıkrasının (b) bendi esas alınarak belirlendiğinden nazım imar planı revizyonunu n hukuka uygun olduğu, uyuşmazlığın esası ilçede kat yüksekliğinin yeniden belirlenmesine ilişkin olup, bu hususlar 1/50.000 ve 1/25.000 ölçekli planlarda bu planların ölçeği ve plan dili itibariyle belirlenmesi mümkün olmadığından istinaf başvurusunun kabulü ile dava konusu işlemin iptali yolundaki mahkeme kararının kaldırılmasına, davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Temyize konu kararın, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI :Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Kararın onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Hacıbektaş Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla kabul edilen 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 2. maddesinin (a) fıkrasında, idari davaların idari işlemler hakkında yetki, sebep, şekil, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılacağı belirtildikten sonra ilk inceleme konularının belirlendiği 14. maddenin 3. fıkrasının (c) bendinde dilekçenin ehliyet yönünden inceleneceği, 15. maddenin 1. fıkrasının (b) bendinde ise bu hususta kanuna aykırılık görülmesi halinde davanın reddedileceği hükme bağlanmıştır.
İdari işlemlerin hukuka uygunluğunun yargı yoluyla denetimini amaçlayan iptal davasının görüşülebilmesinin ön koşullardan biri dava ehliyetidir. Dava ehliyeti, dava şartıdır. Dava şartı olduğu için karar kesinleşinceye kadar her aşamada taraflarca ileri sürülebileceği gibi mahkeme veya temyiz mercileri tarafından da yargılamanın her aşamasında re'sen değerlendirilmelidir. Davacının, sübjektif dava açma ehliyetinin bulunmaması halinde, idari yargı merci işin esasına girmeksizin, davayı ehliyet yönünden reddeder. Her olay ve davada, idari işlem ile dava açacak kişi arasında öngörülen sübjektif ehliyet koşulu olarak menfaat ihlali kişisel, meşru ve güncel bir menfaat olması ölçütleri ekseninde yargı mercilerince değerlendirilerek takdir edilecektir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda aktarılan maddede yer alan ve iptal davasının sübjektif ehliyet koşulu olan "menfaat ihlali" doktrin ve içtihatlarda dava konusu işlemle davacı arasında kurulan kişisel, meşru, güncel bir menfaat ilişkisi olarak tanımlanmaktadır. Menfaatin kişisel ve meşru olması için hukuki bir durumdan ortaya çıkması gerekir. Sözü edilen menfaat ilişkisinin varlığı ve sınırları her olayda yargı yerince uyuşmazlığın niteliğine göre belirlenmektedir.
Yargısal denetimin amacı her idari işleme karşı herkes tarafından iptal davası açılmasının idari işlemlerde istikrarsızlığa neden olmaması ve idarenin işleyişinin bu yüzden olumsuz etkilenmemesi için, dava konusu edilecek işlem ile dava açacak kişi arasında belli ölçüler içinde menfaat ilişkisi bulunması koşuluna ihtiyaç vardır. Her olay ve davada, yargı merciine başvurarak dava açanın menfaatinin, iptali istenen işlemle ne ölçüde ihlal edildiğinin takdiri de yargı mercilerine bırakılmıştır. İptal davası açabilmesi için gerekli olan menfaat ilişkisi kişisel, meşru, güncel bir menfaatin bulunması halinde gerçekleşecektir. Başka bir anlatımla, iptal davasına konu olan işlemin davacının menfaatini ihlal ettiğinden söz edilebilmesi için, davacıyı etkilemesi, işlem ile davacı arasında ciddi ve makul bir ilişkinin bulunması gerekmektedir.
Danıştay içtihatlarında çevre, tarihi ve kültürel değerlerin korunması amacıyla kamu yararını yakından ilgilendiren konulara ilişkin düzenleyici işlemlerin iptali istemiyle açılan davalarda menfaat ilişkisi geniş yorumlanmaktadır.
Buna karşılık bireysel işlemlere ilişkin davalarda menfaat ilişkisi daha dar yorumlanmaktadır. Bireysel işlemlere karşı ancak bu bireysel işlemlerden doğrudan menfaati etkilenler tarafından açılan davalarda menfaatin ihlalinin varlığından söz edilebilecektir.
Dosyanın incelenmesinden, dava konusu 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planı yönünden bir değerlendirme yapıldığında, davacının maliki olduğu parsel için birçok kez plan değişikliği talebinde bulunarak emsal artışından faydalandığı görülmekle birlikte yine davacı tarafından aynı emsal artışının başka parsellere uygulanmasına yönelik işlemin iptali istemiyle bakılan davayı açtığı anlaşılmaktadır. Bu itibarla aynı emsal artışının tüm Hacıbektaş ilçesinde uygulanmasına ilişkin işlem davacının kişisel, meşru, güncel bir menfaatini etkilememektedir.
Bu nedenle, davacının çevrenin, tarihi ve kültürel değerlerin korunması gibi kamu yararını yakından ilgilendiren hususlar kapsamında değerlendirilmesinin mümkün olmadığı, bu haliyle dava konusu işlemin iptalini istemede kişisel, güncel ve meşru bir menfaat ilişkisinin varlığını ortaya koyacak nitelikte bir iddiasının bulunmadığı anlaşıldığından, davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmesi gerekirken işin esasına girilerek davanın reddi yolunda verilen temyize konu kararda sonucu itibariyle isabetsizlik bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin, … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarihli, E:…, K:… sayılı kararının 2577 sayılı Kanunun 49. maddesi uyarınca yukarıda belirtilen gerekçeyle ONANMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine, 24/06/2021 tarihinde oyçokluğuyla kesin olarak karar verildi.

(X)KARŞI OY :

Dava,: Hacıbektaş Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla kabul edilen 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planının iptali istemiyle açılmıştır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 2. maddesinin (a) fıkrasında, idari davaların idari işlemler hakkında yetki, sebep, şekil, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılacağı belirtildikten sonra ilk inceleme konularının belirlendiği 14.maddenin 3,fıkrasının (c) bendinde dilekçenin ehliyet yönünden inceleneceği, 15.maddenin 1.fıkrasının (b) bendinde ise, bu hususta kanuna aykırılık görülmesi halinde davanın davanın işin esasına girilmeden usulden reddedileceği hükme bağlanmıştır.
Dosyanın incelenmesinden; dava konusu 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planı yönünden bir değerlendirme yapıldığında, davacının maliki olduğu parsel için birçok kez plan değişikliği talebinde bulunarak emsal artışından faydalandığı aynı emsal artışının ise tüm Hacıbektaş ilçesinde uygulanmasına ilişkin işlemin iptalinin istenildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, imar planı değişikliği taleplerinde ilgililerin ancak kendi mülkiyetlerinde bulunan taşınmazlara ilişkin kullanım kararlarının değiştirilmesini talep edebileceği dikkate alındığında, davacının mülkiyeti kendisine ait olmayan dava konusu taşınmaza ilişkin emsal artışına ilişkin değişiklik yönünden hukuki, kişisel ve güncel bir menfaatinin söz konusu olamayacağı ve davanın ehliyet yönünden reddedilmesi gerektiği anlaşılmakla birlikte; usule ilişkin bulunan davanın ehliyet yönünden reddine ilişkin kararın, Dairemizce verilen bozma kararı üzerine bölge idare mahkemesince verilmesi gerektiğinden, işin esasına girilmek suretiyle davanın reddi yolunda verilen kararın yukarıda belirtilen gerekçeyle onanması yerine, kararının bozulması gerektiği oyuyla Dairemiz kararına katılmıyorum.