Danıştay 6. Daire 2019/18554 Esas 2021/8814 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/18554
Karar No : 2021/8814

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Dava, Sakarya ili, … ilçesi, … Mahallesi, … Mevkii … pafta, … ada, … parsel sayılı taşınmazın bulunduğu alanda 1/25.000 ölçekli nazım imar planı değişikliği yapılmasına ilişkin Sakarya Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararının iptali istemiyle açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: İdare Mahkemesince yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi ve dosyanın birlikte değerlendirilmesinden; davacı tarafından dava konusu taşınmazın tarım alanı vasfının kaldırılması yönündeki 10/03/2014 tarihli başvurunun reddine ilişkin … tarih ve … sayılı Sakarya Valiliği İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü işleminin iptali istemiyle açılan davada; ... İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda, davacı şirkete ait taşınmazın mutlak tarım arazisi sınıfına girmediği, alanın daha önceden üzerinde kum-çakıl madenciliği yapılan bir alan olduğu, bitkisel üretim için ihtiyaç duyulan toprak tabakasının bulunmadığı veya çok az olduğu, bununla birlikte arazi bütünlüğünün bulunmadığı, tarımsal faaliyet yapılmasının mümkün olmadığı, dolayısıyla marjinal arazi olarak tanımlanabileceği, ilgili alanın onaylı Toprak Koruma Projesine uyulmak ve bu projede belirtilen amaç doğrultusunda kullanılmak şartıyla çevreye olumsuz etkisinin olmayacağı, taşınmazın yaklaşık 7.000 m2 lik kısmının 06/07/2004 tarihli 1/5.000 ölçekli nazım imar planında sanayi alanı kullanımında kaldığı, alanda yürürlükte olan 1/25.000 ölçekli nazım imar planının iptali istemiyle açılan davada … İdare Mahkemesince verilen … tarihli ve E:…, K:… sayılı karar ile taşınmaz üzerinde getirilen tarımsal niteliği korunacak alan kullanım kararının iptaline karar verildiği, bu kararın uygulanmasına yönelik olarak Sakarya Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla yeniden yapıldığı, 1/25.000 ölçekli nazım imar planında taşınmazın yakın çevresinde sanayi alanı ve depolama-lojistik alanı kullanımları bulunduğu, bu hususlar birlikte değerlendirildiğinde taşınmazın geri kalan kısmının da sanayi alanı olarak planlanmasının plan bütünlüğü açısından bir olumsuzluk oluşturmayacağı, bu nedenle dava konusu işlemde hukuka, mevzuata ve kamu yararına uygunluk bulunmadığı sonucuna ulaşıldığı gerekçesiyle iptaline karar verildiği, davacı tarafından … İdare Mahkemesi'nin … tarihli ve E:…, K:… sayılı iptal kararının yerine getirilmesi ile taşınmazın tamamının sanayi alanı olarak belirlenmesinin talep edildiğinin anlaşıldığı, bu durumda, ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı ve … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararları dikkate alınarak ve davacının parselin tümüne ilişkin olarak yaptığı plan değişikliği başvurusu hakkında imar mevzuatı, şehircilik ve planlama ilkeleri ve plan bütünlüğü göz önünde bulundurulmak suretiyle işlem tesis edilmesi gerekirken taşınmazın yalnızca mevzi imar planında sanayi alanı kullanımında kalan kısmına yönelik olarak planlama yapıldığı neticesine varıldığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti:İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Temyize konu kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETİ : Temyiz edilen kararda bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, usul ve kanuna uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ:Uyuşmazlıkta, dava konusu taşınmazın 06/07/2004 tarihli 1/5.000 ölçekli nazım imar planı kapsamında kısmen sanayi alanı olarak planlandığı, kısmen ise plansız alanda kaldığı, sonradan yürürlüğe giren 10/12/2012 tarihli 1/25.000 ölçekli nazım imar planında tarımsal niteliği korunacak alan kullanımında kaldığı, anılan planın, 10/06/2013 tarihli 1/5.000 ölçekli revizyon nazım imar planının ve … tarih ve … sayılı Sakarya Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığı işleminin iptali istemiyle açılan davada … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın 1/25.000 ölçekli nazım imar planına ilişkin kısmının plan notlarında önceden usulüne uygun olarak hazırlanıp yürürlüğe girmiş olan mevzi imar planlarındaki kullanım kararlarının korunacağına ilişkin hüküm bulunmasına karşın 06/07/2004 tarihli 1/5.000 ölçekli nazım imar planında dava konusu taşınmazın bir kısmı için getirilen sanayi alanı kullanım kararının 10/12/2012 tarihli 1/25.000 ölçekli nazım imar planına işlenmediği, bu nedenle plan notları ile paftası arasında uyumsuzluk bulunduğu gerekçesine dayandığı, bu kararın uygulanması amacıyla tesis edilen dava konusu işlemde ise taşınmazın 06/07/2004 tarihli 1/5.000 ölçekli nazım imar planında sanayi fonksiyonunda kalan kısmın sanayi alanı olarak planlandığı, önceden plansız alanda kalan kısmın ise plansız alanda kalmaya devam ettiği, davacı tarafından taşınmazın tarımsal amaç dışında kullanılmasına ilişkin olarak yapılan başvurunun reddi işleminin iptali istemiyle açılan davada … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla anılan işlemin iptaline karar verilmiş ise de dava konusu taşınmazın tamamının mutlak olarak sanayi alanı olarak planlanmasının zorunlu olmadığı, davacı talebi doğrultusunda mevzi plan sınırlarını aşacak şekilde planlama yapılmasının uygun olmadığı ve dava konusu taşınmazın tamamının sanayi alanı olarak planlanabilmesi için bu kullanım kararına ilişkin nitelikleri haiz olması gerektiği sonuçlarına ulaşıldığından temyize konu kararın bozulmasına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY : Dava konusu taşınmazın bir kısmı, Sakarya İl İdare Kurulunun … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan Adliye Köyü 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planında “E:0.50 yapılaşma koşuluna sahip sanayi alanı” kullanımında kalmaktadır. 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planında dava konusu parselin bulunduğu bölge marjinal tarım alanı lekesi içinde ve Sakarya Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla onaylanan 1/25.000 ölçekli nazım imar planında tarımsal niteliği korunacak alan kullanımında kalmaktadır. Anılan taşınmazın, Sakarya Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilen Arifiye İlçesi 1/5.000 ölçekli Revizyon Nazım İmar Planı kapsamı dışında olduğu görülmektedir.
Davacının 23/12/2013 tarihli dilekçe ile taşınmazının kullanım kararının sanayi alanı olarak belirlenmesine yönelik talebi, … tarih ve … sayılı Sakarya Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığı işlemi ile reddedilmiş, bu işlem ile belediye meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan Arifiye İlçesi 1/5.000 ölçekli Revizyon Nazım İmar Planının ve dayanağı 1/25.000 ölçekli nazım imar planının dava konusu taşınmazlar yönünden iptali istemiyle açılan davada "dava konusu taşınmazın 1/5000 ölçekli nazım imar planına ilişkin kısmı açısından davanın ehliyet yönünden reddine, dava konusu 1/25000 ölçekli nazım imar planı yönünden; dava konusu 1/25000 ölçekli nazım imar planının dayanağı üst ölçekli plana aykırılığı bulunmadığı ancak yukarıda aktarılan mevzuat hükümleri gereği plan paftası ile plan hükümlerinin bir bütün olması ve birbirini tamamlaması gerekirken, 1/25000 ölçekli plana ait plan paftası ile plan hükümleri arasında çelişki olduğu ve bu sebeple dava konusu taşınmazın bulunduğu alandaki taşınmazların bir kısmının yapılaşmasına izin verilirken dava konusu taşınmazda dahil bir kısmının yapılaşma dışı bırakıldığı anlaşıldığından, dava konusu 1/25000 ölçekli nazım imar planının dava konusu taşınmaza getirilen kullanım kararı açısından imar mevzuatı, şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararına aykırı olduğu, … tarih ve … sayılı Sakarya Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığı işlemi yönünden; 3194 sayılı İmar Kanunu'nun yukarıda aktarılan 8. maddesi uyarınca onaylanmış imar planlarında yapılacak değişikliklerin, plan tadilatına ilişkin taleplerin de imar planlarının kabulüne ilişkin usullere tabi olduğu, bu durumda davacı tarafından yapılan plan tadilat talebinin Sakarya Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından karara bağlanması gerekirken, başvurunun Sakarya Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından reddedilmesine dair … tarih ve … sayılı işlemde yetki yönünden hukuka uyarlık bulunmadığı" gerekçesiyle … İdare Mahkemesince davanın kısmen ehliyet yönünden reddi, kısmen işlemlerin iptali yolunda … tarih ve E:…, K:… sayılı karar verilmiştir.
Anılan karara karşı taraflarca temyiz yoluna başvurulması üzerine kararın Danıştay Altıncı Dairesinin 24/06/2021 tarih ve E:2016/1595, K:2021/8813 sayılı kararıyla onanmıştır.
Bu kararın yerine getirilmesi amacı ile Sakarya Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan 1/25.000 ölçekli nazım imar planında parselin mevzi 1/5000 ölçekli imar planında sanayi fonksiyonunda kalan kısmı "sanayi alanı" olarak belirlenmiş, karara davacı tarafından askı süresi içinde 21/08/2017 tarihli dilekçe ile taşınmazın tamamının sanayi alanına alınmaması nedeniyle itiraz edilmiş, itirazın Sakarya Büyükşehir Belediyesinin … tarih ve … sayılı kararı ile reddi üzerine 10/07/2017 tarihli 1/25.000 ölçekli nazım imar planın iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinin dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan halinde, nazım imar planı; varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak hali hazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları gösteren ve uygulama imar planının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen detaylı bir raporla açıklanan ve raporu ile beraber bir bütün olan plan olarak, uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İdare mahkemesince yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde düzenlenen birlirkişi raporlarında; dava konusu taşınmazın, uyuşmazlığa konu imar planında 06/07/2004 tarihli 1/5.000 ölçekli nazım imar planında sanayi fonksiyonunda kalan kısmının sanayi alanı olarak planlandığı, önceden plansız alanda kalan kısmının ise plansız alanda kalmaya devam ettiği, zira taşınmazın kurum görüşleri, jeolojik-jeoteknik etüt raporları olmayan alanda bulunan kısmının davacı talebi doğrultusunda plana dahil edilmesinin Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinin 23. maddesinin 6. fıkrasına aykırılık oluşturacağı, anılan parselin 1/25.000 ölçekli planda tarımsal niteliği korunacak alan olarak planlanmış kısımlarının, tarım toprağı olması ve tarım toprakları ile ilgili mevzuat çerçevesinde plan değişikliği gerektirecek bir durum söz konusu olmaması gözetildiğinde sanayi alanına dahil edilmesi için herhangi bir gerekçenin bulunmadığı, 5403 sayılı Kanun kapsamında görüş alınmaksızın plan değişikliği/plan yapılamayacağı, dava konusu taşınmazın uyuşmazlık konusu planda üst ölçekli planların kurum görüşlerine uygun olacak şekilde tarım arazisi olarak planlandığı, taşınmazın 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planında, marjinal tarım alanı fonksiyonunda kaldığı gözetildiğinde 06/07/2004 tarihli 1/5.000 ölçekli nazım imar planı kapsamı dışında olan kısmının dava konusu 1/25.000 ölçekli nazım imar planında tarımsal niteliği korunacak alan olarak planlanmasının plan hiyerarşisi bakımından uyumlu olduğu, … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının gerekçesinin plan paftası ve plan notu arasındaki uyumsuzluğa ve benzer durumdaki bazı tarım alanlarında sanayi kullanımı getirilmesinin eşitliğe aykırı olduğuna dayandığı, işin aslına ilişkin inceleme yapılmaksızın usuli bir noktada aykırılık saptandığı, dava konusu plan değişikliğiyle bu uyumsuzluğun giderildiği, yani anılan mahkeme kararının uygulanmasında dava konusu parselin tamamen sanayi alanına çevrilmesine yönelik bir zorunluluk bulunmadığı, taşınmazın marjinal tarım arazisi vasfını yitirmesi halinde ise parsel bazında değil, yakın çevresiyle bir bütünlük içinde ele alınarak planların kademeli birlikteliği çerçevesinde, planların en üst ölçekten başlayarak birbirine uygun olarak planlanması gerektiği, bu durumda dahi sanayi alanı kullanımının dava konusu parsel için öngörülebilecek alternatiflerden yalnızca birisi olduğu, alanın tarımsal amaç dışında kullanılmasına izin verilmesinin taşınmazın doğrudan bu amaçla sanayi alanına konu edilebileceği sonucu çıkarmayacağı görüş ve değerlendirmelerine yer verilmiş, ancak İdare Mahkemesince anılan görüşlerin bağlayıcı olmadığı değerlendirilerek yukarıda belirtilen gerekçelerle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Uyuşmazlıkta, dava konusu taşınmazın 06/07/2004 tarihli 1/5.000 ölçekli nazım imar planı kapsamında kısmen sanayi alanı olarak planlandığı, kısmen ise plansız alanda kaldığı, sonradan yürürlüğe giren 10/12/2012 tarihli 1/25.000 ölçekli nazım imar planında tarımsal niteliği korunacak alan kullanımında kaldığı, anılan planın, 10/06/2013 tarihli 1/5.000 ölçekli revizyon nazım imar planının ve … tarih ve … sayılı Sakarya Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığı işleminin iptali istemiyle açılan davada … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın, 1/25.000 ölçekli nazım imar planına ilişkin kısmının gerekçesinin; planlama alanında önceden usulüne uygun olarak hazırlanıp yürürlüğe girmiş olan mevzi imar planlarındaki kullanım kararlarının korunacağına ilişkin olarak plan notlarında hüküm bulunmasına karşın 06/07/2004 tarihli 1/5.000 ölçekli nazım imar planında dava konusu taşınmazın bir kısmı için getirilen sanayi alanı kullanım kararının 10/12/2012 tarihli 1/25.000 ölçekli nazım imar planına işlenmediği, bu nedenle plan notları ile paftası arasında uyumsuzluk bulunduğu gerekçesine dayandığı, bu kararın uygulanması amacıyla tesis edilen dava konusu işlemde ise taşınmazın 06/07/2004 tarihli 1/5.000 ölçekli nazım imar planında sanayi fonksiyonunda kalan kısmın sanayi alanı olarak planlandığı, önceden plansız alanda kalan kısmın ise plansız alanda kalmaya devam ettiği görüldüğünden anılan iptal kararının aynen uygulandığı sonucuna varılmıştır.
Öte yandan davacı tarafından taşınmazın tarımsal amaç dışında kullanılmasına ilişkin olarak yapılan başvurunun reddi işleminin iptali istemiyle açılan davada ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla anılan işlemin iptaline karar verilmiş ise de dava konusu taşınmazın tamamının mutlak olarak sanayi alanı olarak planlanmasının zorunlu olmadığı, davacı talebi doğrultusunda mevzi plan sınırlarını aşacak şekilde planlama yapılmasının uygun olmadığı ve dava konusu taşınmazın tamamının sanayi alanı olarak planlanabilmesi için bu kullanım kararına ilişkin nitelikleri haiz olması ve üst ölçekli planların bu fonksiyona uygun olması gerektiği açıktır.
Zira, önceden tarımsal alanda kalan taşınmazın tarımsal amaç dışında kullanılmasına izin verilmesi planlamanın ilk aşaması olacak ve alanda planlamaya esas jeolojik-jeoteknik etüt raporlarının ve ilgili kurum ve kuruluşların görüşlerinin alınmasından sonra anılan taşınmaz için uygun olacak bir kullanım kararının belirlenmesinde davalı idare serbest olacaktır.
Bu itibarla dava konusu işlemin iptaline ilişkin idare mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu kararda isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine 24/06/2021 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.