Danıştay 6. Daire 2021/4901 Esas 2021/8816 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/4901
Karar No : 2021/8816

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN ÖZETİ : … İdare Mahkemesince verilen …. tarih ve E:…, K:… sayılı kararın, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
SAVUNMANIN ÖZETİ : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ: İşlem tarihinde yürürlükte olan imar mevzuatı hükümleri kapsamında, imar planı değişikliği ile bir bölgede yapılaşma haklarının artırılmasının getireceği ek nüfus yoğunluğu nedeniyle bölgeye götürülecek hizmetlerde artış olması durumunda o bölgede yer alan arsa, yapı veya bina sahipleri adına ücret tahakkuk ettirilmesine imkan tanıyan bir düzenlemeye yer verilmediği, dolayısıyla değişim ortaklık payı adı altında davacı adına tahakkuk ettirilen ücretin yasal bir dayanağının olmadığı bu nedenle davacı adına değişim ortaklık payı tahakkuk ettirilmesine ilişkin dava konusu işlemde mevzuata uyarlık bulunmadığı gibi anılan işlem uyarınca davacılardan tahsil edilen taksit tutarlarının davalı idare tarafından davacılara ödenmesinin gerekeceği sonucuna ulaşıldığından davacının temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulmasına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
Dava, Çorum ili, Merkez, … Mahallesi, … ada, … sayılı parsel sayılı taşınmaza yapı ruhsatı verilmesi talebiyle yapılan başvuru sonucu davacı adına 147.630-YTL değişim ortaklık payı tahakkuk ettirilmesine ilişkin işlemin iptali ile ödenen tutarların iadesi istemiyle açılmış, İdare Mahkemesince; Çorum Belediye Meclisinin … tarihli kararı ile belediye imar plan sınırları dahilinde ilave kat verilecek parsellerdeki nüfus artışı nedeniyle bölgeye götürülen hizmetlerde artış olacağından bahisle tarife komisyonunca belirlenecek taşınmazlardaki her daire için rayiç bedelin %5'inin değişim ortaklık payı olarak alınmasına karar verildiği, imar planları ilke kararları ile yoğunluk ve yapı düzeninde düzeltme ve yenileme getirilen yerleşik alanlardaki uygulamada mevcut şehirsel, teknik ve sosyal alt yapının tevsii veya yenilenmesi gerekiyorsa, şehirsel hizmetlerin yerine getirilmesi ile ilgili olarak bu hizmetlerden yararlanacak arsa, yapı ve bina sahiplerinden katılma payı alınmasının idarelere tanınmış yetkiler arasında yer aldığı, bu haliyle uyuşmazlık konusu değişim ortaklık payının dayanağını 3194 sayılı İmar Kanununun 23. maddesinden aldığı, bu paya ilişkin tarifenin ise 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 97. maddesine göre … tarihli belediye meclisi kararı ile belirlendiği, bu kapsamda uyuşmazlık konusu taşınmazın bulunduğu alanda belediye meclisi kararı ile imar planı değişikliği yapılarak yoğunluk ve yapı düzeninde yenileme yapıldığı ve davacının anılan imar planı değişikliklerinden olumlu yönde etkilendiği dikkate alındığında yapı ruhsatı verilmesi talebiyle yapılan başvuru sonucu davacı adına … tarihli belediye meclisi kararı uyarınca rayiç bedelin %5'inin değişim ortaklık payı olarak tahakkuk ettirilmesinde mevzuata aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, bu karar davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanununun "Belediyelerin görev ve sorumlulukları" başlıklı 14. maddesinin (a) bendinde; imar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel alt yapı; coğrafî ve kent bilgi sistemleri; çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık; zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve ambulans; şehir içi trafik; defin ve mezarlıklar; ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar; konut; kültür ve sanat, turizm ve tanıtım, gençlik ve spor; sosyal hizmet ve yardım, nikâh, meslek ve beceri kazandırma; ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi hizmetlerini yapmak ya da yaptırmak belediyelerin görev ve sorumlulukları arasında sayılmıştır.
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun "Ücrete tabi işler" başlıklı 97. maddesinin 1. fıkrasında; "Belediyeler bu Kanunda harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkilidir. Belediye'ye tekel olarak verilmiş işler kendi özel hükümlerine tabidir." düzenlemesine yer verilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanununun "Geliştirme alanlarında yapı ruhsatı" başlıklı 23. maddesinde ise; "İskan hudutları içinde olup da, imar planında beldenin inkişafına ayrılmış bulunan sahalarda her ne şekilde olursa olsun, yapı izni verilebilmesi için;
a) Bu sahaların imar planı esaslarına ve yönetmelik hükümlerine uygun olarak parselasyon planlarının belediye encümeni veya il idare kurulunca tasdik edilmiş bulunması,
b) Plana ve bulunduğu bölgenin şartlarına göre yollarının, pis ve içme suyu şebekeleri gibi teknik alt yapısının yapılmış olması şarttır.
Ancak, bunlardan parselasyon planları tasdik edilmiş olmakla beraber yolu, pis ve içme suyu şebekeleri gibi teknik alt yapısı henüz yapılmamış olan yerlerde, ilgili idarenin izni halinde ve ilgili idarece hazırlanacak projeye uygun olarak yaptıranlara veya parselleri hizasına rastlayan ve yönetmelikte belirtildiği şekilde hissesine düşen teknik alt yapı bedelini %25 peşin ödeyip geri kalan %75'ini alt yapı hizmetinin ilgili idaresince tamamlanacağı tarihten en geç altı ay içinde ödemeyi taahhüt edenlere de yapı ruhsatı verilir. Kanalizasyon tesisinin yapı bitirilip kullanılmaya başlanacağı tarihe kadar yapılmaması halinde, fosseptik veya benzeri geçici bir tesis yaptırılması yoluna gidilir. Bu yapılmadığı takdirde yapıya kullanma izni verilemez. Ana tesis yapıldığında yapı sahibi veya sahipleri lağım ayaklarını bu tesise bağlamaya mecburdurlar.
Toplu mesken alanlarında, ilgili şahıs veya kurumlarca ilgili idarenin izni ile bütünü inşa ve ikmal edilen teknik altyapının iki tarafındaki diğer parsellerin sahiplerinden, kendi parsellerine isabet eden bedel alınmadıkça, kendilerine yapı ruhsatı verilmez.
Toplu mesken alanlarında altyapı tesisleri belediyelerce onaylı projesine göre ilgili şahıs veya kurumlarınca yapılmışsa belediyece altyapı hizmetleri nedeniyle hiçbir bedel alınmaz.
Alınan bu paralar teknik altyapıyı yaptıranlara veya bu meblağı önceden ilgili idareye ödeyenlere aynen geri verilir.
Şu kadar ki, bir yolun iki tarafındaki parsel sahipleri bahis konusu yol bedellerini ve bir kanalizasyon şebekesinden istifade eden veya etmesi gereken parsel sahipleri teknik altyapı bedellerini ilgili idareye vermedikçe ilgili idarenin bu tesisleri inşa ve ikmali mecburiyeti yoktur.
Mevcut binalarda esaslı değişiklikler ve ilaveler yapılması da bu madde hükümlerine bağlı olmakla beraber, bunların tamirleri için yukarıdaki şartlar aranmaz.
Bu maddenin tatbikinde 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri tatbik olunur. Tatbikatla ilgili diğer hususlar imar yönetmeliğinde belirtilir.
İmar planları ilke kararları ile yoğunluk ve yapı düzeninde düzeltme ve yenileme getirilen yerleşik alanlardaki uygulamada mevcut şehirsel teknik ve sosyal altyapının tevsii ya da yenilenmesi gereken durumlarda, şehirsel hizmetlerin yerine getirilmesi ile ilgili olarak kanunlarda belirtilen katılma payları bu hizmetlerden yararlanacak arsa, yapı ya da bina sahiplerinden usulünce alınır.
İmar planlarında meskün saha olarak belirtilen yerlerde ise, gayrimenkul sahiplerince pis su mecralarının, yapının bulunduğu sokaktaki lağım şebekesine veya varsa umumi fosseptiğe bağlanması, lağım şebekesi veya umumi fosseptik olmayan yerlerde mahalli ihtiyaç ve vesaite göre ilgili idarece verilecek esaslar dahilinde gayrimenkulün içinde, lüzumlu tesisatın yapılması mecburidir. Bu bağlantılar mal sahibi tarafından ilgili idarece yapılacak tebligatla verilecek müddet zarfında yaptırılmadığı takdirde ilgili idare tarafından yıktırılır." düzenlemesi yer almıştır.
Dosyanın incelenmesinden, Çorum ili, Merkez, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın maliki olan davacılar tarafından anılan taşınmaza yapı ruhsatı verilmesi istemiyle Çorum Belediye Başkanlığına başvurulduğu, Çorum Belediye Meclisinin belediye imar planı sınırları dahilinde ilave kat verilecek parsellerdeki nüfus artışı nedeniyle bölgeye götürülen hizmetlerde artış olacağından bahisle tarife komisyonunca belirlenecek parseldeki her daire için rayiç bedelin %5'inin değişim ortaklık payı olarak alınması yönündeki … tarihli kararı uyarınca davacılar adına 147.630-YTL değişim ortaklık payı adı altında ücret tahakkuk ettirilerek belirlenen ücretin taksite bağlanması üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Yukarıda yer verilen ve işlem tarihinde yürürlükte olan mevzuat hükümleri incelendiğinde, imar planı değişikliği ile bir bölgede yapılaşma haklarının artırılmasının getireceği ek nüfus yoğunluğu nedeniyle bölgeye götürülecek hizmetlerde artış olması durumunda o bölgede yer alan arsa, yapı veya bina sahipleri adına ücret tahakkuk ettirilmesine imkan tanıyan bir düzenlemeye yer verilmediği, dolayısıyla değişim ortaklık payı adı altında tahakkuk ettirilen ücretin yasal bir dayanağının olmadığı görülmektedir.
Bu durumda, yasal bir dayanağı olmadığı halde imar planı değişikliğinin getirdiği nüfus yoğunluğunun bölgeye götürülecek hizmetleri artırdığından bahisle davacılar adına değişim ortaklık payı adı altında ücret tahakkuk ettirilmesine ilişkin işlemde mevzuata uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Değişim ortaklık payı adı altında ücret tahakkuk ettirilmesine ilişkin işleme bağlı olarak davacılardan tahsil edilen taksitlerin iadesi istemine gelince;
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 125. maddesinin son fıkrasında, idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu hükme bağlanmış bulunmaktadır. İdarenin belirtilen bu sorumluluğu hukuk devleti olma niteliğinin doğal sonucudur.
Uyuşmazlıkta, davacılar adına değişim ortaklık payı adı altında ücret tahakkuk ettirilmesine ilişkin işlemin mevzuata aykırı olduğu sonucuna varıldığından anılan işlem uyarınca davacılardan tahsil edilen taksit tutarlarının davalı idare tarafından davacılara ödenmesinin gerekeceği kuşkusuzdur.
Açıklanan nedenlerle, … İdare Mahkemesince verilen … tarihli, E:…, K:… sayılı kararın BOZULMASINA, dosyanın adı geçen Mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 gün içinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 24/06/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.