Danıştay 12. Daire 2021/1254 Esas 2021/4286 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/1254
Karar No : 2021/4286

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ...Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul İli, Eyüp İlçe Emniyet Müdürlüğünde emniyet amiri olarak görev yapan davacının, 3201 sayılı Emniyet Teşkilat Kanununun 55. maddesinin 19. fıkrası kapsamında re'sen emekliye sevk edilmesine ilişkin 21/11/2016 tarih ve 2016/2 sayılı Emniyet Genel Müdürlüğü Yüksek Değerlendirme Kurulu kararının iptali ile bu işlem nedeniyle yoksun kaldığı parasal haklarının yasal faiziyle birlikte ödenmesine ve özlük haklarının iadesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesince verilen ... tarih ve E:..., K:...sayılı kararla; ...İlçe Emniyet Müdürlüğü kadrosunda emniyet amiri olan davacının bulunduğu rütbeye terfi tarihinin 30/06/2009 olduğu, bulunduğu rütbeye terfi ettiği tarihten itibaren beş yıl içinde bir üst rütbeye terfi edememesi nedeniyle davacı hakkında 3201 sayılı Kanun'un 6638 sayılı Kanun ile değişik 55. maddesinin 19. fıkrası kapsamında Yüksek Değerlendirme Kurulu'nun 16/11/2016 tarih ve 2016/2 sayılı kararı ve İçişleri Bakanlığının 21/11/2016 tarihli oluru ile emekliye sevk edilmesine yönelik işlemin tesis edildiği; bulunduğu rütbeye terfi tarihinden itibaren (5) yıl içinde bir üst rütbeye terfi edemeyen davacının anılan Kanun gereği olarak emekliye sevk edilmesine yönelik davalı idare işleminde hukuka aykırılık bulunmadığı, öte yandan, dava konusu işlem hukuka uygun bulunduğundan, davacının parasal hak talebinin de reddi gerektiği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesince; emniyet amiri olarak görev yapan davacının; bulunduğu rütbeye terfi tarihinin 29/06/2012 olduğu, (A) grubu polis amiri sayılma istemiyle açılan davalarda verilen yargı kararları uyarınca, emniyet amirliği rütbesine terfi tarihinin 30/06/2009 tarihine çekildiği, 16/11/2016 tarihli Emniyet Genel Müdürlüğü Yüksek Değerlendirme Kurulu'nun kararıyla bir üst rütbeye terfi durumunun görüşülerek 4. sınıf emniyet müdürlüğüne terfi ettirilmediği ve 3201 sayılı Kanun'un 55/19. maddesi uyarınca da bulunduğu rütbeye terfi tarihinden itibaren beş yıl içinde bir üst rütbeye terfi edemediği gözönünde bulundurularak dava konusu işlemle re'sen emekliye sevkedildiği; bu durumda, "fiilen atandığı tarihten itibaren, bir rütbede beş yıllık fiilen çalışma süresi içinde üst rütbeye terfi edememe" şartına bağlanan re'sen emekliliğe sevk işlemi için, mahkeme kararları veya idari kararlara bağlı olarak "rütbeye atanma tarihi"nin geriye çekildiği durumların dikkate alınmamasının, beş yıllık sürenin hesabında rütbeye fiilen atanma tarihinin esas alınmasının kanun koyucunun iradesine ve hakkaniyete daha uygun düşeceği kanaatiyle; bulunduğu rütbeye 29/06/2012 tarihinde terfi eden davacının, re'sen emekliye sevk edildiği tarih itibariyle bulunduğu rütbede fiilen beş yıl çalışma süresini doldurmadığından, re'sen emekliye sevk edilmesine dair işlemde hukuka uygunluk görülmediği gerekçesiyle davacı istinaf başvurusunun kabulüne, ...İdare Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...kararının kaldırılmasına, dava konusu işlemin iptaline, davacının işlem nedeniyle yoksun kaldığı parasal haklarının yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından; dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından; Mahkeme kararının hukuka uygun olduğu belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : ...DÜŞÜNCESİ : Emniyet amiri olarak görev yapan davacının; bulunduğu rütbedeki kıdem tarihinin 30/06/2011 olduğu, (A) grubu polis amiri sayılma istemiyle açılan davalarda verilen yargı kararları uyarınca, bulunduğu rütbedeki kıdem tarihinin 30/06/2009 tarihine çekildiği, 2015 yılı sözlü sınavında başarısız olduğu UYAP kayıtlarına göre bu karara dava açmadığı, bir üst rütbe olan 4. sınıf emniyet müdürlüğüne terfi durumunun 16/11/2016 tarih ve 2016/2 sayılı Yüksek Değerlendirme Kurulunda görüşülerek davacı hakkında "terfi etmez" kararı verildiği, bu karara karşı açılan davada, .... İdare Mahkemesince verilen ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararla "idarece liyakat değerlendirmesinde dikkate alınması gereken ölçütlerin, rütbe terfiine aday personel yönünden eşit, objektif ve istikrarlı şekilde uygulanmadığı sonucuna varıldığından, İstanbul Emniyet Müdürlüğü, ...İlçe Emniyet Müdürlüğü'nde görev yapmakta iken re'sen emekliye sevk edilen davacının, Emniyet Amirliği rütbesinden 4. Sınıf Emniyet Müdürlüğü rütbesine terfi ettirilmemesine yönelik hakkında tesis edilen dava konusu 2016/2 sayılı Yüksek Değerlendirme Kurulu kararında hukuka uyarlık görülmediği" gerekçesiyle işlemin iptaline karar verildiği ve bu karara karşı ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesine yapılan istinaf başvurusunun da ...tarih ve E:..., K:...kararla reddedildiği ve kararın kesinleştiği; dava konusu re'sen emeklilik işleminin dayanağı olan bulunduğu rütbeye terfi tarihinden itibaren beş yıl içinde bir üst rütbeye terfi edememe şartının gerçekleşmediği görüldüğünden, Mahkeme kararının yukarıda belirtilen gerekçeyle onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince; Danıştay Başkanlık Kurulu'nun 18/12/2020 tarih ve 2020/62 sayılı "Danıştay Dava Daireleri Arasındaki İş Bölümü Kararı" üzerine Danıştay Beşinci Dairesince devredilen dosya incelendi ve tekemmül ettiği anlaşıldığından, davalı idarenin yürütmenin durdurulması istemi hakkında bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
İstanbul İli, ...İlçe Emniyet Müdürlüğü emrince emniyet amiri olarak görev yapan davacının, 09/06/2012 tarihli Merkez Değerlendirme Kurulu kararı ile 30/01/2011 tarihi itibarıyla emniyet amirliği rütbesine terfi ettirildiği, 2015 yılı sözlü sınavında başarısız olduğu, davacının bir üst rütbe olan 4. sınıf emniyet müdürlüğüne terfi durumunun 16/11/2016 tarih ve 2016/2 sayılı Yüksek Değerlendirme Kurulunda görüşülerek davacı hakkında "terfi etmez" kararı verildiği ve 21/11/2016 tarih ve 2016/2 sayılı Emniyet Genel Müdürlüğü Yüksek Değerlendirme Kurulu kararı ile re'sen emekliye sevk edilmesi üzerine, anılan işlemin iptali ile işlem nedeniyle yoksun kaldığı parasal hakların yasal faiziyle birlikte ödenmesi ve özlük haklarının iadesi istemiyle temyizen incelenen davanın açıldığı anlaşılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
3201 sayılı Yasa'nın 6638 sayılı Kanun ile değiştirilen 55. maddesinin birinci fıkrasında, polis amirlerinin rütbeleri sayılmış, ikinci fıkrasında polis amirlerinin rütbelerde ve meslek derecelerinde zorunlu en az bekleme süreleri gösterilmiş, üçüncü fıkrasında her amir rütbesinde bulunması gereken kadro sayısına esas alınacak oran azami olarak gösterilmiş, dördüncü fıkrasında bu rütbelere terfilerin yetkili kurullarda kıdem sırasına göre görüşüleceği ve maddede öngörülen sınav ve eğitim şartı saklı kalmak üzere liyakata göre yapılacağı belirtilmiş, beşinci fıkrasında kıdem sırasının tespitinde, bulunulan rütbeye terfi tarihinin esas alınacağı, aynı tarihte terfi edenlerden sicil notu yüksek, sicil notlarının eşitliği halinde ödül ve takdirnamesi fazla, ödül ve takdirnamelerin sayıca eşitliği halinde ise, sicil numarası daha küçük olanların diğerlerine göre kıdemli sayılacağı öngörülmüş, onbirinci fıkrasında rütbe terfiinin yetkili kurullarda görüşülebilmesi için gerekli koşullar hükme bağlanmıştır.
Aynı maddenin diğer fıkralarında da, rütbeler, bu rütbelere terfi esasları, terfi ve atama zamanı gibi hususlarda doğrudan Kanun hükümleriyle belirlenen çerçeve dahilinde kalmak koşuluyla, liyakat koşullarını belirlemek, üst rütbedeki boş kadro sayısına göre terfileri önermek ya da ikinci meslek derecesindeki görev unvanlarına ataması yapılacak personeli değerlendirmek ve öneride bulunmak üzere Genel Müdürlük Merkez Değerlendirme ve Yüksek Değerlendirme Kurullarının oluşturulması öngörülmüştür.
Anılan maddenin ondokuzuncu fıkrasında; "Bulundukları rütbelere terfi ettikleri tarihten itibaren beş yıl içinde bir üst rütbeye terfi edemeyen Emniyet Amirleri ile Dördüncü, Üçüncü ve İkinci Sınıf Emniyet Müdürleri, emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanabilmesi için gerekli şartları haiz olmaları kaydıyla, Yüksek Değerlendirme Kurulunun teklifi ve Bakan onayı ile emekliye sevk edilirler" hükmüne yer verilmiş, ve yirmibirinci fıkrasında ; ondokuzuncu fıkra hükümlerine göre emekliliğe sevk edilen emniyet amirlerine, emekliye sevk edildikleri tarihi takip eden ay başından itibaren, en yüksek devlet memuru aylığının %110'u oranında altmış yaşına kadar Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından kadrosuzluk tazminatı ödeneceği hüküm altına alınmıştır.
3201 sayılı Kanun'un yukarıda aktarılan 55. maddesinde değişiklik yapan 6638 sayılı Kanun'un genel gerekçesinde, "Polis amirlerinin rütbe terfilerinde, tüm çağdaş ülkelerin aksine kıdeme dayalı bir sistem benimsenmiş, liyakat ikinci plana bırakılmıştır. Polis amirleri bulundukları rütbede zorunlu en az bekleme süresini tamamlamaları ve herhangi bir ceza almamaları halinde mesleki yeterliliklerine bakılmaksızın otomatik olarak bir üst rütbeye terfi etmeye başlamışlardır. Bu sistem, ihtiyaç duyulan amir rütbelerinde sayısal azlığa ve ihtiyaç duyulmayan rütbelerde ise aşırı yığılmalara neden olmuştur.
Yapılan düzenleme ile bozulan personel piramidinin görev ve hizmet gereklerine uygun hale getirilmesi amacıyla; her rütbede yer alacak amir sayısı/oranı belirlenmekte, her rütbe terfiinde yazılı ve sözlü sınav şartı getirilmekte ve terfi için öngörülen asgari şartlara sahip personel arasından en kıdemli olanın değil en liyakatli olanın terfi etmesi öngörülmektedir. Ayrıca ihtiyaçtan fazla sayıdaki Birinci, İkinci, Üçüncü, Dördüncü Sınıf Emniyet Müdürlerine ve emniyet amirlerine belli bir miktar ek ödeme yapılmak suretiyle resen emeklilik sistemi getirilmektedir." değerlendirilmesine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen Yasa hükümleri ile gerekçesi bir arada değerlendirildiğinde, Yasa'nın amacının, emniyet hizmetlerinin hizmet gereklerine uygun olarak yürütülebilmesi için her bir rütbede ihtiyaç duyulan emniyet amirlerinin azami kadro sayılarının belirlenmesi, bunun sonucunda ihtiyaç fazlası durumunda kalacak olan emniyet amirlerinin emekliye sevki ve azami sayıları Yasa ile belirlenen kadrolara atamalarda liyakat ilkesi çerçevesinde bir değerlendirmeye ve seçmeye imkan sağlanması olduğu anlaşılmaktadır.
Dava konusu işlemin dayanağı olan 3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu'nun yukarıda aktarılan 55. maddesinin 19. fıkrasında, ilgili personelin resen emekliye sevk edilebilmesi için bulunulan rütbeye terfi edilen tarihten itibaren, bekleme süresi de dahil olmak üzere beş yıl içinde bir üst rütbeye terfi edememe koşulu getirildiğinden, söz konusu beş yıl içinde kalan yıllardaki rütbe terfi işlemleri ile resen emeklilik arasında bir sebep-sonuç ilişkisi bulunmakta olup, resen emekliye sevk edilen personelin en az zorunlu bekleme sürelerini doldurdukları tarih itibariyle terfi değerlendirmesine alınıp alınmadığı, terfi ettirilmediği yıllara ilişkin davasının bulunup bulunmadığı ve davaların sonucu önem arz etmektedir.
Ayrıca anılan düzenlemede "bulundukları rütbelere terfi ettikleri tarihten itibaren" ibaresi ile personelin re'sen emekliye sevk edilmesinde bulunulan rütbede fiili olarak çalışmaya başlanılan tarihin değil, bulunulan rütbeye hukuki olarak terfi edilen tarihin esas alınacağı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla, kıdeme esas alınan ve üst rütbeye terfiin hak edildiği tarihin geriye çekildiği durumlarda, polis amirlerinin re'sen emekliye sevk koşulları değerlendirilirken, bulundukları rütbelerde kıdemlerine esas alınan tarih dikkate alınacak ve zorunlu en az bekleme süreleri de bu tarihten itibaren hesaplanarak, takip eden yıllarda rütbe terfi değerlendirmesine alınmaları gerekecektir.
Olayda; davacının, 4. sınıf emniyet müdürlüğüne terfi durumunun 16/11/2016 tarih ve 2016/2 sayılı Yüksek Değerlendirme Kurulunda görüşülerek davacı hakkında "terfi etmez" kararı verildiği ve bu karara karşı açılan davada .... İdare Mahkemesince verilen ...tarih ve E:...K:...sayılı kararla "idarece liyakat değerlendirmesinde dikkate alınması gereken ölçütlerin, rütbe terfiine aday personel yönünden eşit, objektif ve istikrarlı şekilde uygulanmadığı sonucuna varıldığından, İstanbul Emniyet Müdürlüğü, ...İlçe Emniyet Müdürlüğü'nde görev yapmakta iken re'sen emekliye sevk edilen davacının, Emniyet Amirliği rütbesinden 4. Sınıf Emniyet Müdürlüğü rütbesine terfi ettirilmemesine yönelik olarak hakkında tesis edilen dava konusu 2016/2 sayılı Yüksek Değerlendirme Kurulu kararında hukuka uyarlık görülmediği" gerekçesiyle işlemin iptaline karar verildiği ve bu karara karşı ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesine yapılan istinaf başvurusunun ...tarih ve E:..., K:...kararla reddedildiği ve kararın kesinleştiği; davacının 4. sınıf emniyet müdürlüğü rütbesine terfi ettirildiği; dava konusu re'sen emeklilik işleminin dayanağı olan, bulunduğu rütbeye terfi tarihinden itibaren beş yıl içinde bir üst rütbeye terfi edememe şartının gerçekleşmemiş olması karşısında; Bölge İdare Mahkemesince, davacının bulunduğu rütbeye terfi tarihi esas alınarak verilen iptal kararının gerekçesinde hukuki isabet bulunmamakta ise de; sözü edilen husus, hüküm fıkrası itibarıyla hukuka uygun bulunan kararın bozulmasını gerektirir nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin reddine,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun kabulüne, dava konusu işlemin iptaline, davacının işlem nedeniyle yoksun kaldığı parasal hakların yasal faiziyle birlikte ödenmesine ilişkin temyize konu ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının YUKARIDA BELİRTİLEN GEREKÇE İLE ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 50. maddesi uyarınca, bu kararın taraflara tebliğini ve bir örneğinin de ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın, .... İdare Mahkemesine gönderilmesine, 25/06/2021 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.