Danıştay 12. Daire 2021/4863 Esas 2021/4297 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/4863
Karar No : 2021/4297

KARARIN DÜZELTİLMESİNİ İSTEYEN (DAVALI) : ...Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACILAR) : 1- ...
...
6- …
VEKİLLERİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : .... İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının onanmasına dair Danıştay Onikinci Dairesinin 29/12/2020 tarih ve E:2018/4048, K:2020/4888 sayılı kararının; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacılar tarafından; vefat eden murisleri ...'a 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Ödenmesi Hakkında Kanun uyarınca bağlanan aylıkların, Bağ-Kur tarafından da yaşlılık aylığı bağlandığının tespiti üzerine iptal edilmesi ve 01/06/2003-30/11/2008 tarihleri arasında ödenen 57.080,57-TL'nin borç çıkartılmasına ilişkin 18/12/2008 tarihli davalı idare işleminin iptaline karar verilmesi istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesince; muris ...'un Bağ-Kur tarafından aylık bağlandığı tarihten önce 01/12/1996 tarihinde malul olduğu, her ne kadar kendisine 15/05/1999 tarihinden itibaren 2330 sayılı Kanun uyarınca nakdi tazminat aylığı bağlanmış ise de, malul olduğu tarihten itibaren hakkında 2330 sayılı Kanun'un 4/a maddesinin uygulanması gerektiği, ancak 01/10/1997 tarihinde Bağ-Kur tarafından yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra 2330 sayılı Kanun ile ilişkilendirilmesi sebebiyle, 01/10/1997 tarihinden itibaren yaşlılık aylığı aldığından bahisle, 2330 sayılı Kanun'un 4/b maddesinde yer verilen "Emekli aylığı almakta iken engelli hâle gelenlerin almakta oldukları aylıkları görev malullüğü aylığına dönüştürülür." hükmü uyarınca nakdi tazminat aylığının kesilerek 01/06/2003-30/11/2008 tarihleri arasındaki 2330 sayılı Kanun uyarınca yapılan ödemelerin toplamı olan 57.080,57-TL tutarın borç çıkartılarak bu borcun dava konusu işlemle ödenmesinin istendiği, davacıların murisi ...'a 57.080,57 TL borç çıkartılmasına ilişkin ...tarihli işlemin Mahkemelerinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararı ile iptal edildiği, bu itibarla, bakılmakta olan davanın dayanağını oluşturan işlemin hukuka aykırı olduğuna karar verildiği anlaşıldığından, bu işleme dayalı olarak davacılar murisi adına çıkartılan borcun tahsiline ilişkin olarak tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.
Daire kararının özeti: Davalı idarenin temyiz başvurusu üzerine Danıştay Onikinci Dairesince, temyize konu karar hukuk ve usule uygun bulunmuş ve kararın onanmasına karar verilmiştir.

KARAR DÜZELTME TALEP EDENİN İDDİALARI : Dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığının harçtan muaf olmasına rağmen aleyhine yargılama giderlerine hükmedilmesinin ise hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek Danıştay Onikinci Dairesince verilen kararın düzeltilmesi istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Karar düzeltme isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
Kararın düzeltilmesi dilekçesinde ileri sürülen nedenler, 2577 sayılı Kanun'un Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi hükmüne uygun bulunduğundan, karar düzeltme isteminin kabulü ile Danıştay Onikinci Dairesinin 29/12/2020 tarih ve E:2018/4048, K:2020/4888 sayılı kararı kaldırılarak uyuşmazlık yeniden incelendi:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacıların murisi ...'a 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Ödenmesi Hakkında Kanun uyarınca bağlanan aylıkların, Bağ-Kur tarafından da yaşlılık aylığı bağlandığının tespiti üzerine iptal edilerek, 01/06/2003-30/11/2008 tarihleri arasında ödenen 57.080,57-TL'nin borç çıkartılması üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
442 sayılı Köy Kanunu'nun 74. maddesinin dördüncü fıkrasında, geçici köy korucularının (maddede geçen "geçici köy korucusu" ibaresi 03/10/2016 tarihli ve 676 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 8. maddesiyle "güvenlik korucusu" olarak değiştirilmiştir) görevde bulundukları süre içinde yaralanmaları, engelli hale gelmeleri veya ölmeleri halinde 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir.
2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun'un "Aylık bağlanması" başlıklı 4. maddesinin birinci fıkrasında; "Bu Kanun kapsamına girenlerden;
a) Engelli hâle gelerek bağlı oldukları sosyal güvenlik mevzuatına göre emekliye sevk edilenlere görev malullüğü aylığı bağlanır.
b) Emekli aylığı almakta iken engelli hâle gelenlerin almakta oldukları aylıkları görev malullüğü aylığına dönüştürülür.
c) Ölenlerin kendilerine bağlanması gereken görev malullüğü aylığı, dul ve yetimlerine intikal ettirilir.
Bu madde gereğince ilgili sosyal güvenlik kurumlarınca kendi mevzuatlarına göre bağlanan aylıklar, % 25 artırılarak ödenir.
d) Herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna tabi olmayanların engelli hâle gelmeleri halinde, öğrenim durumlarına göre 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun değişik 36 ncı maddesi hükümlerine göre belirlenecek giriş derece ve kademeleri üzerinden (Öğrenimi bulunmayanların ilkokul mezunu gibi) kendilerine, ölümlerinde dul ve yetimlerine 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre T.C. Emekli Sandığınca görev malullüğü aylığı % 25 artırılarak bağlanır." hükmüne, ikinci fıkrasında da "... Birinci fıkranın (a) ve (b) bentleri kapsamına girenler, aylıklara ilişkin hükümler hariç olmak üzere (d) bendi kapsamına girenlerin malullük hâline bağlı olarak yararlandığı haklardan da aynı esas ve usuller çerçevesinde yararlandırılır. ..." kuralına yer verilmiştir.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'na 08/05/2008 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 5754 sayılı Kanun'un 68. maddesiyle eklenen "5434 sayılı Kanuna İlişkin Geçiş Hükümleri" başlıklı Geçici 4. maddesinin birinci fıkrasında, bu Kanun'un yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla 08/06/1949 tarih ve 5434 sayılı Kanun'a göre; aylık, tazminat, harp malullüğü zammı, diğer ödemeler ve yardımlar ile 08/02/2006 tarih ve 5454 sayılı Kanun'un 1. maddesine göre ek ödeme verilmekte olanlara, bu Kanunla yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil 5434 sayılı Kanunda kendileri için belirtilmiş olan şartları haiz oldukları müddetçe bunların ödenmesine devam olunacağı; beşinci fıkrasında, bu madde kapsamına girenlerin aylıkların bağlanması, artırılması, azaltılması, kesilmesi, yeniden bağlanması, toptan ödemeleri, ilgi devamı, ihya ve borçlanmaları, diğer ödemeler ve yardımlar ile emeklilik ikramiyeleri hakkında bu Kanunla yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre işlem yapılacağı; onikinci fıkrasında ise, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önceki dönemlere ait 5434 sayılı Kanun'dan kaynaklanan alacakların takip ve tahsil işlemlerinin 5434 sayılı Kanun'un bu Kanunla yürürlükten kaldırılan ilgili hükümlerine göre Kurumca sonuçlandırılacağı kurallarına yer verilmiştir.
5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu'nun 121. maddesinde; "Her ne suretle olursa olsun istihkaklarından fazla yapılan ödemeler, ilgililerin, varsa sonraki her çeşit istihkaklarından hüküm alınmaksızın kesilmek suretiyle geri alınır. Ancak ilgili,
Sandıkça yapılan bu muamelenin yersizliği hakkında Danıştayda dava açabilir. Herhangi bir nedenle Sandık tarafından ilgililere istihkaklarından fazla veya yersiz olarak yapılan ödemelerin, bu hatalı işlemlerin düzeltildiği tarihten geriye doğru hesap edilecek beş yıllık tutarları tahsil edilir. Tahsilin ne şekilde yapılacağı yönetmelikle düzenlenir." kuralına yer verilmiştir.
16/10/1988 tarih ve 19961 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 3480 sayılı Maluller ile Şehit Dul ve Yetimlerine Tütün ve Alkol Ürünlerinin Satış Bedellerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun'un "Amaç ve Kapsam" başlıklı 1. maddesinde, Tütün, Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol İşletmeleri Genel Müdürlüğünce imal ve ithal edilen tütün mamulleri ile ağır alkollü içkilerin satış bedellerinden yüzde iki oranında alınacak payın, bu Kanun hükümlerine göre hak sahiplerine ödeneceği belirtilmiş; "Faydalanacaklar" başlıklı 3. maddesinde, "2'nci maddede belirtilen hesapta toplanan paralardan;
a) Harp malullerine,
b) Şehit dul ve yetimlerine,
c) Barışta olağanüstü yönetim usullerinin uygulandığı haller ile talim, tatbikat veya manevra sırasında görevin veya çeşitli harp silah ve vasıtalarının sebep ve tesiri ile vazife malulü sayılan Türk Silahlı Kuvvetleri mensupları ile askeri harekatı gerektiren iç tedip hareketleri veya güvenlik veya asayişin sağlanmasında Silahlı Kuvvetlerle birlikte veya ayrı olarak görevlendirilenlerden bu görevlerin çeşitli sebep ve tesirleri ile vazife malulü sayılan jandarma ve emniyet mensupları ile sivil görevlilere,
d) (c) bendinde belirtilen görevlerin ifası sırasında, bu görevlerin çeşitli sebep ve tesirleri ile ölenlerin dul ve yetimlerine, bu Kanun hükümlerine göre ödeme yapılır." kuralına yer verilmiş; 5217 sayılı Kanun'un 31. maddesi ile 3480 sayılı Kanun'un 3. maddesi yürürlükten kaldırılmış ise de aynı kural 01/01/2005 tarihinde yürürlüğe giren 5217 sayılı Kanun'un 4. maddesi ile 5434 sayılı Kanun'a eklenen Ek 79. maddede tekrarlanmıştır.
5434 sayılı Kanun'un dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan Ek 79. maddesinde ise, "Aşağıda belirtilen kişilere bu madde uyarınca ek ödeme yapılır:
a) Harp malullerine,
b) Şehit dul ve yetimlerine,
c) Barışta, olağanüstü yönetim usullerinin uygulandığı haller ile talim, tatbikat veya manevra sırasında görevin veya çeşitli harp silah ve vasıtalarının sebep ve tesiriyle vazife malûlü sayılan Türk Silahlı Kuvvetleri mensupları ile askeri harekâtı gerektiren iç tedip hareketleri veya güvenlik veya asayişin sağlanmasında Silahlı Kuvvetlerle birlikte veya ayrı olarak görevlendirilenlerden bu görevlerin çeşitli sebep ve tesirleriyle vazife malûlü sayılan jandarma ve emniyet mensupları ile sivil görevlilere,
d) (c) bendinde belirtilen görevlerin ifası sırasında, bu görevlerin çeşitli sebep ve tesirleriyle ölenlerin dul ve yetimlerine,
Hak sahiplerine, yukarıda yazılı durumlar sebebiyle, sosyal güvenlik kurumlarınca aylık bağlanmasına esas olan tarihten geçerli olmak üzere müracaat tarihini izleyen yılın en geç ilk üç ayı içinde T.C. Emekli Sandığı tarafından ek ödeme yapılır. Ay farkları yıllık miktarın onikiye bölünmesi suretiyle hesaplanır." kuralına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden; geçici köy korucusu olarak görev yapmakta iken 01/12/1996 tarihinde mayın patlaması sonucu yaralanan davacılar murisine 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Ödenmesi Hakkında Kanun uyarınca bağlanan aylıkların, Bağ-Kur tarafından da yaşlılık aylığı bağlandığının tespiti üzerine davalı idare tarafından iptal edilerek 01/06/2003 - 30/11/2008 tarihleri arasında ödenen aylık, ek ödeme, tütün eğitim yardımı ve tütün ikramiyeleri tutarı olan toplam 57.080,57-TL'nin borç çıkartılmasına ilişkin 22/12/2008 tarih ve 18/12/2008 tarihli işlemlerin tesis edildiği, davacılar tarafından anılan işlemlerin iptali istemiyle ayrı ayrı dava açıldığı, ...İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararıyla, 22/12/2008 tarihli işlemin iptaline karar verilmesi üzerine, bakılan davada iptali istenilen ...tarihli işlemin de iptaline karar verildiği; ancak, ...İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının, Danıştay Onikinci Dairesinin 17/02/2021 tarih ve E:2018/5944, K:2021/767 sayılı kararıyla bozulmasına karar verildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, İdare mahkemesince verilen kararın dayanağı olan 22/12/2008 tarihli işlemin iptaline ilişkin kararın, Danıştay Onikinci Dairesince bozulması nedeniyle oluşan yeni durum dolayısıyla, dava konusu işlem hakkında yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukuka uygunluk bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin .... İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine, 28/06/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.