Danıştay 10. Daire 2016/1194 Esas 2021/3684 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/1194
Karar No : 2021/3684

DAVACI : …
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Bakanlığı / … (Mülga …)
VEKİLLERİ : 1. Hukuk Müşaviri V. … Hukuk Müşaviri …

DAVANIN_KONUSU :
Tahkim sisteminde sigorta hakemi ve sigorta itiraz hakemi ücretlerinin her dosya için hakem başına 350,00 TL (brüt) olarak belirlenmesi suretiyle nisbi ücret sisteminden maktu ücret sistemine geçilmesine ilişkin Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı işleminin iptali istenilmektedir.

DAVACININ_İDDİALARI :
Sigortacılıkta tahkim sisteminde başından beri nispi ücret belirlenmişken dava konusu işlem ile maktu ücret tarifesine geçildiği, bu nedenle hakem ücretlerinde %27, itiraz hakem ücretlerinde %56 azalış olduğu, 2016 yılında asgari ücretlerde %30, vekalet ücreti alt limitlerinde %20, tahkim başvuru ücretlerinde %100 artış yapılmasına rağmen hakem ücretlerinde azalışa gidildiği, Adalet Bakanlığınca bilirkişiler için 330,00 TL ücret belirlenirken bilirkişinin emeğinden çok daha fazla emek sarf eden hakemlere 350,00 TL ücret takdir edildiği, 5 yıl boyunca uygulanmak suretiyle kazanılmış hak halini alan ücret sisteminin ve miktarının değiştirilmesinin hukuka aykırı olduğu, idarenin takdir yetkisini ölçülülük ilkesine uygun kullanmadığı ileri sürülmüştür.

DAVALININ_SAVUNMASI :
Öncelikle, dava konusu işlem ile kurumsal tahkim yargılamasının olay temelli tahkim yargılamasından farklı usullere sahip olduğu, kurumsal tahkim yargılamasının genel mahkemelerin yargılama usulünde olduğu gibi olay temelli olmayan içeriğe sahip olması dikkate alınarak işlem tesis edildiği, nasıl ki mahkemelerde hâkimlerin maaşı uyuşmazlığın parasal değerine bağlı değilse, kurumsal tahkim olan sigorta tahkim usulünde de hakemlerin ücretinin aynı esasla belirlendiği, uyuşmazlığın parasal tutarının hakem tarafından sarf edilecek muhakeme hizmeti açısından önemli olmadığı, 5684 sayılı Sigortacılık Kanununun 30. maddesinin 18. fıkrasına göre, hakemlik ücreti ile komisyona başvuru ücretinin Sigorta Tahkim Komisyonunun görüşü alınarak Müsteşarlıkça belirlendiği, davacının iddiasının aksine taban fiyatların 275,00 TL ve 300,00 TL den 350,00 TL ye yükseltildiği, 01/02/2016 ila 30/05/2016 tarihleri arasında karara bağlanan dosya adedi itibarıyla hakemlerin bir önceki ücret tarifesine göre daha fazla ücret aldığı uyuşmazlıkların (0 – 11.666,00 TL) tüm davaların %85,8 ini teşkil ettiği, nispi ücret sistemine göre bir hakemin 350,00 TL veya daha üzerinde ücrete hak kazanabilmesi için uyuşmazlık miktarının 11.666,00 TL nin üzerinde olması gerektiği, söz konusu dosyaların oranının ise %14,8 olduğu, beş yıldır nispi ücret tarifesi uygulanmasının kazanılmış hak teşkil etmeyeceği, 01/06/2016 ila 31/12/2016 tarihleri arasında 27.185 adet başvurunun işleme alındığı, bunların 24.010 adedinde uyuşmazlık tutarının 11.666,00 TL nin altında olduğu, 3.175 adet başvuruda ise uyuşmazlık konusu tutarın 11.666,00 TL nin üstünde olduğu savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : 5684 sayılı Kanun ve ilgili Yönetmelik hükümleri ile davalı idareye verilen yetki çerçevesinde, yıllar itibarıyla sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlık değerleri ve sayıları da göz önüne alınarak, sigorta ve itiraz hakemlerinin hak kazandıkları ücretin belirlenmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığından davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Dava; Sigorta Tahkim Komisyonu bünyesinde sigorta hakemi olarak görev yapan davacı tarafından sigorta hakemi ve sigorta itiraz hakemi ücretlerinin her dosya için hakem başına 350.-TL olarak belirlenmesi suretiyle nisbi ücret sisteminden maktu ücret sistemine geçilmesine ilişkin Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
Ülkemiz sigortacılığının geliştirilmesini sağlamak, sigorta sözleşmesinde yer alan kişilerin hak ve menfaatlerini korumak ve sigortacılık sektörünün güvenli ve istikrarlı bir ortamda etkin bir şekilde çalışmasını temin etmek üzere bu Kanuna tâbi kişi ve kuruluşların, faaliyete başlama, teşkilât, yönetim, çalışma esas ve usûlleri ile faaliyetlerinin sona ermesi ve denetlenmesine ilişkin hususlar ve sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlıkların çözümlenmesine yönelik olarak sigorta tahkim sistemi ile ilgili usûl ve esasları düzenlemek amacıyla yürürlüğe giren 5684 sayılı Sigortacılık Kanununun 2'nci maddesinin o bendinde, sigorta hakeminin, sigorta ettiren veya sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kişiler ile riski üstlenen taraf arasında sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlıkları çözen kişiyi, ifade ettiği belirtilmiş; 30'uncu maddesinin 1'inci fıkrasında, sigorta ettiren veya sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kişiler ile riski üstlenen taraf arasında sigorta sözleşmesinden veya hesaptan faydalanacak kişiler ile hesap arasında doğan uyuşmazlıkların çözümü amacıyla Birlik nezdinde Sigorta Tahkim Komisyonu oluşturulacağı; aynı maddenin 18'inci fıkrasında da, hakemlik ücretinin, komisyona başvuru ücreti ve üyeliğe katılma payının, komisyonun görüşü alınarak Müsteşarlıkça belirleneceği; hakem ücretinin Komisyon tarafından ödeneceği, hükümlerine yer verilmiş olup; söz konusu hükme dayanılarak yayımlanan Sigortacılıkta Tahkime İlişkin Yönetmeliğin "Komisyon gelir ve giderleri" başlıklı 11'inci maddesinin 3'üncü fıkrasında, Komisyon Başkanlığının görüşü alınarak Müsteşarlıkça belirlenecek başvuru ücretinin, katılım payı ile sigorta hakemlerinin ücretlerinin Ocak ve Temmuz ayları itibariyle gözden geçirilerek gerektiğinde revize edileceği, kurala bağlanmıştır.
Görüldüğü üzere; sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlıkların çözümü amacıyla, alternatif sistem olarak kurulan Sigorta Tahkim Komisyonu tarafından görevlendirilecek hakemlerde aranacak deneyim ve bu deneyime esas teşkil eden bilginin tespitine ilişkin ölçütlerin ve başvuru ile hakem ücretlerinin belirlenmesi konusunda Kanun hükmüyle, Müsteşarlığa yetki tanındığı açıktır.
Sigorta hakemi olarak görev yapan davacı tarafından; her yıl artan sayılarda sigorta uyuşmazlıklarının çözüme kavuşturulduğu, kararların oluşturulması sırasında çok fazla emek ve mesai harcandığı hususu göz önüne alındığında, sigorta ve sigorta itiraz hakemi ücretlerinin, her dosya için hakem başına nisbi ücret yerine, maktu ücret olarak belirlenmesinin hukuka aykırı olduğu ileri sürülmekte ise de; dosyanın incelenmesinden, ücret türü değişikliği ile sigorta tahkim komisyonuna, genellikle düşük meblağlar için başvuran sigortalıların taleplerinin reddedilmesi halinde yüksek ücretler ile karşı karşıya kalınmasının önüne geçilmesinin amaçlandığı, uyuşmazlık konusu miktarın yüksek olması durumunda nispi ücret uygulamasının talebi reddedilen taraf açısından aşırı oranda mali yüke neden olacağı; oysaki, hakemler tarafından dosyaya verilen emeğin uyuşmazlık miktarına bağlı olarak değişiklik göstermediği, kaldı ki, idarenin, bu ücretleri belirleme konusunda yasayla verilmiş bir yetkisi bulunduğu gibi, ayrıca, hakemlik ücretinin asgari tutarının enflasyon karşısında korunmasının da sağlanıldığı, anlaşılmaktadır.
Sonuç itibarıyla; 5684 sayılı Kanun ve Yönetmelik hükümleri ile verilen yetki çerçevesinde, yıllar itibarıyla sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlık değerleri ve sayıları gözönüne alınarak, sigorta ve itiraz hakemlerinin hak kazandıkları ücretin belirlenmesinde, kamu yararına ve hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Öte yandan, davacının 5 yıl boyunca uygulanan nispi ücret sisteminden maktu ücret sistemine geçilmesi ile meslek grubunun kazanılmış hakkının ihlal edildiği iddiasında ise; Ocak ve Temmuz ayları itibarıyla katılım payı ile sigorta hakem ücretlerinin nisbi veya maktu olarak idarenin takdiriyle, yeniden belirlenebilmesinin mümkün olması karşısında, yasal isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Dava, tahkim sisteminde sigorta hakemi ve sigorta itiraz hakemi ücretlerinin her dosya için hakem başına 350,00 TL (brüt) olarak belirlenmesi suretiyle nisbi ücret sisteminden maktu ücret sistemine geçilmesine ilişkin Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE :
İlgili Mevzuat:
5684 sayılı Sigortacılık Kanunu'nun 2. maddesinin (o) bendinde, sigorta hakeminin, sigorta ettiren veya sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kişiler ile riski üstlenen taraf arasında sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlıkları çözen kişiyi ifade ettiği belirtilmiş; 30. maddesinin 1. fıkrasında, sigorta ettiren veya sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kişiler ile riski üstlenen taraf arasında sigorta sözleşmesinden veya hesaptan faydalanacak kişiler ile hesap arasında doğan uyuşmazlıkların çözümü amacıyla Birlik nezdinde Sigorta Tahkim Komisyonu oluşturulacağı; aynı maddenin 18. fıkrasında da, hakemlik ücretinin, komisyona başvuru ücretinin ve üyeliğe katılma payının, komisyonun görüşü alınarak Müsteşarlıkça belirleneceği; hakem ücretinin Komisyon tarafından ödeneceği hükümlerine yer verilmiştir.
Sigortacılıkta Tahkime İlişkin Yönetmeliğin "Komisyon gelir ve giderleri" başlıklı 11. maddesinin 3. fıkrasında, Komisyon Başkanlığının görüşü alınarak Müsteşarlıkça belirlenecek başvuru ücretinin, katılım payı ile sigorta hakemlerinin ücretlerinin Ocak ve Temmuz ayları itibariyle gözden geçirilerek gerektiğinde revize edileceği kurala bağlanmıştır.

Dava konusu işlemin incelenmesi:
Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı işlemi ile, tahkim sisteminde sigorta hakemi ve sigorta itiraz hakemi ücretlerinin her dosya için hakem başına 350,00 TL (brüt) olarak belirlenmesi suretiyle nisbi ücret sisteminden maktu ücret sistemine geçilmesine karar verilmesi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı görülmektedir.
Sigorta Tahkim Komisyonu'na başvuru ücretleri ile hakem ücretlerinin belirlenmesi konusunda anılan Kanun ile Hazine Müsteşarlığına yetki verilmiştir.
Sigorta itiraz hakemi olarak görev yapan davacı tarafından; her yıl artan sayılarda sigorta uyuşmazlıklarının çözüme kavuşturulduğu, kararların oluşturulması sırasında çok fazla emek ve mesai harcandığı hususu göz önüne alındığında, her dosya için sigorta ve sigorta itiraz hakemi ücretlerinin nispi yerine, maktu olarak belirlenmesinin hukuka aykırı olduğu ileri sürülmekte ise de; hakemler tarafından dosyaya verilen emeğin uyuşmazlık miktarına bağlı olarak değişiklik göstermediği, kaldı ki, bu ücretleri belirleme konusunda kanunla verilmiş bir yetkiye sahip olan idarece, sigorta ve itiraz hakemliği taban ücretlerinin enflasyon oranının üzerinde arttırıldığı görülmektedir.
Sonuç olarak; 5684 sayılı Kanun ve Yönetmelik hükümleri ile verilen yetki çerçevesinde, yıllar itibarıyla sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlık değerleri ve sayıları göz önüne alınarak, sigorta ve itiraz hakemlerinin hak kazandıkları ücretin belirlenmesine ilişkin dava konusu işlemde hizmet gereklerine ve hukuka aykırılık bulunmadığı kanaatine varılmaktadır.
Öte yandan, davacının 5 yıl boyunca uygulanan nispi ücret sisteminden maktu ücret sistemine geçilmesi ile meslek grubunun kazanılmış hakkının ihlal edildiği iddia edilmekte ise de; ilgili Kanun ve Yönetmelik uyarınca Ocak ve Temmuz ayları itibarıyla sigorta hakem ücretlerinin idarenin takdiriyle yeniden belirlenebilmesinin mümkün olması ve daha önce nispi ücret tarifesi belirlenmiş olmasının ilgililer açısından kazanılmış hak teşkil etmeyecek olması karşısında bu iddiaya itibar edilmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Tahkim sisteminde sigorta hakemi ve sigorta itiraz hakemi ücretlerinin her dosya için hakem başına 350,00 TL (brüt) olarak belirlenmesi suretiyle nisbi ücret sisteminden maktu ücret sistemine geçilmesine ilişkin Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı işleminin iptali istemiyle açılan DAVANIN REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen … TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğinden itibaren 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 29/06/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.