Danıştay 10. Daire 2016/2622 Esas 2021/3690 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/2622
Karar No : 2021/3690

DAVACILAR : 1- …'e Velayeten … 2- … 3- …
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Bakanlığı / … (Mülga … Müsteşarlığı)
VEKİLİ : 1. Huk. Müş. V. …

DAVANIN KONUSU :
Sigorta Tahkim Komisyonu başvuru ücretlerinin 13/01/2016 tarihinden itibaren arttırılmasına dair Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı yazısı ile yazı eki ücret tarifesini gösterir listenin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Sigortacılık Kanunu'nun gerekçesinde gereksiz başvuruları önlemek için cüzi bir ücret alınmasının tasarlandığı belirtilmesine rağmen dava konusu işlem ile fahiş bir başvuru ücreti belirlendiği, özellikle 20.000,00 TL’nin üzerindeki uyuşmazlıklarda trafik kazası sonucunda vefat edenler veya sakat kalanlarla ilgili olarak ölüm veya cismani zarar başvurularında adli yargıya göre 4.5 kat fazla masraf yatırılmasının gerektiği, çünkü Harçlar Kanunu uyarınca bu davalarda peşin harcın 1/20'sinin alındığı, alternatif yargı yolu olarak düzenlenen çok daha ucuz ve cazip olması gereken sigorta tahkim komisyonu başvuru ücretlerinin fahiş belirlendiği, sigorta hakemlerinin kararlarına karşı temyize Yargıtaya başvurulabilmesi için itiraz hakemine müracaat edilmesinin ve aynı miktarda ücretin yatırılmasının gerektiği, oysa adli ve idari yargıda temyiz başvurularında maktu harç alındığı, idarenin ölüm ve cismani zararlarla ilgili olarak ayrı bir düzenleme yapmayarak bu zararlarla ilgili olarak sigorta tahkim komisyonuna başvuru yapılmasını fiilen engelleyerek ilgilileri adli yargıya yönlendirdiği ileri sürülmüştür.

DAVALININ SAVUNMASI :
5684 sayılı Sigortacılık Kanunun 30. maddesinin 18. fıkrasına göre komisyona başvuru ücretlerinin komisyonun görüşü alınarak müsteşarlıkça belirleneceği, komisyonun görüşleri de dikkate alınarak 2 yıldır arttırılmayan başvuru ücretlerinin arttırıldığı, komisyonun bütçesinin genel bütçenin dışında olduğu ve komisyon gelirlerinin sigortacılık yapan kuruluşlarca ve davacıların katkılarından oluştuğu, bütçenin yetersiz kaldığı durumlarda birlikten ve güvence hesabından aktarım yapılabildiği, ancak güvence hesabının böyle temel bir görevinin olmadığı, ayrıca komisyonun yargı mercii olarak finansmanında sigorta sektörüne bağımlı olmasının yargı bağımsızlığı açısından tehlike oluşturabileceği, son iki yılda komisyona yapılan başvurularda yıllık %100 den fazla artış olduğu, 2013 yılında güvence hesabından bütçeye yapılan aktarımın bir önceki yıla göre %276, 2014 te %138, 2015 %160 oranında artış olduğu, başvuru ücretlerinde artış olsa da adli yargıya göre daha az maliyetli olduğu, 2015 yılında yapılan başvuruların %66,93'nün 5.000,00 TL nin altında yani başvuru ücreti 100,00 TL olan uyuşmazlıklar olduğu, adli yargıda aynı uyuşmazlıklar için 184,00 TL ila 270,00 TL arasında ödeme yapıldığı, bir üst dilimde komisyona başvuru ücreti 250,00 TL iken adli yargıda 270,00 TL ila 355,00 TL arasında ödeme yapıldığı, bir üst dilimde de komisyona başvuru ücreti 350,00 TL iken adli yargıda 355,00 TL ila 526,00 TL arasında ödeme yapıldığı, sonraki dilimde ise oransal bir ücret belirlendiği, adli yargıda binde 68,31 oranında harç alındığı, başvuru sırasında ölüm ve cismani zararlar dışında bu oranın ¼ nün yani binde 17,07 oranında harç alındığı, komisyon başvuru ücretinin ise daha düşük bir oran olan binde 15 olduğu, ölüm ve cismani zararlarda ise adli yargıda 1/20 oranında peşin harç alınmakla birlikte dava sonuçlandığında kalan 19/20'lik kısmın tahsil edildiği, tahkim yargılamasının sonuç olarak daha az maliyetli olduğu, kararların mahkemelere göre çok kısa bir sürede dört ayda verildiği, bu durumunda başvuru ücretlerinin değerlendirilmesi sırasında dikkate alınması gerektiği, davacıların adli yargıya yönlendirildikleri ileri sürülmekte ise de idarelerinin uyuşmazlıkların adli yargıda çözümlenmesinde bir yararı olmadığı gibi tahkim yoluyla çözümlenmesinde de bir zararının olmadığı savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : 5684 sayılı Kanun ve ilgili Yönetmelik hükümleri ile davalı idareye verilen yetki çerçevesinde, yıllar itibarıyla sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlık değerleri ve sayıları da göz önüne alınarak, sigorta tahkim komisyonuna başvuru ücretinin belirlenmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığından davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Dava; Sigorta Tahkim Komisyonu nezdinde görülecek uyuşmazlıklardaki başvuru ücretinin belirlenmesine ilişkin Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
Ülkemiz sigortacılığının geliştirilmesini sağlamak, sigorta sözleşmesinde yer alan kişilerin hak ve menfaatlerini korumak ve sigortacılık sektörünün güvenli ve istikrarlı bir ortamda etkin bir şekilde çalışmasını temin etmek üzere bu Kanuna tâbi kişi ve kuruluşların, faaliyete başlama, teşkilât, yönetim, çalışma esas ve usûlleri ile faaliyetlerinin sona ermesi ve denetlenmesine ilişkin hususlar ve sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlıkların çözümlenmesine yönelik olarak sigorta tahkim sistemi ile ilgili usûl ve esasları düzenlemek amacıyla yürürlüğe giren 5684 sayılı Sigortacılık Kanununun 30'uncu maddesinin 1'inci fıkrasında, sigorta ettiren veya sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kişiler ile riski üstlenen taraf arasında sigorta sözleşmesinden veya hesaptan faydalanacak kişiler ile hesap arasında doğan uyuşmazlıkların çözümü amacıyla Birlik nezdinde Sigorta Tahkim Komisyonu oluşturulacağı; aynı maddenin 18'inci fıkrasında da, hakemlik ücretinin, komisyona başvuru ücreti ve üyeliğe katılma payının, komisyonun görüşü alınarak Müsteşarlıkça belirleneceği; hakem ücretinin Komisyon tarafından ödeneceği, hükümlerine yer verilmiş olup; söz konusu hükme dayanılarak yayımlanan Sigortacılıkta Tahkime İlişkin Yönetmeliğin "Komisyon gelir ve giderleri" başlıklı 11'inci maddesinin 3'üncü fıkrasında, Komisyon Başkanlığının görüşü alınarak Müsteşarlıkça belirlenecek başvuru ücretinin, katılım payı ile sigorta hakemlerinin ücretlerinin Ocak ve Temmuz ayları itibariyle gözden geçirilerek gerektiğinde revize edileceği, kurala bağlanmıştır.
Görüldüğü üzere; sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlıkların çözümü amacıyla, alternatif sistem olarak kurulan Sigorta Tahkim Komisyonuna başvuru ücretinin tespitine ilişkin ölçütlerin ve ücretlerin belirlenmesi konusunda Kanun hükmüyle, Müsteşarlığa yetki tanındığı açıktır.
Dosyanın incelenmesinden, trafik kazası sonucunda vefat eden ...'in desteğinden yoksun kalan anne ve babası ile kızı tarafından sigorta tahkim komisyonuna yapılan başvuruda alınan ücretin, mahkemeye yapılan başvurularda alınan ücretten çok yüksek olduğu ileri sürülerek iptali istemiyle dava açıldığı anlaşılmakta ise de; kar amacı gütmeksizin alternatif bir yargılama imkanı sağlayan sigorta tahkim komisyonuna, genellikle düşük meblağlar için başvuran sigortalıların taleplerinin reddedilmesi halinde yüksek ücretler ve uzun yargılama süreleri ile karşı karşıya kalınmasının önüne geçilmesi amaçlanarak, sadece ölüm ve cismani zararlara ilişkin 20.001 TL' yi aşan başvurularda daha yüksek ücret alınmasının söz konusu olması, Adli Yargıya göre açılan davanın dört ay gibi daha kısa sürede sonuçlanmasını veya sürüncemede kalmamasını isteyen taraflarca başvurulan komisyonun, ihtiyari bir yol olarak kullanılması ve özel bir yargılama kurumu olan komisyonun finansmanının genel bütçe dışından, tamamen komisyon gelirleri ile sağlanması karşısında, kaldı ki, idarenin bu ücretleri belirleme konusunda yasayla verilmiş bir yetkisinin bulunduğu, verilen yetkinin de başvuru ücretinin asgari tutarının enflasyon karşısında korunmasını sağlayara, amacına uygun olarak kullanıldığı göz önüne alındığında, dava konusu düzenlemede üst norma aykırılık görülmemiştir.
Sonuç itibarıyla; 5684 sayılı Kanun ve Yönetmelik hükümleri ile verilen yetki çerçevesinde, yıllar itibarıyla sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlık değerleri ve sayıları gözönüne alınarak, sigorta tahkim komisyonuna başvuru ücretinin belirlenmesinde, kamu yararına ve hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Dava, Sigorta Tahkim Komisyonu başvuru ücretlerinin 13/01/2016 tarihinden itibaren arttırılmasına dair Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğünün … tarihli ve … sayılı yazısı ile yazı eki ücret tarifesini gösterir listenin iptali istemiyle açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE :
İlgili Mevzuat:
5684 sayılı Sigortacılık Kanunu'nun 30. maddesinin 1. fıkrasında, sigorta ettiren veya sigorta sözleşmesinden menfaat sağlayan kişiler ile riski üstlenen taraf arasında sigorta sözleşmesinden veya hesaptan faydalanacak kişiler ile hesap arasında doğan uyuşmazlıkların çözümü amacıyla Birlik nezdinde Sigorta Tahkim Komisyonu oluşturulacağı; aynı maddenin 18. fıkrasında da, hakemlik ücretinin, komisyona başvuru ücretinin ve üyeliğe katılma payının, komisyonun görüşü alınarak Müsteşarlıkça belirleneceği; hakem ücretinin Komisyon tarafından ödeneceği hükümlerine yer verilmiştir.
Sigortacılıkta Tahkime İlişkin Yönetmeliğin "Komisyon gelir ve giderleri" başlıklı 11. maddesinin 3. fıkrasında, Komisyon Başkanlığının görüşü alınarak Müsteşarlıkça belirlenecek başvuru ücretinin, katılım payı ile sigorta hakemlerinin ücretlerinin Ocak ve Temmuz ayları itibariyle gözden geçirilerek gerektiğinde revize edileceği kurala bağlanmıştır.

Dava konusu işlemin incelenmesi:
Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı işlemi ile, Sigorta Tahkim Komisyonu başvuru ücretlerinin 13/01/2016 tarihinden itibaren arttırılmasına karar verilmesi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı görülmektedir.
5684 sayılı Sigortacılık Kanununun 30. maddesinin 18. fıkrasına göre, hakemlik ücreti ve komisyona başvuru ücreti Sigorta Tahkim Komisyonunun görüşü alınarak Müsteşarlıkça belirlenmektedir. Dava konusu işlemden önce komisyona başvuru ücretleri 0-5.000,00 TL arası uyuşmazlıklar için 50,00 TL, 5.001,00-15.000,00 TL arası uyuşmazlıklar için 125,00 TL, 15.001,00 TL üstü uyuşmazlıklar için sabit 300,00 TL iken dava konusu işlem ile 0-5.000,00 TL arası uyuşmazlıklar için 100,00 TL, 5.001,00-10.000,00 TL arası uyuşmazlıklar için 250,00 TL, 10.001,00-20.000,00 TL arası uyuşmazlıklar için 350,00 TL, 20.000,00 TL üstü uyuşmazlıklar için uyuşmazlık konusu miktarın %1,5 i olarak belirlenmiştir.
Sigorta Tahkim Komisyonu'na başvuru ücretleri ile hakem ücretlerinin belirlenmesi konusunda anılan Kanun ile Hazine Müsteşarlığına yetki verilmiştir.
Yargı dışı alternatif çözüm yöntemlerinden biri olan sigorta tahkim komisyonuna yapılan başvuruların genellikle düşük meblağlar için başvuran sigortalıların taleplerinin reddedilmesi halinde yüksek ücretler ve uzun yargılama süreleri ile karşı karşıya kalınmasının önüne geçilmesi amaçlanarak, sadece ölüm ve cismani zararlara ilişkin 20.001,00 TL' yi aşan başvurularda daha yüksek ücret alınmasının söz konusu olması, Adli Yargıya göre Komisyona yapılan başvuruların dört ay gibi daha kısa sürede sonuçlanmasını veya sürüncemede kalmamasını isteyen taraflarca başvurulan komisyonun, ihtiyari bir yol olarak kullanılması ve özel bir yargılama kurumu olan komisyonun finansmanının genel bütçe dışından, tamamen komisyon gelirleri ile sağlanması karşısında, idarenin bu ücretleri belirleme konusunda yasayla verilmiş bir yetkisinin bulunduğu hususu da dikkate alındığında, verilen yetkinin de başvuru ücretinin asgari tutarının enflasyon karşısında korunmasını sağlayarak, amacına uygun olarak kullanıldığı anlaşıldığından dava konusu düzenlemede Kanuna ve Yönetmeliğe aykırılık bulunmamaktadır.
Sonuç olarak; 5684 sayılı Kanun ve Yönetmelik hükümleri ile verilen yetki çerçevesinde, yıllar itibarıyla sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlık değerleri ve sayıları göz önüne alınarak, sigorta tahkim komisyonuna başvuru ücretinin belirlenmesine ilişkin dava konusu işlemde kamu yararına ve hukuka aykırılık bulunmadığı kanaatine varılmaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Sigorta Tahkim Komisyonu başvuru ücretlerinin 13/01/2016 tarihinden itibaren arttırılmasına dair Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı yazısı ile yazı eki ücret tarifesini gösterir listenin iptali istemiyle açılan DAVANIN REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davacılar üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen … TL vekâlet ücretinin davacılardan alınarak davalı idareye verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacılara iadesine,
5. Bu kararın tebliğinden itibaren 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 29/06/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.