Danıştay 6. Daire 2021/3236 Esas 2021/9064 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/3236
Karar No : 2021/9064


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Ankara İli, Yenimahalle İlçesi, … ada, … parselde bulunan taşınmazın kamulaştırma işleminden davalı idarece vazgeçilerek, taşınmazın davacıya iadesine yönelik olarak Yönetim Kurulunun aldığı … tarih ve … sayılı kararın, daha sonra davacı açısından kaldırılarak, ödemiş olduğu bedelin davacıya iadesine ilişkin ASKİ Yönetim Kurulunun … tarih ve … sayılı kararının iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda; davanın görev yönünden reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Altıncı Dairesinin 15/06/2016 tarih ve E:2015/919, K:2016/4234 sayılı kararıyla bozulması üzerine bozma kararına uyulmayarak ısrar edilen kararın Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 26/06/2018 tarih ve E:2017/2061, K:2018/3504 sayılı kararıyla bozulması üzerine bozma kararına uyularak, imar uygulaması sonucu kamu malı statüsüne dahil edilen ve dolayısıyla kamunun ortak kullanımına ve yararlanmasına ya da bir kamu hizmetine tahsis edilen taşınmazın, söz konusu özelliği ortadan kalktıktan sonra eski malike iadesine yönelik olarak öncelik hakkını düzenleyen 22. maddenin, eski malik aleyhine değiştirilmesinin kamusal külfetlere katlanmak zorunda bırakılan kişiler için daha büyük hak kayıplarının oluşmasına sebep olacağı, dava dosyasında bulunan bilgi ve belgeler ile tapu iptali ve tescil istemiyle açılan ... Asliye Hukuk Mahkemesinin … sayılı dosyasında (UYAP üzerinde yapılan inceleme) bulunan bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden; davacıya ait hissenin önce kamu malı statüsünde değerlendirildiği, kamu kullanımında bulunan isale hattına şuyulandırıldıktan sonra (… ada … parsel) da idare adına tescil edilen hissenin sonradan plan değişikliğine konu edilerek özel mülk haline geldiği ve ada parsellere şuyulandırıldığı, kamulaştırmanın gerçekleşmesi için aranan sebebin ortadan kalkması nedeniyle dava konusu taşınmaz için idare tarafından ödenen bedelin iade edilmesi ile taşınmazın eski malike verilmesinin sağlanması gerektiği, aksi durumda idarelerin, kamulaştırdığı taşınmazların imar planlarında ya da çevre koşullarında değişiklikler yapıp özel mal statüsüyle tahsisini değiştirmeleri halinde, haksız kaynak oluşturması ve taşınmaz maliklerinin mülkiyet haklarına haksız müdahale oluşmasına sebebiyet verecekleri sonucuna varıldığından, Mahkeme kararı uyarınca ödenen bedelin faizi ile birlikte iadesi halinde taşınmazın tapusunun üzerlerinde bırakılacağına ilişkin ASKİ Yönetim Kurulu'nun … tarih ve … sayılı kararının davacı açısından kaldırılarak ödemiş olduğu bedelin davacıya iadesine ilişkin ASKİ Yönetim Kurulunun … tarih ve … sayılı kararında hukuka uyarlık görülmediği gerekçesiyle, dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : … Bölge Adliye Mahkemesi ... Hukuk Dairesi kararının kesin hüküm olarak dikkate alınması, kararda esas alınan düzenlemelerin davacının durumu ile bağdaşmadığı, idare adına tescilin Mahkeme kararına dayandığı, haksız müdahale söz konusu olmadığı belirtilerek, kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : … Bölge Adliye Mahkemesi ... Hukuk Dairesi'nin huzurdaki davanın neticesini beklemesi gerektiği, beklemeksizin bozma kararı verildiği, isale hattından vazgeçilmesi sebebiyle, gayrimenkulleri kamulaştırılan herkesin tapusunun iade edildiği, dava konusu işlemin eşitlik ilkesine aykırı olduğu, dava konusu işlem ile mülkiyet hakkının ihlal edildiği, isale hattının iptali ile kamu yararının ortadan kalktığı, sanayi ve konut alanlarına aktarıldığı, özel mal olarak tasarrufun mümkün hale geldiği belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü ile Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Su isale hattı geçirileceği belirtilerek kamulaştırılan taşınmazın, isale hattı yapımından vazgeçilmesi nedeniyle, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun 22. maddesi uyarınca taşınmaz malın geri istenilmesi üzerine davalı idarece, hak sahiplerinin mahkeme kararı ile aldıkları paraları kanuni faiziyle ödemeleri kaydıyla tapularının kendilerinde bırakılması yolunda … tarih ve … sayılı yönetim kurulu kararının alındığı, davacı tarafından faiziyle birlikte paranın yatırıldığı, ancak daha sonra davalı idarece, davacının söz konusu taşınmazdaki 1704 m² hissesinin idareleri adına tescil olduğundan bahisle ilk alınan yönetim kurulu kararının davacı açısından kaldırılarak ödemiş olduğu bedelin davacıya iadesi yolunda … tarih ve … sayılı yönetim kurulu kararının alındığı, davanın ise … tarih ve … sayılı yönetim kurulu kararının iptali istemiyle açıldığı anlaşılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun "İdarenin tek taraflı vazgeçmesi" başlıklı 21. maddesinde; "İdare kamulaştırmanın her safhasında kamulaştırma kararı veren ve onaylayan yetkili merciin kararı ile kamulaştırmadan tek taraflı olarak kısmen veya tamamen vazgeçebilir. Şu kadar ki, dava sırasında vazgeçme halinde dava giderleri ile harç, harcanan emek ve işin önemi gözetilerek mahkemece maktuen takdir olunacak avukatlık ücreti idareye yükletilir." hükmüne, Vazgeçme, iade ve devir" başlıklı 22. maddesinde; "Kamulaştırmanın (…)kesinleşmesinden sonra taşınmaz malların kamulaştırma amacına veya kamu yararına yönelik herhangi bir ihtiyaca tahsisi lüzumu kalmaması halinde, keyfiyet idarece mal sahibi veya mirasçılarına 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre duyurulur. Bu duyurma üzerine mal sahibi veya mirasçıları, kamulaştırma bedelini aldıkları günden itibaren işleyecek kanuni faiziyle birlikte üç ay içinde ödeyerek taşınmaz malı geri alabilir. İade işleminin kamulaştırmanın ve bedelinin kesinleşmesinden sonra bir yıl içinde gerçekleşmesi hâlinde kamulaştırma bedelinin faizi alınmaz.
Bu madde hükümlerine göre taşınmaz malı geri almayı kabul etmeyen mal sahibi veya mirasçılarının 23 üncü maddeye göre geri alma hakları da düşer.
Bu madde hükümleri, kamulaştırmanın kesinleşmesi tarihinden itibaren beş yıl geçmiş olması hâlinde uygulanmaz.
Ancak, kamulaştırılan taşınmaz mala kamulaştırmayı yapan idare dışında başka bir idare, kamulaştırma yoluyla gerçekleştirebileceği bir kamu hizmeti amacıyla istekli olduğu takdirde, yukarıdaki fıkra hükmü uygulanmayarak bu Kanunun 30 uncu veya 1050 sayılı Muhasebei Umumiye Kanununun 23 üncü maddesine göre işlem yapılır." hükmüne, "Mal sahibinin geri alma hakkı" başlıklı 23. maddesinde; "Kamulaştırma bedelinin kesinleşmesi tarihinden itibaren beş yıl içinde, kamulaştırmayı yapan idarece veya 22 nci maddenin dördüncü fıkrası uyarınca devir veya tahsis yapılan idarece; kamulaştırma ve devir amacına uygun hiç bir işlem veya tesisat yapılmaz veya kamu yararına yönelik bir ihtiyaca tahsis edilmeyerek taşınmaz mal olduğu gibi bırakılırsa, mal sahibi veya mirasçıları kamulaştırma bedelini aldıkları günden itibaren işleyecek kanuni faiziyle birlikte ödeyerek, taşınmaz malını geri alabilir.
Doğmasından itibaren bir yıl içinde kullanılmayan geri alma hakkı düşer.
Birinci ve ikinci fıkrada belirtilen süreler geçtikten sonra kamulaştırılan taşınmaz malda hakları bulunduğu iddiasıyla eski malikleri veya mirasçıları tarafından idareden herhangi bir sebeple hak, bedel veya tazminat talebinde bulunulamaz ve dava açılamaz.
Aynı amacın gerçekleşmesi için birden fazla taşınmaz mal birlikte kamulaştırıldığı takdirde bu taşınmaz malların durumunun bir bütün oluşturduğu kabul edilerek yukarıdaki fıkralar buna göre uygulanır.
Özel kanunlarda bu maddenin uygulanmayacağına ilişkin hükümler saklıdır. 1164 sayılı Arsa Ofisi Kanununa dayanılarak yapılan kamulaştırmalarda ve bu Kanunun 3 üncü maddesinin 2 nci fıkrasında belirtilen hallerde yapılacak kamulaştırmalarda bu madde hükmü uygulanmaz." hükmüne yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyadaki bilgi ve belgeler ile yukarıdaki mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; davacının hissedarı olduğu Ankara İli, Yenimahalle İlçesi, … Ada … parsele davalı idare tarafından su isale hattı geçirilmesi nedeniyle ... Asliye Hukuk Mahkemesinde açtıkları tazminat davası sonucunda Mahkemenin … tarih ve … - … sayılı kararıyla davacı adına kayıtlı hissenin tapusunun iptali ve idare adına tesciline taşınmaz bedelinin davacıya ödenmesine dair kararın, ... Hukuk Dairesi'nin … tarihli ve E:…, K:… sayılı kararı ile onandığı ve karar düzeltme isteminin ... Hukuk Dairesi'nin … tarihli ve E:…, K:… sayılı kararı ile reddi ile 06.06.2011 tarihinde kesinleştiği, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … gün ve … sayılı kararı ile onanan Kuzey İsale Hattı Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanına ait ANTEKS etabına yönelik 1/5000 ölçekli ve 1/1000 ölçekli imar planının Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanan plan gereği isale hattının kaldırıldığı ve buradaki hakların sanayi ve konut alanlarına aktarıldığı, ASKİ Genel Müdürlüğünün … gün ve … sayılı kararı uyarınca Mahkeme kararı uyarınca ödenen bedelin faizi ile birlikte iadesi halinde taşınmazın tapusunun üzerlerinde bırakılacağına dair yazı üzerine davacının ferileriyle birlikte aldığı bedeli 03.06.2011 gününde idare hesabına iade ettiği, ancak kesinleşen ilamın infazı için Mahkeme tarafından tapuya yazılan yazı üzerine davacı hissesinin … gün ve … yevmiyeli işlemle davalı idare adına tescilinin sağlandığı, kesinleşen parselasyon planı uyarınca 1704 m2 nin 1496.32 m2'sinin … ada … parsele, 207.69 m2'sinin … ada … parsele şüyulandırılarak ASKİ adına tescilin sağlandığı, bu nedenle ASKİ Genel Müdürlüğü Yönetim Kurulunun 12.02.2014 gün ve 46 sayılı kararı ile " ...06.04.2011 gün ve … sayılı kararının uygulanırlığının kalmaması nedeniyle iptaline karar verilerek ödenen bedelin müracaat halinde taraflarına iade edileceğine dair" alınan kararın davacıya tebliğ edilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta; her ne kadar temyize konu kararda, Kamulaştırma Kanununun 21. 22. ve 23. maddelerindeki düzenlemelerden bahisle, yukarıda belirtilen gerekçe ile dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş ise de, davaya konu taşınmaza ilişkin idare tarafından alınmış bir kamulaştırma kararı olmadığı, buna dayanılarak uzlaşma ve kamulaştırma bedeli tespit ve tescil davası sonucu davacı hissesinin idare adına tescilinin söz konusu olmadığı bu sebeple, davacıya ait hissenin, davacı tarafından açılan kamulaştırmasız el atma sebebiyle açılan tazminat davası sonucunda kesinleşen Mahkeme kararına istinaden davalı idare adına tescil edilmiş olması sebebiyle, olayda Kamulaştırma Kanununun 21. 22. ve 23. maddelerinin uygulanması imkanı bulunmadığından, Kamulaştırma Kanununun 23. maddesinde düzenlenen geri almaya ilişkin düzenlemeden davacının istifade etmesine hukuken olanak bulunmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.

Öte yandan; Mahkeme kararının gerekçe kısmında belirtilen ve davacı tarafından açılan geri alma hakkından kaynaklanan tapu iptal ve tescil davası sonucunda, ... Asliye Hukuk Mahkemesi'nin … tarihli ve E:…, K:… sayılı karar ile verilen tapunun iptali ile davacı adına tesciline dair karar, davalı idarenin istinaf başvurusu üzerine, … Bölge Adliye Mahkemesi … Hukuk Dairesi'nin … tarihli ve E:…, K:… sayılı kararı ile kaldırılarak, davanın reddine karar verilmiş, bu karar davacı vekilinin temyizi üzerine, ... Hukuk Dairesi'nin … tarihli ve E:…, K:… sayılı kararı ile onanmıştır.
Bu durumda, davaya konu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığından, davanın reddine karar verilmesi gerekirken, dava konusu işlemin iptali yolunda verilen temyize konu İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin temyize konu ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine, kullanılmayan yürütmenin durdurulması harcının istemi halinde davalıya iadesine
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 29/06/2021 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY (X) :
Temyize konu edilen İdare Mahkemesi kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde belirtilen bozma nedenleri bulunmadığından, temyiz isteminin reddi ile anılan kararın onanması gerektiği oyu ile çoğunluk kararına katılmıyoruz.