MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi


Davacı vekili tarafından, davalılar aleyhine 16.04.2014 gününde verilen dilekçe ile geçit hakkı tesisi talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 04.05.2015 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi bir kısım davalılar vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:
_ K A R A R _
Dava, Türk Medeni Kanununun 747. maddesi gereğince geçit hakkı kurulması isteğine ilişkindir.
Davacı vekili, davacının maliki olduğu ... İli, ... İlçesi, 181 ada 25 parsel sayılı taşınmazın genel yola bağlantısının bulunmadığını ileri sürerek, aynı ada 45 ve 46 sayılı taşınmazlardan geçit hakkı kurulmasını talep etmiştir.
Davalı ..., 46 parsel sayılı taşınmazın maliki olduğunu, davacının uzun süredir talep ettiği yolu kullandığını, davayı kabul ettiğini beyan etmiştir.
Davalı ... vekili, davacının fiilen 181 ada 40 parsel sayılı taşınmazın güney kısmından yol kullandığını, davacının geçit hakkına ihtiyacı olmadığını, davacının amacının kısa yerden genel yola ulaşmak olduğunu, davacının geçit ihtiyacının ifrazen oluştuğu taşınmazlardan karşılanması gerektiğini, davacının taşınmazının 19, 20, 21, 22, 23 ve 24 parsel sayılı taşınmazlar ile birlikte evvelce bir bütün halinde aynı muristen intikalen geldiğini, rızai ve fiili taksim sonucu geçit hakkı isteyen 25 parsel sayılı taşınmazın davacıya düştüğünü, taksim yapan mirasçıların birbirlerine geçit hakkı tesis etmesi gerektiğini belirterek davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, davanın kabulü ile 181 ada, 40 parsel sayılı taşınmazda fen bilirkişileri...ve... ..."a ait 09.06.2014 tarihli karar eki sayılan rapor ve korkisinde "E" harfi ile gösterilen 3 metre genişliğinde 98,98 m2"lik alanda, aynı yer 45 parselde "C" harfi ile gösterilen 3 metre genişliğinde 93,98 m2 alanda, aynı yer 38 parselde "F" harfi ile gösterilen 3 metre genişliğinde 23,85 m2 alanda, aynı yer 37 parselde "G" harfi ile gösterilen 3 metre genişliğinde 35,61 m2 alanda, aynı yer 36 parsel "H" harfi ile gösterilen 3 metre genişliğinde 26,91 m2 alanda, aynı yer 35 parsel "I" harfi ile gösterilen 3 metre genişliğinde 1,27 m2 alanda davacıya ait 25 parsel lehine geçit hakkı tesis ile tapu kütüğünde beyanlar hanesinde gösterilmesine karar verilmiştir.
Hükmü, bir kısım davalılar (38, 40 ve 45 parsel sayılı taşınmazların malikleri) vekili temyiz etmiştir.
Bu tür davalar ülkemizde arazi düzenlenmesinin sağlıklı bir yapıya kavuşmamış olması ve her taşınmazın yol ihtiyacına cevap verilmemesi nedeniyle zorunlu olarak açılmaktadır. Geçit hakkı verilmesiyle genel yola bağlantısı olmayan veya yolu bulunsa bile bu yol ile ihtiyacı karşılanamayan taşınmazın genel yolla kesintisiz bağlantısı sağlanır. Uygulama ve doktrinde genellikle bunlardan ilkine "mutlak geçit ihtiyacı" veya "geçit yoksunluğu", ikincisine de "nispi geçit ihtiyacı" ya da "geçit yetersizliği" denilmektedir.
Geçit hakkı verilmesine ilişkin davalarda, bu hak taşınmaz leh ve aleyhine kurulacağından leh ve aleyhine geçit istenen taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer alması zorunludur. Ancak, yararına geçit istenen taşınmaz paylı mülkiyete konu ise dava paydaşlardan biri veya birkaçı tarafından açılabilir.
Geçit tesisi davalarında başlangıçta davacı tarafından öngörülemediğinden dava dilekçesinde talep edilen yer dışındaki güzergahlardan da geçit kurulması gerekebilir. Bu güzergah üzerindeki taşınmazların maliklerine dava dilekçesi ile husumet yöneltilmemiş olması kabul edilebilir bir yanılgıya dayandığından 6100 sayılı HMK’nın 124. maddesi gereğince dürüstlük kuralına aykırı olmayan bu taraf değişikliği talebi kabul edilerek davacının bu kişilerin harçsız olarak davaya katılmalarını sağlamasına imkan verilmelidir.
Türk Medeni Kanununun 747/2 maddesi gereğince geçit isteği, önceki mülkiyet ve yol durumuna göre en uygun komşuya, bu şekilde ihtiyacın karşılanmaması halinde geçit tesisinden en az zarar görecek olana yöneltilmelidir. Zira geçit hakkı taşınmaz mülkiyetini sınırlayan bir irtifak hakkı olmakla birlikte, özünü komşuluk hukukundan alır. Bunun doğal sonucu olarak yol saptanırken komşuluk hukuku ilkeleri gözetilmelidir. Geçit ihtiyacının nedeni, taşınmazın niteliği ile bu ihtiyacın nasıl ve hangi araçlarla karşılanacağı davacının sübjektif arzularına göre değil, objektif esaslara uygun olarak belirlenmeli, taşınmaz mülkiyetinin sınırlandırılması konusunda genel bir ilke olan fedakârlığın denkleştirilmesi prensibi dikkatten kaçırılmamalıdır.
Uygun güzergah saptanırken önemle üzerinde durulması gereken diğer bir yön ise, aleyhine geçit kurulan taşınmaz veya taşınmazlar bölünerek kullanım şekli ve bütünlüğünün bozulmamasıdır. Şayet başka türlü geçit tesisi mümkün değilse bunun gerekçesi kararda açıkça gösterilmelidir.
Yararına geçit kurulacak taşınmazın tapuda kayıtlı niteliği ve kullanım amacı nazara alınarak özellikle tarım alanlarında, nihayet bir tarım aracının geçeceği genişlikte (emsaline göre 2,5-3 m.) geçit hakkı tesisine karar vermek gerekir. Bu genişliği aşan bir yol verilmesinin zorunlu olduğu hallerde, gerekçesi kararda dayanakları ile birlikte gösterilmelidir.
Kurulan geçit hakkının Türk Medeni Kanununun 748/3 ve 1012. maddesi ile yeni Tapu Sicil Tüzüğünün "İrtifak hakları ve taşınmaz yükünün tescili" başlıklı 30. maddesi gereğince kütük sayfasında ayrılan özel sütununa tesciline karar verilmelidir.
Geçit hakkı kurulmasına ilişkin davalarda davanın niteliği gereği yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır.
Yukarıdaki ilkeler ışığında somut olaya gelince; aleyhine geçit hakkı tesisi istenilen taşınmazlardan olan 181 ada 46 parsel sayılı tarla vasfındaki taşınmaz yargılama sırasında davalılardan ... tarafından davacıya satış suretiyle devredilmiş, davacı tam mülkiyet hakkı kazanmıştır. Bu durumda mahkemece mahallinde uzman bilirkişiler refakatiyle yeniden keşif yapılarak 181 ada 45 ve 46 parsel sayılı taşınmazlardan akdi veya bedeli karşılığında geçit irtifakı tesisinin mümkün olup olmadığı araştırılmalı, mümkün olması halinde davacı tarafa makul süre verilerek davacıya 181 ada 46 ve 25 parsel sayılı taşınmazlar arasında akdi geçit hakkı kurulması sağlanmalı sonra geçit hakkı ile ilgili hüküm kurulması gerekir. 181 ada 25 parsel lehine aynı ada 45 ve 46 parsel sayılı taşınmazlardan geçit hakkı tesisi mümkün olmaması halinde şimdi ki gibi karar verilmelidir.
Belirtilen hususlar üzerinde durulmadan eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş, bu nedenle hükmün bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle; bir kısım davalılar vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, peşin yatırılan harcın istek halinde yatırana iadesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 11.03.2019 tarihinde oybirliği ile karar verildi.