Danıştay 6. Daire 2021/4613 Esas 2021/9187 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/4613
Karar No : 2021/9187

TEMYİZ EDENLER: 1- (DAVALI): … Valiliği
VEKİLİ : Av. …
2- MÜDAHİL (DAVALI YANINDA): …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACILAR): 1- … Derneği
2- …
3- …
VEKİLLERİ : Av. …

İSTEMİN ÖZETİ : Mersin İli, Anamur İlçesi, … Mahallesi sınırları içerisinde davalı yanında müdahil tarafından yapılması planlanan "II-B Grubu Maden (Mermer) Ocağı (… Ruhsat Numaralı Saha)" projesiyle ilgili olarak Mersin Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünce verilen … tarih ve … sayılı "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararının iptali istemiyle açılan davada, dava konusu işlemin iptali yolunda … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETİ : Temyiz edilen kararda bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, usul ve kanuna uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Mahkeme kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, dosyanın tekemmül ettiği görüldüğünden, yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar verilmeksizin ve davalı yanında müdahilin tek başına olan duruşma istemi yerinde görülmeyerek, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
İdare ve vergi mahkemelerince verilen kararların temyiz yolu ile incelenerek bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde belirtilen nedenlerden birinin bulunması halinde mümkündür.
… İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı karar ve dayandığı gerekçe hukuk ve usule uygun olup, bozulmasını gerektirecek bir sebep bulunmadığından, temyiz isteminin reddi ile anılan kararın ONANMASINA, kullanılmayan …-TL yürütmenin durdurulması harcının istemi halinde davalı yanında müdahile iadesine, dosyanın adı geçen Mahkemeye gönderilmesine, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 20/A-2-(i) maddesi uyarınca, karar düzeltme yolunun kapalı olduğunun duyurulmasına, 30/06/2021 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

(X) KARŞI OY :
25/11/2014 tarih ve 29186 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren ve dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinin 15. maddesinde; bu Yönetmeliğin ek-II listesinde yer alan projeler ile kapsam dışı değerlendirilen projelere ilişkin kapasite artırımı ve/veya genişletilmesinin planlanması halinde, mevcut proje kapasitesi ve kapasite artışları toplamı ile birlikte projenin yeni kapasitesi ek-II listesinde belirtilen projelerin seçme, eleme kriterlerine tabi olduğu kurala bağlanmıştır.
Çevresel etki değerlendirmesi; gerçekleştirilmesi planlanan projenin, çevreye olabilecek olumlu ya da olumsuz etkilerinin belirlenmesi, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin belirlenerek değerlendirilmesi amacıyla yapıldığından, ÇED Gerekli Değildir kararlarının iptali istemiyle açılacak davalarda, yukarıda belirtilen ÇED Yönetmeliğinin ek IV'te yer alan seçme eleme kriterleri yönünden, ÇED kararlarının bir bütün olarak çevresel etkilerinin irdelenmesi gerekmektedir.
Öte yandan, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 31. maddesinin yollamada bulunduğu 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 266. maddesinde, "Mahkeme, çözümü hukuk dışında, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hâllerde, taraflardan birinin talebi üzerine yahut kendiliğinden, bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına karar verir. Hâkimlik mesleğinin gerektirdiği genel ve hukuki bilgiyle çözümlenmesi mümkün olan konularda bilirkişiye başvurulamaz." hükmü yer almış; 279. maddesinin 2. fıkrasında, bilirkişi raporunda, ... gözlem ve inceleme konusu yapılan maddi vakıalar, gerekçe ve varılan sonuçlarla, bilirkişiler arasında görüş ayrılığı varsa, bunun sebebinin ... bulunması gerektiği, azınlıkta kalan bilirkişinin, oy ve görüşünü ayrı bir rapor hâlinde de mahkemeye sunabileceği belirtilmiştir.
Uyuşmazlıkta, her ne kadar İdare Mahkemesince; uyuşmazlığın çözümü amacıyla çevre mühendisi, maden mühendisi, jeoloji mühendisi, orman mühendisi, ziraat mühendisi, harita mühendisi ve arkeologtan oluşan bilirkişi heyetiyle yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporu hükme esas alınarak, dava konusu maden sahasının bulunduğu bölgenin yarı kurak bir iklime sahip olması ve eriyebilen kayaçların yaygın olmasından dolayı kalkerli kayaçların erimesine bağlı sınırlı bir yeraltı suyu dolaşımı söz konusu olduğu, özellikle tepe ve sırtlarda yer alan kireçtaşı, kristalize kireçtaşı ve mermer gibi kayaçların aynı zamanda yeraltı suyu beslenme alanlarını oluşturduğu, dolayısıyla bölgede yapılacak madencilik faaliyetinin hem yeraltı suyu rejimini hem de hidrojeolojik açıdan ekosistemi etkileyebileceği, bu nedenle söz konusu maden işletmeciliğinin hem yeraltı suyu bakımından hem de ekosistem açısından çevresel etki değerlendirmesinin ayrıntılı olarak ortaya konulması gerektiği, kurulması planlanan mermer ocağı, bölgede özel bir değere sahip olan tarımsal faaliyetler ile ormancılık faaliyetlerini ve doğal orman ekosistemi ile bileşenlerini olumsuz yönde etkileyeceği, bu olumsuz etkinin en aza indirilmesi konusunda yapılması gerekenlerin çevresel etki değerlendirmesi raporu ile ayrıntılı olarak incelenmesi gerektiği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş ise de, hükme esas alınan bilirkişi raporunda; dava konusu ÇED Gerekli Değildir kararının dayanağı proje tanıtım dosyası (PTD); jeoloji mühendisi, orman mühendisi, ziraat mühendisi tarafından yetersiz bulunurken, maden mühendisi, çevre mühendisi ve arkeolog tarafından yeterli bulunduğu, dolayısıyla, bilirkişilerin uzmanlıklarına başvurulan konuyu birlikte tartışarak, ortak bir sonuç bildirmeleri gerekirken, her bir bilirkişinin ayrı değerlendirmede bulunduğu, başka bir ifadeyle, dava konusu projeyle ilgili eksiklik ve olumsuzluklar ortaya konulmuş olmasına rağmen, bu hususların, dava konusu işlemin dayanağı olan PTD'yi kusurlandırıcı nitelikte olup olmadığı yönünden ortak bir değerlendirme yapılmak suretiyle bir sonuca varılmadığı anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, temyiz dilekçelerindeki iddialar ile yukarıda yer verilen husus da dikkate alınarak, proje alanının niteliği, tarım alanları, su kaynakları, duyarlı yörelere etkisi bakımından PTD'nin yeterliliği ve PTD'de yer alan belirlemelerin çevreye ve ekolojik dengeye etkisinin tespiti amacıyla 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun "İvedi yargılama usulü" başlıklı 20/A maddesinin (i) bendi uyarınca Dairemizce yeniden keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılarak, ortak bir değerlendirme yapılmak suretiyle düzenlenecek bilirkişi raporu dikkate alınarak karar verilmesi gerektiği sonucuna varıldığından, Mahkeme kararının bozulması gerektiği oyu ile çoğunluk kararına katılmıyorum.