Danıştay 6. Daire 2021/3128 Esas 2021/9213 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/3128
Karar No : 2021/9213

KARAR DÜZELTME İSTEMİNDE BULUNAN (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı - …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Spor Tesisleri İşl. Tur. San. Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesinin … tarihli, E:…, K:… sayılı kararının onanmasına dair Danıştay Altıncı Dairesinin 19/11/2020 tarih ve E:2019/10037, K:2020/11249 sayılı kararının; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Bursa İli, Osmangazi İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı ruhsatlı ve yapı kullanma izni alınmış binada, ruhsata aykırı imalat yapıldığından bahisle 3194 sayılı İmar Kanununun 32. maddesi uyarınca yıkıma, yıkım masraflarının yapı sahibinden tahsiline ve aynı Kanunun 42. maddesi uyarınca 53.154,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin Osmangazi Belediye Encümeninin … tarih ve … sayılı kararı ile bu karara yapılan itirazın reddine ilişkin … tarih ve … sayılı kararının ve idari para cezasının tahsili amacıyla düzenlenen … tarih ve … sıra nolu ödeme emrinin iptali istemiyle açılmıştır.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Dava konusu Encümen Kararının yıkıma ve yıkım masraflarının yapı sahibinden tahsiline ilişkin kısmı ile para cezası ile ödeme emrinin 2.379,18.-TL'lik kısmı yönünden işlemlerin iptali; para cezası ile ödeme emrinin 50.774,82.-TL'lik kısmı yönünden ise davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Ondördüncü Dairesinin 06/06/2017 tarih ve E:2014/2464, K:2017/3869 sayılı kararıyla bozulması üzerine, bozma kararına uyularak dava konusu Encümen kararının yıkıma ve yıkım masraflarının yapı sahibinden tahsiline ilişkin kısmı yönünden davanın reddine; dava konusu Encümen kararının idari para cezasına ilişkin kısmı ve idari para cezasının tahsili amacıyla düzenlenen ödeme emrinin ise iptaline karar verilmiştir.
Daire kararının özeti: Davalının temyiz başvurusu üzerine Danıştay Altıncı Dairesince, temyize konu karar hukuk ve usule uygun bulunmuş ve kararın onanmasına karar verilmiştir.

KARAR DÜZELTME TALEP EDENİN İDDİALARI : Davalı tarafından, temyiz aşamasında ileri sürdüğü iddiaların değerlendirilmediği belirtilerek Danıştay Altıncı Dairesince verilen kararın düzeltilmesi istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ … DÜŞÜNCESİ : Karar düzeltme isteminin kısmen kabulü ile Mahkeme kararının Dairemiz kararında belirtilen kısmının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
Dairemiz kararının; … tarih ve … sayılı Encümen kararının yıkıma ve yıkım masraflarının yapı sahibince ödenmesine ilişkin kısmı hakkında verilen ret kararının onanmasına ilişkin kısmı yönünden yapılan incelemede:
Danıştay Dava Daireleri ile İdari veya Vergi Dava Daireleri Kurullarının temyiz üzerine verilen kararları hakkında ancak 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesinde yazılı nedenlerle kararın düzeltilmesi istenebilir. Kararın, anılan kısmına ilişkin olarak kararın düzeltilmesi dilekçesinde öne sürülen hususlar ise adı geçen yasa maddesinde yazılı nedenlerden hiçbirisine uymamaktadır.
Dairemiz kararının; … tarih ve … sayılı Encümen kararının idari para cezasına ilişkin kısmı ile … tarih ve … sıra nolu ödeme emrine ilişkin kısmı yönünden yapılan incelemeye gelince;
Kararın düzeltilmesi dilekçesinde ileri sürülen nedenler, 2577 sayılı Kanunun Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi hükmüne uygun bulunduğundan, karar düzeltme isteminin kısmen kabulü ile Danıştay Altıncı Dairesinin 19/11/2020 tarih ve E:2019/10037, K:2020/11249 sayılı kararının; … tarih ve … sayılı Encümen kararının idari para cezasına ilişkin kısmı ile … tarih ve … sıra nolu ödeme emrine ilişkin kısmı kaldırılarak uyuşmazlık yeniden incelendi:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Bursa İli, Osmangazi İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı ruhsatlı ve yapı kullanma izni alınmış binada, zemin katta yer alan 1 nol'lu (115 m2), 2 no'lu (117 m2) ve 3 no'lu (117 m2) bağımsız bölümlerin ana duvarlarının kaldırılarak birleştirildiği, arka tarafındaki kısımların tuğla duvar ile bölünerek ofisler oluşturulduğu ve zemin katın tabliye betonunun kırılarak 1. bodrum kata iniş merdiveni yapıldığı, bodrum kattaki ortak alan otoparkın iptal edilerek zemin kat ile birleştirildiğinin … tarihli … sayılı yapı tatil zaptı ile tespit edilmesiyle, ruhsata aykırı imalatın 3194 sayılı İmar Kanununun 32. maddesi uyarınca yıkımına, yıkım masraflarının yapı sahibinden tahsiline ve aynı Kanunun 42. maddesi uyarınca 3. Sınıf B grubu yapı için 690 m2 inşaat alanı üzerinden, 42. maddenin 2. fıkrasının (c) bendinin 1., 4., 8. ve 13. alt bentleri uyarınca arttırım uygulanmak üzere yapı sahibi ... İnşaat San. Ltd. Şti'ne 53.154 TL idari para cezası verilmesine ilişkin … günlü, … sayılı Encümen Kararı tesis edilmiş ve bu karara, ruhsata aykırı imalatın kaldırıldığından bahisle yapılan itiraz üzerine, 20/09/2011 tarihli yapı tatil zaptı ile tespit edilen aykırılıkların tamamının kaldırılmadığı gerekçesiyle itirazın reddi ile tapu kayıtlarından söz konusu yerin ... Spor Tesisleri İşletmeciliği Turizm San. Tic. Ltd. Şti.ne ait olduğunun anlaşılması ile … günlü, … sayılı Encümen Kararında yer alan "... İnşaat San. Ltd. Şti"nin, "... Spor Tesisleri İşletmeciliği Turizm San. Tic. Ltd. Şti." olarak düzeltilmesine ilişkin … günlü, … sayılı Osmangazi Belediye Encümeni kararı ve 53.154,00 TL idari para cezasının tahsili amacıyla düzenlenen … günlü, … sıra nolu ödeme emrinin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 2. maddesine göre; idari yargı yetkisi, idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluk denetimi ile sınırlıdır. Hukuka uygunluk denetiminin bu sınırını, öncelikle dava konusu işlem ve davacının talebi belirlemektedir. Mahkeme, denetim alanını davacının talebinden bağımsız olarak genişletemeyeceği gibi, söz konusu işlemin dava konusu edilmemesi halinde ortaya çıkacak hukuki duruma nazaran davacı aleyhine bir sonuç doğuracak şekilde hüküm de kuramaz. "Aleyhe hüküm verme yasağı" olarak ifade edilen bu ilke, Anayasanın 36. maddesinde yer alan hak arama hürriyetini temin etmeye, diğer bir ifade ile ilgililerin, ihlal edildiğini düşündükleri haklarını korumak amacıyla herhangi bir endişe taşımaksızın dava açabilmelerini sağlamaya yönelik bir araç niteliği taşımaktadır.
3194 sayılı İmar Kanununun 5940 sayılı Kanunun 2. maddesiyle değişik 42. maddesinin 2. fıkrasında; ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, maddede belirtilen şekilde hesaplanan idari para cezalarının uygulanacağı düzenlenmiş; (a) bendinde; yapı sınıflarına ve gruplarına göre yapının inşaat alanı üzerinden hesaplanmak üzere, mevzuata aykırılığın her bir metrekaresi için uygulanacak para cezalarının miktarları belirlenerek, bu miktarların her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298. maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında bir Türk Lirasının küsuru da dikkate alınmak suretiyle artırılaracağı kurala bağlanmış; (b) bendinde; mevzuata aykırılığı yapı inşaat alanı üzerinden hesaplanması mümkün olmayan, yapının cephelerini ve diğer yapı elemanlarını değiştiren veya yapı malzemesi için öngörülen gereklere aykırı bulunan uygulamalar için, Bakanlıkça yayımlanan ve aykırılığa konu imalatın tespiti tarihinde yürürlükte bulunan birim fiyat listesine göre ilgili idarece belirlenen bedelin % 20’si kadar idari para cezası verileceği hükme bağlanmış, (c) bendinde ise artırım sebepleri sayılmış, bu arttırım sebepleri uyarınca tespit edilen miktarların (a) ve (b) bentlerinde belirtilen şekilde tespit edilen para cezalarının miktarına göre ayrı ayrı hesap edilerek ilave olunacağı, para cezalarına konu olan alanın hesaplanmasında, aykırılıktan etkilenen alanın dikkate alınacağı düzenlemesine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlık konusu olayda; her ne kadar İdare Mahkemesince, aykırılıktan etkilenen alan bakımından dava konusu işlem ile Danıştay Ondördüncü Dairesinin 06/06/2017 tarih ve E:2014/2464, K:2017/3869 bozma kararı öncesi İdare Mahkemesince yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde hazırlanan 02/09/2013 tarihli bilirkişi raporunda tespit edilen ruhsata aykırı imalat farklılığının temel cezayı etkileyen nitelikte olduğu gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş ise de, davalı idare tarafından aykırılıktan etkilenen alanın 690 m2 olarak, bilirkişi tarafından ise 699 m2 olarak belirlendiği, davalı idarece belirlenen aykırılıktan etkilenen alanının daha düşük miktarda olması ve bilirkişi tarafından belirlenen aykırılıktan etkilenen alanın esas alınmasının davacı aleyhine sonuç doğuracak olması nedeniyle davalı idarenin hesaplamaya dayanak aldığı 690 m2'nin aykırılıktan etkilenen olarak kabulü gerekmektedir.
Bu durumda; para cezasının esasının incelenerek bir karar verilmesi gerekirken, dava konusu … günlü, … sayılı Encümen Kararının para cezasına ilişkin kısmının ve ödeme emrinin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararının bu kısmında hukuki isabet bulunmamaktadır.
Öte yandan; para cezasına konu ruhsata aykırılığın, mevcut haliyle veya öngörülen bir afet tehlikesi karşısında can ve mal emniyetini tehdit ettiği gerekçesiyle 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasının (c) bendinin 4. alt bendinin, çevre ve görüntü kirliliğine sebebiyet verdiğinden bahisle de 13. alt bendinin uygulandığı görülmekle birlikte, dosyada bu hususlara ilişkin somut bir tespitin yer almadığı anlaşıldığından, bu bentler uyarınca para cezasının artırılmasında hukuka uyarlık bulunmaması nedeniyle, İdare Mahkemesince, bozma kararı üzerine yeniden verilecek kararda bu hususların da dikkate alınacağı tabiidir.
Ayrıca; … günlü, … sayılı Encümen Kararına yapılan itirazın reddine ilişkin … günlü, … sayılı Osmangazi Belediye Encümeni Kararı hakkında bir hüküm kurulmadığı da görülmekte olup, İdare Mahkemesince, bozma kararı üzerine yeniden verilecek kararda bu hususun da dikkate alınması gerekmektedir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kısmen kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle ... İdare Mahkemesinin … tarihli, E:…, K:… sayılı kararının; … tarih ve … sayılı Encümen kararının idari para cezasına ilişkin kısmı ile … tarih ve … sıra nolu ödeme emrine ilişkin kısmı yönünden BOZULMASINA, … tarih ve … sayılı Encümen kararının yıkıma ve yıkım masraflarının yapı sahibince ödenmesine ilişkin kısmı hakkında verilen ret kararının onanmasına ilişkin kısmı hakkında KARAR DÜZELTME İSTEMİNİN REDDİNE,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine, 01/07/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.