Danıştay 13. Daire 2020/3785 Esas 2021/2617 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2020/3785
Karar No:2021/2617


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Petrolcülük Sanayi A.Ş.
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Kurumu
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Dağıtıcı lisansı sahibi davacı şirketin bayisi olan …'na ait akaryakıt istasyonunda 29/09/2016 tarihinde yapılan denetimde gizli sabit/ seyyar tank, düzenek, ekipman bulundurulduğu, ayrıca otomasyon sistemine müdahale edildiği ve bayide tespit edilen aykırılıkların Kuruma bildirilmediği gerekçeleriyle 5015 sayılı Kanun'un 19. maddesinin 2. fıkrasının (c) bendinin (3) numaralı alt bendi uyarınca 1.026.994,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:… , K:… sayılı kararda; dosyada yer alan 29/09/2016 tarihli denetim tutanağı, soruşturma raporu ve eklerinin birlikte değerlendirilmesinden, davacı şirketin bayisinin akaryakıt istasyonunda gizli sabit/ seyyar tank, düzenek, ekipman bulundurması fiili ile bayisinin otomasyon sistemine müdahale etmesi ve bayide tespit edilen aykırılıkların Kurum'a bildirilmemesi fiillerinin sübuta erdiği, bayide tespit edilen aykırılıkların davacı şirket tarafından Kurum'a bildiriminin yapılmaması ve denetimde tespit edilen hususların aksini kanıtlar bilgi ve belge sunulmaması karşısında 5015 sayılı Kanun'un 19. maddesinin 2. fıkrasının (c) bendinin (3) numaralı alt bendi ile Petrol Piyasası Kanunu'nun 19. Maddesi Uyarınca 2016 Yılında Uygulanacak Para Cezaları Hakkında Tebliğ gereğince davacı şirket hakkında 1.026.994,00-TL idari para cezası uygulanmasına dair dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, gerekçeli karar hakkının ihlâl edildiği, şirketin üzerine atılı eylemin kanıtlanamadığı, eylem ile uygulanan ceza arasında orantısızlık olduğu, kararın usule ve yasaya aykırı olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Davacı şirketin bayisi olarak faaliyet gösteren akaryakıt istasyonunda 29/09/2016 tarihinde denetim gerçekleştirilmiştir.
Denetim neticesinde, akaryakıt istasyonunda gizli sabit/ seyyar tank, düzenek, ekipman bulundurulduğu, otomasyon sistemine müdahale edildiği ve bayide tespit edilen aykırılıkların Kuruma bildirilmediği hususlarının tespit edildiğinden bahisle 5326 sayılı Kabahatler Kanunu'nun 15. maddesinin 1. fıkrasında yer alan içtima hükmü gereğince, 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu'nun 19. maddesinin 2. fıkrasının (c) bendinin (3) numaralı alt bendi uyarınca 1.026.994,00-TL idari para cezası verilmiştir.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu'nun 4. maddesinin 4. fıkrasının (l) bendinde, "Kaçak akaryakıt veya sahte ulusal marker elde etmeye, satmaya ya da herhangi bir piyasa faaliyetine konu etmeye yarayacak şekilde lisansa esas teşkil eden belgelerde belirlenenlere aykırı sabit ya da seyyar tank, düzenek veya ekipmanı bulunmdurmak", bu kanuna göre faaliyette bulunanların yükümlülükleri arasında sayılmış; 19. maddesinin 2. fıkrasının (b) bendinde, bu Kanun'un 4. maddesinin 4. fıkrasının (l) bendinin bayilik lisansı sahipleri tarafından ihlâli hâlinde bayinin sözleşme yaptığı dağıtıcı lisansı sahipleri hakkında (a) bendinde belirtilen cezanın dörtte birinin uygulanacağı kurala bağlanmıştır.
5015 sayılı Kanun'un 7. maddesinin 6. fıkrasında, dağıtıcı lisansı sahiplerinin, Kurum tarafından belirlenen esaslara uygun olarak bayilerinde kaçak akaryakıt satışının yapılmasını önleyen teknolojik yöntemleri de içeren bir denetim sistemi kurmak ve uygulamakla yükümlü oldukları, dağıtıcı lisansı sahibinin, Kurumun bu sisteme erişimini sağlayacağı, Kurumun; Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ve ilgili diğer kamu kurum ve kuruluşlarının görevlerinin gerektirdiği ölçüde bu sisteme doğrudan erişimini sağlayacağı; Kurum'un yukarıda sayılan kamu kurum ve kuruluşlarının ihtiyaç duyacağı bilgi ve belgeleri yine görevlerinin gerektirdiği ölçüde vereceği, söz konusu sistemi kurmadığı ya da Kurumca belirlenen usul ve esaslara uygun denetimi sağlayamadığı tespit edilen dağıtıcılara 19. maddede öngörülen miktarda idari para cezası uygulanacağı, dağıtıcı lisansı sahiplerinin, bayi denetim sisteminin kurulmadığı veya kurulan sistemin Kurumca yapılan düzenlemelere uygun bulunmadığı tespit edilen bayilere akaryakıt ikmali yapamayacağı kuralı yer almıştır.
Aynı Kanun'un 19. maddesinin 2. fıkrasının (c) bendinin (3) numaralı alt bendinde ise, 5., 6., 7., 8. ve 17. maddelerin ihlâli hâlinde sorumlulara 850.000,00-TL idari para cezası verileceği kurala bağlanmıştır.
Petrol Piyasasında Yapılacak Denetimler ile Ön Araştırma ve Soruşturmalarda Takip Edilecek Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "Ön araştırma ve soruşturma" başlıklı 19. maddesinde, Kurul'un, resen veya kendisine intikal eden ihbar veya şikâyetler üzerine, petrol piyasasında faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişilerin ilgili mevzuat hükümlerine aykırı faaliyet ve işlemleri nedeniyle, doğrudan soruşturma açılmasına ya da soruşturma açılmasına gerek olup olmadığının tespiti için ön araştırma yapılmasına karar verebileceği; 21. maddesinde, doğrudan veya ön araştırma neticesinde soruşturma açılmasına karar verildiği taktirde soruşturmanın Daire Başkanı tarafından görevlendirilen Uzman ve/veya Uzman Yardımcıları eliyle veya Uzman koordinesinde Yönetim Hizmetleri Uzmanları vasıtasıyla Daire Başkanlığı koordinasyonunda yürütüleceği, gerektiğinde Daire Başkanı veya Grup Başkanı vasıtasıyla da soruşturma yürütülebileceği; soruşturma raporunun, soruşturma açılmasına karar verildiği tarihten itibaren en geç altı ay içerisinde tamamlanacağı; Daire Başkanlığınca, hakkında soruşturma açılan gerçek veya tüzel kişiye başlatılan soruşturma bildirilerek, varsa ilgili mevzuat hükümlerine aykırılığın on beş günlük süre içerisinde giderilmesi gerektiği, aksi hâlde yapılmakta olan piyasa faaliyetinin geçici bir süre için durdurulabileceği veya lisansının doğrudan iptal edilebileceği hususunun ihbar edileceği; 23. maddesinde, soruşturma yapmakla görevlendirilen Kurum personeli tarafından düzenlenen soruşturma raporunun, Daire Başkanlığına iletileceği, raporda ilgili mevzuat hükümlerine aykırılık tespit edilmiş olması hâlinde, raporun bir nüshasının Daire Başkanı tarafından hakkında soruşturma yapılan gerçek veya tüzel kişiye tebliğ edileceği, soruşturma raporunda ilgili mevzuat hükümlerine aykırılık tespit edilmemiş olsa dahi Kurulun, hakkında soruşturma açılan gerçek veya tüzel kişinin savunmasını soruşturmanın her aşamasında isteyebileceği; 24. maddesinde ise, Kurul'un, soruşturma konusu üzerinde yapacağı inceleme ve değerlendirme neticesinde soruşturma raporu ile bağlı olmaksızın kararını vereceği, soruşturma raporunda ilgili mevzuat hükümlerine aykırılık tespit edilmiş olması ve bu tespitin Kurul tarafından da sabit görülmesi hâlinde, ilgili kanunlarda öngörülen ceza ve yaptırımların uygulanmasının kararlaştırılacağı kuralına yer verilmiştir.
Öte yandan, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu'nun "İçtima" başlıklı 15. maddesinin 1. fıkrasında, bir fiil ile birden fazla kabahatin işlenmesi halinde bu kabahatlere ilişkin tanımlarda sadece idarî para cezası öngörülmüşse, en ağır idarî para cezasının verileceği, bu kabahatlerle ilgili olarak kanunda idarî para cezasından başka idarî yaptırımlar da öngörülmüş ise, bu yaptırımların her birinin uygulanmasına karar verileceği kurala bağlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davalı idare tarafından davacı şirkete gönderilen 21/12/2018 tarih ve 61118 sayılı yazı ile davacının akaryakıt istasyonunda gizli sabit/ seyyar tank, düzenek, ekipman bulundurulduğundan bahisle yazılı savunmasının sunulması istenilmiştir.
Davacı şirket tarafından süresi içinde savunma dilekçesi verilmemiştir. Dava konusu Kurul kararıyla, davacı şirket tarafından, bayisinin akaryakıt istasyonunda gizli sabit/ seyyar tank, düzenek, ekipman bulundurması fiilinin yanısıra bayisinin otomasyon sistemine müdahale etmesi ve bayide tespit edilen aykırılıkların Kuruma bildirilmemesi fiillerinin tespit edildiğinden bahisle, 5326 sayılı Kanun'un 15. maddesindeki içtima kuralı gereğince daha ağır idarî para cezası gerektiren 5015 sayılı Kanun'un 19. maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendinin (3) numaralı alt bendi uyarınca (yeniden değerleme oranında yapılan artırım ile birlikte) 1.026.994,00-TL idarî para cezası yaptırımı uygulandığı anlaşılmaktadır.
Savunma hakkı, sadece iddia karşısında yargı yerlerinde açılan davalarda yapılan savunmayı değil, aynı zamanda yaptırım uygulanana kadar geçen sürece ilişkin olarak ilgilisine isnat edilen fiillere karşı yapılacak savunmayı da kapsamaktadır. Bu itibarla, idarî yaptırım kararları öncesinde ilgilisinden isnat edilen fiile dair savunma istenilmesinden sonra, farklı bir eyleme yönelik yeni bir isnadın olması ve bu isnada yukarıda anılan mevzuat gereği içtima hükümlerinin uygulanmasından dolayı en ağır idarî para cezası verilmesinin gerekmesi hâlinde, söz konusu bu yeni isnada ilişkin olarak, ilgilisinden yeniden savunma istenilmesi ve idarî yaptırım uygulanıp uygulanmayacağına bundan sonra karar verilmesi gerekmektedir.
Uyuşmazlık konusu olayda, davacıdan savunma istenilen eylem ile idarî yaptırım uygulanan eylemlerin birbirinden farklı olduğu, bu durumun, hak arama özgürlüğünün ve savunma hakkının kısıtlanması anlamına geldiği anlaşıldığından, davacıya usulüne uygun olarak savunma isteme yazısı tebliğ edilmeden ve usulüne uygun olarak savunma alınmadan tesis edilen dava konusu Kurul kararında hukuka uygunluk görülmemiştir.
Bu itibarla, davacı şirkete idarî para cezası verilmesine ilişkin dava konusu işlemin iptali istemiyle açılan davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukukî isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 01/07/2021 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.