BAM Hukuk Mahkemeleri İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 15. Hukuk Dairesi 2019/1563 Esas 2022/817 Karar Sayılı İlamı

T.C.
İSTANBUL
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
15.HUKUK DAİRESİ
DOSYA NO: 2019/1563
KARAR NO: 2022/817
TÜRK MİLLETİ ADINA
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ: İSTANBUL 13. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TARİHİ: 08/03/2019
NUMARASI: 2015/1234 Esas, 2019/201 Karar
DAVANIN KONUSU: Menfi Tespit
KARAR TARİHİ: 20/04/2022
Taraflar arasında görülen davanın yerel mahkemece yapılan yargılaması sonucunda verilen hükme karşı istinaf yoluna başvurulmuş olup, duruşmasız olarak dosya üzerinde yapılan inceleme ve istinaf talepleriyle sınırlı olarak yapılan değerlendirme sonunda;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ: Davacı vekili, davacı şirketin kendine ait arsa üzerinde bina inşa etmek üzere davalı ... A.Ş. ile 18.06.2015 tarihli sözleşme imzaladığını, bu sözleşme gereğince avans olarak bir kısım çekler verdiğini, ancak davalının inşaata başlamadığını ve sözleşmenin taraflarca karşılıklı olarak 20.07.2015 tarihinde feshedilerek, davalının elinde avans olarak kalan çeklerin davacıya iadesi hususunda tarafların mutabık kaldığını, ancak davalı ... Yapının bu çekleri iade etmediğini ve bir kısım banka ve faktoring şirketlerine ciro ettiğini, bu çeklerden ... Topçular Şubesinden verilen çekin davalı ... Yapı tarafından diğer davalı ... Faktoringe ciro edildiğini, davalı taraf factoring şirketi olarak mevzuatın kendisine yüklediği yükümlülükleri yerine getirmediğinden meşru hamil sayılamadığını, davaya konu çekin diğer davalı ... Yapı tarafından faktoring sözleşmesi çerçevesinde nakde dönüştürülmek üzere ön ödemeli işlemler çerçevesinde diğer davalıya ciro edildiğini, davacının bedelsiz kalan bu çek ile ilgili diğer davalıya borcu bulunmadığı gibi, bu davalı tarafından davacıya satılmış bir mal veya yerine getirilmiş bir hizmet bulunmadığını, dolayısı ile bu çek bedeli için düzenlenen bir fatura ve irsaliyenin de söz konusu olmadığını, davalı şirketin bir faktoring şirketi olduğunu, 6361 Sayılı Finansal Kiralama, Faktoring Ve Finansman Şirketleri Kanunu’nun 9. Maddesinde faktoring şirketlerinin yapamayacağı işlerin belirtildiğini, bu maddenin 2 nolu bendinde “Faktoring Şirketi Kurulca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde kambiyo senetlerine dayalı olsa bile bir mal veya hizmet satışından doğmuş fatura ile tevsik edilemeyen alacaklar ile Kurulca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde tevsik edilemeyen mal veya hizmet satışına bağlı doğan alacakları devir alamaz veya tahsilini üstlenemediği, aynı faturaya dayalı birden çok faktöring şirketine yapılan kısmi temliklerin toplam tutarı fatura tutarını aşamaz” veya doğacak fatura veya benzeri belgelerle tevsik edilemeyen alacakları satın alamazlar veya tahsilini üstlenemezler hükmü yer aldığını, davalı ... şirketi fatura ve sevk irsaliyesi ile belgelendirilmemiş bir alacağı satın aldığı için meşru hamil sayılamadığını, bu hükme göre kambiyo senedine dayalı olsa bile alacak satın alan faktoring şirketinin kambiyo senedinin dayandığı fatura ve sevk irsaliyesini araması gerektiğini, ancak davalı faktoring şirketinin bu belgeleri talep etse idi bu belgeler söz konusu olamayacağı için alacağı satın almak mecburiyetinde de kalmayacağını, o halde fatura ve sevk irsaliyesi bulunmadığı için bu hususları tetkik etmek ile görevli faktoring şirketinin bunları aramamış olmasının bu çek yönünden kendisinin meşru hamil olma hakkını ortadan kaldırdığını, tüm bu sebeplerle davalı faktoring şirketinin bu çeklerin meşru hamili olmadığını, bu çekleri haksız olarak elde etmiş olmasından dolayı iş bu davaya konu çek yönünden davacının gerek davalı ... Yapı’ya gerekse davalı faktoring şirketine bir borcu bulunmadığını, uyuşmazlık konusu çekin devri esnasında alacağı tevsik eden evrakın eksiksiz bir şekilde teslim alınamamış olması ve faktoring şirketinin satın aldığı alacakların alacağın temliki kapsamında değerlendirilmesi gereği karşısında ilgili faktoring mevzuatı çerçevesinde davalı faktoring şirketinin de alacaklı sıfatına haiz olmadığı sonuca varılarak, her iki davalı yönünden de borçlu olunmadığının tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir. Davalı ... Faktoring A.Ş. vekili, davalı şirketin dava konusu çeki ile imzaladığı faktoring sözleşmesi ve fatura konusu alacağının teminatı olmak üzere, diğer davalı ... Yapı A.Ş'den teslim aldığını, davalı şirketin alacağı davalı ile faktoring sözleşmesi imza eden ... şirketi tarafından davacı adına düzenlenmiş fatura ile ilişkilendirilerek ve faktoring mevzuatına uygun şekilde devralındığını, davacının aksi yöndeki iddiasının asılsız olduğunu, bu durumda finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketleri kanununun 9. maddesi 3. Fıkrası gereğince, davacı tarafından davalının kötü niyetli olduğu ve dava konusu çeki iktisap ederken bile bile davacının zararına hareket ettiğini kanıtlanmadığı takdirde davacının salt bir kısım iddialarda bulunmasının hukuki bir değeri olmayacağını, teslim almadığı mala karşılık dava konusu çeki vererek ve daha sonra eğer iddiası doğru ise akdin feshettiği tarihte çeklerini iade almayıp tedbirli bir ticaret adamı gibi davranmayıp iyiniyetli üçüncü şahısların yanıltılmasına yol açacak şekilde kusurlu davranışta bulunan davacının işbu dava ile kendi kusurundan yararlanarak sonuç almaya çalıştığını belirterek, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir. Mahkemece, davacı ile davalılardan ... Yapı A.Ş. arasında düzenlenmiş 18.06.2015 tarihli 2015/004 sözleşme numaralı, “Fabrika Ve İdari Bina İnşaatı Tüm Kaba Ve İnce Yapı İnşaat” konulu yüklenici sözleşmesinin imzalandığı, davacı yan ile davalılardan ... Yapı A.Ş. arasında düzenlenmiş 20.07.2015 tarihli fesih Protokolünde davalı yüklenicinin sözleşme yükümlülüklerini yerine getiremeyeceğini ifade ederek sözleşmeyi feshetmeyi teklif ettiği ve davacının da bu talebi kabul ederek karşılıklı olarak sözleşmenin feshedildiği, dava konusu 30.12.2015 keşide tarihli 5925109 seri numaralı 170.000 TL tutarındaki çekin davacı yan tarafından, davalılardan ... Yapı A.Ş. emrine keşide edildiği, davalı ... Faktoring A.Ş. ile dava dışı ... Dış Tic. Ltd. Şti. arasında imzalanan 24.06.2015 tarihli ... sözleşme numaralı Faktoring Sözleşmesinin sunulu olduğu, davalılardan ... Fakrotoring A.Ş.'nin, dava dışı ... Dış Tic. Ltd. Şti.'nin diğer davalı ... Yapı A.Ş. ünvanına keşide ettiği 23.06.2015 tarih, ... seri ve sıra numaralı, 690.300,00 TL tutarındaki fatura alacağını temlik aldığı, bu fatura alacağına mahsuben davalı ... Yapı A.Ş.'nin davacıdan almış olduğu 30.12.2015 keşide tarihli ... çek numaralı 170.000,00 TL tutarındaki çek için davalı faktoring şirketinin 24.06.2015 tarihinde ödeme talimatı verdiği, dava dışı ... Dış Tic. Ltd. Şti.'nin davalılardan ... Yapı A.Ş.'ye düzenlemiş olduğu 23.06.2015 tarihli ... seri ve sıra numaralı, 690.300,00 TL tutarlı “Alüminyum Cephe Doğrama Teşkili” açıklamalı faturanın sunulu olduğu, davalı ... Faktoring A.Ş.'nin dava dışı ... Dış Tic. Ltd. Şti.'ne, dava konusu edilen 30.12.2015 keşide tarihli ... seri numaralı 170.000,00 TL tutarındaki çek için ... Bankasına ait 24.06.2015 tarihli dekont ile 147.000,00 TL tutarındaki ödeme yaptığını gösteren banka dekontunun sunulu olduğu, söz konusu çekin incelemesinde keşidecinin ... Tic. Ltd. Şirketi, ilk hamilin ... Yapı A. Ş. daha sonraki hamilin ... Ltd olduğu, daha sonrasında ... Faktoring A.Ş'ye geçtiği, davacı yanın yüklenici sözleşmeyi ... Yapı A.Ş. imzaladığı, davalı ... Fakrotoring A.Ş. nin faktoring sözleşmesi akdettiği şirket ... Dış Tic. Ltd. Şti. olduğu, davacı yanın davaya konu ettiği Akbank 30.12.2015 vadeli, ... seri numaralı, 170.000,00 TL bedelli çekin, ticari defterlerinde 259.02.003 numaralı “Verilen Avanslar” hesabı altında kayıtlı olduğu, davalı ... Yapı A.Ş. tarafından düzenlenen, davaya konu çekin de aralarında yer aldığı 24.06.2015 tarihli, 7 adet her biri 170.000,00 TL tutarındaki toplam 1.900.000,00 TL tutarındaki tahsilat makbuzunun aynı hesap altında kayıtlı olduğu, davalı şirket ... Faktoring A.Ş.'nin ticari defterlerinde, davacı ve diğer davalı ... Yapı A.Ş. ile aralarında herhangi bir ticari ilişkinin bulunmadığı, buna mukabil dava dışı ... Dış Tic. Ltd. Şti. ile ticari ilişkisinin bulunduğu, ticari defter kayıtlarında davaya konu çeki dava dışı firmadan aldığı ve ödemeyi de dava dışı firmaya yaptığının anlaşıldığı, davacı yanın fesih protokolü çerçevesinde davaya konu çek yönünden davalı ... Yapı A.Ş.'ye borçlu olmadığı, ancak diğer davalı ... Faktoring A.Ş.'nin gerçekleştirmiş olduğu faktoring hizmetinin 6361 sayılı kanun ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde usulüne uygun olduğu anlaşıldığından, davalı faktoring şirketinin davaya konu çek yönünden davacı yandan alacaklı olduğunun tespit edildiği, ... Topçular şubesine ait 30/12/2015 vadeli 5925109 çek numaralı 170.000,00 TL çek nedeniyle davalı ... Yapı A.Ş. yönünden borçlu olunmadığının tespit edildiği gerekçesiyle, davacının davasının kısmen kabulü ile; davacının, ... Topçular şubesine ait 30/12/2015 vadeli ... çek numaralı 170.000,00 TL çek nedeniyle davalı ... Yapı A.Ş. yönünden borçlu olunmadığının tespitine, davalı ... Faktoring A.Ş. yönünden çeki kötü niyetli aldığı ispatlanamadığından reddine, fazlaya ilişkin talebin reddine, çek asıllarının davacıya iadesine yönelik talebin davacı keşideci konumda bulunduğundan reddine karar verilmiştir. Davacı vekili istinaf dilekçesinde, mahkeme tarafından alınan bilirkişi raporunun hüküm kurmaya elverişli olmadığı gibi mahkeme tarafından da davalı ... Yapı A.Ş.’nin bir diğer grup şirketi olan ... Tic. Ltd.Şti. ile arasındaki muvazaa ve perde arkasında sadece faktoring işlemine yasal kılıf bulmak için yapılan muvazaalı işlemlerin incelenmediğini, davanın temel dayanaklarından bir tanesi davalı ... Yapı A.Ş. arasında herhangi bir borç ve fatura ilişkisi olmamasına rağmen davalıların faktoring işlemine kılıf bulmak amacıyla davalı ... Yapı A.Ş.’nin bir diğer grup şirketi olan ... Dış Tic. Ltd.Şti. ile arasında var olmayan bir ticari ilişki oluşturarak bir fatura düzenlendiği ve bu faturanın factoring işlemine konu edildiği iddiası olduğunu, bunun amacının 6361 sayılı yasanın 9/2 maddesini arkadan dolanmak olduğunu, celp edilen ticaret sicil kayıtları incelendiği zaman her iki şirketin ortak ve yetkililerinin aynı olduğunun ve her iki şirketin faktoring sözleşmesinde taraf ve kefil olarak yer aldığının görüleceğini, her iki şirket adına imzalayan kişinin de aynı şahıs olduğu görülmekte olduğunu, bilirkişi raporunun 5. sayfasında “İstanbul Ticaret Odası internet portalı üzerinde yapılan incelemelerde, …… her iki şirketlerin ticaret sicilinde kayıtlı merkez adresleri ile şirketi temsile yetkili kişilerin aynı oldukları, bu anlamda şirketlerin ilişkili şirketler oldukları müşahade edilmiştir.” tespiti ile bu şirketlerin arasındaki muvazaaya kısmen dikkat çekildiğini, ancak raporun sonuç kısmında ise bu irdelenmeden salt ticari defter ve faturalara dayanarak yapılan faktoring işleminin 6361 sayılı kanun ve yönetmelikler çerçevesinde usulüne uygun olduğu anlaşıldığından davalı faktoring şirketinin davaya konu çek yönünden davacı yandan alacaklı olduğu sonucuna varılmış olmasının hatalı olduğunu, bilirkişi raporuna yaptıkları itirazlarının haksız olarak reddedildiğini, lehdar ve cirantanın grup şirketi olmasının muvaazaa iddiasına etkisinin kısmen irdelendiğini ancak sonuca etkisinin tartışılmadığını, davada faktoring şirketi ... A.Ş. ile ... Yapı A.Ş.'nin davalı olarak gösterildiğini, davalı ... şirketi tarafından factoring sözleşmesi çerçevesinde nakde dönüştürülen davaya konu çekin lehdarı ... Yapı A.Ş. olduğunu, ancak bu çekin diğer grup şirketi olan ... Dış Tic. Ltd.Şti.’ne muvazaalı olarak devredildiğini, davalı faktoring şirketinin faktoring sözleşmesi incelendiğinde her iki şirketin de faktoring sözleşmesinde müşteri ve müteselsil kefil olarak yer aldığını, her iki şirket adına imza atan kişinin aynı olduğunun yine bu sözleşmeden anlaşıldığını, bu şirketlerin ortakları ve yetkililerinin ... ve ... olduğunun görülüğünü, faktoring müşterisi arasında faturalı bir işlem olmadığına yönelik davacı beyanı ile bunu bertaraf etme adına muvazaalı olarak iki grup şirketi arasında olmayan bir ticareti varmış gibi göstererek faturalama işlemi yaptıklarını belirterek, mahkeme kararının kaldırılmasına, davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir. Taraflar arasındaki uyuşmazlık, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu 470 ve devamı maddelerinde düzenlenen eser sözleşmesinden kaynaklanmaktadır. Davacı ile davalılardan ... Yapı A.Ş. arasında düzenlenen 18.06.2015 tarihli bina yapılmasına yönelik sözleşmenin 20.07.2015 tarihli fesih protokolü ile fesih edilerek davacı tarafından davalıya verilen çeklerin iadesi kararlaştırılmıştır. Somut olayda, davalı ... Yapı A.Ş. ile aynı adreste faaliyet gösteren ve yetkilileri de aynı kişiler olan ... Dış Tic.Ltd.Şti tarafından davalı ... Yapı A.Ş'ne 23.06.2015 tarihli fatura düzenlendiği, ... Yapı A.Ş. tarafından dava konusu çekin davacıya teslim edilmeyip, ... Dış Tic.Ltd.Şti'ne ciro edildiği anlaşılmaktadır. Sonrasında ... Dış Tic.Ltd.Şti ile diğer davalı ... Faktoring A.Ş. arasında 24.06.2015 tarihli faktoring sözleşmesi imzalandığı, ... Dış Tic.Ltd.Şti'nin kendisince düzenlenen fatura ile ... Yapı A.Ş'nin ciro ile aldığı dava konusu çeki de davalı ... Faktoring A.Ş.'ne sözleşme kapsamında ibraz ettiği, faktoring sözleşmesi tarihinde dava dışı ... Dış Tic.Ltd.Şti'ne 147.000,00 TL ödeme yapıldığı anlaşılmaktadır. Dosya kapsamındaki belgelerin incelenmesinde, ticari sicil kayıtları ile ... Dış Tic.Ltd.Şti ve ... Yapı A.Ş.'nin her ikisinin aynı adreste faliyet gösterdiği, yetkililerinin aynı kişiler olduğu, faktoring sözleşmesini yetkililerden ...'in şirket yetkilisi ve kefil olarak imzaladığı, ... Dış Tic.Ltd.Şti tarafından düzenlenen faturada ve ... Yapı A.Ş. adına düzenlenen çekteki ciroda da aynı yetkilinin imzasının bulunduğu görülmektedir. 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring Ve Finansman Şirketleri Kanununun 9/2 maddesine göre, faktoring şirketinin sözkonusu belgeleri inceleme yükümlülüğü bulunmakta olup, fatura ve cironun aynı yetkili tarafından imzalanıp faktoring sözleşmesinin de aynı kişi tarafından imzalandığını tespit etmesi ve bu tespit nedeniyle, işlemin yasal mevzuata aykırı olduğu gerekçesiyle faktoring işlemini yapmaması gerekmektedir. Tüm bu hususlar bir arada değerlendirildiğinde, davalı ... Faktoring A.Ş'nin iyiniyetli olduğundan bahsedilemeyeceğinden mahkemece davalı ... Faktoring A.Ş. yönünden de davacının borçlu olmadığının tespitine karar verilmesi gerekirken, bu davalı yönünden davanın reddine karar verilmesi hatalı olmuştur. Açıklanan nedenlerle, davacı vekilinin istinaf talebinin kısmen kabulü ile, yerel mahkeme kararının HMK'nın 353/1-b-2. bendi gereğince kaldırılarak, davanın kısmen kabulü ile davacının davalılara borçlu olmadığının tespitine, çek iade talebinin reddine dair yeniden esas hakkında karar verilmesi gerekmiştir.
HÜKÜM: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere; A)1-Davacı vekilinin istinaf talebinin KISMEN KABULÜNE, 2-İstanbul 13. Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 08/03/2019 tarih ve 2015/1234 Esas, 2019/201 Karar sayılı kararının KALDIRILMASINA, 3- Davanın KISMEN KABULÜ ile, ... Topçular şubesine ait 30/12/2015 vadeli ... çek numaralı 170.000,00 TL bedelli çek nedeniyle davacının davalılar ... Yapı A.Ş ve ... Faktoring A.Ş'ne borçlu olmadığının TESPİTİNE, Davacının dava konusu ... Topçular şubesine ait 30/12/2015 vadeli ... çek numaralı 170.000,00 TL çekin iadesine yönelik talebinin REDDİNE,
B) İLK DERECE MAHKEMESİ YÖNÜNDEN 1-Alınması gereken 11.612,70 TL nispi karar ve ilam harcından davacı tarafça peşin olarak yatırılan 2.903,18 TL harcın mahsubu ile bakiye 8.709,52 TL harcın davalıdan alınarak HAZİNEYE GELİR KAYDINA, 2-Davacı tarafından yapılan 2.903,18 TL peşin harç, 27,70 TL başvurma harcı, 600,00 TL bilirkişi ücreti, 230,75‬ TL posta ve tebligat gideri olmak üzere toplam 3.761,63 TL yargılama giderinin davalılardan tahsili ile davacıya verilmesine, 3-Davacı kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte olan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca 20.100,00 TL vekâlet ücretinin davalılardan alınarak davacıya VERİLMESİNE, 4-Taraflarca yatırılan gider avansından harcanmayan kısmın hüküm kesinleştiğinde yatıran tarafa İADESİNE,
C) İSTİNAF İNCELEMESİ YÖNÜNDEN 1-Davacı tarafından yatırılan istinaf karar harcının hüküm kesinleştiğinde ve istek halinde kendisine İADESİNE, 2-Davacı tarafından yapılan 121,30 TL istinaf kanun yoluna başvurma harcı, 82,75 TL posta gideri olmak üzere toplam 204,05 TL istinaf yargılama giderinin davalıdan alınarak davacı tarafa VERİLMESİNE, 3-İstinaf incelemesi sırasında duruşma açılmadığından vekâlet ücreti takdirine YER OLMADIĞINA, Dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda, 6100 sayılı HMK'nın 361. maddesi gereğince kararın tebliğ tarihinden itibaren 2 hafta içerisinde Yargıtay'da temyiz yolu açık olmak üzere 20/04/2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi.