Danıştay 10. Daire 2017/3715 Esas 2021/3979 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2017/3715
Karar No : 2021/3979


DAVACI : … Elektronik Aletler Pazarlama ve Ticaret
Anonim Şirketi

DAVALI : … Kurumu
Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN ÖZETİ : 31/12/2013 tarih ve 28868 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren, Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Mali Denetçiliği Yönetmeliği'nin 32. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde yer alan "İmalatçı ve ithalatçı mükelleflerin kuruma ödemeleri gereken bandrol ücretlerini tam ve zamanında ödeyip ödemediklerinin tespiti amacıyla, bandrole tabi cihaz alım satımı ile sınırlı olmak üzere defter ve belgeleri üzerinde sınırlı inceleme yapmak." hükmünün ve 55. maddesindeki " Bu Yönetmelik hükümlerini Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Genel Müdürü yürütür." hükmünün iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI : Davacı tarafından, dava konusu Yönetmeliğin 32. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde yer alan düzenlemenin, 3093 sayılı Kanun'un 10. maddesi hükmüne aykırı olduğu, Kanunda yer almayan bir hükmün, Yönetmelikle getirilmesinin hukuka açıkça aykırılık teşkil ettiği, 3093 sayılı Kanun'un "Yürütme" başlıklı 12. maddesinde, "Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür." hükmünün yer aldığı, Bakanlar Kuruluna verilen yetkinin TRT Genel Müdürüne devredilmesinin usul ve kanuna aykırı olduğu, dava konusu düzenlemelerin hukuka aykırı olması nedeniyle iptalinin gerektiği ileri sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, 3093 sayılı Kanun'un 10. maddesinin 2. fıkrasının 1. cümlesinde yer alan "Bu Kanunun uygulanması ile ilgili olarak, bandrole tabi cihazları, satın alan, devralan, toptan veya perakende satışını yapan firmalar ile bu cihazları kullananların kontrol ve denetimleri Kurumun görevlendireceği denetim elemanlarınca yapılır." hükmü uyarınca, denetim işleminin TRT Kurumu denetçileri tarafından yapılmasının esas olduğu, ancak kurumun gerek görmesi ve talep etmesi halinde, Vergi Usul Kanunu'nun 135. maddesinde belirtilen incelemeye yetkili kişiler tarafından inceleme yapılacağı ve sonuçlarının Kuruma bildirileceği, buna göre, imalatçı, ithalatçı ve ihracatçıların denetiminin, vergi denetim elemanlarınca yapılmasının, bir zorunluluk içermediği, 3093 sayılı Kanun'un 10. maddesinin 1. fıkrasının 1. cümlesinde yer alan "Bu Kanunun uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar ile beyanname, bandrol ve etiketler ile ilgili diğer hususlar Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu tarafından tesbit edilir." hükmü karşısında, Yönetmeliğin 55. maddesinde hukuka aykırılık bulunmadığı, haksız ve hukuki dayanağı olmayan davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Yönetmeliğin 32. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde yer alan düzenlemenin, üst norm olan kanun hükmüne açıkça aykırı olduğu görüldüğünden iptaline, Yönetmeliğin 55. maddesinin iptali istemi yönünden ise davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : ...
DÜŞÜNCESİ : Dava; davacı şirket tarafından, 31.12.2013 günlü, 28868 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Mali Denetçiliği Yönetmeliğinin 32. maddesinin (b) fıkrasında yer alan "İmalatçı ve ithalatçı mükelleflerin kuruma ödemeleri gereken bandrol ücretlerini tam ve zamanında ödeyip ödemediklerinin tespiti amacıyla, bandrole tabi cihazın alım satımı ile sınırlı olmak üzere defter ve belgeleri üzerinde sınırlı inceleme yapmak." hükmü ile 55. maddesindeki " Bu Yönetmelik hükümlerini Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Genel Müdürü yürütür." hükmünün iptali istemiyle açılmıştır.
3093 sayılı Türkiye Radyo - Televizyon Kurumu Gelirleri Kanunu'nun 1. maddesinde; Türkiye Radyo-Televizyon Kurumuna devamlı ve yeterli gelir kaynağı sağlamak amacıyla hazırlanan bu Kanun'un; radyo, televizyon, video ve birleşik cihazlardan alınacak ücretlerin, elektrik enerjisi hasılatından ayrılacak paylar ile çeşitli gelirlerin tahakkuk, tahsilat işlemlerini kapsayacağı, 2. maddesinde; radyo, televizyon, video ve birleşik cihazlardan tahsil edilecek ücretlerin Türkiye Radyo- Televizyon Kurumunun gelirleri arasında sayıldığı, 6. maddesinde; bu Kanunun 1. maddesinde belirtilen cihazların bandrolsüz veya etiketsiz satışını yapan imalatçı veya ithalatçıya Kurum tarafından bandrolsüz veya etiketsiz satılan veya satışa arz edilen her cihaz için cihazın satış bedeli kadar idari para cezası verileceği, bu cihazları, bandrolsüz veya etiketsiz satın alan, devralan veya kullananlara bandrolsüz veya etiketsiz her bir cihaz için cihazın rayiç değerinin yarısı kadar idari para cezası verileceği, tahakkuku müteakip tebliğ edilen para cezalarını ödemeyenler hakkında 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna göre işlem yapılacağı, bu maddeye göre kesilecek idari para cezalarına karşı, ilgilisine tebliğ tarihinden itibaren, bir ay içinde yetkili idare mahkemesinde dava açılabileceği, 10. maddesinde; bu Kanunun uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar ile beyanname, bandrol ve etiketler ile diğer hususların Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu tarafından tespit edileceği, bu Kanunun uygulanması ile ilgili olarak, bandrole tabi cihazları satın alan, devralan, toptan veya perakende satışını yapan firmalar ile bu cihazları kullananların kontrol ve denetimlerinin Kurumun görevlendireceği denetim elemanlarınca yapılacağı ve tespit edilen bandrolsüz her bir cihaz için Kurumca bu Kanunun 6. maddesindeki hükümlerin uygulanacağı, imalatçı, ithalatçı ve ihracatçıların Türkiye Eletrik Dağıtım A.Ş ve Türkiye Elektrik Üretim-İletim A.Ş. ile bu kuruluşların dışında Kanunla elektrik üretimi ile iletimi tesisleri kurmaya ve işletmeye, dağıtım ve ticaretini yapmaya yetkili kılınan diğer kurum, kuruluş ve işletmelerin denetimlerinin, Türkiye Radyo-Televizyon Kurumunun talebi üzerine 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 135. maddesinde belirtilen incelemeye yetkililer tarafından yapılacağı ve sonuçlarının Kuruma bildirileceği hükmüne yer verilmiştir.
2954 sayılı Türkiye Radyo Televizyon Kanunu'nun 56. maddesinde;Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu personelinin işe alınmasındaki usulün, şartların, atanma, terfi, nakil, işe
son verme, disiplin cezaları ve sicil ile ilgili konuların personel yönetmeliğinde düzenleneceği, kurum hizmetlerinin tanımının, bu hizmetlere atanacaklarda aranacak özel niteliklerin ve atanma şartlarının bir yönetmelikle düzenleneceği kuralına yer verilmiş, bu hükme dayanılarak hazırlanan Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Mali Denetçiliği Yönetmeliği 31.12.2013 günlü, 28868 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Anılan Yönetmeliğin dava konusu 32. maddesinin (b) bendinde; "imalatçı ve ithalatçı mükelleflerin Kuruma ödemeleri gereken bandrol ücretlerini tam ve zamanında ödeyip ödemediklerinin tespiti amacıyla, bandrole tabi cihaz alımı satımı ile sınırlı olmak üzere defter ve belgeleri üzerinde sınırlı inceleme yapmak" mali denetçilerin görev ve yetkileri arasında sayılmıştır.
3093 sayılı Kanunun 10. maddesinde; bu Kanunun uygulanması ile ilgili olarak, bandrole tabi cihazları satın alan, devralan, toptan veya perakende satışını yapan firmalar ile bu cihazları kullananların kontrol ve denetimlerinin Kurumun görevlendireceği denetim elemanlarınca yapılacağı ve tespit edilen bandrolsüz her bir cihaz için Kurumca bu Kanunun 6. maddesindeki hükümlerin uygulanacağı kurala bağlanmış olduğu dikkate alındığında, Kurum denetim elemanlarının denetim yetkilerinin, imalatçı ve ithalatçı mükelleflerin Kuruma ödemeleri gereken bandrol ücretlerini tam ve zamanında ödeyip ödemediklerinin tespiti ile sınırlı olduğu, söz konusu mükelleflerin defter ve belgeleri üzerinde inceleme yapabilecekleri yönünde bir yetkilerinin bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.
Bu durumda, yasal dayanağı bulunmayan bir yetkinin Kurum denetim elemanlarınca kullanılması sonucunu doğuran; Yönetmeliğin 32. maddesinin (b) bendinde yer alan dava konusu kuralda hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
İdarelerin, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelik çıkarabilecekleri açık olup, 2954 sayılı Kanunun yukarıda anılan 56. maddesinin verdiği yetki kapsamında mali denetçi ve mali denetçi yardımcılarının atanmaları, eğitimleri, yetki ve yeterlilik staj programları, sınavları, görev, yetki ve sorumlulukları, çalışma usul ve esasları ile çalışma programlarını ve ilgili diğer hususlar ile inceleme ve denetimlere dair işlerin kapsamını düzenlemek amacıyla davalı idarece hazırlanan Yönetmeliğin dava konusu 55. maddesindeki "Bu Yönetmelik hükümlerini Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Genel Müdürü yürütür." hükmünde hukuka aykırılık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle; Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Mali Denetçiliği Yönetmeliğinin 32. maddesinin (b) fıkrasında yer alan "İmalatçı ve ithalatçı mükelleflerin kuruma ödemeleri gereken bandrol ücretlerini tam ve zamanında ödeyip ödemediklerinin tespiti amacıyla, bandrole tabi cihazın alım satımı ile sınırlı olmak üzere defter ve belgeleri üzerinde sınırlı inceleme yapmak." hükmünün iptali, 55. maddesi hükmü yönünden ise davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Davacı şirket, 3093 sayılı Kanun'un 1. maddesinde sayılan cihazların ithalatçısı sıfatıyla söz konusu cihazların ithal edilmesi sonucunda, aynı Kanun'un 4. maddesinde belirtilen oranlarda bandrol ücreti mükellefidir. 2005-2011 yılları arasında hesaplarının, bandrol ücreti yönünden davalı idarenin mali denetçileri tarafından incelenmesi sonucunda bandrol ücreti tahakkuk ettirilmiş ve idari para cezası verilmiştir. Davacı şirket, tarafından söz konusu işlemlere karşı Ankara İdare Mahkemeleri nezdinde iptal davası açılmıştır. Bunun yanında, söz konusu idari işlemlerin dayanağını oluşturan 31/12/2013 tarih ve 28868 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren, Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Mali Denetçiliği Yönetmeliği'nin 32. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde yer alan hükmün ve 55. maddesi hükmünün iptali istemiyle bakılmakta olan dava açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
İlgili Mevzuat:
2954 sayılı Türkiye Radyo ve Televizyon Kanunu'nun dava konusu düzenlemelerin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle "Personel işlemleri ve personel hizmet tanımları" başlıklı 56. maddesinde, "Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu personelinin işe alınmasındaki usul, şartlar, atanma, terfi, nakil, işe son verme, disiplin cezaları ve sicil ile ilgili konuları personel yönetmeliğinde düzenlenir. Kurum hizmetlerinin tanımı, bu hizmetlere atanacaklarda aranacak özel nitelikler ve atama şartları bir yönetmelik ile düzenlenir." hükümlerine yer verilmiştir.
3093 sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Gelirleri Kanunu'nun 10. maddesinde, "Bu Kanunun uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar ile beyanname, bandrol ve etiketler ile ilgili diğer hususlar Türkiye Radyo - Televizyon Kurumu tarafından tesbit edilir. (Değişik : 6/7/1999 - 4397/6 md.) Bu Kanunun uygulanması ile ilgili olarak, bandrole tabi cihazları, satın alan, devralan, toptan veya perakende satışını yapan firmalar ile bu cihazları kullananların kontrol ve denetimleri Kurumun görevlendireceği denetim elemanlarınca yapılır ve tespit edilen bandrolsüz her bir cihaz için Kurumca bu Kanunun 6 ncı maddesindeki hükümler uygulanır. İmalatçı, ithalatçı ve ihracatçıların, Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. ve Türkiye Elektrik Üretim-İletim A.Ş. ile bu kuruluşların dışında kanunla elektrik üretimi ile iletimi tesisleri kurmaya ve işletmeye, dağıtım ve ticaretini yapmaya yetkili kılınan diğer kurum, kuruluş ve işletmelerin denetimleri, Türkiye Radyo-Televizyon Kurumunun talebi üzerine 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 135 inci maddesinde belirtilen incelemeye yetkililer tarafından yapılır ve sonuçları Kuruma bildirilir." hükümleri bulunmaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Mali Denetçiliği Yönetmeliği'nin "Mali denetçilerin görev ve yetkileri" başlıklı 32. maddesinde, Mali denetçilerin görev ve yetkilerinin maddeler halinde sayıldığı, 1. fıkrasının (b) bendinde imalatçı ve ithalatçı mükelleflerin Kuruma ödemeleri gereken bandrol ücretlerini tam ve zamanında ödeyip ödemediklerinin tespiti amacıyla, bandrole tabi cihaz alım satımı ile sınırlı olmak üzere defter ve belgeleri üzerinde sınırlı inceleme yapma yetkisinin tanındığı, Yönetmeliğin anılan maddesinin, 3093 sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Gelirleri Kanunu'nun 10. maddesi hükmüne dayanılarak düzenlendiği görülmektedir.
3093 sayılı Kanun'un 10. maddesindeki hüküm ile bu Kanunun uygulanması ile ilgili olarak bandrole tabi cihazları, satın alan, devralan, toptan veya perakende satışını yapan firmalar ile bu cihazları kullananların kontrol ve denetimlerinin, Kurumun görevlendireceği denetim elemanlarınca yapılacağı ortaya konulmuştur. Maddenin devamında ise, kurumun talep etmesi halinde, imalatçı, ithalatçı, ihracatçılar ile madde metninde sayılan diğer kurum, kuruluş ve işletmelerin denetimlerinin Vergi Usul Kanunu'nun 135. maddesinde belirtilen incelemeye yetkili kişiler tarafından yapılacağı ve sonuçlarının Kuruma bildirileceği belirtilmiştir. Kanun metninin incelenmesinden, imalatçı, ithalatçı, ihracatçı ve madde metninde sayılan kurum, kuruluş ve işletmelerin denetiminin, vergi denetim elemanlarınca yapılmasının zorunlu olmadığı, davalı kurumun denetim elemanlarının, uzmanlık içeren konular dışında defter ve belgeler üzerinde sadece bandrole tabi cihaz alım ve satımına ilişkin olarak inceleme yetkisinin bulunduğu sonucuna ulaşılmaktadır.
Anayasanın 124. maddesinde, Bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerine, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelik çıkarabilme yetkisi verilmiştir. Bu yetkinin kullanımı sonucu çıkarılan yönetmelik hükümlerinin yürütülmesi, başka bir ifadeyle uygulanması yetkisi de, yönetmeliği çıkaran kamu kurumunun temsilcisinde bulunacaktır. Buna göre, dava konusu edilen
Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Mali Denetçiliği Yönetmeliği'nin "Yürütme" başlıklı 55. maddesinde yer alan "Bu Yönetmelik hükümlerini Türkiye Radyo - Televizyon Kurumu Genel Müdürü yürütür." hükmünde hukuki düzenlemelere aykırılık bulunmamaktadır.
Bu durumda, davaya konu düzenlemelerin Kanuna dayalı olarak ve kamu yararı amacıyla tesis edildiği sonucuna varıldığından, yukarıda açıklanan gerekçelerle dava konusu yönetmelik hükümlerinde hukuka aykırılık görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davanın REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen … TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen otuz (30) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 09/09/2021 tarihinde dava konusu 32. maddenin 1. fıkrasının (b) bendi yönünden oy çokluğuyla, 55. madde yönünden oy birliğiyle karar verildi.


(X) KARŞI OY :
Dava, Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Mali Denetçiliği Yönetmeliği'nin 32. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde yer alan "İmalatçı ve ithalatçı mükelleflerin kuruma ödemeleri gereken bandrol ücretlerini tam ve zamanında ödeyip ödemediklerinin tespiti amacıyla, bandrole tabi cihaz alım satımı ile sınırlı olmak üzere defter ve belgeleri üzerinde sınırlı inceleme yapmak." hükmünün ve 55. maddesindeki "Bu Yönetmelik hükümlerini Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Genel Müdürü yürütür." hükmünün iptali istemiyle açılmıştır.
3093 sayılı Kanun'un 10. maddesinde; "...Bu Kanunun uygulanması ile ilgili olarak, bandrole tabi cihazları, satın alan, devralan, toptan veya perakende satışını yapan firmalar ile bu cihazları kullananların kontrol ve denetimleri Kurumun görevlendireceği denetim elemanlarınca yapılır ve tespit edilen bandrolsüz her bir cihaz için Kurumca bu Kanunun 6 ncı maddesindeki hükümler uygulanır. İmalatçı, ithalatçı ve ihracatçıların, Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. ve Türkiye Elektrik Üretim-İletim A.Ş. ile bu kuruluşların dışında kanunla elektrik üretimi ile iletimi tesisleri kurmaya ve işletmeye, dağıtım ve ticaretini yapmaya yetkili kılınan diğer kurum, kuruluş ve işletmelerin denetimleri, Türkiye Radyo-Televizyon Kurumunun talebi üzerine 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 135 inci maddesinde belirtilen incelemeye yetkililer tarafından yapılır ve sonuçları Kuruma bildirilir." hükümlerine yer verilmiştir.
Buna göre, Kurum denetim elemanlarının denetim yetkilerinin, imalatçı, ithalatçı, ihracatçı ve anılan Kanun maddesi metninde sayılan diğer kurum, kuruluş ve işletmelerin Kuruma ödemeleri gereken bandrol ücretlerini tam ve zamanında ödeyip ödemediklerinin tespiti ile sınırlı olduğu, kurumun denetim elemanlarının söz konusu mükelleflerin defter ve belgeleri üzerinde inceleme yapabileceklerine ilişkin yetkilerinin bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, Kurum denetim elemanlarının, imalatçı, ithalatçı, ihracatçı ve anılan Kanun maddesi metninde sayılan diğer kurum, kuruluş ve işletmelerin Kuruma ödemeleri gereken bandrol ücretlerini tam ve zamanında ödeyip ödemediklerinin tespiti amacıyla bandrole tabi cihazların alım satımı ile sınırlı da olsa; söz konusu mükelleflerin defter ve belgeleri üzerinde inceleme yapabilecekleri yönünde kanuni bir düzenleme bulunmadığı göz önünde tutulduğunda, Yönetmeliğin 32. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde yer alan ve iptali istenen hükümde hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, Yönetmeliğin 32. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde yer alan hükmün iptaline karar verilmesi gerektiği oyuyla, davanın tümüyle reddi yönünde verilen Daire kararına bu yönden katılmıyoruz.