Danıştay 6. Daire 2021/2438 Esas 2021/9306 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/2438
Karar No : 2021/9306

TEMYİZ EDENLER: 1- (DAVALI) … Bakanlığı - …
VEKİLİ : …, Hukuk Müşaviri
2- MÜDAHİL (DAVALI YANINDA) … İnş. ve Taah. Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Köyü Muhtarlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:.. sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Çorum İli, Merkez İlçesi, …, … Mevkii, … ve … Ruhsat Numaralı sahada işletilmesi planlanan Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi Kapasite Artışı Projesi ile ilgili olarak, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca verilen … tarihli, … sayılı "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu" kararının iptali istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda; Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği'nin 8, 9, 11 ve 14. maddelerinde, çevresel etki değerlendirmesi sürecinin halka duyurulup sürece halkın katılımı sağlanarak görüş ve önerileri alınmak suretiyle karar verilmesi gerektiği şeklinde düzenlemelere yer verilmiş olmasına rağmen, dava konusu ÇED Olumlu kararına ilişkin çevresel etki değerlendirmesi sürecinin hiçbir aşamasında projeden etkilenecek alanda olduğu görülen … Köyünde projenin askıda ilan yoluyla halka duyurulmadığı anlaşılmış olup, anılan Yönetmelik hükümlerine aykırı olarak projeden etkilenecek alanda yaşayan halkın katılımı sağlanmaksızın yürütülen çevresel etki değerlendirmesi süreci sonucunda tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : 1. Davalı idare tarafından, davanın öncelikle süre aşımı nedeniyle reddi gerektiği, çevresel etki değerlendirmesi sürecinin bütünüyle mevzuata uygun olarak gerçekleştirilmiş olması sebebiyle Mahkeme kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
2. Davalı yanında müdahil tarafından, davanın öncelikli olarak süre aşımı nedeniyle reddi gerektiği, halkın katılımı toplantısının mevzuatta öngörülen usule uygun olarak gerçekleştirildiği, Mahkeme kararında iptal gerekçesi olarak halkın katılımı toplantısının usulüne uygun olarak gerçekleştirilmediğinin belirtildiği ancak bunun iptal sebebi teşkil etmediği, kararda proje faaliyetlerinin davacı köy üzerinde olumsuz herhangi bir etkisinden bahsedilmediği, kaldı ki ÇED Raporunda, projenin çevre üzerinde olumsuz etkilerinin yeterince incelenerek, gerekli önlemlere yer verilmiş olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Mahkeme kararının usul ve yasaya uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Mahkeme kararının Dairemiz kararında belirtilen gerekçeyle onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, dosyanın tekemmül ettiği görüldüğünden yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar verilmeksizin Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Çorum İli, Merkez İlçesi, …, … Mevkii, … ve … Ruhsat Numaralı sahada işletilmesi planlanan Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi Kapasite Artışı Projesi ile ilgili olarak, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından … tarihli, …sayılı "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu" kararı verilmiştir.
Bunun üzerine, anılan işlemin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2872 sayılı Çevre Kanunu'nun "İlkeler" başlıklı 3. maddesinde, "Çevrenin korunmasına, iyileştirilmesine ve kirliliğinin önlenmesine ilişkin genel ilkeler şunlardır: (a) Başta idare, meslek odaları, birlikler ve sivil toplum kuruluşları olmak üzere herkes, çevrenin korunması ve kirliliğin önlenmesi ile görevli olup bu konuda alınacak tedbirlere ve belirlenen esaslara uymakla yükümlüdürler... (e) Çevre politikalarının oluşmasında katılım hakkı esastır. Bakanlık ve yerel yönetimler; meslek odaları, birlikler, sivil toplum kuruluşları ve vatandaşların çevre hakkını kullanacakları katılım ortamını yaratmakla yükümlüdür..." hükmüne; 10. maddesinde ise, "Gerçekleştirmeyi plânladıkları faaliyetleri sonucu çevre sorunlarına yol açabilecek kurum, kuruluş ve işletmeler, Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu veya proje tanıtım dosyası hazırlamakla yükümlüdürler. Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararı veya Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir Kararı alınmadıkça bu projelerle ilgili onay, izin, teşvik, yapı ve kullanım ruhsatı verilemez; proje için yatırıma başlanamaz ve ihale edilemez..." hükmüne yer verilmiştir.
25/11/2014 günlü, 29186 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren ve dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği'nin 4. maddesinde, Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararı, "Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu hakkında Komisyon tarafından yapılan değerlendirmeler dikkate alınarak, projenin çevre üzerindeki muhtemel olumsuz etkilerinin, alınacak önlemler sonucu ilgili mevzuat ve bilimsel esaslara göre kabul edilebilir düzeylerde olduğunun saptanması üzerine projenin gerçekleşmesinde çevre açısından sakınca görülmediğini belirten Bakanlık kararı" olarak tanımlanmış; aynı Yönemteliğin "Çevresel etki değerlendirmesine tabi projeler" başlıklı 7. maddesinde, Yönetmeliğin EK-I Listesinde yer alan projeler, ÇED Raporu hazırlanması zorunlu projeler arasında sayılmış; "Çevresel etki değerlendirmesi sürecinin başlatılması ve komisyonun kuruluşu" başlıklı 8. maddesinin 5. fıkrasında, "Proje ile ilgili olarak başvurunun yapıldığını, ÇED sürecinin başladığını, ÇED Başvuru Dosyasının halkın görüşüne açıldığını ve ÇED süreci tamamlanana kadar projeye ilişkin görüş ve önerilerin Valiliğe veya Bakanlığa verilebileceği Bakanlık ve Valilik tarafından anons, askıda ilan, internet vb. şekilde halka duyurulur." düzenlemesine; "Halkın katılım toplantısı" başlıklı 9. maddesinin 1. fıkrasında (a) bendinde, "Bakanlıkça yeterlik verilmiş kurum/kuruluşlar toplantı tarihini, saatini, yerini ve konusunu belirten bir ilanı; projenin gerçekleştirileceği yörede yayınlanan yerel süreli yayın ile birlikte yaygın süreli yayın olarak tanımlanan bir gazetede toplantı tarihinden en az on (10) takvim günü önce yayınlatır." düzenlemesine; "Çevresel etki değerlendirmesi raporunun bakanlığa sunulması" başlıklı 11. maddesinde, "(1) (Değişik:RG-26/5/2017-30077) Bakanlıkça yeterlik verilmiş kurum/kuruluşlar tarafından hazırlanan ÇED Raporu Bakanlığa sunulur... (2) Bakanlıkça ÇED Raporu Özel Formatına uygun hazırlandığı tespit edilen ÇED Raporu, inceleme ve değerlendirme toplantısının tarihi ve yerini belirten bir yazı ile Komisyon üyelerine gönderilir. (3) Proje ile ilgili inceleme değerlendirme sürecinin başladığı ve ÇED Raporunun halkın görüşüne açıldığı Bakanlık ve Valilik tarafından anons, askıda ilan, internet vb. şekilde halka duyurulur..." düzenlemesine; "Çevresel etki değerlendirmesi olumlu veya çevresel etki değerlendirmesi olumsuz kararı" başlıklı 14. maddesinin 1. ve 3. fıkralarında ise, "(1) Komisyon tarafından incelenerek son şekli verilen ÇED Raporu, halkın görüş ve önerilerini almak üzere, Bakanlık ve/veya Valilik tarafından askıda ilan ve internet aracılığı ile on (10) takvim günü görüşe açılır. Bakanlıkça proje ile ilgili karar alma sürecinde bu görüşler de değerlendirilir. Bakanlık halktan gelen görüşler doğrultusunda, rapor içeriğinde gerekli eksikliklerin tamamlanmasını, ek çalışmalar yapılmasını ya da Komisyonun yeniden toplanmasını isteyebilir. Nihai ÇED Raporu ve eklerinin proje sahibi taahhüdü altında olduğunu belirten taahhüt yazısı ve noter onaylı imza sirküleri beş (5) iş günü içerisinde Bakanlığa sunulur. Kamu kurum/kuruluşlarından imza sirküleri istenmez... (3) Bakanlık, Komisyon çalışmalarını ve halkın görüşlerini dikkate alarak proje için "ÇED Olumlu" ya da "ÇED Olumsuz" kararını on (10) iş günü içinde verir ve bu kararı Komisyon üyelerine bildirir. Proje için verilen "ÇED Olumlu" ya da "ÇED Olumsuz" kararı Bakanlık ve Valilik tarafından askıda ilan ve internet aracılığı ile halka duyurulur..." düzenlemesine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği'nin Ek-1 Listesinde yer alan projelerin çevresel etki değerlendirmesi sürecine tabi olduğu ve bu projeler için ÇED Raporu hazırlanarak Bakanlığa sunulması gerektiği; katılım esasının sağlanması amacıyla, ÇED sürecinin bütün aşamalarının, halkın görüş ve önerileri alınmak üzere Bakanlık ve Valilik tarafından Yönetmelikte uygun görülen usullerle halka duyurulması ve halkın katılımı toplantısı yapılması gerektiği; Bakanlık tarafından "ÇED Olumlu" ya da "ÇED Olumsuz" kararı verilmeden hemen önce, Komisyon tarafından incelenerek son şekli verilen ÇED Raporu'nun halkın görüş ve önerileri alınmak üzre on gün boyunca askıda ilan ve internet aracılığıyla halkın görüşe açılmasının da ÇED sürecinin önemli bir aşamasını oluşturduğu; Bakanlıkça proje ile ilgili karar alınırken halkın nihai ÇED Raporu hakkındaki görüşlerinin de değerlendirileceği, bu görüşler doğrultusunda, rapor içeriğinde gerekli eksikliklerin tamamlanması, ek çalışmalar yapılması ya da Komisyonun yeniden toplanması şeklinde kararlar verilebileceği; söz konusu aşamalar bitirildikten sonra, Komisyon çalışmaları ve yine halkın görüşleri dikkate alınarak proje için "ÇED Olumlu" ya da "ÇED Olumsuz" kararı verileceği, bu kararın da yine Bakanlık ve Valilik tarafından hem askıda ilan hem de internet aracılığıyla halka duyurulması gerektiği anlaşılmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden; halkın katılımı toplantısının …Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ve … Muhtarlığı ilan panosunda ilan edildiği, ayrıca, toplantıdan on bir gün önce …, … Gazetesi ve Bakanlık web sitesinde duyurularak, belirlenen gün ve saatte, belirlenen yerde gerçekleştirildiği; bu itibarla, halkın katılımı toplantısının, Yönemeliğin yukarıda yer verilen 9. maddesinde öngörülen usule uygun olarak yapıldığı anlaşılmıştır. Bununla birlikte, Dairemizin 16/06/2021 tarih ve E:2021/2438 sayılı ara kararıyla, Komisyon tarafından son şekli verilen Nihai ÇED Raporunun, Yönetmeliğin 14. maddesinin 1. fıkrası uyarınca, dava konusu işlem tesis edilmeden önce halkın görüş ve önerilerine açılıp açılmadığı sorulmuş ve açıldı ise söz konusu ilana ilişkin askı ilan tutanakları vb. her türlü bilgi ve belgenin gönderilmesi istenmiş; söz konusu ara karara idare tarafından verilen 16/07/2021 tarihli cevapta, her ne kadar Nihai ÇED Raporunun 15/08/2017 tarihinden itibaren on gün süreyle halkın görüş ve önerilerine sunulduğu belirtilmişse de, söz konusu hususun ispat vasıtası olarak sunulan tutanakta, sadece, dava konusu Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararının verildiğinin belirtildiği; Nihai ÇED Raporunun halkın görüş ve önerilerine sunulduğuna ilişkin askı ilan tutanağı ve internet ilanlarını gösteren herhangi bir belgenin sunulamadığı; bununla birlikte, dava konusu işlemin de sadece, … Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ilan panosunda duyurulduğu, işlemin internet üzerinden ilanına ilişkin herhangi bir bilgi, belge sunulmadığı görülmüştür.
Öncelikle, Yönetmeliğin yukarıda yer verilen 14. maddesinin 3. fıkrası uyarınca, dava konusu işlemin Bakanlık ve Valilik tarafından hem askıda ilan hem de internet yoluyla halka duyurulması gerekmesine rağmen, … Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ilan panosunda duyurulmuş olan dava konusu işlemin, Bakanlık ve Valilik internet sitelerinde de duyurulduğuna ilişkin herhangi bir bilgi, belgenin sunulamamış olması sebebiyle, davalı idare ile davalı yanında müdahilin davada süre aşımı bulunduğu yolundaki itirazları yerinde görülmemiştir.
Öte yandan, Yönetmeliğin aynı maddesinin 1. fıkrası uyarınca, Komisyon tarafından incelenerek son şekli verilen Nihai ÇED Raporunun, halkın görüş ve önerileri alınmak üzere on takvim günü boyunca görüşe açılmadığı da davalı idare tarafından verilen ara karar cevabından anlaşıldığından, dava konusu işleme ilişkin çevresel etki değerlendirmesi sürecinin mevzuatta öngörülen usule uygun olarak gerçekleştirilmediği sonucuna varılmıştır.
Bu durumda, mevzuatta öngörülen usule uygun olarak gerçekleştirilmediği anlaşılan çevresel etki değerlendirmesi süreci sonucunda tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık, söz konusu işlemin iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararında ise sonucu itibarıyla hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı ile davalı yanında müdahilin temyiz istemlerinin reddine,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptali yolundaki … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararının yukarıda belirtilen gerekçeyle ONANMASINA,
3. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 20/A-2-(i) maddesi uyarınca, karar düzeltme yolunun kapalı olduğunun duyurulmasına, 13/09/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.