Danıştay 10. Daire 2019/4541 Esas 2021/4062 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No: 2019/4541
Karar No: 2021/4062

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Mensucat Tekstil San. ve Tic. A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMLERİN_KONUSU : ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının taraflarca aleyhlerine olan kısımlarının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket tarafından, iş yerinde yapılan denetim sonucu bir kısım çalışanlarına ait sigortalı işe giriş ve işten çıkış bildirgeleri ile aylık prim ve hizmet belgesinin süresi içinde Kurum’a verilmediğinden bahisle, 5510 sayılı Kanun’un 102. maddesi uyarınca toplam 46.648,00 TL idari para cezası verilmesine ilişkin Kütahya Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı işlemi ile bu işleme karşı yapılan itirazın reddi yönündeki Kütahya Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Ünite İtiraz Komisyonu'nun … tarih ve … karar sayılı işleminin iptali istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; 5510 sayılı Yasanın 87. maddesinin 1-e bendi uyarınca, işletmelerde mesleki eğitim gören çırak öğrenciler açısından prim hizmet belgelerinin verilmesi görevinin Milli Eğitim Bakanlığı'na verilmiş olması nedeniyle, davacı şirketin isimleri belirtilen 14 çırak öğrenci açısından prim hizmet belgesi verme yükümlülüğü bulunmamakla birlikte, geriye kalan 9 çalışan açısından prim hizmet belgesi düzenleme yükümlülüğü bulunmasına rağmen bu 9 adet çalışanla ilgili aylık prim ve hizmet belgelerinin düzenlendiğini ispata yarayacak herhangi bir bilgi veya belge sunulmamış olması ve 16 işçiye ait işten çıkış bildirimini de süresinde yapmadığının durum tespit tutanağı ve eki işten çıkış bildirimi evrakının incelenmesinden anlaşılması neticesinde, dava konusu para cezasının aylık prim hizmet belgeleri ile işten çıkış bildirimini süresinde vermemiş olmak eylemleri ile ilgili kısımları bakımından hukuka aykırılık görülmediği, bu itibarla dava konusu para cezasının 14 çırak öğrenci ile ilgili olarak süresinde işe giriş bildiriminin yapılmaması eylemi ile ilgili 13.167,00 TL'lik kısmında hukuka uyarlık, geriye kalan 33.481,00 TL'lik kısmında ise hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle dava konusu idari para cezasının 13.167,00 TL'lik kısmının iptaline, 33.481,00 TL'lik kısmı açısından davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENLERİN_İDDİALARI : Davacı tarafından, Çıraklık Eğitim Merkezi Müdürlüğü yazılarında 17 işçi için beyanda bulunulduğu, kararda daha az işçinin nazara alındığı idari para cezasının iptal edilen kısmının oranlanmasının yanlış olduğunun düşünüldüğü ileri sürülmektedir. Davalı idare tarafından, işçilerin bildirimlerinin yapılmaksızın iş yerinde çalıştırıldıkları, Kurumca yapılan bütün işlemlerin mevzuata uygun olduğu, davacının yaptığı itirazın yasal dayanaktan yoksun olduğu, davanın 13.167,00 TL'lik kısım yönünden kabulüne karar verilmesinin hatalı olduğu ileri sürülmektedir.

TARAFLARIN_SAVUNMALARI : Taraflarca savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Kararın bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Danıştay Başkanlık Kurulu'nun 07/03/2019 tarih ve 2019/24 sayılı kararıyla Danıştay Onbeşinci Dairesinin kapatılması üzerine Danıştay Onuncu Dairesine gönderilen dava dosyasında, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Davacı şirketin iş yerinde Sosyal Güvenlik Kurumu Denetmenleri tarafından yapılan denetim sonucu hazırlanan 13/04/2012 tarihli Durum Tespit Tutanağı ile iş yerinde fiilen çalıştıkları tespit edilen 3 işçi ile çıraklık sözleşmeleri yapılmamış 20 Çırak dahil 23 işçi ile ilgili olarak işe giriş bildirgeleri ile aylık prim ve hizmet belgelerinin, 16 işçinin işten ayrılış bildirgelerinin verilmemiş olmasından dolayı Kütahya Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü'nün 10/07/2013 tarih ve 10.991.664 sayılı işlemiyle 5510 sayılı Kanun'un 102/(a-2), (c-4) ve (j) maddeleri uyarınca toplam 46.648,00 TL idari para cezası verildiği, bu işleme karşı Kütahya Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Ünite İtiraz Komisyonu'nuna yapılan itirazın reddi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
5510 sayılı Kanun'un 4. maddesinde, "Bu Kanunun kısa ve uzun vadeli sigorta kolları uygulaması bakımından;
a) Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar, .....sigortalı sayılır" hükmü; 8. maddesinde, "İşverenler, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılan kişileri, 7 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sigortalılık başlangıç tarihinden önce, sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmekle yükümlüdür." hükmü; dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle 86. maddesinde, "İşveren bir ay içinde 4 üncü ve 5 inci maddeye tâbi çalıştırdığı sigortalıların ve sosyal güvenlik destek primine tâbi sigortalıların;
a) Ad ve soyadlarını, T.C. kimlik numaralarını,
b) 80 inci maddeye göre hesaplanacak prime esas kazançlarını,
c) Prim ödeme gün sayıları ile prim tutarlarını,
gösteren ve örneği Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenen asıl veya ek aylık prim ve hizmet belgesini, (Ek ibare: 17/04/2008-5754 S.K./50. mad) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındakiler için en geç Kurumca belirlenecek günün sonuna kadar, diğer sigortalılar için ise ait olduğu ayı takip eden ayda Kurumca belirlenecek günün sonuna kadar Kuruma vermekle veya sigortalı çalıştırmadığı takdirde, bu hususu sigortalı çalıştırmaya son verdiği tarihten itibaren, onbeş gün içinde Kuruma bildirmekle yükümlüdür." hükmü,
Dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan haliyle 87. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinde, "5 inci maddenin (b) bendinde belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim görenler ile meslek liselerinde staja tabi tutulan öğrenciler için Milli Eğitim Bakanlığı veya bu öğrencilerin eğitim gördükleri okullar ...prim ödeme yükümlüsüdür." hükmü,
102. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, "Kurumca dayanağı belirtilmek suretiyle diğer kanunlarda aşağıda belirtilen fiiller için idari para cezası öngörülmüş olsa dahi ayrıca bu Kanunun; ..2) 8 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen bildirgenin verilmediğinin, mahkeme kararından veya Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan tespitlerden ya da diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarının kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden veya bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden anlaşılması halinde bildirgeyi vermekle yükümlü olanlar hakkında her bir sigortalı için asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır." hükmü,
102. maddesinin 1. fıkrasının c bendinin 4 numaralı alt bendinde, "86 ncı maddesinin birinci fıkrası uyarınca verilmesi gereken belgeleri, Kurumca belirlenen şekilde ve usûlde vermeyenler ya da Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde anılan ortamda göndermeyenler veya belirlenen süre içinde vermeyenlere her bir fiil için;
....
Belgenin mahkeme kararı, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden, hizmetleri veya kazançları Kuruma bildirilmediği veya eksik bildirildiği anlaşılan sigortalılarla ilgili olması halinde, belgenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın, aylık asgari ücretin iki katı tutarında, idari para cezası uygulanır." hükmü,
"j" bendinde ise; "9'uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre sigortalılığı sona erenlere ilişkin bildirim ile 506 sayılı Kanunun geçici 20'nci maddesinde yer alan sandıklara, sandık iştirakçiliğinin başlama veya sona ermesine ilişkin bildirimi, süresi içinde ya da Kurumca belirlenen şekle ve usule uygun olarak yapmayanlar veya Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde anılan ortamda göndermeyenler hakkında, bir takvim ayında işlenen bu fiillerden dolayı tutmakla yükümlü bulunulan defter ve belgelerin ibraz edilmemesi nedeniyle verilmesi gereken ceza tutarını aşmamak kaydıyla her bir sigortalı veya sandık iştirakçisi için asgari ücretin onda biri tutarında idari para cezası uygulanır." hükmü yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava dosyasının incelenmesinden, 13/09/2012 tarihli denetim neticesinde işyerinde fiilen çalıştıkları tespit edilen 20 adet çırak öğrencinin Mesleki Eğitim Merkezi Müdürlüğü tarafından bildirimi yapılan çırak öğrenciler arasında olmadığı yönündeki tespite ilişkin olarak, söz konusu 20 öğrencinin çıraklık kayıtlarının yapılıp yapılmadığı ve buna bağlı olarak bu 20 öğrenci ile ilgili davacı şirketin yükümlülüklerini ihlal edip etmediğinin açıklığa kavuşturulması bakımından Mahkemece yapılan ara kararına cevaben Kütahya Valiliği Mesleki Eğitim Merkezi Müdürlüğünce dosyaya sunulan evraklarda, 20 öğrenciden 14 tanesinin (…, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …) çıraklık sözleşmelerinin 14/09/2012 tarihinde Mesleki Eğitim Merkezi Müdürlüğü tarafından düzenlenmesi neticesinde yine işe giriş bildirimlerinin aynı Müdürlük tarafından 15/09/2012 tarihinde yapılmış olduğu saptanmış olup, çırak öğrencilerde öncelikle bu öğrencilerle çıraklık sözleşmesi yapılması ve ardından sigortalı işe giriş bildiriminde bulunulması görevi Mesleki Eğitim Merkezi Müdürlüğü'ne ait olduğundan, söz konusu öğrencilerle ilgili davacı şirketin sigortalı işe giriş bildiriminde bulunmamak eyleminde bulunduğundan bahsetmeye imkan bulunmadığı, bu nedenle davacı şirketin, 14 öğrenciyle ilgili olarak işe giriş bildirimini yapmamaktan dolayı (14x940,50 TL) 13.167,00 TL idari para cezası ile cezalandırılmasında hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu idari para cezasının 13.167,00 TL'lik kısmının iptaline karar verildiği anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta, söz konusu 14 öğrencinin işe giriş bildirgelerinin süresinde verilmemesi nedeniyle 5510 sayılı Kanun'un 102. maddesinin 1. fıkrasının (a-2) bendine göre, her bir sigortalı için asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanmış olup, Mahkemece her bir öğrenci için bir asgari ücret üzerinden hesap yapılarak (14x940,50 TL) 13.167,00 TL idari para cezasının iptaline karar verildiği görülmektedir.
Bu durumda, hesaplamanın iki asgari ücret üzerinden yapılarak (14 x 2 x 940,50 TL) 26.334,00 TL idari para cezasının iptaline, 20.314,00 TL'lik kısım açısından davanın reddine karar verilmesi gerekmekte olup bir asgari ücret üzerinden yapılan hesaplamaya dayalı İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.Davacının temyiz isteminin kısmen kabulüne, kısmen reddine, davalı idarenin temyiz isteminin reddine ,
2.Dava konusu işlemin kısmen iptaline, davanın kısmen reddine ilişkin temyize konu ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (on beş) gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 14/09/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.