Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2020/3171 Esas 2021/1476 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2020/3171
Karar No : 2021/1476

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …Dernekleri Federasyonu
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Onuncu Dairesinin 22/06/2020 tarih ve E:2017/522, K:2020/2181 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının internet sitesinde yayımlanan 02/01/2017 tarihli duyuru ile getirilen Ürün Takip ve Doğrulama Sistemi uygulamasına yönelik işlem ile bu işlemin dayanağı olan 29/12/2011 tarih ve 28157 (3. mükerrer) sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliği'nin "Ürün Takip Sistemi" başlıklı 45. maddesinin ve 03/09/2013 tarih ve 28754 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 7. maddesi ile 45. maddesine eklenen 2. fıkrasının iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Onuncu Dairesinin 22/06/2020 tarih ve E:2017/522, K:2020/2181 sayılı kararıyla;
İptal davasının içtihat ve doktrinde belirlenen hukuki nitelikleri göz önüne alındığında, idare hukuku alanında tek yanlı irade açıklamasıyla kesin ve yürütülmesi zorunlu nitelikte tesis edilen işlemlerin; ancak bu idari işlemle doğrudan meşru, kişisel ve güncel bir menfaat ilgisi kurulabilenler tarafından iptal davasına konu edilebileceğinin kabulünün zorunlu olduğu; aksi hâlde, her idari işlemle dolaylı da olsa bir menfaat ilgisi kurulmak suretiyle dava açılmasını kabul etmenin, dava konusu edilecek işlem ile dava açacak kişi arasında belli ölçüler içinde menfaat ilişkisi bulunması şartının ihlali sonucunu doğuracağı;
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 96. maddesinde, federasyonların, kuruluş amaçları aynı olan en az beş derneğin, amaçlarını gerçekleştirmek üzere üye sıfatıyla bir araya gelmeleri suretiyle kurulacağı, her federasyonun bir tüzüğünün bulunacağı, 5253 sayılı Dernekler Kanunu'nun 2. maddesinde ise, üst kuruluşun, derneklerin oluşturduğu tüzel kişiliği bulunan federasyonları ve federasyonların oluşturduğu konfederasyonları ifade edeceğinin hüküm altına alındığı;
Yasal çerçevesi sendika konfederasyonlarına benzeyen bir üst kuruluş olan dernek federasyonlarının, üyesi olan derneklerin ayrı ayrı dava açabilecekleri düzenlemelere karşı dava açma ehliyetinin bulunmadığı;
Davacı Federasyon tarafından, federasyon üyeleri ve dernek üyelerinin menfaatlerinin ihlal edildiğinden bahisle, davanın konusu düzenleyici işlemin ve uygulama işleminin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı;
Yapılan açıklamalar ışığında dava konusu olayda, en az beş derneğin bir araya gelerek oluşturduğu davacı Federasyonun, kendi tüzel kişiliğine yönelmeyen dava konusu Yönetmelik hükümlerinin ve davalı Bakanlığın internet sitesinde yayımlanan Ürün Takip ve Doğrulama Sistemi uygulamasına yönelik işlemin iptalini istemekte doğrudan bir menfaati bulunmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle; davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, Federasyonlarının, Anayasa, Dernekler Kanunu ve Tüzükleri gereğince dava açma ehliyetlerinin bulunduğu; iptali istenen düzenlemelerin Türkiye genelinde tüm gıdaları, üretici, dağıtıcı ve satıcıları doğrudan ilgilendirdiği, gıda ve içecek derneklerinin ehliyetli olduğu kabul edildiğinden, bunların birleşmesiyle oluşan federasyonun dava açabilmesinin hak arama özgürlüklerini en üst düzeyde kullanabilmelerini ifade ettiği ve bu çerçevede değerlendirildiğinde derneğin dava açmasıyla federasyonun dava açması arasında gerçek kişilerin seslerini en güçlü şekilde duyurması ve demokratik tatmin yaratması bakımından büyük fark bulunduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Daire kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan;
"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka aykırı karar verilmesi,
c)Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması" sebeplerinden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Davacının temyiz isteminin reddine,
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle ehliyet yönünden reddine ilişkin Danıştay Onuncu Dairesinin temyize konu 22/06/2020 tarih ve E:2017/522, K:2020/2181 sayılı kararının ONANMASINA,
3.Kesin olarak, 20/09/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.