Danıştay 10. Daire 2021/264 Esas 2021/4172 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2021/264
Karar No : 2021/4172

TEMYİZ EDEN (DAVACILAR) : 1- … ve … 'ye velayeten,
kendi adına asaleten …
VEKİLİ : Av. …
TEMYİZ EDEN (DAVACILAR) : 2- … 3- …
VEKİLLERİ : Av. …
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …

TEMYİZ EDEN : … Bakanlığı
(Mülga … Bakanlığı)
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

DAVANIN KONUSU : Karaman ili, Ermenek ilçesi sınırları içerisinde yer alan ve … Linyit Kömür İşletmeleri Ltd. Şti. uhdesinde bulunan, … Şekerler Ltd. Şti tarafından işletilen maden ocağında 28/10/2014 tarihinde meydana gelen kazada davacı … 'nin eşi, … ve … 'nin babası, … ve … 'nin oğlu olan … 'nin hayatını kaybetmesinde davalı idarenin hizmet kusurunun bulunduğundan bahisle davacılardan eş … için 1.000,00 TL maddi, 500.000,00 TL manevi, çocukları … için 1.000,00 TL maddi, 500.000,00 TL manevi, çocukları … için 1.000,00 TL maddi, 500.000,00 TL manevi, anne … için 1.000,00 TL maddi, 250.000,00 TL manevi, baba … için 1.000,00 TL maddi, 250.000,00 TL manevi, olmak üzere toplam 5.000,00 TL maddi (12/12/2019 tarihli ve 14/12/2019 tarihli miktar arttırım dilekçeleri sonrasında eş … için 17.672,26 TL, çocukları … için 3.951,75 TL, … için 1.781,89 TL, anne … için 2.712,06 TL, baba … için 1.979,26 TL olmak üzere toplam 28.097,22 TL maddi), ve 2.000.000,00 TL manevi tazminatın fazlaya ilişkin hakları saklı tutularak olay tarihi olan 28/10/2014 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalı idareden müştereken ve müteselsilen tazminine karar verilmesi istenilmiştir.

YARGILAMA SÜRECİ :
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla; davanın kısmen kabulüne, kısmen reddine, 28.097,22 TL maddi tazminat isteminin kabulüne, 2.000.000,00 TL manevi tazminat talebinin 130.000,00 TL'sinin kabulüne, 1.870.000,00 TL'sinin reddine, hükmedilen maddi ve manevi tazminatın aşağıda gösterildiği şekilde ilgililere dağıtılmasına, 17.672,26 TL maddi tazminatın 1.000,00 TL'sinin 26/10/2015 tarihinden itibaren, 16.672,26 TL'sinin ise ıslah dilekçesinin davalı idare Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'ne tebliğ tarihi olan 27/12/2019 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte, 30.000,00 TL manevi tazminatın ise 26/10/2015 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden alınarak, davacılardan müteveffanın eşi … 'ye verilmesine, fazlaya ilişkin manevi tazminat isteminin ve faiz isteminin reddine, 3.951,75 TL maddi tazminatın 1.000,00 TL'sinin 26/10/2015 tarihinden itibaren, 2.951,75 TL'sinin ise ıslah dilekçesinin davalı idare Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'ne tebliğ tarihi olan 27/12/2019 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte, 25.000,00 TL manevi tazminatın ise 26/10/2015 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden alınarak, davacılardan müteveffanın çocuğu … 'ye verilmesine, fazlaya ilişkin manevi tazminat isteminin ve faiz isteminin reddine, 1.781,89 TL maddi tazminatın 1.000,00 TL'sinin 26/10/2015 tarihinden itibaren, 781,89 TL'sinin ise ıslah dilekçesinin davalı idare Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'ne tebliğ tarihi olan 27/12/2019 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte, 25.000,00 TL manevi tazminatın ise 26/10/2015 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden alınarak, davacılardan müteveffanın çocuğu … 'ye verilmesine, fazlaya ilişkin manevi tazminat isteminin ve faiz isteminin reddine, 2.712,06 TL maddi tazminatın 1.000,00 TL'sinin 26/10/2015 tarihinden itibaren, 1.712,06 TL'sinin ise ıslah dilekçesinin davalı idare Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'ne tebliğ tarihi olan 27/12/2019 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte, 25.000,00 TL manevi tazminatın ise 26/10/2015 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden alınarak, davacılardan müteveffanın annesi … 'ye verilmesine, fazlaya ilişkin manevi tazminat isteminin ve faiz isteminin reddine, 1.979,26 TL maddi tazminatın 1.000,00 TL'sinin 26/10/2015 tarihinden itibaren, 979,26 TL'sinin ise ıslah dilekçesinin davalı idare Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'ne tebliğ tarihi olan 27/12/2019 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte, 25.000,00 TL manevi tazminatın ise 26/10/2015 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden alınarak, davacılardan müteveffanın babası … 'ye verilmesine, fazlaya ilişkin manevi tazminat isteminin ve faiz isteminin reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince; tarafların istinaf başvurusu üzerine, uğranılan zararın gerçek miktarının Mahkeme tarafından yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucunda net bir şekilde ortaya çıkması durumunda, ortaya çıkan bu gerçek zararın tamamının tazmini amacıyla verilen miktar artırımına ilişkin dilekçenin yeni bir dava niteliğinde olmayıp, mevcut davada talep edilen tazminat miktarının artırımına olanak sağlayan yasal bir hakkın kullanımına ilişkin olduğu da göz önünde bulundurulduğunda, artırılan tazminat miktarı yönünden davanın kabul edilmesi halinde, yasal faizin başlangıcının bu miktar yönünden de, idarenin uyuşmazlığın esasında ihtilafa, bir başka anlatımla temerrüde düştüğü tarih olduğu sonucuna varıldığı, buna göre davacılar lehine hükmedilen tazminatın, idareye başvuru tarihi olan 26/10/2015 tarihi itibariyle işleyecek yasal faiz ile birlikte ödenmesi gerektiği, İdare Mahkemesi kararında yer alan ıslah dilekçesi ile artırılan kısım yönünden söz konusu dilekçenin idareye tebliğ tarihinden itibaren faiz yürütülmesi gerektiğine ilişkin gerekçenin ve buna ilişkin olarak hüküm fıkrasında yer alan ibarelerin karardan çıkarılması, "davacılar lehine hükmedilen tazminata 26/10/2015 tarihinden itibaren faiz yürütülmesine..." ilişkin ibarenin kararın hüküm fıkrasına eklenmesi gerektiği sonucuna varıldığı gerekçesiyle istinaf isteminde bulunulan mahkeme kararında hukuka aykırılık bulunmadığından, istinaf istemlerinin yukarıda açıklandığı şekilde düzeltilerek reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENLERİN_İDDİALARI : Davacılar tarafından, hükmedilen tazminat tutarlarının düşük olduğu; davalı idare tarafından, olayda idarelerinin kusuru olmadığı, hükmedilen tazminat tutarlarının yüksek olduğu ileri sürülmektedir.

TARAFLARIN_SAVUNMALARI : Taraflarca diğer tarafın temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : … DÜŞÜNCESİ : Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın temyiz isteminin davada taraf olmadığından reddi, tarafların temyiz istemlerinin ise esastan reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra dosyanın tekemmül ettiği görüldüğünden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın Temyiz Talebinin İncelenmesi;
Dosyanın incelenmesinden; bakılmakta olan davanın 19/02/2016 tarihinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı husumetiyle açıldığı, dava devam ederken İdare Mahkemesince 13/12/2017 tarihli hasım düzeltme kararı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın da (Mülga Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın) hasım mevkiine alındığı, daha sonra … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (Mülga Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı) hasım mevkiinden çıkarılarak esas hakkında karar verildiği, anılan karara karşı taraflarla birlikte Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (Mülga Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı) tarafından da istinaf yoluna başvurulduğu, temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararıyla da Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın (Mülga Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın) istinaf başvurusunun reddedilmesi üzerine Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (Mülga Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı) tarafından temyiz yoluna başvurulduğu görülmektedir.
Olayda; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın (Mülga Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın) … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla hasım mevkiinden çıkarılarak esas hakkında karar verildiği, bu nedenle anılan bakanlığın dosyada taraf olmadığı, dosyada taraf olmayan idarenin istinaf başvurusunun incelenmesinin hukuken mümkün olmadığı, bu hususa dikkat edilmeyerek dosyada taraf olmayan idarenin istinaf başvurusu hakkında karar verilmiş olmasının anılan idareye temyiz yoluna başvuru hakkı vermeyeceği açık olduğundan; işbu dosyada taraf olmayan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın (Mülga Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın) temyiz isteminin incelenmesine hukuken olanak bulunmamaktadır.

Davalı Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'nün ve Davacıların Temyiz Taleplerinin İncelenmesi;

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar yasal faizin başlangıç tarihi dışında kalan kısımları yönünden usul ve hukuka uygun olup, dilekçelerde ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bu kısımlarının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde, kararda yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç duyulmayan maddi hatalar ile düzeltilmesi mümkün eksiklik veya yanlışlıklar varsa kararın düzeltilerek onanacağı hükmüne yer verilmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 13. maddesinde, idari eylemlerden hakları ihlal edilmiş olanların dava açmadan önce, bu eylemleri yazılı bildirim üzerine veya başka suretle öğrendikleri tarihten itibaren bir yıl ve her halde eylem tarihinden itibaren beş yıl içinde idareye başvurarak haklarının yerine getirilmesini istemeleri gerektiği; bu isteklerinin kısmen veya tamamen reddi halinde, bu konudaki işlemin tebliğini izleyen günden itibaren veya istek hakkında altmış gün içinde cevap verilmediği takdirde bu sürenin bittiği tarihten itibaren dava süresi içinde dava açılabileceği kuralı yer almakta olup, anılan maddede, idari eylemler nedeniyle uğranılan zararın tazmini için idareye başvuruda bulunulmasının, dava ön şartı olarak öngörülmesi ve zararın idare tarafından en erken bu tarihte sulhen ödenebilecek olması nedeniyle yargı yerince hükmedilecek tazminat miktarına, ön karar için idareye yapılan başvuru tarihi, adli yargıda dava açılması halinde ise adli yargıda dava açıldığı tarih itibariyle yasal faiz uygulanması, Danıştay'ın yerleşik içtihatlarıyla kabul edilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, davacılar tarafından dava açılmadan önce idareye tazminat talebiyle başvuruda bulunulduğu, başvuru dilekçesinin 26/10/2015 tarihinde idare kayıtlarına girdiği, talebin zımnen reddi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı, dava dilekçesinde, talep edilen miktara olay tarihinden itibaren faiz işletilmesi isteminde bulunulduğu, davacıların miktar arttırım dilekçelerinin 27/12/2019 tarihinde davalı idareye tebliğ edildiği görülmektedir.
Bölge İdare Mahkemesince,davacılar lehine hükmedilen tazminatın, idareye başvuru tarihi olan 26/10/2015 tarihi itibariyle işleyecek yasal faiz ile birlikte ödenmesi gerektiği, İdare Mahkemesi kararında yer alan ıslah dilekçesi ile artırılan kısım yönünden söz konusu dilekçenin idareye tebliğ tarihinden itibaren faiz yürütülmesi gerektiğine ilişkin gerekçenin ve buna ilişkin olarak hüküm fıkrasında yer alan ibarelerin karardan çıkarılması, "davacılar lehine hükmedilen tazminata 26/10/2015 tarihinden itibaren faiz yürütülmesine..." ilişkin ibarenin kararın hüküm fıkrasına eklenmesi gerektiği sonucuna varıldığı gerekçesiyle istinaf isteminde bulunulan mahkeme kararında hukuka aykırılık bulunmadığından, istinaf istemlerinin yukarıda açıklandığı şekilde düzeltilerek reddine" karar verilmiş ise de; hükmedilen tazminata dava dilekçesinde yer alan miktarlar için idareye başvuru tarihinden, miktar arttırımı yoluyla arttırılan miktarlar için ise miktar arttırım dilekçesinin idarenin kaydına girdiği tarihten faiz yürütülmesi gerekmektedir.
İdare Mahkemesince, hükmedilen tazminata dava dilekçesinde yer alan miktarlar için idareye başvuru tarihinden, miktar arttırımı yoluyla arttırılan miktarlar için ise miktar arttırım dilekçesinin idarenin kaydına girdiği tarihten faiz yürütüldüğü görüldüğünden, temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararından davacılar lehine hükmedilen tazminatın tamamına 26/10/2015 tarihinden itibaren faiz yürütülmesine ilişkin gerekçenin çıkarılarak hüküm fıkrasında yer alan "1-)İstinaf isteminde bulunulan mahkeme kararında hukuka aykırılık bulunmadığından, istinaf istemlerinin yukarıda açıklandığı şekilde DÜZELTİLEREK REDDİNE," ibaresinin "1-)İstinaf başvurularının REDDİNE," şeklinde düzeltilmesi gerekmektedir.

Öte yandan, davacılar tarafından … Şekerler Madencilik Enerji Nak. İnş. San. Ve Tic. Ltd. Şti. ve … Linyit Kömür İşletmeleri Ltd. Şti.'ye karşı açılan davada … Asliye Hukuk Mahkemesi'nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla hükmedilen tazminat tutarlarının anılan şirketlerce ödenerek davalı idareden rucuen tahsili aşamasında mükerrer ödemeye sebebiyet verilmemesi için işbu davada hükmedilen tazminat tutarlarının dikkate alınması gerektiği de açıktır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın (Mülga Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın) temyiz isteminin REDDİNE,
2. Davacıların temyiz istemlerinin reddine, davalı idarenin temyiz isteminin yasal faizin başlangıç tarihi yönünden KABULÜNE, diğer temyiz istemlerinin REDDİNE,
3. Davanın kısmen kabulüne, kısmen reddine ilişkin … İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun düzeltilerek reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararından davacılar lehine hükmedilen tazminatın tamamına 26/10/2015 tarihinden itibaren faiz yürütülmesine ilişkin gerekçenin çıkarılarak hüküm fıkrasında yer alan "1-)İstinaf isteminde bulunulan mahkeme kararında hukuka aykırılık bulunmadığından, istinaf istemlerinin yukarıda açıklandığı şekilde DÜZELTİLEREK REDDİNE," ibaresinin "1-)İstinaf başvurularının REDDİNE," şeklinde DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
4. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine teminen dosyanın … İdare Mahkemesine gönderilmesine, 21/09/2021 tarihinde oy çokluğuyla kesin olarak karar verildi.



(X)-KARŞI OY:

Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, davalı idarenin temyiz dilekçesinde ileri sürülen temyiz nedenleri kararın düzeltilerek onanmasını gerektirecek nitelikte görülmediğinden temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının aynen onanması gerektiği oyuyla kararın düzeltilerek onanmasına ilişkin çoğunluk kararına bu yönden katılmıyorum.



(XX)-KARŞI OY :

Bölge İdare Mahkemesi kararında davacı lehine hükmedilen maddi tazminat tutarına işletilecek faizin başlangıç tarihi 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun "Temyiz incelemesi üzerine verilecek kararlar" başlıklı 49. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi uyarınca kararın düzeltilerek onanmasını gerektiren, yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç duyulmayan maddi hata ile düzeltilmesi mümkün eksiklik veya yanlışlık kapsamında bulunmayıp, anılan maddenin 2. fıkrasının (b) bendi uyarınca kararın bozulmasını gerektiren, hukuka aykırılık teşkil ettiğinden; Bölge İdare Mahkemesi kararının, bu hususta yeniden bir karar verilmek üzere bozulması gerektiği oyuyla Daire kararına bu yönden katılmıyorum.