MAHKEMESİ:Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki davanın yapılan duruşması sonunda kurulan hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı Hazine vekili tarafından istenilmekle, süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya incelendi, gereği düşünüldü:
K A R A R
Davacı vekili dava dilekçesi ile; müvekkilinin..... 59 parsel sayılı taşınmazın maliki olduğunu, söz konusu taşınmazın 1950"li yıllarda yapılan kadastro uygulamasıyla 9.060 m² yüzölçümüyle tapuya tescil edildiğini, müvekkilin taşınmazı 26/08/2011 tarih ve 6371 yevmiye numaralı işlemle .....satın aldığını, bu iktisapların ardından 3402 sayılı Kanunun 22-A maddesi uyarınca bölgede kadastro yenileme çalışmalarının başlatıldığını, bu çalışmalar sonucunda 59 parsel sayılı taşınmazın yüzölçümünün 4.380 m² olarak tespit edildiğini, ilk kadastro çalışmasında tersimat hatası yapılıp yapılmadığını, sınırların doğru tespit edilip edilmediğini araştırmak, kadastro ölçümü yaptırmak gibi yükümlülüklerin müvekkile yüklenemeyeceğini, kadastro haritalarının yetersizliği, uygulama kabiliyetlerini yitirmesi, güncellenmesi vs. hangi sebeple olursa olsun, müvekkilinin güvene dayalı bu kazanımının korunması gerektiğini, bunun Anayasal güvenceye bağlanan mülkiyet hakkının bir gereği olduğunu, yetersiz teknolojik imkanlar nedeniyle hatalı kadastro ada ve parsellerinin oluşturulmasının sonuçlarının müvekkiline yüklenemeyeceğini, müvekkilinin zarara uğradığını beyan ederek, taşınmazın 3402 sayılı Kanunun 22-A maddesi uyarınca yapılan çalışmalar sonucunda azalan yüzölçümü nedeniyle, dava tarihi itibariyle tespit edilecek rayiç bedeli üzerinden ve dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte, fazlaya ilişkin haklar saklı kalmak üzere, şimdilik 10.000,00 TL"nin davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Mahkemece;......parsel (yeni 103 ada 33 parsel) sayılı taşınmazın 1951 yılında yapılan ilk tesis kadastrosu (tapulama) çalışmaları sonucunda 9.060 m² yüzölçümlü olarak tapuya tescil edildiği, dava konusu taşınmazı davacının 26.08.2011 tarihinde 9.060 m² yüzölçümlü olarak satın aldığı, davacının dava konusu taşınmazı satın aldıktan sonra taşınmazda 3402 sayılı Kanunun 22-A maddesine göre yenileme çalışmalarının yapılmış olduğu ve bu çalışmalar sonucunda dava konusu taşınmazın 4.380,60 m² olarak tapuya tescil edildiği, dava konusu taşınmazda 4679,40 m² eksilme olduğu, dosya kapsamındaki 04.06.2015 havale tarihli fen bilirkişilerinin keşif sonucu sunmuş oldukları rapordan da anlaşılacağı üzere bu eksilmenin ilk tapulama sırasında yapılan hatalı tersimattan, kullanılan ölçü tekniği ile teknolojisinin alan hesaplama yönteminin teknik yönden yetersiz olmasından kaynaklandığı, tapu kayıtlarının tutulmasından dolayı Devletin kusursuz sorumluluğunun bulunduğu ve davacının zararının tazmin edilmesinin gerektiği gerekçesiyle; davanın kabulü ile; 107.064,67 TL"nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine karar verilmiş, hüküm davalı Hazine vekilince temyiz edilmiştir.
Dava; 4721 sayılı Türk Medenî Kanununun 1007. maddesi uyarınca tazminat istemine ilişkindir.
İncelenen dosya kapsamına göre; her ne kadar mahkemece davanın kabulü yönünde hüküm kurulmuş ise de, yapılan inceleme ve araştırma hüküm kurmak için yetersiz, dayanak bilirkişi raporu ise hüküm kurmaya elverişli, denetime açık tespitler içermemektedir. Şöyle ki:
Dosya kapsamına göre; dava konusu 59 parsel sayılı taşınmaz, yörede 1951 yılında yapılan tesis kadastrosu uygulamasıyla 9.060 m² yüzölçümüyle tapuya tescil edilmiş, taşınmazı davacı 26/08/2011 tarihinde......isimli kişiden satın almış, bu iktisapların ardından 3402 sayılı Kanunun 22-A maddesi uyarınca bölgede yapılan kadastro yenileme çalışmaları nticesinde 59 parsel sayılı taşınmazın yüzölçümü 4.380 m² olarak tespit edilmiştir.
4721 sayılı TMK"nın sorumluluk kenar başlığını taşıyan 1007. maddesi, ""Tapu sicilinin tutulmasından doğan bütün zararlardan Devlet sorumludur"" hükmünü içermekte olup, bu maddede düzenlenen sorumluluk, kusura dayanmayan (objektif) bir sorumluluk türü olup, tapu müdürü ya da memurunun kusuru olsun ya da olmasın, sicilin tutulmasında, kişilerin malvarlığı çıkarlarını koruyan hukuk kurallarına aykırı davranılmış olması yeterlidir. Kusurun varlığı ya da yokluğu Devletin sorumluluğu için önem taşımamakta, sadece, Devletin memuruna rücûu halinde iç ilişkide etkili olmaktadır.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 18/11/2009 gün ve 2009/4 - 383 E. - 2009/517 K. 16/06/2010 gün ve 2010/4 - 349 E. - 2010/318 K. sayılı kararlarında da vurgulandığı gibi; tapu işlemleri kadastro tespit işlemlerinden başlayarak birbirini takip eden işlemler olduğundan ve tapu kütüğünün oluşumu aşamasındaki kadastro işlemleri ile tapu işlemleri bir bütün oluşturduğundan, bu kayıtlarda yapılan hatalardan TMK"nın 1007. maddesi anlamında Devletin sorumlu olduğunun kabulü gerekir. Ancak 4721 sayılı Türk Medenî Kanunun 1007. maddesi hükmüne göre, tazminata hükmedilebilmesi için, diğer koşulların yanı sıra, tapu sicilinin tutulması nedeniyle bir zarar da doğmuş olmalıdır.
Genel arazi kadastro çalışmaları sırasında tespit ve tescile tâbi tutulan çekişmeli taşınmazın, sonradan 3402 sayılı Kanunun 22/2-A maddesi uyarınca yapılan uygulama ile yüzölçümü azalmış ise de; azalmanın nereden kaynaklandığı, komşu parsellere bir kayma olup olmadığı, kayma varsa kadastro işlemi yararına olan kişi ya da kişiler hasım gösterilerek tapu iptali istenebileceği, davacı bu şekilde zararını karşılayabilecekse Hazinenin zarardan sorumlu olmayacağı, ancak; mahkemece bu konuda yeterli araştırma yapılıp eksilmenin neden kaynaklandığına ilişkin yeterli rapor alınmadan karar verildiği anlaşılmaktadır
Mahkemece, amacına ve yöntemine uygun bir araştırma yapılabilmesi için öncelikle, denetime veri teşkil etmek üzere, tesis kadastrosunun yapıldığı tarihe en yakın tarihli hava fotoğrafları, temin edilebilen en eski ve güncel ortofoto ve uydu fotoğrafları, tesis kadastrosuna ait pafta haritası, varsa bu haritada değişiklik yapan ifraz haritaları, mahkeme ilamları ve eki olan haritalar, varsa uygulama kadastrosu sırasında yararlanıldığı anlaşılan diğer haritalar, çekişmeli taşınmaza ilişkin tesis kadastrosu ve uygulama kadastrolarına ait ölçü çizelgesi, hesap cetveli ve ölçü krokileri gibi bilgi ve belgelerin toplanması gerekmektedir. Bundan sonra mahallinde, yerel bilirkişiler, taraf tanıkları, harita ya da jeodezi mühendisi fen bilirkişisinin katılımı ile keşif yapılmalıdır. Keşif sırasında çekişmeli taşınmaz ve çevresinin toprak yapısı, bitki örtüsü, zeminde mevcut ağaçların yaşı gibi hususlar ile zeminin jeolojik yapısının değerlendirilmesine ihtiyaç duyulan hallerde uzman ziraat bilirkişisi ile jeoloji mühendisi bilirkişi de keşif heyetine dahil edilmelidir. Yapılacak keşif sırasında yerel bilirkişi ve tanıklardan tesis kadastrosu sırasında da zeminde mevcut olan sabit sınır ya da yapılar bulunup bulunmadığı sorularak varsa yerleri fen bilirkişisine işaretlettirilmeli, fotoğrafları çekilmeli, keşif sırasında hazır edilmeleri halinde ziraat bilirkişisi ile jeoloji mühendisi bilirkişisinden, taşınmazlar arasında değişmeyen doğal ya da yapay sınırlar bulunup bulunmadığı, sınırlarda mevcut ağaçların yaşları gibi hususlarda bilgi alınmalı, fen bilirkişisinden denetime veri teşkil etmek üzere dosya içine getirtilen bilgi ve belgeler ile bilirkişi ve tanık anlatımlarından yararlanarak uygulama kadastrosunu denetlemesi istenmelidir. Fen bilirkişisinden, tesis kadastrosunun, paftaların üretim yılı, üretim tekniği, altlığı ve ölçeği gibi hususları da açıklar tarzda hangi yöntem ve tekniklerle yapıldığı, uygulanan yöntemlerin hata paylarının ne olduğu, üretilen haritaların zeminle uyumsuz bulunması halinde farklılığın nereden ve hangi sebeplerden kaynaklandığı, sırasıyla tersimat hatası, hesap hatası, ölçü hatası ve sınırlandırma hatası bulunup bulunmadığı, uygulama kadastrosu sonucu tespit edilen yeni sınırların niteliğinin ne olduğu ve yönetmelik hükümlerine uygun olarak belirlenip belirlenmediği, uygulama kadastrosunda hata yapılmış ise doğru sınır ve haritanın nasıl olması gerektiği gibi hususlarda ve "ada raporu" ile "uygulama tutanağı ve haritasını" irdeler şekilde, teknik ve bilimsel verilere dayalı, gerekçelendirilmiş, denetlenebilir ve ayrıntılı rapor ve haritalar alınmalıdır. Raporun denetime elverişli olması için fen bilirkişisinden, düzenleyeceği haritalardan iki tanesinde hava fotoğrafı üzerinde, iki tanesinde ise ortofoto (yoksa uydu fotoğrafı) üzerinde ilk tesis kadastrosu paftası ve uygulama kadastrosu paftasını çakıştırması istenmeli; çakıştırmaların birer tanesinin ada bazında değerlendirme yapmaya elverişli geniş ölçekli olması, diğerinin ise çekişmeli taşınmaz ve çevresini gösterir şekilde daha dar ölçekli olması istenmelidir. Fen bilirkişi haritasında, uygulama kadastrosunda yanlışlık varsa, infazı kabil olmak üzere doğru sınırların nasıl olması gerektiği de gösterilmelidir. Açıklanan yönteme uygun inceleme ve araştırma yapıldıktan sonra, uygulama kadastrosu sırasında taşınmazın çapında bir değişiklik olduğu ve komşu parsellere kayma olduğunun belirlenmesi halinde, davacının açacağı tapu iptal davası ile zararını karşılayabileceği, taşınmazın çapında bir değişiklik olmamasına rağmen, miktarında hesap hatası ya da kullanılan yöntem, ölçü tekniğinin farklılığı gibi sebeplerle azalma meydana gelmişse bu durumda davacının tazminat hakkının tapu sicilinin yanlış tutulmuş olması nedeni ile doğduğu gözetilerek, zararın doğduğu tarih itibari ile taşınmazın arazi niteliğinde olduğu gözetilerek net gelir metoduna göre, sulu olup olmadığı, yerleşim alanlarına uzaklığı iklim şartları, arazinin toprak ve topoğrafik yapısı ve bölgesindeki konumu gözetilerek oluşturulacak bilirkişi kurulu yardımıyla çevrede yetiştirilen ürünlerin münavebesi, dekar başına ortalama verim, toptan satış fiyatı ve üretim maliyeti resmî verileri ilçe tarım müdürlüğünden getirtilerek, taşınmaz üzerinde meyve ağaçları varsa ağaçların cinsleri de dikkate alınmak suretiyle elde edilen verilere uygun biçimde değerlendirme yapılarak tapu kapsamındaki taşınmazların değeri hesaplanmalı, taşınmazın varsa mütemmim cüzleri, muhdesat ve sökülemeyen teferruatlarının değerleri bayındırlık birim fiyatları ve yıpranma oranları gözetilerek değerleme tarihine göre tespit ettirilmeli, bu şekilde tapusu iptal edilen taşınmazın zemin değeri, üzerindeki mütemmim cüz, muhdesat ve sökülemeyen teferruatları esas alınarak, tapu sahibinin oluşan gerçek zararının saptanarak oluşacak sonuca göre bir karar verilmelidir. Eldeki dava 23/07/2014 tarihinde uygulama kadastrosu kesinleşmeden önce açıldığından dava tarihindeki gerçek değerinin hesaplattırılması, bu şekilde tapu sahibinin gerçek zararının saptanması, oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ve araştırma sonucu, yetersiz bilirkişi raporuna dayalı olarak karar verilmiş olması usûl ve kanuna aykırıdır.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, davalı Hazinenin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA 20/11/2019 günü oy birliğiyle karar verildi.