Danıştay 13. Daire 2021/3589 Esas 2021/3036 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/3589
Karar No:2021/3036


TEMYİZ EDENLER : 1- (DAVALI) : … Kurumu
VEKİLİ : Av. …
2. (MÜDAHİL DAVALI YANINDA) : …Elektrik
Üretim Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …kardeşler İnşaat Turizm Taahhüt Pazarlama Nakliye Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLLERİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket tarafından, Düzce ilinde kurulacak olan … Hidroelektrik Santrali üretim tesisi için 16/07/2009 tarihinden itibaren 49 yıl süreyle üretim faaliyeti göstermek üzere Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun (Kurul) … tarih ve … sayılı kararı ile …Elektrik Üretim Limited Şirketi'ne verilen … tarih ve … numaralı elektrik üretim lisansının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; dava konusu … tarih ve … sayılı üretim lisansına inşaat öncesi 25 ay 16 gün, inşaat dönemi 75 ay 29 gün olmak üzere tesis tamamlama tarihinin 31/12/2017 olarak derç edildiği, müdahil şirketin sahip olduğu söz konusu üretim lisansı kapsamında inşa ettiği "… HES" üretim tesisinin … Mekanik Sanayi A.Ş. tarafından 21/02/2017 tarihinde geçici kabulünün yapılması sonrasında işletmeye geçtiği, anılan üretim lisansı kapsamında elektrik santralı kurulması planlanan parsellere ilişkin kamulaştırma kararının iptali istemiyle 18/12/2018 tarihinde …İdare Mahkemesi'nin E:… sayılı esasına kayıtlı davanın açıldığı, Mahkemenin 17/03/2020 tarihli kararında, "... elektrik enerjisi üretimi amacıyla kamu yararı kararı alınarak kamulaştırılan parsellerin kısmen kamulaştırılması mümkün iken davaya konu taşınmazların tamamının kamulaştırmaya konu edilmesinde kamu yararı olmadığı" gerekçesiyle söz konusu parsellere ilişkin kamulaştırma kararının yürütmesinin durdurulmasına karar verildiği, bu tarih itibarıyla üretim lisansına derç edilen tesis tamamlama tarihinin sona ermiş bulunduğu, üretim lisansı sahibi tüzel kişinin (müdahilin) belirtilen süre içerisinde üretim tesisinin kurulacağı sahanın mülkiyet veya kullanım hakkını elde etme yükümlülüğünü yerine getirmediği anlaşıldığından, davalı idarece müdahil şirkete verilen üretim lisansında hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nce; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davalı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, idarelerinin her türlü harçtan muaf olduğu, taraf oldukları davalarda her ne suretle olursa olsun harç ödemekle yükümlü tutulamayacaklarından kararın yargılama giderleri yönünden bozulması gerektiği; mahkemece dava konusu işlemde özetlendiği şekilde kamulaştırma işlemleri ve kamu yararı kararına istinaden 11/05/2016 tarihli işlem ile herhangi bir üretim lisansının verilmediği, müdahil şirkete … tarih ve … sayılı Kurul kararı ile "… HES" projesi için 49 yıl süreyle üretim lisansının verildiği, … İdare Mahkemesi'nce ilgili taşınmazların kamulaştırılmasına ilişkin işlemlerin iptali sonrasında iptal kararının gerekçesi doğrultusunda hazırlanan yeni kamulaştırma planının Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın … tarih ve … sayılı Bakanlık Makamı Olur'u ile uygun görüldüğünün idarelerine bildirildiği, bu durumda müdahil şirketin anılan taşınmazlar için kısmen kamulaştırma yapacağı, tesis tamamlanma süresinden önce faaliyete geçildiği için kamulaştırma işlemlerine devam edilmesi hususunda mevzuatsal bir engel bulunmadığı, bu kapsamda başka projelerin olduğu değerlendirildiğinde mahkemenin kararında belirttiği gerekçelerin ortadan kalktığı; (davalı yanında) müdahil şirket tarafından, 11/05/2016 tarihinde taraflarına üretim lisansı verilmesine ilişkin bir işlem tesis edilmediği, 2009 yılında verilen lisans yönünden ise süresinde açılmayan davanın reddi gerektiği, … Asliye Hukuk Mahkemesi'nde açılan E:… sayılı kamulaştırma dava dosyası kapsamında yapılan tebligatla lisans işleminin öğrenildiği iddiasının doğru olmadığı, dava açma süresinin bu tarihten itibaren başlamayacağı, dava konusu taşımazın satımına ilişkin ihale ve söz konusu taşınmazlarda yapılan inşaatlar dolayısıyla davacının 2016 yılından önce lisanstan haberdar olduğu, söz konusu elektrik üretim tesisinin geçici kabulü yapılarak iki yıl önce işletmeye alındığı, lisans alındıktan 9 yıl sonra açılan davanın kazanılmış haklara, hukuki kesinlik ve güvenlik ilkelerine aykırılık taşıdığı, davacının dava konusu taşınmazları aldığı ihalenin iptal edildiği, tesisin kurulacağı taşımazın mülkiyet veya kullanım hakkını elde etme hususunda kanunda aranılan yükümlülüklerin yerine getirildiği, Mahkemenin bu konudaki gerekçesinin yerinde olmadığı, kamulaştırma işlemlerinin gecikmesinden sorumlu tutulamayacağı, kamu idarelerinden kaynaklı gecikmelerin mücbir sebep olduğu, mücbir sebep hâli sebebiyle yükümlülüklerinin ertelenmesi veya askıya alınması gerektiği, kamulaştırma işlemine yönelik iptal kararı üzerine yeni kamulaştırma kararı alınarak yükümlülüklerin yerine getirilmesi için kamulaştırma işlemlerine devam edildiği, lisansın alındığı tarihten sonraki mevzuat hükmünün kendileri hakkında uygulanamayacağı, üretim tesisi kurulacak olan sahanın mülkiyetini veya kullanımını elde etme yükümlülüğünün kanunda sayılmadığı, normlar hiyerarsişine aykırı şekilde yönetmelikte düzenlendiği, kanunda yer almayan bir yaptırımın uygulandığı, diğer yandan kanunda sayılan şartın işletmeye geçmemiş ya da geçememiş şirketlere ilişkin olduğu, kendi tesisinin ise 21/02/2017 tarihinde geçici kabulü yapılarak işletmeye alındığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, kararın hukuka uygun olduğu, dava konusu lisansın ilk başta mevzuatta öngörülen sürelerde düzenlenmediği, yükümlülük sürelerinin yetki tecavüzünde bulunularak daire başkanlığınca uzatıldığı, ancak mücbir sebep hallerinde lisansa derç edilen süre uzatılabilecekken müdahil şirketin mücbir sebep olarak kabul edilebilecek nitelikte olmayan süre uzatım sebepleri dikkate alınarak yükümlülük sürelerinin uzatıldığı, müdahil şirketçe inşaat öncesi döneme ilişkin olan yükümlülüklerin bile hâlen yerine getirilmediği, müdahil firmanın kamulaştırma işlemlerine 2018 yılında başladığı, lisansın düzenlenme tarihinden yaklaşık 7 yıl sonra kamu yararı kararının alındığı, bu sebeple inşaat öncesi döneme ilişkin yükümlülüklerin yerine getirilmediğinin açık olduğu, kanun ve yönetmelikte öngörülen sürelerden daha fazla şekilde sürelerin uzatıldığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, Üye …'ın, "dava konusu elektrik üretim lisansının sahibi olan müdahil şirket tarafından, anılan üretim lisansı kapsamında …Hidroelektrik Santrali üretim tesisini kurmak için faaliyette bulunduğu Düzce ili, Merkez ilçesi, … (…) Köyü, … Mevkii'nde bulunan …parsel sayılı taşınmazın …Köyü tüzel kişiliği adına kayıtlı iken ihale yoluyla davacı şirkete satılmasına ilişkin işlemlerin iptali istemiyle 17/11/2015 tarihinde … İdare Mahkemesi'nin E:… sayılı dosyasına kayıtlı davanın açıldığı, bu davaya ilişkin dava dilekçesinde açıkça dava konusu … tarih ve … sayılı üretim lisansı kapsamında söz konusu taşınmazın kiralandığı ve burada elektrik üretim tesisinin inşasına yönelik faaliyetlerin yapıldığının belirtildiği, anılan davanın ihbar edilmesi sonrasında davacı şirketin müdahil olarak davaya katılıp beyanlarını ileri sürdüğü görülmekle, davacı şirketin bu dava ile birlikte müdahil şirkete ait üretim lisansından haberdar olduğu anlaşılmaktadır. Davacı tarafından her ne kadar söz konusu taşınmaz üzerine elektrik santralı kurulduktan sonra bu taşınmaza yönelik olarak … Asliye Hukuk Mahkemesi'nin E:… sayılı esasına kayıtlı dosyasıyla açılan kamulaştırma bedeli tespiti ve tescil davası kapsamında 16/11/2018 tarihinde gönderilen tensip zaptı ile dava konusu elektrik üretim lisansının öğrenildiği ileri sürülmüşse de, davacı ile lisans sahibi şirketin bahsi geçen kamulaştırma bedeli tespit ve tescil davasından önce anılan elektrik üretim lisansı kapsamında faaliyette bulunulan taşınmaza yönelik ihale ve satış işlemlerinden kaynaklı olarak 17/11/2015 tarihinde … İdare Mahkemesi'nin E:… sayılı dosyasıyla açılan davada hasım konumuna geldikleri dikkate alındığında tarafların birbirlerinin durumundan bu dava esnasında haberdar oldukları, ayrıca bahsi geçen davada lisans sahibi şirketçe sahip olunan elektrik üretim lisansıyla bu taşımazda faaliyette bulunulduğu açıkça belirtildiğinden, müdahil şirketin hangi hakka dayanarak ya da hangi lisans kapsamında burada faaliyette bulunduğunun davacı şirketçe bu dava esnasında bilinmemesi veya öğrenilmemesinin ihtimal dahilinde olmadığı düşünüldüğünden, davacının bu yöndeki iddiası yerinde görülmemiştir. Bu itibarla, 17/11/2015 tarihinde … İdare Mahkemesi'nin E:… sayılı esasına kayıtlı dosyasıyla açılan dava esnasında davacı şirketçe dava konusu lisanstan haberdar olunmasına rağmen 60 günlük genel dava açma süresi içerisinde anılan elektrik üretim lisansının iptaline yönelik herhangi bir dava açılmayarak yaklaşık 3 yıl sonra açılan işbu davanın süresinde olmadığı anlaşıldığından, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 15/1-b maddesi uyarınca davanın süre yönünden reddine karar verilmesi" gerektiği yolundaki usule ilişkin ayrışık oyuna karşılık, bakılan davanın süresinde açıldığına oyçokluğu ile karar verilerek, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Timse Elektrik Üretim A.Ş. (müdahil) tarafından … tarih ve … sayılı yazı ile davalı idareden, Düzce ilinde kurulması planlanan yenilenebilir enerji kaynağına dayalı kanal tipi "… HES" hidroelektrik üretim tesisi projesi için 49 yıl süreyle üretim lisansı verilmesinin talep edilmesi üzerine Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun … tarih ve … sayılı kararı ile müdahil şirkete söz konusu proje için üretim lisansı verilmesinin uygun bulunmasına karar verilmiştir. Müdahilin şirketin bahsi geçen uygun bulma kararı çerçevesinde yerine getirilmesi gereken yükümlülükleri tamamlaması sebebiyle … tarih ve … sayılı Kurul kararı ile, anılan hidroelektrik üretim tesisi projesi için 16 ay inşaat öncesi, 32 ay inşaat dönemi olmak üzere lisans yürürlük tarihinden itibaren 48 ay tesis tamamlanma süresi ile 49 yıl süreli üretim lisansı verilmesine karar verilmiş, müdahil şirkete verilen … tarih ve … numaralı elektrik üretim lisansına tesis tamamlanma tarihi olarak 16/07/2013 tarihi derç edilmiştir.
Müdahil şirket tarafından dava konusu lisans kapsamında Düzce ili, Merkez ilçesi, … Deresi üzerinde yapılması planlanan söz konusu hidroelektrik santrali projesi kapsamında alınan ve davalı idareye sunulan … tarihli ve …karar numaralı "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu" kararının … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile iptal edilmesine karar verilmiş, bu karar Danıştay Ondördüncü Dairesi'nin 17/04/2014 tarih ve E:2012/2834, K:2014/4866 sayılı kararı ile onanmış, 08/09/2015 tarih ve E:2014/8798, K:2015/6157 sayılı karar ile de karar düzeltme istemi reddedilerek anılan karar kesinleşmiştir. Bunun üzerine tekrar alınan … tarih ve … karar numaralı "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu" kararına karşı açılan davada ise … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile feragat nedeniyle karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiş, bu kararın vekâlet ücreti yönünden temyiz edilmesi üzerine Danıştay Ondördüncü Dairesi'nin 04/03/2015 tarih ve E:2013/8205, K:2015/1653 sayılı kararı ile vekâlet ücreti yönünden verilen bozma kararına uyularak ... İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile vekâlet ücretine hükmedilmiş, bu karar temyiz edilmemesi üzerine kesinleşmiştir.
02/11/2013 tarih ve 28809 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği'nin geçici 15. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca … tarih ve …sayılı Daire Başkanlığı Olur'u ile dava konusu lisans sahibi şirkete verilen 6 aylık ek süre ile 02/05/2014 tarihine kadar uzatılan tesis tamamlama süresinin sona ermesinden sonra, lisans sahibi şirketin 02/05/2014, 20/11/2014 ve 26/11/2015 tarihli dilekçeler ile Çevresel Etki Değerlendirmesi kararına karşı açılan dava nedeniyle inşaat dönemi sürecinin aksadığı, proje kapsamında bahsi geçen Yönetmeliğin geçici 15. maddesinde sayılan yükümlülüklerin çoğunun yerine getirildiği, projenin %80 civarında ilerleme kaydettiği belirtilerek inşaat süresinin 31/12/2017 tarihine kadar ertelenmesi talep edilmiş, davalı idarece yapılan inceleme ve değerlendirme sonucunda … tarih .. sayılı Kurul kararı ile lisans sahibinin gerekçelerinin anılan Yönetmeliğin 35. maddesi çerçevesinde değerlendirilerek aynı Yönetmeliğin geçici 15. maddesi kapsamındaki eksik olan yükümlülüklerin tesis tamamlanma tarihine kadar ertelenmesine ve talebi doğrultusunda Yönetmeliğin 24. maddesinin 3. fıkrası uyarınca 02/05/2014 olan tesis tamamlama tarihinin 31/12/2017 tarihine, 32 ay olan inşaat döneminin 75 ay 29 gün olarak tadil edilmesine karar verilmiş ve söz konusu üretim lisansına tesis tamamlama tarihi 31/12/2017 olarak derç edilmiştir. Dava konusu elektrik üretim lisansı kapsamında inşa edilen "… HES" hidroelektrik üretim tesisi verilen süre içerisinde tamamlanarak … Mekanik Sanayi A.Ş. tarafından 21/02/2017 tarihinde geçici kabulünün yapılması sonrası işletmeye geçmiştir.
Dava konusu … tarih ve .. numaralı elektrik üretim lisansı kapsamında yerine getirilmesi gereken yükümlülüklerin tamamlanması adına, elektrik üretim tesisinin kurulacağı alana ilişkin imar planları … tarih ve … sayılı İl Genel Meclisi kararı ile kabul edilmiş, müdahil şirketçe hidroelektrik üretim tesisini kurmak için faaliyette bulunmak üzere 15/11/2011 tarihinde … Köyü'ne ait Düzce ili, Merkez ilçesi, … (…) Köyü, … Mevkii, … pafta, … sayılı parselde kayıtlı taşınmaz 3 yıllığına kiralanmış, ayrıca 06/12/2011 tarihinde davalı idareden bu taşınmazın kamulaştırılması talep edilmiş, davalı idarece söz konusu taşınmazda 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun 30. maddesinin uygulanmasına yönelik … tarih ve … sayılı Kurul kararı alınarak lisans sahibi şirketten devir bedel tespitinin yaptırılması sonucu hazırlanan tespit raporunun idareye gönderilmesi istenilmiştir. Lisans sahibi şirketle yapılan kira sözleşmesinin 15/11/2014 tarihinde sona ermesinden sonra söz konusu taşınmazın, 05/06/2015 tarihinde açık artırma usulü ile gerçekleştirilen ihale sonucunda … Köyü İhtiyar Heyeti'nin … tarih ve …sayılı kararıyla davacı şirkete satışına karar verilmiş ve … tarih ve … yevmiye nolu satış senedi ile davacı şirket adına tapu sicilinde devri gerçekleştirilmiştir. Proje alanında kalan söz konusu taşınmazın kamulaştırılabilmesi amacıyla kamu yararı kararı alınması için lisans sahibince davalı idareye başvuruda bulunulmuş, yapılan değerlendirme neticesinde … tarih ve … sayılı Kurul kararıyla lisans sahibi şirketin talebi 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'nun 19. maddesi kapsamında uygun görülmüş ve işbu kamu yararı kararı 2942 sayılı Kanun'un 6. maddesi uyarınca Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın … tarih ve … sayılı işlemi ile onaylanmıştır.
Kurul tarafından uygun görülerek alınan kamu yararı kararına konu taşınmazın kamulaştırma işlemlerinin, 2942 sayılı Kanun'da belirtilen esaslar dahilinde yürütülmesi ve kamulaştırma işlemleri sonuçlandıktan sonra anılan taşınmazın Hazine adına tescili için söz konusu karar ve karara ilişkin teknik dosya … tarih ve … sayılı yazı ile Milli Emlak Genel Müdürlüğü'ne gönderilmiş, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 12/08/2016 tarihinde kamulaştırma kararı alınarak ve gerekli işlemler yapılmak üzere 03/01/2017 tarihinde Düzce Valiliği'ne gönderilmiştir. Bunun üzerine anılan taşınmazın kamulaştırma bedel tespiti ve tescili için 05/11/2018 tarihinde … Asliye Hukuk Mahkemesi'nin E:… sayılı esasına kayıtlı dava açılmıştır. Bu dava kapsamında 16/11/2018 tarihinde davacıya gönderilen tensip zaptı ile dava konusu elektrik üretim lisansının öğrenildiği ileri sürülerek davacı tarafından müdahil şirkete verilen … tarih ve … numaralı elektrik üretim lisansının (dava dilekçesinde ve Mahkemenin kararında davanın özeti kısmında her ne kadar … tarih ve … sayılı kamu yararı kararına istinaden … tarih ve … sayılı işlem ile verilen lisansın iptali denilmişse de bu tarih ve sayılı işlemlerle lisans verilmediği, davacının da istinaf ve temyiz aşamasındaki dilekçelerinde açıkça … tarih ve … numaralı elektrik üretim lisansının iptalinin istenildiği görülmüştür.) iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
Öte yandan, Düzce ili, Merkez ilçesi, … (…) Köyü, … Mevkii, … pafta, … sayılı parselde kayıtlı taşınmazın kamulaştırma kararına karşı açılan davada, … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:.., K:… sayılı kararı ile, "dava dosyasında yer alan bilgi ve belgelerle, bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden, davaya konu … sayılı parselin ifrazıyla oluşan … no'lu parsellerden; … no'lu parsel üzerinde çok eskiden beri mevcut ve tarihi nitelikte olduğu belirtilen, Düzce İl Turizm Müdürlüğü Envanterinde Eko-Turizm alanı olarak önerilen alanda bulunan, bilimsel raporla şifa ve kaplıca olarak eskiden beri kullanılagelen ve gelecekte de işletilmesi tıbben lüzumlu görülüp işletilmesinde kamu yararı görülen tarihi hamam ve müştemilatı ile buraya kaplıca suyunu sağlayan alana zarar verilmeksizin elektrik enerjisi üretimi amacıyla kamu yararı kararı alınarak kamulaştırılan parsellerin kısmen kamulaştırması mümkün iken davaya konu taşınmazların tamamının kamulaştırmaya konu edilmesinde kamu yararı olmadığı gibi hukuka da uygunluk bulunmadığı" gerekçesiyle anılan kamulaştırma kararının iptaline karar verilmiş, bu karara karşı yapılan istinaf başvurusu ise …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile kesin olarak reddedilmiştir. Bunun üzerine 12/08/2016 tarihli söz konusu kamulaştırma kararı, mahkemenin iptal kararının gerekçesi doğrultusunda ve buna göre hazırlanan kamulaştırma ölçü krokisi de dikkate alınarak ….sayılı parselden ifrazen oluşan …parselin 631,79 m²-si, …parselin tamamı ve … parselin 999,38 m²-lik kısmının kamulaştırılması şeklinde değiştirilmiş, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın … tarih ve … sayılı Oluru ile uygun bulunmuştur.

İLGİLİ MEVZUAT:
6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'nun "Lisans esasları" başlıklı 5. maddesinde, "(1) Lisans, bu Kanun hükümleri uyarınca üzerinde kayıtlı piyasa faaliyetlerinin yapılabilmesi için tüzel kişilere verilen izin belgesidir... (7) Üretim lisansı başvurusunda bulunan tüzel kişiden, önlisans yükümlülüklerinin yerine getirilmesini müteakiben üretim tesisinin lisansında belirlenen inşaat süresi içerisinde kurulmaması hâlinde irat kaydedilmek üzere, kurulmak istenen üretim tesisinin niteliğine ve büyüklüğüne göre yatırım tutarının yüzde onunu geçmemek üzere teminat mektubu alınır. Mücbir sebep hâlleri ile lisans sahibinden kaynaklanmayan haklı sebepler dışında üretim tesisinin lisansında belirlenen inşaat süresi içerisinde kurulmaması veya kalan süre içerisinde kurulamayacağının tespit edilmesi hâllerinde lisans iptal edilir ve teminat mektubu irat kaydedilir..."; "İşletmeye geçmemiş ya da geçememiş lisanslara yönelik işlemler" başlıklı Geçici 9. maddesinin birinci fıkrasında, "Üretim lisansına dercedilen inşaat öncesi süre içerisinde, üretim tesisinin inşaatına başlanması için yerine getirilmesi gereken yükümlülüklerini ikmal edememiş tüzel kişilere, varsa kalan inşaat öncesi sürelerine ek olarak; yoksa sadece altı ay süre verilir. Mücbir sebepler dışında bu süre içerisinde de yükümlülüklerini ikmal edemeyen tüzel kişilerin lisansları iptal edilir." kuralı yer almaktadır.
02/11/2013 tarih ve 28809 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği'nin "Lisans tadil başvurularının incelenmesi, değerlendirilmesi ve sonuçlandırılması" başlıklı 24. maddesinin 3. fıkrasında, "(3) Üretim tesisinin kurulması sürecinde;
a) Mücbir sebep hâlleri ile Kurul tarafından uygun bulunan hâllerin bulunması,
b) Söz konusu durumların üretim tesisinin kurulmasını doğrudan etkilemesi veya etkileyebilecek nitelikte olması,
c) Lisansta belirlenen tesis tamamlanma süresi içerisinde gerekçeleri ve belgeleriyle birlikte Kuruma başvurulması,
hâllerinde, tesis tamamlama süresinin uzatılması suretiyle lisans tadil edilebilir. Ancak, üretim tesisi yatırımının, geri dönülemez noktaya geldiğinin tespiti hâlinde (c) bendinde öngörülen süre koşulu aranmaz." kuralı yer almış; "Yükümlülüklerin ertelenmesi, askıya alınması ve kaldırılması" başlıklı 35. maddesinde, önlisans ve lisans sahiplerinin, mücbir sebep hâllerinde mevzuattan kaynaklanan yükümlülüklerinin ertelenebileceği veya askıya alınabileceği belirtilmiş; "Mevcut lisans sahiplerine altı aylık süre verilmesi" başlıklı Geçici 15. maddesinde, "(1) Kanunun geçici 9'uncu maddesinin birinci fıkrası çerçevesindeki tüzel kişilerin tamamlaması gereken yükümlülükler şunlardır:
a) Üretim tesisinin kurulacağı sahanın lisans sahibi tüzel kişinin mülkiyetinde olmaması hâlinde, söz konusu sahanın mülkiyet veya kullanım hakkını elde etmek, hidroelektrik santrallerinde su tutma alanları hakkında ilgili idarelerden kamulaştırma kararı almak.
b) Kurulması planlanan üretim tesisine ilişkin imar planlarını onaylatmak.
c) Rüzgâr başvurularına ilişkin Teknik Etkileşim İzninin alınması için gerekli başvuruyu yapmak.
ç) Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği kapsamında alınması gerekli olan kararı almak.
(2) Bu Yönetmeliğin yürürlük tarihi itibarıyla,
a) İnşaat öncesi döneme ilişkin süresi biten tüzel kişiler, bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden itibaren en geç altı ay içerisinde,
b) İnşaat öncesi döneme ilişkin süresi bitmeyen tüzel kişiler, kalan inşaat öncesi sürelerine altı ay eklenmek suretiyle bulunacak süre içerisinde,
birinci fıkrada belirtilen yükümlülüklerin tamamlandığına ilişkin bilgi ve belgeleri Kuruma sunmakla yükümlüdür. Bu süre içerisinde söz konusu yükümlülükleri tamamlayamayan tüzel kişiler hakkında Kanunun geçici 9'uncu maddesinin birinci fıkrası çerçevesinde işlem tesis edilir. Üretim lisansı kapsamında Kuruma sunulan teminatlar, söz konusu tesis işletmeye geçmiş olsa dahi birinci fıkra kapsamındaki yükümlülükler tamamlanıncaya kadar iade edilmez.
(3) İkinci fıkrada belirtilen tarihler itibarıyla, inşaat ruhsatını alan veya inşaat ruhsatı yerine geçen belge temin eden ya da inşaat ruhsatına gerek olmadığına dair belge alan lisans sahibi tüzel kişilerden birinci fıkrada sayılan belgeler istenmez.
(4) Bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarihten önce hakkında bu madde uyarınca işlem tesis edilmiş lisans sahibi tüzel kişilerin durumları re’sen yeniden değerlendirilir." kurallarına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Aktarılan mevzuat hükümleri değerlendirildiğinde, 6446 sayılı Kanun'un geçici 9. maddesinde yer alan kuralın, üretim lisansına derç edilen inşaat öncesi süre içerisinde üretim tesisinin inşaatına başlanması için yerine getirilmesi gereken yükümlülükleri tamamlayamamış lisans sahibi şirketlere 6 aylık ek süre verilmesine ve mücbir sebep hâlleri hariç bu süre içerisinde de yükümlülüklerini tamamlayamayanların lisanslarının iptal edilmesine yönelik olduğu, bu madde kapsamında mevcut lisans sahiplerine verilecek süreyi ve yükümlülükleri düzenleyen Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği'nin geçici 15. maddesinde sayılan ve yerine getirilmesi gereken yükümlülüklerin ise üretim lisansına derç edilen inşaat öncesi süre içerisinde üretim tesisinin inşaatına başlanması için yerine getirilmesi gereken yükümlükleri tamamlayamamış lisans sahiplerine yönelik olduğu, ancak üretim lisansına derç edilen inşaat öncesi süre içerisinde üretim tesisinin inşaatına başlanması için yerine getirilmesi gereken yükümlülüklerini tamamlayarak üretim tesisinin inşasına başlamış ve hatta tesisini tamamlayıp geçici kabulü yapıldıktan sonra işletmeye almış olan lisans sahipleri açısından bahsedilen Kanun ve Yönetmelik hükümlerinin uygulanamayacağı anlaşılmaktadır.
Uyuzmazlıkta, dava konusu elektrik üretim lisansının sahibi olan müdahil şirketin, lisansına derç edilen tesis tamamlama süresi olan 31/12/2017 tarihinden önce ve kendisine verilen süre içerisinde söz konusu hidroelektrik üretim tesisini tamamladığı, … Mekanik Sanayi A.Ş. tarafından 21/02/2017 tarihinde geçici kabulü yapılan tesisin işletmeye alındığı göz önüne alındığında, lisans sahibi şirketin üretim lisansına derç edilen inşaat öncesi süre içerisinde ve mücbir sebep hâlleri haricinde tarafına verilen 6 aylık ek sürede üretim tesisinin inşaatına başlanması için yerine getirilmesi gereken yükümlülüklerini tamamlayamayan tüzel kişilerden olmadığı anlaşıldığından, durumunun 6446 sayılı Kanun'un geçici 9. maddesi ve Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği'nin geçici 15. maddesi kapsamında değerlendirilmesinde ve lisansının iptal edilmesinde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, müdahil şirkete elektrik üretim lisansı verilmesinde hukuka aykırılık, bu lisansın iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının ve davalı yanında müdahilin temyiz istemlerinin kabulüne;
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Kullanılmayan …-TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde müdahile iadesine,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'ne gönderilmesine, 27/09/2021 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.