Danıştay 13. Daire 2021/4090 Esas 2021/3089 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/4090
Karar No:2021/3089

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Gayrimenkul Yatırım Turizm İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı

İSTEMİN_KONUSU : ... İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem : Balıkesir ili, Edremit Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararı uyarınca 24/03/2021 tarihinde 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 45. maddesi kapsamında açık teklif usulü ile gerçekleştirilen "ATM Cihaz Platformu Kurulum Yerlerinin 5 Yıl Süre İle Kiralanması" ihalesi sonrası davalı idare ile ihale uhdesinde bırakılan istekli arasında sözleşme imzalanmasına ilişkin işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesi'nce; uyuşmazlığın, davalı idare ile ihale uhdesinde bırakılan istekli arasında imzalanan sözleşmenin iptaline ilişkin olduğu, uyuşmazlığa konu işin, idarenin yürütmek zorunda olduğu sürekli kamu hizmetine ilişkin idarî sözleşme niteliğinde olmadığı, ihale safhası tamamlanıp sözleşme imzalandıktan ve sözleşme kuralları uygulanmaya başladıktan sonra özel hukuku ilgilendiren sözleşmenin iptalinin istenilmesinin özel hukuk hükümlerine göre adlî yargı yerinde çözümlenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle davanın görev yönünden reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, iptali talep edilen ihale sözleşmesinin, davalı idarece gerçekleştirilen ihaleden ayrı bir hukukî işlem olmadığı, ihale işlemlerinin tamamlayıcı unsuru olduğu, ... İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile ihalenin iptaline karar verildiği, dava konusu işleme ilişkin davada idarî yargı merciilerinin görevli olduğu ileri sürülmüştür.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Balıkesir ili, Edremit Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararı uyarınca 24/03/2021 tarihinde 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 45. maddesi kapsamında açık teklif usulü ile gerçekleştirilen "ATM Cihaz Platformu Kurulum Yerlerinin 5 Yıl Süre İle Kiralanması" ihalesine, davacı şirket dahil 2 istekli tarafından başvuruda bulunulmuştur.
Davalı idarece yapılan inceleme neticesinde, davacı şirketin ihalelerden yasaklı olduğunun tespit edildiğinden bahisle davacı şirketin ihalede değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilmiştir.
Davalı idarece belirlenen muhammen bedelin üzerinden yapılan açık artırmada en son teklif olarak yıllık 605.000,00-TL+KDV vermeyi kabul ve taahhüt eden dava dışı istekli adına 5 yıl süre ile kiralanmasına karar verilerek, 15/04/2021 tarihli kira sözleşmesi imzalanmıştır.
Davacı şirket tarafından, 24/03/2021 tarihli dilekçeyle davalı idareden ihalenin iptali talep edilmiş olup, bu başvuru davalı idarenin 05/04/2021 tarihli işlemi ile reddedilmesi üzerine, davalı idare ile ihale uhdesinde bırakılan istekli arasında sözleşme imzalanmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun "İdarî dava türleri ve idarî yargı yetkisinin sınırı" başlıklı 2. maddesinin birinci fıkrasında, "İdarî dava türleri şunlardır: a) İdarî işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan iptal davaları, b) İdarî eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları, c) Tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar hariç, kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan her türlü idarî sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davalar." kuralı yer almıştır.
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 1. maddesinde, genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işlerinin bu Kanun'da yazılı hükümlere göre yürütüleceği kurala bağlanmış; 4. maddesinde, "İhale: Bu Kanun'da yazılı usul ve şartlarla, işin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve yetkili mercilerin onayı ile tamamlanan sözleşmeden önceki işlemler" olarak tanımlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İdare tarafından, bir kamu hizmetinin yürütülmesi dolayısıyla kamu gücü kullanılarak tek taraflı iradeyle tesis edilen kesin ve yürütülmesi zorunlu idarî işlemlere karşı açılacak davalarda idarî yargı yerleri görevli bulunmaktadır.
Kamu ihaleleri çerçevesinde ortaya çıkan uyuşmazlıklar açısından ise, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu veya sair ihale mevzuatı çerçevesinde ihale aşamasında tesis edilen işlemlerden doğabilecek uyuşmazlıkların idarî yargı yerlerince; ihale safhası tamamlanıp, taraflar arasında sözleşme imzalandıktan sonra sözleşmenin uygulanmasından kaynaklanan uyuşmazlıkların ise adlî yargı yerinde ele alınması gerekmektedir. Nitekim, Danıştay içtihadı da bu doğrultudadır ve ihale aşamasındaki işlemler idarenin kamu gücüne dayalı olarak tesis ettiği idarî işlemler olarak değerlendirilmektedir.
Öte yandan, sözleşmenin uygulanmasından kaynaklanmayan, sözleşme öncesine ve ihale sürecine ilişkin işlemlerin iptali istemiyle açılan davaların da idarî yargı yerinde görülüp çözümlenmesi gerekmektedir.
Danıştay ve Uyuşmazlık Mahkemesi kararları ile, ihale sürecinde sözleşme öncesi işlemlerin ihale işlemi, dolayısıyla idarî işlem olmaları nedeniyle idarî yargının görev alanına girdiği kabul edilmiş ve bu yöndeki kararlar istikrar kazanmış bulunmaktadır.
Öte yandan, ihale işlemlerine ilişkin idarî usûlü düzenleyen temel kanunlardan olan 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 4. maddesinde, ihalenin, "Bu Kanun'da yazılı usûl ve şartlarla işin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve yetkili mercilerin onayı ile tamamlanan sözleşmeden önceki işlemleri"; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 4. maddesinde ise, "Bu Kanun'da yazılı usûl ve şartlarla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve ihale yetkilisinin onayını müteakip sözleşmenin imzalanması ile tamamlanan işlemleri" ifade ettiği belirtilmiş olup, bu kanunî tanımlamalar ve istikrar kazanan içtihatlar dikkate alınarak ihale ilanı ile başlayıp sözleşmenin imzalanması ile tamamlanan süreçte idarece tesis edilen işlemlerin ihale işlemleri olduğunun kabulü gerekir.
Uyuşmazlık konusu olayda, 24/03/2021 tarihinde gerçekleştirilen ihaleye katılmak için başvuruda bulunan davacı şirketin, ihalelerden yasaklı olduğundan bahisle ihalede değerlendirme dışı bırakılması üzerine, davalı idare ile ihale uhdesinde bırakılan istekli arasında sözleşme imzalanmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Dava dilekçesinin ve Dairemizin 2021/3759 sayılı esasına kayıtlı dosyanın birlikte incelenmesinden, davacı şirketçe genel olarak, 18/11/2020 tarih ve 31308 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan ihalelerden yasaklama kararının, sadece Yalova Belediye Başkanlığı'nca gerçekleştirilecek ihalelere yönelik olduğu, söz konusu ihalelerden yasaklama kararı kapsamında, davalı idarece yapılan ihaleye katılmasına engel bir durumun bulunmadığı, şirketlerinin ihalede değerlendirme dışı bırakılması suretiyle gerçekleştirilen ihalede hukuka uygunluk bulunmadığı yönünde iddiaların ileri sürüldüğü görülmektedir.
Bu bağlamda, uyuşmazlık sözleşmenin uygulanmasından değil, sözleşme öncesine ve ihale sürecine ilişkin hukuka aykırılık iddialarından kaynaklanmakta olup iptal davasının davalı idarenin sözleşme imzalanmasına ilişkin iradesine yöneldiği anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, uyuşmazlığın özel hukuk sözleşmesinden doğan bir ihtilaf olarak nitelendirilmesi suretiyle ve görüm ve çözümünün adlî yargının görev alanına girdiği gerekçesiyle davanın görev yönünden reddi yolunda verilen temyize konu Mahkeme kararında usul kurallarına uygunluk bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne,
2.2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca ... İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3.Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere) 30/09/2021 tarihinde esasta oybirliğiyle, gerekçede oyçokluğuyla karar verildi.

(X) GEREKÇEDE KARŞI OY :

Davacı tarafından, bakılan davada "imzalanmış olan idarî sözleşmenin iptaline karar verilmesi" talep edilmişse de söz konusu sözleşmenin idarî bir sözleşme olmadığı dikkate alındığında, davacının talebinin, sözleşme imzalanmasına esas olan ihalenin iptali hâlinde dayanaksız kalacak olan sözleşmenin de sonlandırılması talebi olarak kabul edilmesi gerekir.
Bu durumda da henüz davalı idare tarafından tesis edilmiş bir işlem bulunmadığı, dolayısıyla davaya konu edilebilecek bir işlem olmadığından İdare Mahkemesi'nce incelenmeksizin ret kararı verilmesi gerektiği görüşüyle İdare Mahkemesi'nce davanın görev yönünden reddi yolunda verilen kararın bu gerekçeyle bozulması gerektiği oyuyla, gerekçe yönünden karara katılmıyorum.