Danıştay 10. Daire 2019/10283 Esas 2021/4434 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2019/10283
Karar No : 2021/4434

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ...Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN_KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Amasya ili, Merkez ilçesi, ...Köyü, ...ada, ...parsel sayılı taşınmaz ile davacının maliki olduğu ...ada, ...parsel sayılı taşınmazı kapsayan alanda yapılan arazi toplulaştırmasına ilişkin işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararıyla; yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen rapor ile dosyadaki bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, dava konusu arazi toplulaştırma projesi kapsamında oluşturulan ve davacıya tahsis edilen ...ada, ...parsel sayılı taşınmazın 8 kenardan oluşan ve komşu parseli üç cepheden sarmalayan geometrik yapısının, modern tarım tekniklerinin uygulanmasını engellediği, fiziki yapısı itibari ile tarım alet ve ekipmanları ile işlemeli tarımın yapılmasını zorlaştırdığı, bu nedenle, yapılan toplulaştırma işleminin, arazi toplulaştırmanın amacına ve hukuka uygun olarak yapılmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu .... İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı idare tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesi, 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI : Davalı idare tarafından, dava konusu toplulaştırma projesi kapsamında davacıya ait taşınmazların toplulaştırılarak ... parsel olarak tahsis edildiği, hem davacının hem komşu parsel malikinin eski taşınmazlarında bulunan sabit tesislerin korunması için bu şekilde tahsis yapılabildiği, davacıya müstakil olarak tahsis edilen uyuşmazlık konusu taşınmazda modern tarım tesislerinin kurulmasına, makine ve teknoloji kullanılarak tarım yapılmasına bir engel bulunmadığı, Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davacı tarafından, davalı idarenin temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Tarım Reformu Genel Müdürlüğünün 03/09/2010 tarihli makam oluru ile davacının maliki olduğu taşınmazın da bulunduğu alanda zorunlu toplulaştırma kararı alınmış, toplulaştırma projesi kapsamında hazırlanan parselasyonlar ile eski ve yeni mülkiyet listelerine ilişkin ilanlar 3 kez askıya çıkarılmış, 3. askı 19/09/2016 tarihinde tamamlanmış, davacı tarafından 21/09/2016 tarihinde bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu'nun dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle 1. maddesinde, bu Kanunun amacının, sulama alanları ile Bakanlar Kurulunca gerekli görülen alanlarda; toprağın verimli şekilde işletilmesini, işletilmesinin korunmasını, birim alandan azami ekonomik verimin alınmasını, tarım üretiminin sürekli olarak artırılmasını, değerlendirilmesini ve buralarda istihdam imkanlarının artırılmasını, ekonomik üretime imkan vermeyecek şekilde parçalanan tarım topraklarının gerektiğinde ve imkanlar ölçüsünde genişletilmesi suretiyle de toplulaştırılmasını, tarım arazisinin ailenin geçimini sağlamaya ve aile iş gücünü değerlendirmeye yeterli olmayacak derecede parçalanmasının ve küçülmesinin önlenmesini sağlamak olduğu hüküm altına alınmıştır.
Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu Uygulama Yönetmeliğinin işlem tarihinde yürürlükte olan "Toplulaştırma" başlıklı 20. maddesinde, toplulaştırmanın, uygulama alanında ekonomik üretime imkan vermeyecek şekilde parçalı ve hisseli arazinin birleştirilmesi ve bu amaçla kamulaştırma, az topraklı veya topraksız çiftçinin topraklandırılması, sahibine bırakılacak arazinin belirlenmesi, köy gelişme ve yeni köy yerleşme alanlarına yer ayrılması gibi arazi düzenlemesine dair diğer hususları kapsayacağı; "Talimat Hazırlanması" başlıklı 71. maddesinde, Genel Müdürlüğün bu Yönetmeliğin uygulamasını sağlamak, kolaylaştırmak, tamamlamak ya da açıklamak maksadıyla talimat çıkarmaya yetkili olduğu düzenlenmiştir.
Tarım Reformu Genel Müdürlüğü tarafından Haziran 2010'da çıkarılan "Arazi Toplulaştırması Teknik Talimatı"nın "Yeni Parsel Planlarının Hazırlanması" başlıklı 19. maddesinde yer alan "Yeni Parselasyon Planlanmasında Dikkat Edilecek Hususlar" başlıklı bölümde, maliklere mümkün olduğu ölçüde eski arazisine eşdeğer ve tek parselde arazi verilmeye çalışılması, maliklerin istekleri dikkate alınarak arazisinin yoğun olduğu bölgede veya en büyük parselinin etrafında toplanarak arazi verilmeye çalışılması, umumi yola (asfalt, şose) bitişik olan parsellerin yine imkanlar ölçüsünde aynı yerde verilmesi, toplulaştırma alanındaki işletme yapı ve tesisleri ile bağ, bahçe vb. sabit tesislerin imkan ölçüsünde maliklerine verilmesi, birden fazla sabit tesisi bulunan maliklerin bu arazi parçalarından mümkün olduğu kadar birinin etrafında tercih vermek zorunda olması, her parselin yol ve sudan faydalanacak şekilde planlanması, küçük işletmelere ait parsellerin, yol ve sudan faydalanabilmesi için, gerektiğinde hisselendirilmesi, parsel şeklinin zorunlu durumlar dışında dikdörtgen olmasına ve en/boy oranının 1/3 1/7 arasında bulunmasına dikkat edilmesi, toplulaştırma yapılan köyler arasında sınır düzeltmesinin 3083 sayılı Kanunun 14. maddesine göre ve değer eşitliği sağlanarak yapılması, değişiklik yapıldığında köy sınırlarının yol, kanal gibi sabit sınırlara dayandırılmasına çalışılması, ancak zorunlu hallerde parsel sınırının köy sınırı olarak değerlendirilmesi, işletmeyi oluşturan maliklere ait arazinin bir arada değerlendirilebilmesi, maliklerin istekleri halinde tek parselde payları oranında adlarına hisseli olarak tescil edilmesi, parsel yerleştirilmesinde hısım ve hasım ilişkilerine dikkat edilmesi, arazi maliklerinden birden fazla ve komşu köylerde arazisi bulunanların arazilerinin ikamet ettikleri köyün sınırına yakın olacak şekilde planlanmaya çalışılması, blokların düzgün şekilli olmayan kısımlarına büyük parsellerin yerleştirilmeye çalışılması, düşük dereceli arazinin mümkün olduğu ölçüde eski sahiplerine bırakılması veya kendi aralarında toplulaştırılması, verasete iştiraklerden aynı maliklere ait olan arazinin bir işletme olarak değerlendirilmesi, davalı arazinin her birinin ayrı bir işletme olarak değerlendirilmesi, hisse uyuşmazlıkları giderilemeyen parsellerin her birinin ayrı bir işletme olarak değerlendirilerek eski maliklerine aynı hisselerle tescil ettirilmesi, bu araziden malik ve hisse oranları aynı olanların bir arada toplulaştırılabilmesi, Talimatın 9. maddesi kapsamında yer alan tesislerin bulunduğu parsellerin, planlamada öncelikle bulunduğu yerde bırakılmaya çalışılması hususlarına dikkat edilmesi gerektiği kurallarına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Dava, toplulaştırma işlemi sonrası davacıya tahsis edilen ...ada, ...parsel sayılı taşınmazın, bu taşınmaza komşu olan ...ada, ...parsel sayılı taşınmazı sarmalayacak şekilde oluşturulması nedeniyle davacıya verilen parselde modern tarım tesislerinin kurulmasının ve kullanılmasının engellendiği, mülkiyet hakkının kısıtlandığı ileri sürülerek söz konusu toplulaştırma işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
Dosyada bulunan bilirkişi raporunda, davacıya tahsis edilen taşınmazın teknik anlamda mevzuata uygun oluşturulmuş olmasına karşın, 8 kenardan oluşan ve komşu parseli (...ada, ...parsel) ...cepheden sarmalayan geometrik yapısının, tarım alet ve ekipmanları ile işlemeli tarım yapılmasını zorlaştırması nedeniyle arazi toplulaştırma projesinin amacına ters düştüğü tespitine yer verildiği ve İdare Mahkemesince bu tespit esas alınarak dava konusu işlemin iptaline karar verildiği anlaşılmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, toplulaştırma projesi kapsamında davacıya ait 18 parselin toplulaştırılarak ...parsel olarak tahsis edildiği, davacının uyuşmazlık konusu ettiği ve eski 6 adet parselinden oluşturulan ...ada, ...parsel sayılı taşınmazın ise 46183,50 m² büyüklüğünde olduğu ve davacıya müstakil olarak tahsis edildiği, komşu parsel (...ada, ...parsel) malikinin taşınmazında sondaj kuyusu, bitişiğinde ise davacıya ait meyve bahçesinin bulunduğu, davacı ile komşusunun sabit tesislerinin eski yerinde korunması amacıyla söz konusu parsellerin mevcut şekilde oluşturulduğu, başka bir ifadeyle, parselin geometrik şeklinin yukarıda yer verilen Teknik Talimat uyarınca teknik zorunluluktan kaynaklandığı görülmekte olup, bunun dışında dava konusu işlemi sakatlayan herhangi bir durumun bilirkişilerce tespit edilmediği dikkate alındığında, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptali yolundaki .... İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf isteminin reddine ilişkin temyize konu ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin iptaline ilişkin .... İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 30/09/2021 tarihinde oy çokluğuyla kesin olarak karar verildi.


(X)-KARŞI OY :
Davalı idarenin temyiz isteminin reddedilerek, usul ve hukuka uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği oyu ile aksi yöndeki Daire kararına katılmıyorum.