Danıştay 10. Daire 2016/2263 Esas 2021/4490 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/2263
Karar No : 2021/4490

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

TEMYİZ EDEN (DAVALI) … Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, taraflarca aleyhlerine olan kısımlarının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Van İli, Özalp İlçesi, …Köyünde ikamet eden davacıya ait 35 adet küçükbaş hayvanın 16/07/2011 tarihindeki yağışlar nedeniyle Boğazkesen-Kırçalı deresinin taşması sonucu suda boğulması üzerine, davalı idarece dere ıslah çalışmalarının yapılmaması suretiyle hizmet kusuru işlendiğinden bahisle meydana geldiği ileri sürülen 42.600,00 TL maddi zararın olay tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte tazminine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince; olayda davalı idarenin hizmet kusuru bulunup bulunmadığının tespiti ile kusuru var ise meydana gelen gerçek zararın hesaplanması amacıyla yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporunun hükme esas alınabilecek nitelikte olduğu, bu rapora göre, Van İli, Özalp İlçesi … Köyünde meydana gelen sel sonucu davacının 35 adet küçükbaş hayvanının telef olması olayında davalı idarenin gerekli önlemleri almaması nedeniyle %70 oranında kusurlu olduğu, olayda beklenilmeyen halin, bölgenin jeolojik ve morfolojik yapısının zararın meydana gelmesinde %30 oranında etkisinin olduğu, davalı idarenin %70 oranındaki kusuru dikkate alındığında davacının maddi zararının 8.145,21 TL olduğu; buna göre davacının olay nedeniyle uğradığı 8.145,21 TL maddi zararın idareye başvuru tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte davalı idarece davacıya ödenmesi, fazlaya ilişkin tazminat talepleri ile faizin olay tarihinden itibaren işletilerek ödenmesi taleplerinin reddi gerektiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne, kısmen reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI: Davacı tarafından, davalı idarece bölgede sürekli sel felaketinin meydana geldiğinin bilindiği, yapılan başvurulara rağmen gerekli önlemlerin alınmadığı, sel felaketine maruz kalan köyde davalı idare tarafından ıslah çalışması başlatıldığı ve sonrasında çalışmanın yarım bırakıldığı, kusur paylaşımının neye göre yapıldığının göreceli olduğu, davalı idarenin zararın oluşmasında tam kusurlu olduğu, zararın yanlış hesaplandığı, davalı idare lehine vekalet ücretine hükmedilmemesi gerektiği ileri sürülerek İdare Mahkemesi kararının aleyhine olan kısmının; davalı idare tarafından ise dava konusu olayda, hizmet kusurunun ve kusur ile zarar arasında uygun illiyet bağının bulunmadığı ileri sürülerek İdare Mahkemesi kararının aleyhine olan kısmının bozulması istenilmektedir.

TARAFLARIN_SAVUNMASI:Taraflarca savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Davalı idarenin temyiz isteminin reddi, davacının temyiz isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının redde ilişkin kısmının, davacının uğradığı zararın yeniden hesaplanmasını teminen bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY :
Van İli, Özalp İlçesi, … Köyünde ikamet eden davacıya ait 35 adet küçükbaş hayvanın Boğazkesen-Kırçalı deresi yakınlarında otlarken, 16/07/2011 tarihindeki yağışlar nedeniyle söz konusu derenin taşması sonucu suda boğulması üzerine, davalı idarece dere ıslah çalışmalarının yapılmadığı, bu suretle hizmet kusuru işlendiğinden bahisle meydana gelen 42.600,00 TL maddi zararın olay tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte tazminine karar verilmesi istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasanın 125. maddesinde, idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğu belirtildikten sonra, son fıkrasında, idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu hükme bağlanmıştır.
İdare, kural olarak yürüttüğü kamu hizmetiyle nedensellik bağı kurulabilen zararları tazminle yükümlü olup; idari eylem ve/veya işlemlerden doğan zararlar idare hukuku kuralları çerçevesinde, hizmet kusuru veya kusursuz sorumluluk ilkeleri gereği tazmin edilmektedir.
İdarenin yürütmekle görevli olduğu bir hizmetin kuruluşunda, düzenlenişinde veya işleyişindeki nesnel nitelikli bozukluk, aksaklık veya boşluk olarak tanımlanabilen hizmet kusuru; hizmetin kötü işlemesi, geç işlemesi veya hiç işlememesi hallerinde gerçekleşmekte ve idarenin tazmin yükümlülüğünün doğmasına yol açmaktadır.
İdarenin hukuki sorumluluğundan söz edebilmek için, ortada bir zararın bulunmasının yanında, bunun idareye yüklenebilen bir işlem veya eylemden doğması, başka bir anlatımla, zararla idari faaliyet arasında nedensellik bağının kurulabilmesi gerekir. Zararın oluşmasında zarara uğrayanın veya üçüncü kişinin kusurunun bulunması halinde ise idarenin tazmin sorumluluğunun ortadan kalkacağı ya da kusur ölçüsünde azalacağı açıktır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Olayda, Van İli, Özalp İlçesi … Köyünden geçen Boğazkesen-Kırçalı deresinin 16/07/2011 tarihinde yağan aşırı yağış nedeniyle taşması sonucunda meydana gelen sel felaketinde davacıya ait 35 adet küçükbaş hayvanın telef olduğu, sel felaketi sonrasında … İlçe Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü ekiplerince hasar tespit çalışması yapıldığı, bu çalışma sonucunda 4 kişinin vefat ettiği ve davacıya ait 35 adet küçükbaş hayvan ile birlikte toplam 600 kadar hayvanın telef olduğunun tespit edildiği, Meteoroloji Genel Müdürlüğünce, yerleşim alanları dışında ve Özalp İlçesinin köylerinde aşırı yağışların sele dönmesi sonucunda oluşan zararlarla ilgili fevk (olağanüstü olay) raporu tanzim edildiği, sel felaketinin yaşandığı tarihe kadar dere ıslahı ile ilgili bir çalışma bulunmadığı, olay sonrasında 18/07/2011-20/07/2011 tarihleri arasında paletli beko aracıyla yapılan çalışma sonucunda deredeki suyun akışının sağlandığı, kalan çalışmaların 2012 yılında ihalesinin yapıldığı, bu ihaleye konu iş kapsamında 2013 yılında söz konusu derenin tersip bentlerinin ve istinat duvarlarının %50' sinin tamamlandığı hususlarının Devlet Su İşleri 17. Bölge Müdürlüğünün 07/08/2014 tarihli yazısında belirtildiği görülmektedir.
Dava dosyasında bulunan bilgi ve belgelerden; 16/07/2011 tarihinde aşırı yağışlar nedeniyle Boğazkesen-Kırçalı deresinin taşması sonucu sel felaketinin yaşandığı Van İli, Özalp İlçesi, … Köyünde olay öncesinde 08-13-27/05/2007, 17/07/2007, 23-24/08/2007, 12/02/2008 tarihlerinde ve olay sonrasında ise 02/09/2012 tarihinde sel felaketinin yaşandığı ve birçok hasarın oluştuğu anlaşılmaktadır.
Çoban ya da sürü sahibi, gerek ağılda gerek otlakta, kendisine emanet edilen ya da kendine ait koyun, keçi ve sığır sürüsünün bütün sorumluluğunu taşıyan kişi olarak tanımlanmakta olup, sürünün tehlikelere karşı korunması da bu sorumluluklarından biridir. Çoban ya da sürü sahibi, hayvanları otlatırken gerekli dikkat ve özenle davranmak durumundadır. Bu kapsamda, mevsimlere veya diğer dış etkenlere göre otlatma yerlerinin belirlenmesinin de bu kişilere ait olduğu hususunda duraksama bulunmamaktadır. Bu yönüyle, hayvanlarını korumakla yükümlü olan çoban veya sürü sahibinin muhtemel tehlikelere karşı sıkı önlem alması gerektiği açıktır.
Bu durumda, somut olayda, 16/07/2011 tarihinde aşırı yağışlar nedeniyle Boğazkesen-Kırçalı deresinin taşması sonucu, dere kenarında otlayan davacıya ait 35 adet küçükbaş hayvanın telef olduğu bölgede, daha önceki tarihlerde de aşırı yağış nedeniyle sel felaketinin yaşandığı ve bu sel felaketleri sonucunda ölüm ve birçok hasarın meydana geldiği dikkate alındığında, hayvan sürülerini otlatmak ve korumaktan sorumlu olan sürü sahibi veya çobanın gereken özeni göstermesi gerektiği açık olup bu yönüyle zararın oluşmasına davacının dikkatsizlik, tedbirsizlik, ihmal ve kusurunun sebebiyet verdiği, zarara uğrayan davacının kusurunun davalı idarenin sorumluluğunu ortadan kaldırdığı sonucuna ulaşılmıştır.
Bu itibarla, davaya konu zararın oluşmasında, davalı idarenin hizmet kusurunun bulunmadığı ve dolayısıyla tazminat sorumluluğunun da doğmadığı anlaşıldığından, davanın reddine karar verilmesi gerekirken, davanın kısmen kabul, kısmen reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
Öte yandan, bozma kararı sonrası verilecek kararda yeni duruma göre vekalet ücretinin belirleneceği de açıktır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2. Davalı idarenin temyiz isteminin kabulü ile temyize konu ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının kabule ilişkinin kısmının BOZULMASINA,
3. Bozulan kısım hakkında yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesi, 1. fıkrası uyarınca, bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (on beş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 30/09/2021 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.


(X) KARŞI OY :
Anayasanın 125. maddesinde, idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğu belirtildikten sonra, son fıkrasında, idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu hükme bağlanmıştır.
6200 sayılı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünce Yürütülen Hizmetler Hakkında Kanun'un 2. maddesinin olay tarihinde yürürlükte olan halinde, taşkın sular ve sellere karşı koruyucu tesisler meydana getirmek; akar sularda ıslahat yapmak; anılan tesislerin çalıştırma, bakım ve onarım dahil işletmelerini sağlamak Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün görev ve yetkileri arasında sayılmıştır.
İdare kural olarak, yürüttüğü kamu hizmetiyle nedensellik bağı kurulabilen zararları tazminle yükümlü olup; idarenin hukuki sorumluluğundan söz edebilmek için; ortada bir zararın bulunması, zarara sebebiyet veren işlem veya eylemin idareye yüklenebilir nitelikte olması ve zarar ile eylem arasında uygun illiyet bağının bulunması şartları aranmaktadır.
Dava; Van İli, Özalp İlçesi, … Köyünde ikamet eden davacıya ait 35 adet küçükbaş hayvanın Boğazkesen-Kırçalı deresi yakınlarında otlarken, 16/07/2011 tarihindeki yağışlar nedeniyle söz konusu derenin taşması sonucu suda boğulması üzerine, davalı idarece dere ıslah çalışmalarının yapılmadığı, bu suretle hizmet kusuru işlendiğinden bahisle meydana gelen 42.600,00 TL maddi zararın olay tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte tazminine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
Temyize konu kararla; bilirkişi raporuna istinaden davalı idarenin gerekli önlemleri almaması nedeniyle %70 oranında kusurlu olduğu, meydana gelen olayda beklenilmeyen halin, bölgenin jeolojik ve morfolojik yapısının zararın meydana gelmesinde %30 oranında etkisinin olduğu kanaatine varılarak, hesaplanan zarar miktarından davalı idarenin %70 oranındaki kusuruna tekabül eden 8.145,21 TL'nin idareye başvuru tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte davalı idarece davacıya ödenmesine, fazlaya ilişkin taleplerin reddine karar verilmiştir.
Dosyanın ve 16/07/2011 tarihinde yaşanan sel felaketi nedeniyle açılan benzer davalara ilişkin dosyaların birlikte incelenmesinden; sel felaketinin yaşandığı Van İli, Özalp İlçesi, …Köyünde olay öncesinde 08-13-27/05/2007, 17/07/2007, 23-24/08/2007, 12/02/2008 tarihlerinde de sel felaketlerinin yaşandığı; bu olaylarda can ve mal kayıplarının ortaya çıktığı; Van Valiliği Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü'nün 18/07/2007-23/07/2007 tarihleri arasında ilçede yaptığı incelemeler neticesinde hazırlanan raporda köy içinden geçen derenin mutlaka ıslah edilmesi gerektiğinin, dere ıslahı işlerinin Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yapıldığının belirtildiği; Boğazkesen Köyünde ikamet etmekte olan şahısların olay öncesinde çeşitli tarihlerde Van Valiliği ve Özalp Kaymakamlığı'na verdikleri dilekçelerle evlerinin yağışlar nedeniyle zarar gördüğünü belirterek daha uygun bir yerde ev yapmaları konusunda gereğinin yapılmasını talep ettikleri; Van Valiliği İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü'nün Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 17. Bölge Müdürlüğü'ne gönderdiği … tarih ve …sayılı yazıda da Boğazkesen Köyü'nde 15/06/2011 tarihinde yapılan inceleme sonucunda derenin taşması durumunda dere yatağının yakınında bulunan konutların potansiyel su baskınına maruz kalabileceğinin görüldüğü belirtilerek su baskını konuları Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün faaliyet alanına girdiğinden kurumun teknik elemanlarınca bölgede inceleme yapılması gerektiğinin bildirildiği; bakılmakta olan davaya konu 16/07/2011 tarihli sel felaketi sonrasında Özalp İlçe Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü ekiplerince hasar tespit çalışması yapıldığı, bu çalışma sonucunda 4 kişinin vefat ettiği ve toplam 600 kadar hayvanın telef olduğunun tespit edildiği; Meteoroloji Genel Müdürlüğünce, yerleşim alanları dışında ve Özalp İlçesinin köylerinde aşırı yağışların sele dönmesi sonucunda oluşan zararlarla ilgili fevk (olağanüstü olay) raporu tanzim edildiği; sel felaketinin yaşandığı tarihe kadar dere ıslahı ile ilgili bir çalışma bulunmadığının, olay sonrasında 18/07/2011-20/07/2011 tarihleri arasında paletli beko aracıyla yapılan çalışma sonucunda deredeki suyun akışının sağlandığının, kalan çalışmaların 2012 yılında ihalesinin yapıldığının, bu ihaleye konu iş kapsamında 2013 yılında söz konusu derenin tersip bentlerinin ve istinat duvarlarının %50'sinin tamamlandığının Devlet Su İşleri 17. Bölge Müdürlüğünün ara kararı cevaplarında belirtildiği görülmektedir.
Bu durumda; gerek Van İli, Özalp İlçesi, … Köyü'nde 2007 ve 2008 yıllarında bir çok kez sel felaketi yaşanmış olması, gerek kamu kurumlarının bölgede yaptığı incelemelerde derenin ıslah edilmesi gerektiği yönünde raporlar düzenlemiş olmaları gerekse de yöre halkının olay tarihinden önce konuya ilişkin bir çok başvuru yapmış olması karşısında, davalı idarenin olay tarihi olan 16/07/2011 tarihine kadar Boğazkesen-Kırçalı deresinin ıslahına ve taşkın koruma tesisi yapılmasına yönelik herhangi bir çalışma yapmamış olması nedeniyle hizmet kusurunun bulunduğu ve davacının uğradığı zararla idarenin Kanundan kaynaklanan görevlerini yerine getirmemek şeklinde tezahür eden eylemi (eylemsizliği) arasında nedensellik bağı bulunduğu sonucuna varılmıştır.
Nitekim; gerek dosya kapsamında düzenlenen bilirkişi raporunda, gerekse de 16/07/2011 tarihli sel nedeniyle vefat eden şahıslardan birinin yakınlarının açtığı davaya ilişkin yargılama kapsamında …İdare Mahkemesinin E:… sayılı dosyası nezdinde düzenlenen bilirkişi raporlarında, davalı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü'nün %70 oranında hizmet kusurunun bulunduğu tespitine yer verilmiştir.
Öte yandan; 16/07/2011 tarihinde Boğazkesen-Kırçalı deresinin taşması sonucu hayvanlarının boğulduğundan bahisle, uğranıldığı ileri sürülen zararların tazmini istemiyle aynı köyde yaşayan şahıslarca açılan benzer davalarda davalı idarenin olayda %70 oranında hizmet kusurunun bulunduğu gerekçesiyle davanın kısmen kabulü, kısmen reddi yolunda verilen bir çok İdare Mahkemesi kararı itiraz kanun yolundan geçerek kesinleşmiştir.
Bu itibarla; yaşanan olayda davalı idarenin hizmet kusuru ve ortaya çıkan zararla davalı idarenin eylemi arasında nedensellik bağı bulunması nedeniyle, temyize konu İdare Mahkemesi kararının, diğer yönlerden temyiz incelemesinin yapılması gerektiği oyuyla Daire kararına katılmıyoruz.