Danıştay 6. Daire 2018/1123 Esas 2021/10539 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2018/1123
Karar No : 2021/10539

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığ

VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Mimarlar Odası ( … Şubesi)

VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : .... İdare Mahkemesinin … tarihli, E:…, K:… sayılı kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen ... tarih ve E:…, K:… sayılı kararın, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Gaziantep İli, Şahinbey İlçesi, ... Mahallesi, ... pafta, ... ada, … parsel sayılı taşınmazı kapsayan alanda Gaziantep Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararı ile kabul edilen 1/5000 ölçekli Nazım İmar Plan değişikliği ile söz konusu karara yapılan itirazın reddine ilişkin ... tarih ve ... sayılı belediye meclis kararının iptali iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: İdare Mahkemesince,, 1/25000 ölçekli nazım plandaki arazi kullanım kararlarının fonksiyonel dağılımı değiştirilmeden ve ancak 1/25000 ölçekli planda "çalışma alanı" kullanım kararı getirilen bölgeler için alt ölçekteki 1/5000 ölçekli nazım imar planında "Akaryakıt ve LPG Satış ve Servis İstasyonu" kullanım kararı getirilebilmesi mümkün iken bu esasa aykırı olarak üst ölçekli planda "düşük yoğunluklu konut alanı" olarak belirli alanın kullanım şeklinin, yine üst ölçekli bu plana ilişkin uygulama hükümlerine istinaden alt ölçekteki planda değiştirilmesi ve "Akaryakıt ve LPG Satış ve Servis İstasyonu" kullanımına imkan verilmesi yönünde yapılan nazım imar planı tadilatında; alt ölçekli planın üst ölçekli planla uyumlu olması kuralına, planlama ilke ve esaslarına bu bağlamda anılan imar mevzuatı hükümlerine uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Plan değişikliğinin kentin güneybatı ve batısındaki rekreasyon alanları, kırsal yerleşim bölgeleri ve ikinci konut alanlarını birbirine bağlayan 40 metre en kesitli taşıt yolunun aktif hale gelmesi ve kullanımdaki yoğunluğun artması ile oluşan akaryakıt istasyonu ihtiyacının giderilmesi amacıyla yapıldığı, alanın üst ölçekli planda konut alanı olarak göründüğü, ancak 1/25000 ölçekli planın uygulama hükümlerinde akaryakıt ve LPG istasyonlarının 1/25000 ölçekli nazım imar planında değişiklik yapılmaksızın 1/5000 ölçekli nazım imar planında düzenlenebileceği hükmünün bulunduğu iddia edilerek verilen kararın hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ … DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Gaziantep İli, Şahinbey İlçesi, ... Mahallesi, ... pafta, ... ada, … parsel sayılı taşınmazın akaryakıt ve LPG satış ve servis istasyonu, ağaçlandırılacak alan ve yol alanı olarak belirlenmesine ilişkin 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinin kabulüne ilişkin ... tarih ve ... sayılı büyükşehir belediye meclis kararı ile söz konusu karara yapılan itirazın reddine ilişkin ... tarih ve ... sayılı belediye meclis kararının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:3194 sayılı İmar Kanunu'nun 5. maddesinin dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan halinde, "Nazım İmar Planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklüklerini ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plandır." hükmü yer almıştır.
Anılan Kanun'da yer alan tanıma göre nazım imar planları, bir kentin gelecekteki nüfus ve işgücü tahmin ve dağılımlarına bağlı olarak alacağı formu ve ticaret, sanayi, konut gibi bölgelerle iskan bakımından yoğun veya seyrek bölgeleri ve iskana elverişli, iskana elverişli olmayan veya iskana izin verilmeyen bölgeleri, sosyal donatı alanları, kamusal ve yeşil alanları da içerecek şekilde kentin gelişme yönlerini, ana ulaşım sistemine ait bilgileri ana hatları ile göstermek suretiyle arazi parçalarının kullanma şekillerini belirleyen planlardır. Bu planlarda yerleşmenin gelişme yönü, büyüklüğü ve arazi kullanımlarının fonksiyonel dağılımı ve genel yoğunlukları belirlenmekte ve alt ölçekteki uygulama imar planları da ancak nazım imar planları esaslarına göre çizilebilmektedir.
3194 sayılı Yasanın 6. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde, planlar kapsadıkları alan ve amaçları açısından bölge planları ve imar planları olarak iki ana kategoriye ayrılmış, imar planları da uygulamaya esas olan uygulama imar planları ve bu planın hazırlanmasındaki temel hedefleri, ilkeleri ve arazi kullanım kararlarını belirleyen nazım imar planları olarak sınıflandırılmıştır. Anılan Yasanın 8. maddesinde ise alt ölçekli planların üst ölçekli planlarda belirlenen planlama ana ilkelerine, stratejilerine ve kararlarına uyumlu olması zorunluluğu getirilmiştir.
Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği'nin "Amaç" başlıklı 1. maddesinde, bu yönetmeliğin amacının, fiziki, doğal, tarihi ve kültürel değerleri korumak ve geliştirmek, koruma ve kullanma dengesini sağlamak, ülke, bölge ve şehir düzeyinde sürdürülebilir kalkınmayı desteklemek, yaşam kalitesi yüksek, sağlıklı ve güvenli çevreler oluşturmak üzere hazırlanan, arazi kullanım ve yapılaşma kararları getiren mekânsal planların yapımına ve uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemek olduğu belirtilmiş, "Tanımlar" başlığı altında düzenlenen 4. maddesinde; "Nazım imar planı: Mevcut ise çevre düzeni planının genel ilke, hedef ve kararlarına uygun olarak, arazi parçalarının genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, çeşitli kentsel ve kırsal yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, kentsel, sosyal ve teknik altyapı alanlarını, ulaşım sistemlerini göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere, varsa kadastral durumu işlenmiş olarak 1/5000 ölçekte, büyükşehir belediyelerinde 1/5000 ile 1/25000 arasındaki her ölçekte, onaylı halihazır haritalar üzerine, plan notları ve ayrıntılı raporuyla bir bütün olarak hazırlanan planı ifade eder" kuralı yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME: İmar planları, çeşitli kentsel işlevler arasında var olan ya da sağlanabilecek olanaklar ölçüsünde en iyi çözüm yollarını bulmak, belde halkına iyi yaşama düzeni ve koşulları sağlamak amacıyla kentin kendine özgü yaşayış biçimi ve karakteri, nüfus, alan, hizmet ve yapı ilişkileri, yörenin gerek çevresiyle ve gerekse çeşitli alanları arasında olan bağlantılar gözönüne alınarak hazırlanır.
Toplum yaşamını yakından etkileyen fiziksel çevrenin sağlıklı bir yapıya kavuşturulması ve toprağın koruma ve kullanma dengesinin en rasyonel biçimde belirlenmesi için hazırlanan imar planlarının yargısal denetiminde, bu hususlara uyulup uyulmadığının, planlanan yörede taşınmazların imar planında tahsis edildikleri amaç yönünden şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararına uygunluk açısından incelenmesi gerekmektedir.
Alt ölçekli planların, üst ölçekli planların büyütülmüş kopyaları olmayıp soyuttan somuta inen plan kararlarının alındığı farklı özellikleri ve ayrıntıları içeren belgeler olduğu, bu haliyle 1/25000 ölçekli nazım imar planının büyük alan kullanımları ve şematik gösterimler içermesi nedeniyle planların kademeli birlikteliği ilkesine aykırılık oluşturacağından söz edilmesi mümkün değildir.
Her ne kadar idare mahkemesince dava konusu parsel 1/25000 ölçekli nazım imar planında "düşük yoğunluklu konut alanı" fonksiyonunda, alt ölçekli plan olan 1/5000 ölçekli nazım imar planında ise "Akaryakıt ve LPG Satış ve Servis İstasyonu" fonksiyonuna ayrıldığı ve imar plan tadilatının üst ölçeğe uygun olmadığı belirtilmiş ise de; her iki planın plan notlarındaki düzenlemelerle birlikte bir değerlendirme yapılarak "Akaryakıt ve LPG Satış ve Servis İstasyonu fonksiyonunun hangi başlık altında düzenlenebileceği netleştirilip, 1/25000 ölçekli planda konut alanı olarak belirlenen bir alanda 1/5000 ölçekli nazım imar planındaki "Akaryakıt ve LPG Satış ve Servis İstasyonu olup olmayacağı, eğer yapılacaksa konut alanları içinde yapılacak olan Akaryakıt ve LPG Satış ve Servis İstasyonunun tehlike arz edip etmediğinin ortaya konulması ve şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararına uygun olup olmadığı hususlarının açıklığa kavuşturulabilmesi için, bölge idare mahkemesince yerinde keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılarak karar verilmesi gerekmektedir.
Bu durumda, konusunda uzman kişilerden oluşturulacak bilirkişi heyeti aracılığıyla keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılarak yukarıda belirtilen hususların açıklığa kavuşturulmasından sonra bir karar verilmesi gerekirken, belirtilen hususlar dikkate alınmaksızın eksik inceleme ve araştırma sonucunda verilen kararda hukuki isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne
2. Yukarıda özetlenen gerekçeyle dava konusu işlemin iptali yolunda verilen .... İdare Mahkemesinin … tarihli, E:…, K:… sayılı kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:…, K:… sayılı kararın BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 04/10/2021 tarihinde oybirliğiyle kesin olarak karar verildi.