Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2020/1731 Esas 2021/1649 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2020/1731
Karar No : 2021/1649


TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) : 1-…Bakanlığı
VEKİLİ : …2-…Valiliği
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş.
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : Danıştay Sekizinci Dairesinin 28/01/2020 tarih ve E:2019/7184, K:2020/262 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Aydın ili, Karpuzlu ilçesi, …Köyünde bulunan, …parsel sayılı, 123.160 m² yüzölçümlü mera vasıflı taşınmazın 33.500 m²'lik kısmının tahsis amacının değiştirilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin Aydın Valiliği İl Mera Komisyonunun …tarih ve …sayılı kararının 3. maddesinin ve bu işlemin dayanağı olan Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (Tarım ve Köyişleri Bakanlığı) Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğünün …tarih ve … sayılı kararının "Komisyon ve valinin olumlu karar veremeyeceği hususlar" başlığını taşıyan kısmının (d) bendinin iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Sekizinci Dairesinin 28/01/2020 tarih ve E:2019/7184, K:2020/262 sayılı kararıyla, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 21/03/2019 tarih ve E:2017/1965, K:2019/1228 sayılı bozma kararına uyularak;
Anayasa'nın 2. maddesinde belirtilen ve Devletin temel niteliklerinden biri olan hukuk devleti ilkesi gereği, her normun kendinden sonra gelen hukuk normuna kaynak teşkil etmesi ve sıralamada sonra gelen normun önceki norma uygun olması, hak kaybına yol açacak şekilde kısıtlayıcı düzenleme öngörmemesi gerektiği, hukuk kurallarının açık bir şekilde ortaya konulması kadar söz konusu kuralların normlar hiyerarşisine uygunluğunun da önem taşıdığı,
4342 sayılı Mera Kanunu'nun 14. maddesinde, zaruri olması, gerekli bulunması ve ihtiyaç duyulması durumlarında meranın tahsis amacının değiştirilebileceğinin kurala bağlandığı, Mera Yönetmeliği'nin 8. maddesinde, tahsis amacı değişikliğine ilişkin olarak teknik ekipçe hazırlanacak inceleme raporunun, teknik ekibin kesin görüşü, çiftçi hane sayısı, çiftçi görüşü gibi bilgileri içereceği belirtildiği; anılan hükümlerde, dava konusu talimatta yer alan "meradan yararlanan çiftçilerin en az 1/2'sinin olumsuz görüş bildirmesi ve bu olumsuz görüşün nedeninin yatırımın sosyal sorunlara neden olacağının açıkça tespit edilmesi durumunda komisyon ve Valinin tahsis amacı değişikliğine olumlu karar veremeyeceği" yönünde bir kurala yer verilmediği,
Mera Kanunu'nun 14. maddesinde öngörülen usule göre; zaruri olan hallerde ilgili müdürlüğün Bakanlık İl Müdürlüğüne talebi, komisyonun ve defterdarlığın uygun görüşü üzerine, talep edilen alanın tamamının veya bir kısmının tahsis amacı Valilikçe değiştirilebileceği, Mera Yönetmeliği'nin 8. maddesi uyarınca da; tahsis amacı değişikliğine ilişkin olarak teknik ekipçe hazırlanacak inceleme raporunda yer verilecek hususlardan biri çiftçi görüşü olup; mera vasfının değiştirilmesi söz konusu olduğunda, çiftçi tarafından ileri sürülecek hususların tahsis amacının değiştirilmesine engel teşkil edecek nitelikte olup olmadığının komisyon tarafından Kanun ve Yönetmelik uyarınca değerlendirileceği, ileri sürülen nedenlerin geçerli görülmesi halinde komisyon tarafından olumsuz görüş verilebileceği,
Diğer yandan, dava konusu işlemde "Sosyal soruna neden olabileceğinin açıkça tespiti" şeklinde düzenlenen koşulun, hukuken geçerli sayılabilecek, objektif herhangi bir kriter içermediği gibi, söz konusu tespitin hangi makam tarafından yapılacağının da belirsiz olduğu,
Mera tahsis amacı değişikliğini gerektiren şartların, çevresel ve kamusal etkileri ile kamu yararı ve hizmet gerekleri dikkate alınmak suretiyle bir bütün olarak değerlendirilmesi gerekirken; sırf meradan yararlanan çiftçilerin en az 1/2'sinin, herhangi bir nedene dayanmak zorunda olmaksızın olumsuz görüş bildirmesi ve bu olumsuz görüşün nedeninin yatırımın sosyal sorunlara neden olacağının açıkça tespit edilmesi durumunda tahsis amacı değişikliği talebine olumlu karar verilemeyeceğini öngören dava konusu kuralın, teknik ekip ve mera komisyonunca tespit edilmesi gereken, Mera Kanunu ve Mera Yönetmeliğiyle belirlenen usul ve esasların göz ardı edilmesine neden olacağı, bunun sonucunda da subjektif değerlendirmelerden kaynaklanan farklı ve çelişkili uygulamalara yol açacağı,
Bununla birlikte, Mera Yönetmeliği'nin 16. maddesiyle Bakanlığa verilen talimat çıkarma yetkisinin de ancak Yönetmeliğin uygulanmasını sağlamak, kolaylaştırmak, tamamlamak veya açıklamak amacıyla kullanılabileceğinden, yukarıda belirtilen hususlar dikkate alındığında, dava konusu kararın belirtilen amaçlara hizmet edecek nitelikte olduğunun kabulüne olanak bulunmadığı,
Bu nedenle, 4342 sayılı Mera Kanunu tarafından mera komisyonuna tanınan yetkiyi, dayanağı üst hukuk normlarına aykırı olarak sınırlandıran dava konusu düzenlemede hukuka uyarlık görülmediği,

Öte yandan, Tarım ve Orman Bakanlığı (Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı) Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğünün …tarih ve …sayılı kararının (d) bendinde yukarıda aktarılan gerekçelerle hukuka aykırı olduğu sonucuna varıldığından, anılan karar dayanak alınarak tesis edilen, dava konusu Aydın Valiliği İl Mera Komisyonunun …tarih ve …sayılı kararının 3. maddesininde de hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davalı idarelerden Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından, dava konusu …tarih ve …sayılı işlem, …tarih ve …sayılı yazı ile yürürlükten kaldırıldığından davanın konusuz kaldığı; Aydın Valiliği tarafından, Talimatın dava konusu (d) bendinin, Kanun ve Yönetmelik'te ayrıntıları ile düzenlenmesi mümkün olmayan ve normlar hiyerarşisinde üst norm olan kanun ve yönetmelikle uyumlu olarak konunun açıklanması mahiyetinde ve takdir yetkisinin objektif kullanımını olanaklı kılmak ve hem uygulayıcıya, hem de ilgili kişilere hukuki güvenilirlik sağlamak üzere uygulamada birliğin sağlanmasına yönelik olarak belirlilik ve düzenli idare ilkeleri ile eşitlik ilksini hayata geçirmek maksadıyla çiftçi görüşünü ve ayrıntılarını düzenleyen bir hüküm olduğu, bu haliyle yeni bir norm ihdas etmediği gibi, Kanun ve Yönetmelikle belirlenen şartlara ilave şart getirmediği, üst normlara aykırı olmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz istemlerinin reddi ile Daire kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden davalı idarelerden Tarım ve Orman Bakanlığının yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinin ikinci fıkrasında, Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulmasının;
"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka aykırı karar verilmesi,
c)Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması" sebeplerinden birinin varlığı hâlinde mümkün olduğu belirtilmiş; dördüncü fıkrasında, "Danıştayın ilk derece mahkemesi olarak baktığı davaların temyizen incelenmesinde bu madde ile ısrar hariç 50. madde hükümleri kıyasen uygulanır." denilmiş; 50. maddesinin dördüncü fıkrasında ise Danıştayın bozma kararına uyulduğu takdirde, bu kararın temyiz incelemesinin, bozma kararına uygunlukla sınırlı olarak yapılacağı hükme bağlanmıştır.
Danıştay Sekizinci Dairesinin temyize konu kararı; Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 21/03/2019 tarih ve E:2017/1965, K:2019/1228 sayılı bozma kararında belirtilen gerekçeler göz önüne alınarak verilmiş bir karar olduğundan, usul ve hukuka uygun bulunmakta ve bozulmasını gerektirecek bir hukuka aykırılık taşımamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarelerin temyiz istemlerinin reddine,
2.Dava konusu işlemlerin iptaline ilişkin Danıştay Sekizinci Dairesinin 28/01/2020 tarih ve E:2019/7184, K:2020/262 sayılı kararının ONANMASINA,
3.Kesin olarak, 04/10/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.