Danıştay 6. Daire 2018/3882 Esas 2021/10639 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2018/3882
Karar No : 2021/10639

KARAR DÜZELTME İSTEMİNDE
BULUNAN (DAVALILAR) : 1- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

2- … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın onanmasına dair Danıştay Altıncı Dairesinin 27/11/2017 tarih ve E:2013/1467, K:2017/9992 sayılı kararının; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul ili, … ilçesi, … ada, … sayılı parselin hisseli maliki olan davacı tarafından, taşınmazın "ticaret+hizmet alanı" olan kullanımının, "ticaret+konut alanı" olarak belirlenmesine ilişkin İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı kararıyla kabul edilerek 08/11/2010 tarihinde onaylanan 1/5000 ölçekli Esenyurt 3. Etap Nazım İmar Planı Değişikliği ile aynı belediye meclisinin … tarihli, … sayılı kararıyla onaylanan 1/1000 ölçekli Esenyurt 3. Etap Uygulama İmar Planı Değişikliğinin tamamanın ve plan bütünlüğü açısından Esenyurt 1. 2. ve 4. Etap 1/5000 ölçekli Nazım ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planlarının tamamının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: İdare Mahkemesince; yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen raporun ve dosyanın birlikte değerlendirilmesinden;
Dava konusu taşınmaz için mevcut imar fonksiyonunun değiştirilmesi neticesinde bölgenin genel imar fonksiyonuna uygun olmayan bir imar düzenlemesinin gerçekleştirildiği anlaşıldığından dava konusu 1/5000 ölçekli 3. Etap Esenyurt Nazım ve 1/1000 ölçekli 3. Etap Esenyurt Uygulama İmar Planlarının dava konusu parsel açısından şehircilik ilkelerine, planlama tekniklerine ve kamu yararına aykırı olduğu sonucuna ulaşılarak bu kısım bakımından dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.
Dava konusu edilen Esenyurt 1. 2. ve 4. etap 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planları açısından ise; davacı tarafından eğer sorumlu vatandaş sıfatı ile planlanın tümünün iptali isteniliyorsa, planın hangi parsellere ait kısmının hangi nedenlerle hukuka aykırı olduğunun ve bu aykırılığın menfaatlerini nasıl ve hangi nedenlerle etkilediğinin açıkça belirtilmesinin gerektiği, davacının planın tümünün iptalini gerektirecek nedenleri açıkça ortaya koyamadığı, dava dilekçesinde belirtilen itirazların sadece iptali istenen ilgili parsele yönelik olduğu, planın tamamına ilişkin somut bir iddia ve bunu kanıtlayan donelerin bulunmadığı, planın tümü bakımından hangi parsel ya da parseller için farklı fonksiyonların getirildiğinin, planın tümünün hangi parsel ya da parseller yönünden iptali gerektiğinin ortaya konulmadığı, bu nedenle iptali istenilen işlemlerin bu kısmında şehircilik ilkelerine ve imar mevzuatına aykırılık bulunmadığı sonucuna varılarak, bu kısım bakımından davanın reddine karar verilmiştir.
Daire kararının özeti: Davalı idarelerin kararın iptale ilişkin kısmına karşı temyiz başvurusu üzerine Danıştay Altıncı Dairesince, kararın temyiz edilen kısmı hukuk ve usule uygun bulunmuş ve kararın temyiz edilen kısmının onanmasına karar verilmiştir.

KARAR DÜZELTME TALEP EDENİN İDDİALARI :
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından; temyiz aşamasında ileri sürülen iddiaların değerlendirilmediği, karara esas alınan bilirkişi raporunda ticaret+hizmet alanlarına ilişkin yapılan tespitlerin yerinde olmadığı, ticaret+hizmet alanlarının sadece ada ve parsel bütününü kapsayacak şekilde belirlendiği ileri sürülerek Danıştay Altıncı Dairesince verilen kararın düzeltilmesi istenilmektedir.
Esenyurt Belediye Başkanlığı tarafından; temyiz aşamasında ileri sürülen iddiaların değerlendirilmediği, karara esas alınan bilirkişi raporunu düzenleyen bilirkişilere yapılan itirazlarının dikkate alınmadığı, tarafsız bilirkişilerle yeniden keşif yaptırılarak alınacak rapora göre karar verilmesi gerektiği ileri sürülerek Danıştay Altıncı Dairesince verilen kararın düzeltilmesi istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'NIN DÜŞÜNCESİ : Karar düzeltme isteminin kabulü ile Danıştay Altıncı Dairesinin 27/11/2017 tarih ve E:2013/1467, K:2017/9992 sayılı kararının kaldırılmasına ve İdare Mahkemesi kararının temyiz edilen kısmının bozulmasına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

Kararın düzeltilmesi dilekçelerinde ileri sürülen nedenler, 2577 sayılı Kanunun Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi hükmüne uygun bulunduğundan, karar düzeltme isteminin kabulü ile Danıştay Altıncı Dairesinin 27/11/2017 tarih ve E:2013/1467, K:2017/9992 sayılı kararı kaldırılarak uyuşmazlık yeniden incelendi:


İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : İstanbul ili, … ilçesi, … ada, … sayılı parsel, "ticaret+hizmet alanı" kullanımında kalıyor iken İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı kararıyla kabul edilerek 08/11/2010 tarihinde onaylanan 1/5000 ölçekli Esenyurt 3. Etap Nazım İmar Planı Değişikliği ve aynı belediye meclisinin … tarihli, … sayılı kararıyla onaylanan 1/1000 ölçekli Esenyurt 3. Etap Uygulama İmar Planı Değişikliği sonucunda "(T5) ticaret+konut alanı" kullanımına dönüştürülmüş, 1/1000 ölçekli uygulama imar planı notlarında; ticaret+konut alanlarına ilişkin yapılaşma koşulları bakımından 360 m2'den büyük parseller için E:2.00 ve TAKS:0.50, 360 m2'den küçük parseller için ise Hmaks:15.50 metreyi geçmemek koşulu ile planda belirlenen bahçe mesafeleri içerisinde simge (ayrık, ikiz, bitişik nizam) yapılaşma düzeninin uygulanacağı belirtilmiş, dava konusu parsele ilişkin yapılaşma koşulları da bitişik nizam 5 kat olarak belirlenmiştir.
Davacı tarafından, İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı kararıyla kabul edilerek 08/11/2010 tarihinde onaylanan 1/5000 ölçekli Esenyurt 3. Etap Nazım İmar Planı Değişikliği ile aynı belediye meclisinin … tarihli, … sayılı kararıyla onaylanan 1/1000 ölçekli Esenyurt 3. Etap Uygulama İmar Planı Değişikliğinin tamamanın ve plan bütünlüğü açısından Esenyurt 1. 2. ve 4. Etap 1/5000 ölçekli Nazım ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planlarının tamamının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT: 3194 sayılı İmar Yasasının 5. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde, nazım imar planı; varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak hali hazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları gösteren ve uygulama imar planının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen detaylı bir raporla açıklanan ve raporu ile beraber bir bütün olan plan olarak, uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İmar planlarının, planlanan yörenin bugünkü durumunun, olanaklarının ve ilerideki gelişmesinin gerçeğe en yakın şekilde saptanabilmesi için coğrafi veriler, beldenin kullanılışı, donatımı ve mali bilgiler gibi konularda yapılacak araştırma ve anket çalışmaları sonucu elde edilecek bilgiler ışığında, çeşitli kentsel işlevler arasında var olan ya da sağlanabilecek olanaklar ölçüsünde en iyi çözüm yollarını bulmak, belde halkına iyi yaşama düzeni ve koşulları sağlamak amacıyla kentin kendine özgü yaşayış biçimi ve karakteri, nüfus, alan ve yapı ilişkileri, yörenin gerek çevresiyle ve gerekse çeşitli alanları arasında olan bağlantıları, halkın sosyal ve kültürel gereksinimleri, güvenlik ve sağlığı ile ilgili konular gözönüne alınarak hazırlanması gerekmektedir.
Anılan ölçütlere göre hazırlanan imar planları zamanla planlanan alandaki koşulların zorunlu kıldığı biçimde ve yasalarda öngörülen yöntemlere uygun olarak değiştirilir. Plan değişikliği istemlerinin sadece plan değişikliği yapılan alanın değil plan bütünlüğü gözönünde bulundurularak planlanan yörenin tümünün çevre, ulaşım, trafik gibi ilişkilerinin kapsamlı bir biçimde ele alınarak, kamu yararına uyarlık bulunup bulunmadığının araştırılması gerekmektedir.
Davacı tarafından, uyuşmazlık konusu … ada, … sayılı parselin, mevcut imar planında "ticaret+hizmet alanı" olan kullanımının dava konusu 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri ile "(T5) ticaret+konut alanı" kullanımına dönüştürülmesine ve önceki planda h:18.50 olan yüksekliğin h:15.50 olarak değiştirilmesine itiraz edilmiş, ayrıca plan bütününe yönelik itirazlar öne sürülerek dava konusu planların tamamının iptaline karar verilmesi istenilmiştir.
İdare Mahkemesi kararına dayanak alınan bilirkişi raporunda, dava konusu parsel meydan alanı ile ilişkilendirilerek bu alanlar için öngörülen "ticaret+hizmet alanı" kullanımının dava konusu parselde öngörülmemesinin planlama esasları ile şehircilik ilkelerine ters düştüğü yönünde görüş bildirmiş, plan bütününe yönelik itirazlar bakımından ise değerlendirme yapılmamıştır.
İdare Mahkemesince, Esenyurt 3. etap 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarının dava konusu parsele ilişkin kısmının iptaline, Esenyurt 1, 2 ve 4 etaplara ilişkin 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarının tamamı bakımından davanın reddine karar verilmiş ancak davacının Esenyurt 3. etap 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarının tamamının iptali istemi bakımından hüküm kurulmamıştır.
Mahkeme kararı, sadece davalı idareler tarafından iptale ilişkin kısım yönünden temyiz edilmiş olup kararın diğer kısımları kesinleşmiştir. Bu bakımdan, davacının Esenyurt 3. etap 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarının tamamının iptali isteminin incelenmesine olanak bulunmadığından, incelemenin yargılamanın devam eden kısmına yönelik olarak yapılması gerekmiştir.
Bu bağlamda, dava konusu parsel ve civarının bir bütün olarak "ticaret+konut alanı" kullanımında planlanmasının hukuka uygunluğunun değerlendirme dışı kaldığı açıktır.
Dava konusu imar planları ile salt uyuşmazlık konusu parsele getirilen kullanım kararları bakımından ise; uyuşmazlıkta, dava konusu parselin içinde bulunduğu yapı adasının ve yakın çevresinin büyük ölçüde "ticaret+konut alanı" olarak planlandığı, meydan alanının komşuluğunda ve arkasında bulunan bir kısım yerlerin ise ada bazında "ticaret+hizmet alanı" olarak belirlendiği, planlama alanında dava konusu taşınmazın bulunduğu yapı adasından 7 metrelik yol ile ayrılan bir alanın ada bazında "ticaret alanı" olarak düzenlendiği, bir kısım sosyal donatı alanlarının komşuluğunda bulunan uygun alanlarda da parsel bütününde "ticaret+hizmet alanı" olarak planlanan kısımların bulunduğu anlaşılmıştır.
Hal böyle iken, İdare Mahkemesi kararına dayanak alınan bilirkişi raporunda, dava konusu parsel, meydan alanı ile ilişkilendirilerek bu alanlar için öngörülen "ticaret+hizmet alanı" kullanımının dava konusu parselde öngörülmemesinin planlama esasları ile şehircilik ilkelerine ters düştüğü yönünde görüş bildirmiş, plan bütününe yönelik ise değerlendirme yapılmamıştır.
Bir taşınmazın belirli bir amaca yönelik olarak teknik koşulları sağlamasının, o taşınmazın amacı, kapsamı, niteliği ve esasları ilgili mevzuata belirlenmiş olan imar planlarında da talep edilen amaca tahsis edilmesi sonucunu doğurmayacağı açıktır.
Dava konusu planlarda, sadece dava konusu parsel değil, parselin yer aldığı yapı adası ile birlikte bitişiğinde ve devamında bulunan diğer yapı adaları ve bu kısımların karşısında ve 30 metrelik yolun diğer tarafında bulunan yapı adaları bir bütün olarak "ticaret+konut alanı" olarak planlanmıştır.
Uyuşmazlık konusu planların dava konusu parsel bakımından iptaline karar verilmesi halinde, dava konusu parselin içinde bulunduğu yapı adasının bütünlüğü bozulacağı gibi plan bütünü ile de uyumsuzluğun söz konusu olacağı açıktır.
Davacı parseli, plan bütünü içerisinde çevre kullanımlarla uyumlu şekilde planlanmış olup, plan bütününden farklı olarak dava konusu parsele "ticaret+hizmet alanı" kullanım kararı getirilmesi planlama esaslarına ve şehircilik ilkelerine aykırı olacaktır.
Bu durumda, dava konusu parsel bakımından getirilen kullanım kararlarında planlama esaslarına, şehircilik ilkelerine ve mevzuata aykırılık bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Açıklanan nedenlerle dava konusu işlemin iptal edilen kısmında hukuka aykırılık, dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararında isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalıların temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kısmen reddine, kısmen dava konusu işlemin iptaline ilişkin, …. İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyiz edilen kısmının, 2577 sayılı Kanunun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine, 05/10/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.