Danıştay 6. Daire 2019/18251 Esas 2021/10806 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/18251
Karar No : 2021/10806

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: 17.03.2017 tarihinde onaylanan D-100 Karayolu ile Sahil Arasında Kalan Kısma Ait Nazım İmar Planının İstanbul ili, Pendik ilçesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaza ilişkin kısmının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; her ne kadar dava konusu parselde bulunan sağlık tesisinin kaldırılmasında, plan bölgesinde sağlık tesis alanlarının büyüklüğünün artırıldığı ve faaliyetin tahsisli bir alanda yürütülmesi nedeniyle bir sakınca bulunmadığı anlaşılsa da, uyuşmazlık konusu imar planının parçası olan ve dava konusu taşınmaz ile yakın çevresini içeren alanın "özel proje alanı" olarak belirlenmesine yönelik plan notunun, bölgenin nüfus ve trafik durumu da göz önüne alındığında toplam alanın ancak %30’unun düzenleme ortaklık payına (DOP) giren donatılara ayrıldığı, kalan alanın donatı dengesini daha da bozacak konut ve ticaret alanlarının bulunduğu gelir getirici fonksiyonlara ayrıldığı, ayrıca çıkacak inşaat alanı belirsiz olduğundan ve %30’luk DOP içine sokulan belediye hizmet alanı ve sosyal ve kültürel tesis alanı ile ortak alanların iyice azalacağı anlaşıldığından anılan parsel yönünden dava konusu nazım imar planının planlama esaslarına, şehircilik ilkelerine, imar mevzuatına ve kamu yararına uygun olmadığı sonucuna ulaşıldığı gerekçesiyle uyuşmazlık konusu parsele ilişkin kısmının iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: davacının taşınmazının da içerisinde bulunduğu alanın dava konusu nazım imar planında özel proje alanı olarak sınırlarının belirlendiği ancak planlanan alanda arazi kullanım kararlarına dair hiçbir gösterime yer verilmediği, arazi kullanım kararı geliştirilmediği, (konut, ticaret, hizmet ve donatı alanlarının nerede yer alacağı ve yoğunluklarının ne olacağı) tüm belirlemelerin uygulama imar planına bırakacak şekilde plan notu oluşturulduğu, bu haliyle nazım imar planının hukuki denetiminin imkansız kılındığı anlaşıldığından dava konusu planda davacıya ait parsel yönünden şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarına uyarlık bulunmadığı, Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği'nin 10. maddesi uyarınca Bakanlıkça ilan edilmeyen gösterimlerin planlarda uygulanma olanağı bulunmadığından ve gösterimlerde fonksiyon/işlev niteliğinde ''özel proje alanı'' şeklinde bir gösterime yer verilmediğinden plan fonksiyonu olarak bu gösterimin kullanılmasına da olanak bulunmadığı sonucuna ulaşıldığı gerekçesiyle anılan İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun gerekçeli reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacıya tahsis edilen taşınmazın, ilçenin gerek nüfus, gerek trafik ve gerekse yapılaşma açısından en yoğun olduğu bölgede kaldığı, hastane kliniklerinin bulunduğu bölgenin tahsis zamanında sağlık hizmetine uygun olduğu ancak ilçenin hızlı değişimi ve gelişimi neticesinde bu fonksiyonun tam tersine son derece işlevsiz bir hal aldığı, kaldı ki dava devam ederken İl Sağlık Müdürlüğü ile Pendik Belediye Başkanlığı arasında imzalanan protokol hükümlerine göre uyuşmazlık konusu parseldeki sağlık tesislerinin başka bir yere taşınmazının karalaştırıldığı, konusuz kalan davanın reddi gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'NİN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının gerekçesinin değiştirilerek onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Sağlık Bakanlığı'na tahsisli bulunan ve üzerinde Pendik Devlet Hastanesi İstasyon Polikinliklerinin bulunduğu İstanbul ili, Pendik ilçesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın bulunduğu alanın 17.03.2017 tarihinde onaylanan 1/5000 ölçekli Pendik İlçesi D-100 Karayolu ile Sahil Arasında Kalan Kısma Ait Nazım İmar Planı değişikliği ile ''özel proje alanı'' olarak planlanması üzerine davacı tarafından taşınmazın kullanım kararının ''sağlık tesis alanı'' olarak korunması gerektiği ileri sürülerek bu planın iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanunu'nun 5. maddesinin işlem tarihi itibariyle yürürlükte olan halinde; "nazım imar planı" varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak, hali hazır haritalar üzerine yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme, yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları gösteren ve uygulama imar planının hazırlanmasında esas olmak üzere düzenlenen detaylı bir raporla açıklanan ve raporu ile beraber bir bütün olan plan olarak, uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır.
14.06.2014 tarihli, 29030 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği'nin "Gösterim (lejand) teknikleri" başlıklı 10. maddesinde, her türlü mekansal planın, kendi kademesinin ve yapılış amacının gerektirdiği çizim ve gösterim tekniğine göre hazırlanacağı, planların Bakanlıkça belirlenen ve Ek-1 Gösterimler başlığı altında yer alan Ek-1a Ortak Gösterimler, Ek-1b Mekansal Strateji Planları Gösterimleri, Ek-1c Çevre Düzeni Planı Gösterimleri, Ek-1ç Nazım İmar Planı Gösterimleri, Ek-1d Uygulama İmar Planı Gösterimleri ve Ek-1e Detay Kataloğuna uygun olarak hazırlanacağı hükmüne, 21. maddesinin 11. fıkrasında; ''11) İmar planlarında, özel proje alanı olarak belirlenen yerlerde nüfus veya yapı yoğunluğu ile kullanım ve yapılaşmaya ilişkin kararlar belirtilir.
'' hükmüne yer verilmiştir.


HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlığın ''özel proje alanı'' lejandı çerçevesinde incelenmesinde;
Dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planında; davacının taşınmazını da kapsayan bir kısım alanın ''ÖPA'' (Özel Proje Alanı) olarak tanımlandığı, bunun dışında arazi kullanım kararlarına ilişkin hiçbir gösterime yer verilmediği, plan notlarında bu alan içerisinde çok farklı kullanım türlerinin yer alabileceğinin belirtildiği ancak bunların yerinin 1/1000 ölçekli uygulama imar planı aşamasında belirleneceğinin düzenlendiği görülmüştür.
Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği'nin Ek-1ç gösterimlerinde 1/5000 ölçekli nazım imar planı lejandlarında "özel proje alanı" adı altında bir lejand gösterimine (sembolüne) yer verilmemiş yalnızca ''Planlama Sınırlarına'' ilişkin gösterimler başlığı altında ''özel proje alanı sınırının'' nasıl gösterileceği düzenlenmiş ise de plancılar tarafından, planlanan mekanın öznel niteliğinin gereği olarak, yönetmelik ekinde belirtilen (lejand) gösterimler dışında, plana özgü lejand üretilebilmesi mümkündür.

Bu itibarla, Bölge İdare Mahkemesi kararının Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği'nin 10. maddesi gereği Bakanlıkça ilan edilmeyen gösterimlerin planlarda uygulanma olanağı bulunmadığından ve gösterimlerde fonksiyon/işlev niteliğinde ''özel proje alanı'' şeklinde bir gösterime yer verilmediğinden plan fonksiyonu olarak bu gösterimin kallanılmasına olanak bulunmadığı yolundaki gerekçesi isabetli bulunmamıştır.
Uyuşmazlığın ''özel proje alanı'' kullanım kararı yönünden incelenmesine gelince;
Dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğine ait plan notlarının ''II-Özel Hükümler 1. Planlama Sınırları 1.2. Özel Proje Alanı Sınırı başlığı altında; ''Özel proje alanındaki arazi kullanım kararları, kentsel tasarım ölçeğinde yapılacak çalışmalar neticesinde (bölgenin tarihsel özellikleri ve yöreye özgü geleneksel mimari sürekliliklerini dikkate alan, çağdaş ve çevresi ile her boyutta uyumlu yapıların olduğu, monoblok yapı kütlesine dayalı olmayan parçalı ve gerekirse kademeli mimari düzenlemeler yapıldığı) 1/1000 ölçekli uygulama imar planı aşamasında belirlenecektir. Bu alandaki Emsal=2.00'yi ve Yençok=36.50m. geçmemek koşuluyla konut, ticaret, donatı ve hizmet fonksiyonları yer almakla birlikte söz konusu alanda oluşacak toplam inşaat alanının minimum %30'u kadar bölgenin ihtiyacı olan donatı alanları da (park alanı, meydan, otopark, Belediye Hizmet Alanı, sosyal ve kültürel tesis alanları vb.) ayrılacaktır. Doğal zemin kotu altında yapılacak otoparklar emsale dahil değildir.'' şeklinde düzenlemeye yer verildiği görülmüştür.
Mevzuat hükmünde yer alan tanıma göre nazım imar planları; bir bölgenin gelecekteki nüfus ve işgücü tahmin ve dağılımlarına bağlı olarak alacağı formu, sosyal donatı alanlarını içerecek şekilde bölgenin gelişme yönlerini, ana ulaşım sistemine ait bilgileri göstermek suretiyle arazi parçalarının kullanma şekillerini belirleyen planlardır. Bu planlarda yerleşmenin gelişme yönü, büyüklüğü ve arazi kullanımlarının fonksiyonel dağılımı ve genel yoğunlukları belirlenmekte ve alt ölçekteki uygulama imar planları da ancak nazım imar planları esaslarına göre çizilebilmektedir.
Bakılan uyuşmazlıkta, dava konusu nazım imar planı değişikliği ile getirilen ''özel proje alanı'' içerisinde plan notları ile yer alabileceği belirtilen ancak planda ayrıca gösterilmeyen kullanım kararlarının, trafik yükü, kullanıcı ve yapı yoğunluğu gibi planlama alanına farklı etkileri olan çok sayıda kullanım türünü içerisinde barındırdığı görülmüş, her birinin niteliği gereği alt ve üst bölgeye getireceği trafik yükü ile sosyal ve teknik altyapı ihtiyacının birbirinden çok farklı olduğu anlaşılmıştır.
Bu durumda, planlama alanına birbirinden farklı etkileri bulunan çok sayıda kullanım türünün ''özel proje alanı'' işlevi içerisinde yer alması ve herhangi bir öznel kullanım belirlenmemesi nedeniyle, bu kullanımların şehircilik ile planlama ilkelerine ve kamu yararına uygunluğu yönünden denetim yapılmasının imkansız hale geldiği, taşınmazın hangi kullanımla gelişeceğinin tamamen 1/1000 ölçekli uygulama imar planına bırakılmasının nazım imar planının 3194 sayılı Kanundaki tanımı ve planlama teknikleri ile bağdaşmadığı, dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planının bu haliyle alt ölçekli uygulama imar planına altlık oluşturmaktan uzak olduğu sonucuna ulaşıldığından, dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planında bu yönleriyle hukuka uyarlık bulunmamıştır.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptali yolunda İdare Mahkemesince verilen karara karşı yapılan istinaf başvurusunun gerekçeli reddi yolunda Bölge İdare Mahkemesince verilen kararda sonucu itibariyle isabetsizlik görülmemiştir.


KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun gerekçeli reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın, yukarıda belirtilen gerekçe ile ONANMASINA,
3. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın ... İdare Mahkemesine gönderilmesine, 06/10/2021 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.