MAHKEMESİ :İŞ MAHKEMESİ

DAVA :Davacı vekili, davacı işçinin kıdem ve ihbar tzminatının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Yerel mahkeme, isteği hüküm altına almıştır.
Hüküm süresi içinde davalı ...Ş. avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I
A) Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, davacının kablo bağlama işinde davalı ... şirketinin ihale ile işini yüklenen diğer davalının işçisi olarak çalıştırıldığını, iş sözleşmesinin haksız feshedildiğini, izin kullandırılmadığını belirterek, davacı işçinin kıdem ve ihbar tazminatının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
B) Davalı Cevabının Özeti:
Davalı ... ... A.Ş. vekili;... A.Ş. ile diğer davalı ... ...ünikasyon Ltd. Şti. arasında imzalanan sözleşmede ilçe ve köylerin santral sahalarında erişim şebekesi ve altyapı işlerinin yapılması konusunda anlaşıldığını, bu sözleşmede şirketin ihale makamı olduğunu, davacının ise diğer davalı şirketin işçisi olduğunu, bu nedenle davalı şirket yönünden davanın husumetten reddi gerektiğini, davacı sigortasız çalıştırıldığını iddia etse de ... ... İl Müdürlüğünün yazıları ile ... firmasının ...’ya ödenmeyen prim borcu bulunmadığının bildirildiğini, buradan da sigortasız işçi çalıştırılmadığının tespit edildiğini, davacının tüm çalışma süresi boyunca sigortasız çalıştırılmasının ve Türk ...’a veya ...’ya başvuru yapmamış olmasının hayatın olağan akışına ters düştüğünü, şayet bu süre içerisinde ... firmasında çalışmış ise bu duruma bilerek katlanan davacının kendi kusurundan yararlanamayacağı gibi sadece tanık ifadelerine dayanılarak şirketin sorumlu tutulamayacağını savunurken, diğer davalı ise yargılamayı takip etmemiştir.
C) Yerel Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece yapılan yargılama sonunda tazminat ve alacakların belirlenmesine esas hizmet süresi yönünden tanık beyanı esas alarak ve davacının görevi ve yaptığı işler, davalılar arasındaki sözleşme içeriği dikkate alındığında davalı ... ... A.Ş"nin asıl işveren olduğu ve dava konusu alacaklardan diğer davalı ... ... ltd şti ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olduğu kabul edilerek, davacının alt işveren ... ... Ltd Şti işçisi olarak asıl işveren Türk ... A.Ş ne ait işlerde sigorta kaydı yapılmaksızın çalıştığı, davalı işverence iş akdinin haklı neden ile yapıldığı iddia ve ispat edilemediği, davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazandığı gerekçesi ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
D) Temyiz:
Karar davalı ... şirket vekili tarafından cevap nedenleri ile temyiz edilmiştir.
E) Gerekçe:
1. Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre davalı ... şirketi vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2. İş ve sosyal güvenlik hukuku kurallarının uygulanmasında, kamu müdahalesinin somutlaştığı temel iki kurum; iş denetimi ve iş yargısıdır. İş hukuku ilkeleri temelinde iş hukuku kuralları çerçevesinde, içtihat ve öğretinin katkısı ile aleni yargılama sonucu hakkın yerine getirilmesi, sosyal devlet ilkesinin gere­ğidir. Bu nedenle iş hukukunun kamu düzenini ilgilendiren yönü unutulmamalıdır.
İş yargısında tazminat ve alacaklara esas süre ve ücret tartışmalı olduğunda, iş hukukunun belirtilen kamusal yanı nedeni ile resen araştırma ilkesinin devreye girmesi kaçınılmazdır. Re’sen araştırma ilkesi daha çok basitlik ve çabukluk ilkelerini sağlamaya yönelik olup, tarafların dayanmasına gerek duyulmadan hakimin dava ile ilgili delilleri re’sen toplayabilmesini, özel veya resmi kuruluşlardan belge ve bilgilerin bir yazı ile getirtilebilmesini ifade eder. Uygulamada re’sen inceleme yöntemleri olarak bazı bilgi ve belgelerin taraflardan veya ilgili diğer yerlerden istenmesi ve uyuşmazlığa ilişkin, işlem ve sicil dosyaları ile diğer mahkemelerce verilen kararların getirilmesi önemli bir yer tutmaktadır. Öte yandan keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılması da en çok başvurulan re’sen inceleme yöntemlerinden birisidir.
Diğer taraftan 6100 sayılı HMK.’un 31. Maddesinden hakimin aydınlatma görevi düzenlenmiş ve “Hâkimin, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddî veya hukukî açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabileceği; soru sorabileceği; delil gösterilmesini isteyebileceği” belirtilmiştir. Bu nedenle hizmet süresinin taraflar arasında çekişmeli olduğu durumda tespitinin aydınlatma görevi kapsamında kaldığı kabul edilmelidir.
Ayrıca iş yargısında hukuki fiil olan çalışma olgusunun davacı işçi tarafından her türlü delille kanıtlanması, karşılığı ücretin ise işveren tarafından kesin delillerle ödendiğinin ispat edilmesi esastır. Hizmet süresi yönünde tanık beyanı esas alınacak ise tanıkların davalı veya komşu işyerinde çalışan bordro tanığı olmalarına önem verilmelidir.
Somut uyuşmazlıkta mahkemece tazminata esas süre yönünden davacının aynı konumda çalışan iki tanığının beyanı dikkate alınmıştır.
Dosya içeriğine ve emsal Dairemizce incelenen aynı yer iş mahkemelerince verilen kararlardaki dava dosyalarına göre asıl işveren olarak kabul edilen davalı ... A. Şirketi birincisi 01.07.1996-31.12.2001, ikincisi ise 03.06.2002-27.03.2006 tarihlerini kapsayan Santral sahalarında telefon şebekesi (…. Kablo tesisi, abone tesisi, aktarma gibi ) işlerin kısım kısım veya tamamının yapılması ile malzemesinin temin edilmesi işini imzalanan ... İhale Sözleşmesi ile diğer davalıya vermiştir.
İhale sözleşmesi veya ekleri şartnamede işin kaç işçi ile yapılacağı incelenmediği gibi bu işte çalıştırılacak işçilerin listesinin asıl işverene bildirilip bildirilmediği, davacının bu listede yer alıp almadığı, iki sözleme süresi arasında sözleşme konusu hizmetin devam edip etmediği, bu dönemde çalışmanın gerçekleşip gerçekleşmediği, davacının kabul edilen dönemde kayıtlı çalışması var ise bu kaydın davalı alt İşveren ... şirketine ait olup olmadığı veya başka bir işveren ise bu sürenin tazminat ve alacakların hesaplanmasında hesap dışı bırakılıp bırakılmadığı da araştırılmamıştır.
Somut bu maddi ve hukuki olgulara göre resen araştırma ve aydınlatma ilkeleri kapsamında; Davalılar arasındaki sözleşmeler, sözleşmelerin ekleri, davalı ... şirketinin o dönem işçi bildirim cetvelleri kurumdan ve varsa sözleşmeler kapsamında çalışan işçi sayısı ve listesi getirtilmeli, davacının bu listelerde olup olmadığı araştırılmalı, yoksa sözleşme kapsamına göre hizmetin kaç işçi ile yapılabileceği gerekirse bilirkişi incelemesi ile belirlenmeli, dönem bildirim bordrolarında bulunan bordro tanığı veya davalı asıl işverenin bu işte çalışan işçileri tanık olarak dinlenmeli, davalılar arasındaki sözleşmelerin bitim ve başlangıç tarihi arasındaki sürede hizmetin yapılıp yapılmadığı, davacının kayda göre başka işyerinde çalışması var ise bu kaydın hangi işveren ait olduğu, hizmet süresinde sayılıp sayılmayacağı açıklığa kavuşturulmalı ve davacının kayıt dışı çalışması duraksamaya yer vermeyecek şekilde anılan sözleşmelerdeki hizmete geçip geçmediği belirlenmelidir. Eksik inceleme ve yetersiz tanık anlatımı ile davacının sigortasız davalılar arasındaki sözleşmeye konu hizmette çalıştığının kabulü hatalıdır.
F) Sonuç:
Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı nedenden dolayı BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine 09.09.2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.