MAHKEMESİ : ANKARA BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 20. HUKUK DAİRESİ



TÜRK MİLLETİ ADINA


Taraflar arasında görülen davada Ankara 3. Fikri ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesince verilen 28/03/2017 tarih ve 2016/56 E. - 2017/128 K. sayılı kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, istinaf isteminin kabulüne dair Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 20. Hukuk Dairesi"nce verilen 19/09/2018 tarih ve 2017/1417 E. - 2018/901 K. sayılı kararın Yargıtay"ca incelenmesi davacı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Davacı vekili, müvekkilinin Esen Basın Yayın Dağıtım Paz. Ltd. Şti. ile “9. Sınıf Matematik Üçrenk Soru Bankası” kitabına ilişkin olarak, diğer davalı yazarlar ile birlikte telif haklarının devrine ilişkin sözleşme imzaladığını, müvekkilinin kendi isminin yer aldığı kitap basımlarından telif ücretini aldığını, ancak daha sonra davalıların söz konusu kitap içeriğini aynen muhafaza ederek yeni ISBN numarası alarak 2013, 2014 ve 2015 yıllarında müvekkilinin ismini de yazarlar arasından çıkartıp yeni kitap gibi yayımlandığını, her iki kitapta çoğu sorunun aynen yer aldığını, soruların sadece yerlerinin değiştirildiğini, soruların bir kısmında, soru kalıplarının aynen korunarak, sayıların veya harflerin veya kelimelerin değiştirildiğini, eser sahipleri arasında kâr ve zararın paylaştırılmasına ilişkin yazılı bir sözleşme olmadığından, kâr ve zararın eşit paylaştırılması gerektiğini, 25.09.2012 tarihinde düzenlenen telif hakkı devir sözleşmesinde, beş yıl süre ile yazarların başka bir yayınevi kanalı ile kendi adlarına aynı tür kitapları yayınlayamayacağının, kitabın sözleşme süresi içerisinde bitmesi durumunda yapılacak yeni sözleşmede tarafların bu sözleşmedeki haklarının korunmasının esas alınacağının belirtildiğini, bu kapsamda 2013/VIII baskı tarihli eserin, bir önceki 9. sınıf ders kitabından uzaklaşamadığından yeni bir baskı olarak değerlendirilemeyeceğini ileri sürerek, tecavüzün men"ini ve hükmün ilanını, şimdilik 3 kat telif tazminatı bedeli 10.000 TL ile manevi tazminat bedeli 20.000 TL’nin, haksız fiil tarihi olan her basım tarihinden işleyecek reeskont avans faizi ile birlikte davalılardan müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalılar vekili, davacının yazar olarak yer aldığı “9. Sınıf Matematik Üçrenk Soru Bankası” adlı eserin Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Başkanlığının 01.02.2013 tarih ve 9 sayılı kararı ile birlikte güncelliğini yitirdiğini, 2013 yılı bakımından yeni mevzuata uygun olarak %50 oranında yeni baştan yazılıp güncellenerek basılmasının gerektiğini, müfredat değişikliklerine uygun olarak yeniden ele alınıp değiştirilen her kitap için yeni bir ISBN numarası alınıp, baskı öncesinde yazarlarla yeniden sözleşme yapılmasının gerektiğini, eserin yenilenmiş baskısında birlikte çalışmama kararının 2013 yılı başında davacıya bildirilip, eserin eski baskısı için hazırladığı sorular ayrılarak kendisine teslim edildiğini, davacıya gönderilen sorular dışında gözden kaçan, kendisine ait olduğunu düşündüğü başka soru olup olmadığının sorulduğunu, kendisinin de gönderilen sorular dışında, eski kitapta başka sorusunun olmadığını beyan ettiğini savunarak, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Mahkemece, tüm dosya kapsamına göre, davaya konu “9. Sınıf Matematik Üçrenk Soru Bankası" adlı yayının bir bütün olarak veya yayın içeriğindeki soruların, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında “ilim ve edebiyat eseri” veya “eser” olmadığı, bu bağlamda davaya konu yayının FSEK kapsamında koruma bulamayacağı, davaya konu yayın veya yayın içeriği eser olmamakla birlikte, şayet koşulları mevcut ise Türk Borçlar Kanunu veya Türk Ticaret Kanunu kapsamında haksız fiil, haksız rekabet, hükümlerine göre korunma imkanının bulunduğu, bununla birlikte 2012 basım tarihli inceleme konusu yayının, davacı ile davalı yazarlar tarafından ortaklaşa olarak hazırlandığı, ancak davaya konu bu yayında yer alan soruların her birinin hangi yazar/yazarlar tarafından ve kaç adet olarak hazırlandığının belli olmadığı, söz konusu yayınlar üzerindeki çoğaltma ve yayma niteliğindeki tasarruf yetkilerinin davalı yayınevine ait olduğu, bahse konu yayınların içeriğindeki soruların oluşturulmasından yayınevinin değil, yazarların sorumlu bulunduğu, davaya konu yayın içeriğindeki soruların daha önceki yıllarda davalılarca hazırlanan ve davalı yayınevince yayımlanmış olan aynı nitelikteki kitaplarda da yer aldığı, davaya konu 2012 tarihli yayında yer alan sorulardan hangilerinin tek başına davacı tarafınca üretildiğinin davacı tarafça ortaya konulamaması nedeniyle bahse konu soruların davalı yazarlarca 2013, 2014 ve 2015 tarihli güncelleştirilmiş yayınlarda aynen veya değiştirilerek kullanıldığı iddiasının da açıklığa kavuşturamadığı, ayrıca Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulunca alınan kararlar doğrultusunda ortaya çıkan müfredat değişiklikleri doğrultusunda, davaya konu yayının 2012 yılı baskısında hak sahibi yayınevince veya yayınevinin sözleşme yaptığı yazarlarca değişiklikler yapılmasının, söz konusu yayının güncelliğini ve geçerliliğini korumak amacıyla zorunlu olduğu, bu kapsamda somut vakıada haksız fiil veya haksız rekabet hükümlerinin uygulanmasına da yer olmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Karara karşı davacı vekili tarafından istinaf yoluna başvurulmuştur.
Ankara Bölge Adliye Mahkemesince, tüm dosya kapsamına göre, 2012 basım tarihli “9. Sınıf Matematik Üçrenk Soru Bankası” adlı kitabın giriş kısmında yazarların ..., ... ve ... olduğu, dava konusu 2013, 2014 ve 2015 basım tarihli “9. Sınıf Matematik Üçrenk Soru Bankası” adlı kitaplarda ise davacının adının yazar olarak belirtilmediği, 2012 basım tarihli kitapta yer alan 1.341 adet sorunun 2013, 2014 ve 2015 tarihli kitaplarda da kullanıldığı, ancak bahse konu 1.341 adet sorunun 927 adedinin davalı yayınevi tarafından daha önceki yıllarda yayımlanan, davalı yazarlara ait 13 adet kitapta da aynı şekilde yer aldığı, 2012 basım tarihli kitaptaki 235 adet sorunun ise ana kurgu aynı olmakla birlikte, kullanılan rakamlar, harfler ve terimler değiştirilmek suretiyle 2013, 2014 ve 2015 tarihli kitaplarda da bulunduğu, ancak bu soruların da benzerlerinin davalı ... Ltd. Şti. tarafından daha önceki yıllarda yayımlanan ve davalı yazarlara ait 13 adet kitapta da yer aldığı, davacı vekilinin itirazları dikkate alınarak yeninden bilirkişi raporu alındığı, ancak bu raporda da ilk derece mahkemesince alınan rapora paralel olarak dava konusu kitap içindeki soruların her yerde karşılaşılabilen, sahibinin hususiyetini taşımayan, daha önce yayımlanmış metinlerinde geçen isim, sıfat ve objeler ile özel isimlerin değiştirilerek ifade edilmesiyle oluşturulduğu, dolayısıyla davacının FSEK kapsamında talep edebileceği bir hakkının bulunmadığının mütalaa edildiği ve bu görüşün Dairece de benimsendiği, davacının TBK"nın haksız fiil veya TTK"nın haksız rekabet hükümlerine göre talepte bulunma imkanına gelince; esasen davacı vekilince sunulan dava dilekçesinde sadece FSEK"e dayanıldığından, davacının anılan hükümlere göre korunamayacağının kabulü gerekse de bir an için aksi düşünüldüğünde dahi, 2012 basım tarihli inceleme konusu yayının, davacı ile davalı yazarlar tarafından ortaklaşa hazırlandığı ve dava konusu 2013 ve devamı baskılarda bu yayında yer alan soruların büyük çoğunluğunun kullanıldığı ancak, 2013 ve devamı baskıların, Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulunca alınan kararlar doğrultusunda, ilköğretim veya ortaöğretimde yapılan müfredat değişiklikleri gözetilerek, davalılarca büyük oranda yeniden yazılıp güncellendiği, buna ilaveten davaya konu yayın içeriğindeki soruların, daha önceki yıllarda davalı yayınevi dahil birçok yayınevince yayımlanmış olan aynı nitelikteki kitaplarda da aynen yer aldığı, sonuç olarak davacının hak iddia ettiği 2012 tarihli yayında yer alan ve 2013 ve devamı baskılarda kullanılan soruların, tek başına davacı tarafından üretilmiş olduğunun davacı tarafça kanıtlanamadığı, bu nedenle haksız fiil veya haksız rekabet hükümlerine göre de hak iddia edilemeyeceği, her ne kadar tüm bu nedenler ilk derece mahkemesi kararının gerekçesiyle aynı olsa da duruşma açılıp inceleme yapılarak yazılı sonuca varıldığından davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesinin kararının kaldırılarak yeniden hüküm kurulması gerektiği gerekçesiyle; davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile Ankara 3. Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesinin 28.03.2017 gün ve 2016/56 E. - 2017/128 K. sayılı kararının kaldırılmasına, davacının davasının reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı, davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
1- Dava dosyası içerisindeki bilgi ve belgelere, Bölge Adliye Mahkemesi kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına göre davacı vekilinin aşağıdaki bent kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.
2- Dava eserden doğan telif hakkına tecavüzün önlenmesi ile 5846 sayılı Kanunun 68. maddesi gereği üç kat maddi ve manevi tazminat istemine ilişkin olup, ilk derece mahkemesi tarafından yazılı şekilde davanın reddine karar verilmiş, Bölge Adliye Mahkemesince yeniden yapılan yargılama ve alınan bilirkişi raporuna göre yazılı gerekçeyle ilk derece mahkemesi hükmünün kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmiştir.
5846 sayılı FSEK"in 2/1. maddesi uyarınca, sahibinin hususiyetini yansıtması şartıyla herhangi bir şekilde dil ve yazıyla ifade olunan eserler ilim ve edebiyat eseri kapsamında korunmaktadır. Bu kapsamanda özgün matematik soru ve cevaplarının da ilim ve edebiyat eseri olarak dikkate alınması gerekmekte olup, Mahkemece matematik soru ve cevaplarının eser mahiyetinde olmadığına ilişkin değerlendirmeyle karar verilmesi doğru olmamıştır.
Kanun"un birlikte eser sahipliğini düzenleyen 10. maddesindeki, "Birden fazla kimsenin iştirakiyle vücuda getirilen eserin ayrılmaz bir bütün teşkil etmesi halinde, eser sahipliğinin onu vücuda getirenlerin oluşturduğu birliğe ait olacağı, bir sözleşmede veya hizmet şartlarında veya eser meydana getirildiğinde yürürlükte olan herhangi bir yasada aksi öngörülmediği takdirde eser üzerindeki hakların eser sahipliğini oluşturan gerçek veya tüzel kişiler tarafından kullanılacağı ve eser sahiplerinden her birinin, birlik menfaatlerine tecavüz edildiği takdirde tek başına hareket edebileceği" yönündeki düzenleme karşısında davaya konu soru bankası kitaplarında hangi soruların davacı tarafından hazırlandığının ispat edilemediğine dair gerekçe de yerinde olmamıştır.
Ayrıca İlk Derece Mahkemesi ve Bölge Adliye Mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi raporlarında, davacının da yazarları arasında yer aldığı "9. Sınıf Matematik Üçrenk Soru Bankası" isimli eserin 2012 yılı baskısındaki 1341 adet sorunun davaya konu 2013 vesonraki yıllarda yapılan baskılarda da aynen yer aldığı, bunlardan 927 adedinin davacının yazarları arasında olmadığı önceki baskılardaki sorularla birebir aynı olduğu, geriye kalan 414 sorunun 235 adedinin önceki baskılarda yer almamakla birlikte ana kurgu aynı kalmak kaydıyla önceki baskılarda yer alan sorulara benzerlik gösterdiği tespit edilmiş ise de, davaya konu 2013 ve sonraki yıllarda yapılan baskılarda yer alan diğer sorular hakkında bir değerlendirmede bulunulmamış, 235 sorunun da hususiyet arz edip etmediğinin tespiti için içerisinde matematik alanında bir uzmanın da bulunduğu bilirkişi heyetinden rapor alınmamıştır.Şu halde, içlerinde alan uzmanının da olduğu bilirkişi heyeti vasıtasıyla, davacıların birlikte eser sahibi olduğu 2012 baskısında olup davaya konu 2013 ve sonraki yıllarda yapılan baskılarda da yer alan 1341 sorudan yukarıda anıldığı üzere davacının yazarı olmadığı eserlerdeki sorularla aynı olan 927 soru haricindeki 414 sorunun 5846 sayılı Kanun kapsamında hususiyet arz edip etmediği tespit edilerek, hususiyet arz ettiğinin tespiti halinde davacının bu sorular üzerinde mali ve manevi haklarının da bulunduğunun kabulüyle değerlendirme yapılarak karar verilmesi gerekirken İlk Derece Mahkemesince davanın reddine yönelik kararın kaldırılıp yeniden esas hakkında davanın reddine karar verilmiş olması doğru görülmediğinden bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Yukarıda (1) nolu bentte açıklanan nedenle, davacı vekilinin sair temyiz itirazının REDDİNE, (2) nolu bentte açıklanan nedenle, davacı vekilinin temyiz isteminin kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA, HMK"nın 373/2. maddesi uyarınca dava dosyasının Bölge Adliye Mahkemesi"ne gönderilmesine, ödediği peşin temyiz harcının isteği halinde temyiz eden davacıya iadesine,
21.10.2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.