Danıştay 13. Daire 2021/1216 Esas 2021/3261 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2021/1216
Karar No : 2021/3261

DAVACI : … Enerji Üretim A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Kurumu
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU :
Davacı şirketin Balıkesir ili, Bandırma ilçesinde, 70 MW kurulu gücünde, Atares-1 Rüzgâr Enerji Santrali (RES) projesi için yaptığı üretim lisansı başvurusunun, Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) Genel Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı yazısı kapsamında sisteme bağlantı ve sistem kullanımına ilişkin olumsuz görüşü, … tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararı ve Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği'nin 38. maddesinin 11. fıkrası ile 10. maddesinin 2. fıkrası gereğince reddine ilişkin … tarih ve … sayılı Kurul kararının iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Davalı idareye 28/04/2006 tarihinde lisans başvurusunda bulunulduğu, bu başvurunun 31/05/2006 tarihli Resmî Gazete'de yayımlandığı ve aynı bölgede rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisi kurmak isteyen diğer tüzel kişilerin duyuru tarihinden itibaren 10 (on) iş günü içerisinde başvuru yapmaları gerektiğinin belirtildiği, bu süre içerisinde başka başvuru yapılmadığından projenin sahada tekli başvuru olarak kaldığı, projeye ilişkin TEİAŞ'ın 26/05/2008 tarihli yazısıyla uygun bağlantı görüşü verildiği ve bağlantı noktası olarak Orhaneli Trafo Merkezi'nin (TM) gösterildiği, ancak davalı idarenin üzerine düşeni yaparak lisans vermesi gerekirken başvuruyu reddettiği, 5784 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten sonra da TEİAŞ'ın aynı trafo merkezi için uygun bağlantı görüşünü tekrarladığı, Kurul'un … tarih ve … sayılı kararıyla başvuru usulünün değiştirildiği, anılan Kurul kararının iptali istemiyle dava açıldığı belirtilmek suretiyle bağlantı noktasının aynı trafo merkezi olarak bildirildiği, bunun üzerine dava konusu Kurul kararının alındığı, daha önce uygun bağlantı görüşü verilmesine karşın sonradan hangi gerekçelerle uygun bulunmadığının anlaşılamadığı, yıllarca bekletilen projenin bu şekilde reddedilmesinin hukuka aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

DAVALININ SAVUNMASI :
Davacı şirketin ilk bağlantı görüşünün oluşturulduğu 03/12/2007 tarihinden bağlantı görüşünü kabul edip revize edilmiş bilgi ve belgelerini sunduğu 23/06/2008 tarihine kadar TEİAŞ tarafından oluşturulan bağlantı görüşlerini kabul etmeyerek zaman kaybına neden olduğu, bu arada 26/07/2008 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan 5784 sayılı Kanun ile rüzgâr enerjisine dayalı lisans başvurularının değerlendirilmesine yönelik yeni bir yol haritasının oluşturulduğu, bilâhare, inceleme ve değerlendirme aşamasında olan tüm lisans başvurularına ilişkin … tarih ve … sayılı Kurul kararının alındığı, buna göre, TEİAŞ tarafından rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisi bağlanabilir kapasitesi olarak 13/02/2009 tarihinde ve daha öncesinde oluşturulan uygun bağlantı görüşlerine ait kapasitelerin birleştirilerek toplam bağlanabilir kapasitenin trafo merkezi gerilim seviyesi bazında ilan edilmesine karar verildiği ve bu kapsamda başvuru sahiplerinin bilgi formlarında yer alan bilgilere ilişkin yapmaları gereken değişikliklerin belirtildiği, davacı şirketin projeye 18 km mesafede Karacabey TM'de 54 MW Yüksek Gerilim (YG) kapasitesi bulunmasına rağmen, Orhaneli TM'yi tercih etmesi ve böylelikle Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği'nin (Yönetmelik) 38. maddesinin üçüncü fıkrasının (f) bendindeki kriteri sağlayamaması nedeniyle uygun görüş verilmediğinin TEİAŞ tarafından belirtildiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Dava konusu işlemin iptali gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI …'IN DÜŞÜNCESİ : Dava; davacı şirket tarafından, Balıkesir ili, Bandırma ilçesinde, 70 MW kurulu gücünde, Atares-1 RES projesi için yapılan üretim lisansı başvurusunun, TEİAŞ Genel Müdürlüğü'nün … günlü, … sayılı yazısı kapsamında sisteme bağlantı ve sistem kullanımına ilişkin olumsuz görüşü, … günlü, … sayılı Kurul kararı ve Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği'nin 38. maddesinin 11. fıkrası ile 10. maddesinin 2. fıkrası gereğince reddedilmesine ilişkin … günlü, … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararının iptali istemiyle Danıştay Onüçüncü Dairesi'nin E:2010/3608 nosuna kayden açılmış olup; anılan Dairece verilen 24/02/2015 tarih ve E:2010/3608, K:2015/734 sayılı kararla davanın reddedildiği; bu kararın temyiz ve karar düzeltme aşamalarından geçerek kesinleşmesinden sonra, davacı tarafça, Anayasa Mahkemesi'ne yapılan … nolu bireysel başvuru neticesinde, Anayasa Mahkemesi Birinci Bölümünce 10/03/2021 tarihinde ihlâl kararı verilerek, yeniden yargılama yapılmak üzere karar örneğinin gönderildiği görülmekle, 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 50. maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları uyarınca Dairesince yeniden esas kaydı yapılan dava dosyası, ihlâl kararı doğrultusunda incelenerek işin gereği düşünüldü.
Mülga Lisans Yönetmeliği'nin "Sisteme erişim ve sistem kullanım hakları" kenar başlıklı 38. maddesinin ilgili kısmı şöyledir:

"(1) Gerçek veya tüzel kişilerin, iletim ve/veya dağıtım sistemine bağlantı ve sistem kullanım taleplerinin, ilgili mevzuat gereğince müstakil olarak iletim ve/veya dağıtım faaliyetini yürütmekle görevli TEĐAŞ ve/veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından eşit taraflar arasında ayrım gözetilmeksizin karşılanması zorunludur.
(...)
(3) Gerçek veya tüzel kişilerin, TEĐAŞ veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından işletilmekte olan iletim ve/veya dağıtım sistemlerine bağlantısı ve/veya sistem kullanımı hakkında;
a) Bağlantı yapılması öngörülen tarihte, bağlantı yapılmak istenen noktada şebekenin teknik özelliklerinin yetersiz olması,
(...)
d) Bağlantı yapılması öngörülen tesisin projesinde, gerilim düşümü, harmonik, elektromanyetik girişim, fliker seviyesi gibi değerlerin, şebekeye giriş veya çıkış noktasında ve iletim ve/veya dağıtım kademelerinde, ilgili mevzuatta belirlenen sınırları karşılamaması durumu,
e) Bağlantı yapılması öngörülen tesisin, sistem elektrik enerjisinin kalitesini, ilgili mevzuatta yer alan standartların dışına çıkarması durumu,
f) Rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisi bağlantı taleplerinde; talep edilen bağlantı noktasına oranla ekonomik açıdan daha uygun ve daha düşük sistem kaybı sağlayan bağlantı noktası bulunması durumu,
hariç, olumsuz görüş verilemez.
(4) TEĐAŞ veya dağıtım sistemini işleten tüzel kişilerin sisteme bağlantı ve sistem kullanımı hakkındaki olumsuz görüşlerinin gerekçelendirilmiş olması ve bu gerekçelerin Kurul kararıyla uygun bulunması esastır.
(...)
(11) Yerli doğal kaynaklar ile yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesislerine, TEĐAŞ ve/veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından, sisteme bağlantı yapılmasında öncelik tanınır. Rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisi kurmak üzere yapılan lisans başvurusu kapsamında talep edilen bağlantı noktası için TEĐAŞ ve/veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi tarafından üçüncü fıkra çerçevesinde olumlu görüş oluşturulamaması hâlinde, lisans başvurusu Kurul kararıyla reddedilir ve lisans başvurusunda bulunan tüzel kişinin özel direk hat kurma talebi dikkate alınmaz." şeklindeki hükümlere yer verilmiştir.
Uyuşmazlık konusu işlemin tesisine yol açan Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun … tarihli, … sayılı kararıyla; "İnceleme ve değerlendirme aşamasında olan tüm lisans başvurularına ilişkin olarak;
a) TEİAŞ tarafından; rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisi bağlanabilir kapasitesi olarak 13 Şubat 2009 tarihinde ve daha öncesinde oluşturulan uygun bağlantı görüşlerine ait kapasitelerin birleştirilerek toplam bağlanabilir kapasitenin trafo merkezi gerilim seviyesi bazında ilan edilmesine,
b) TEİAŞ’ın ilanını müteakip, 10 iş günü içerisinde, başvuru sahipleri tarafından TEİAŞ’ın ilan ettiği trafo merkezleri kapasiteleri esas alınarak ilk başvuru bilgi formlarında yer alan;
1) "Öngörülen sisteme bağlantı noktası ve gerilim seviyesi" ile ilgili bilgileri değiştirebileceğinin bildirilmesine;
2) Türbin yerlerini değiştirmemek kaydıyla tesis toplam kurulu gücünü, ilan edilen trafo merkezlerinin gerilim seviyesi kapasitesine kadar düşürmesi gerektiğinin bildirilmesine;
3) Birden çok bağlantı noktası ve/veya gerilim seviyesi talep edenler ile bağlantı noktası belirsiz olanların tek bir bağlantı noktası ve gerilim seviyesi bildirmesine;
4) Bilgilerle ilgili olarak, 2 ve 3. madde kapsamında değişiklik talebinde bulunmayan başvuru sahiplerinin lisans başvurularının Kurul kararıyla reddedileceğinin bildirilmesine;
5) Bilgilerle ilgili olarak, değişiklik gerekmeyen başvurulara ilişkin olarak ilk başvurudaki bilgi formunun esas alınmasına" karar verildiği görülmektedir.
Dava dosyasının incelenmesinden; davacı şirketin 28/04/2006 tarihinde davalı idareye yaptığı başvuru ile toplam kurulu gücü 70 MW olan Atares-1 RES projesi için 49 yıl süreyle lisans verilmesini talep ettiği, söz konusu lisans başvurusunun 31/05/2006 tarih ve 26184 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak, aynı bölgede rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisi kurmak isteyen diğer tüzel kişilerin lisans alabilmek üzere on iş günü içerisinde Kuruma başvuru yapabileceklerinin belirtildiği, verilen sürede başkaca bir başvurunun yapılmadığı, TEİAŞ'ın … tarih ve … sayılı yazısıyla, davacı şirketin sunmuş olduğu projenin 70 MW olarak yaklaşık 58 km enerji iletim hattı ile Orhaneli TM'nin 154 kV barasına bağlantısının uygun bulunduğu; yukarıda yer verilen Kurul kararının tebliği sonrasında şirket tarafından, öngörülen sisteme bağlantı noktası ve gerilim seviyesinin Orhaneli TM 154 kV olarak belirtilmek suretiyle başvuru yapıldığı, yapılan değerlendirme sonucunda davacı şirketin projesine 18 km mesafede Karacabey TM'de 54 MW YG kapasitesi mevcut olduğundan bahisle TEİAŞ'ın … tarih ve …sayılı yazısıyla bağlantı talebinin uygun görülmediği, Kurul'un … tarih ve … sayılı kararıyla TEİAŞ'ın olumsuz görüşünün uygun bulunduğu, dava konusu Kurul kararıyla da davacı şirketin lisans başvurusunun reddedildiği görülmektedir.
Yukarıda yer verilen 18/02/2010 tarihli Kurul kararı dikkatle incelendiğinde; ilgili şirketlerce bağlantı noktası belirlenirken, belirtilen trafo merkezlerinin gerilim seviyesi ile tesisin üretim kapasitesinin dikkate alınması gerektiği açık olup; davacı tarafça bağlantı talep edilen Atares-1 RES projesinin kurulu gücünün 70 MW olacağı, öncesinde davacı şirketçe bağlantı noktası olarak 25 km mesafedeki 30 MW gücündeki Akçalar TM belirtilmişken, TEİAŞ tarafından üretim kapasitesi değerlendirilerek Orhaneli TM'nin önerildiği ve davacı şirketçe bağlantı noktası olarak bu TM olacak şekilde projenin değiştirildiği, TEİAŞ'ın uygun görüş verdiği hâlde; dava konusu işleme dayanak alınan görüşünde ise sadece yakınlık kriteri esas alınarak uygun bağlantı noktası olarak Karacabey TM'nin belirtildiği, Karacabey TM'nin ise 54 MW gücünde olduğu dikkate alındığında; anılan Kurul kararıyla belirlenen ilkelere uyum sağlayabilmek için şirketin üretim kapasitesini düşürmek zorunda kalması nedeniyle oluşacak üretim kaybının ekonomik değeri gibi başkaca faktörlerin hesaba katılmadığı; bir başka anlatımla Lisans Yönetmeliği'nin 38/3-f maddesinde yer verildiği şekilde; talep edilen bağlantı noktasına oranla Karacabey TM'nin ekonomik açıdan daha uygun olduğuna ilişkin karşılaştırmalı kâr-zarar dengesinin ortaya konulduğu bir değerlendirmenin yapılmadığı açık olup, dava konusu kararın yetersiz değerlendirmeye dayandığı, bu nedenle hukuka ve mevzuata aykırı olduğu sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu kararın iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 50. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca ihlâli ve sonuçlarını ortadan kaldırmak için Dairemizce yeniden yargılama yapılmasına karar verildiğinden, Dairemizin 24/02/2015 tarih ve E:2010/3608, K:2015/734 sayılı kararı kaldırılarak Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Davacı şirketin 28/04/2006 tarihinde toplam kurulu gücü 70 MW olan Atares-1 RES projesi için 49 yıl süreyle lisans verilmesini talep ettiği, söz konusu lisans başvurusunun 31/05/2006 tarih ve 26184 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak, aynı bölgede rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisi kurmak isteyen diğer tüzel kişilerin lisans alabilmek üzere 10 (on) iş günü içerisinde başvuru yapabileceklerinin belirtildiği, verilen sürede başkaca bir başvurunun yapılmadığı, TEİAŞ'ın … tarih ve … sayılı yazısıyla, davacı şirketin sunmuş olduğu projenin 70 MW olarak yaklaşık 58 km enerji iletim hattı ile Orhaneli TM'nin 154 kV barasına bağlantısının uygun bulunduğu anlaşılmaktadır.
TEİAŞ'ın … tarih ve … sayılı yazısıyla, davacı şirketin 150 MW'lık projesinin 30 MW olarak 25 km 1272 MCM enerji iletim hattı ile Akçalar TM'nin 154 kV barasına bağlantısının uygun bulunduğu;
TEİAŞ'ın … tarih ve … sayılı yazısıyla… tarih ve … sayılı yazılarıyla bildirilen görüşleri geçerli olmakla birlikte, yapılan inceleme sonucunda, şirketin 150 MW'lık projesinin Karacabey TM'nin 154 kV barasına yaklaşık 13 km 1272 MCM enerji nakil hattı ile bağlantısının uygun bulunduğu;
TEİAŞ'ın … tarih ve … sayılı yazısıyla, 150 MW'lık Atares-1 Projesinin 30 MW olarak 25 km 1272 MCM enerji iletim hattı ile Akçalar TM'nin 154 kV barasına bağlantısı yerine, 70 MW olarak yaklaşık 58 km 1272 MCM enerji iletim hattı ile Orhaneli TM'nin 154 kV barasına yönlendirilmesinin; 150 MW'lık Atares-2 Projesinin 100 MW olarak yaklaşık 60 km enerji iletim hattı ile Gemlik TM'nin 154 kV barasına bağlantısının uygun bulunduğu;
TEİAŞ'ın … tarih ve …sayılı yazısıyla, 1 Kasım öncesi rüzgâr santrali başvuruları için verdikleri olumlu bağlantı görüşlerinin geçerli olduğunun belirtildiği;
TEİAŞ'ın … tarih ve … sayılı yazısıyla, iletim sisteminin mevcut tahsis edilmiş kapasiteler üzerine geliştirildiği, bunun için önceden görüş verilmiş başvuruların yok sayılmasının mümkün olmadığı, ayrıca 01/11/2007 başvuruları için gerek TM bazında gerekse bölge ve sistem bazında bağlanabilir rüzgâr santrali kapasiteleri hesaplanırken, 01/11/2007 öncesi tekli projeler için verilmiş uygun bağlantı görüşlerinin TM ve bölge bazında var kabulü ile yapıldığı hususunun davalı idareye bildirildiği görülmektedir.
Daha sonra, aralarında Atares-1 RES projesinin de olduğu inceleme ve değerlendirme aşamasında bulunan 722 adet rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisinin iletim sistemine bağlantısı için TEİAŞ tarafından … tarih ve … sayılı yazısıyla oluşturulan bağlantı görüşünde, davacı şirketin projesine 18 km mesafede Karacabey TM'de 54 MW YG kapasitesi mevcut olduğundan bahisle bağlantı talebinin uygun görülmediği, … tarih ve … sayılı Kurul kararıyla TEİAŞ'ın olumsuz görüşünün uygun bulunduğu, dava konusu Kurul kararıyla da davacı şirketin lisans başvurusunun reddi üzerine söz konusu Kurul kararının iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Dava konusu Kurul kararının iptali istemiyle Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'na karşı açılan dava, Dairemizin 24/02/2015 tarih ve E:2010/3608, K:2015/734 sayılı kararıyla reddedilmiştir. Bu karara karşı, davacı şirket tarafından yapılan temyiz başvurusu sonucunda Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 03/02/2016 tarih ve E:2015/2719, K:2016/141 sayılı kararıyla Dairemizin anılan kararı onanmıştır. Davacı şirketin onama kararına karşı yaptığı karar düzeltme istemi de, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 15/03/2018 tarih ve E:2016/4060, K:2018/1048 sayılı kararıyla reddedilmiştir.
Bunun üzerine, davacı şirket tarafından, RES projesi için yapılan üretim lisansı başvurusunun reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada, esasa etkili iddialarının karşılanmaması ve sadece idarece sunulan bilgiler uyarınca karar verilmesi nedenleriyle silahların eşitliği ve çelişmeli yargılama ilkelerinin ihlâl edildiği iddialarıyla 04/09/2018 tarihinde Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuruda bulunulmuştur.
Başvuru neticesinde Anayasa Mahkemesi'nce verilen … tarih ve … sayılı kararla, "(...) Buna göre Daire kararında, mevzuatın ilgili kısımları yönünden ve idarenin Dairenin ara kararlarına verdiği görüşler açısından bir değerlendirme yapılmadığı, yine yargılama aşamalarında dile getirilen iddialar ile kararın düzeltilmesi aşamasında sunulan ve içerik itibarıyla kararda karşılanması gereken hususlar taşıyan belgelere yönelik de açıklamada ve gerekçelendirmede bulunulmadığı görülmüştür. Bu kapsamda, başvurucu tarafından ileri sürülen iddia ve belgelerin karar sonucunu etkileyebilecek nitelikte olmasına karşın, bu hususlara yönelik hiçbir değerlendirmede bulunulmaması ve idarenin görüşüne üstünlük tanınarak hüküm kurulması, başvurucunun davalı idareye nazaran zayıf bir konuma düşürülmesi sonucunu doğurmuştur. Bu durum bir bütün olarak yargılamanın hakkaniyetini zedelemiştir." gerekçesine yer verilmek suretiyle Anayasa’nın 36. maddesinde kurala bağlanan adil yargılanma hakkı kapsamındaki silahların eşitliği ve çelişmeli yargılama ilkelerinin ihlâl edildiği sonucuna varılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:

ESAS YÖNÜNDEN:
İLGİLİ MEVZUAT:
İşlemin tesis edildiği tarihte yürürlükteki hâliyle, 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'nun 1. maddesinde, Kanun'un amacının; elektriğin yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetli ve çevreye uyumlu bir şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması için, rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösterebilecek, mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir elektrik enerjisi piyasasının oluşturulması ve bu piyasada bağımsız bir düzenleme ve denetimin sağlanması olduğu belirtilmiş; 5. maddesinin altıncı fıkrasının (a) bendinde, bu Kanun hükümlerini uygulamak Kurul'un görevleri arasında sayılmış; aynı maddenin yedinci fıkrasının (b) bendinde, lisanslara ilişkin onaylarla, bu Kanunda belirtilen sair onayları vermeye Kurul'un yetkili olduğu kurala bağlanmıştır.
Mezkur Kanun'un, "Lisans Genel Esasları ve Lisans Türlerinin" düzenlendiği 3. maddesine, 5784 sayılı Kanun'un 3. maddesi ile eklenen beşinci fıkrada da, rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisi kurmak üzere yapılmış veya yapılacak olan lisans başvuruları kapsamında, bu Kanun ile 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu kapsamında Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından yapılacak teknik değerlendirme ve ardından Kurum tarafından yapılacak değerlendirme sonucunda lisans almak için gerekli koşulları sağlayan başvuru sahiplerinin belirleneceği, yapılan belirleme sonucunda da aynı bölge ve/veya aynı trafo merkezi için birden fazla başvurunun bulunması durumunda, bu başvuruların Kurum tarafından TEİAŞ'a gönderileceği, TEİAŞ tarafından bu durumda olan başvurular arasından sisteme bağlanacak olanı belirlemek için yarışma yapılacağı, yapılan yarışmada TEİAŞ'a, işletmeye girdikten sonra yönetmelikle belirlenecek bir süre boyunca üretilecek kWh başına ödenecek en yüksek katkı payını teklif ve taahhüt eden başvuru sahibi belirlenerek yarışma sonuçlarının Kurum'a gönderileceği, lisans verilmesine ilişkin tüm hak ve yetkilerin Kurul'a ait olduğu, katkı payı gelirlerinin TEİAŞ tarafından münhasıran sisteme bağlanacak üretim tesisleri için gerekli iletim yatırımlarının finansmanında kullanılacağı, yarışmaya ve yarışma sonunda belirlenen katkı payının ödenmesine ilişkin usul ve esasların TEİAŞ tarafından hazırlanacak ve Kurum tarafından onaylanacak yönetmelikle düzenleneceği belirtilmiştir.
İşlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği'nin 5. maddesinde, lisans, bir tüzel kişinin piyasada faaliyet gösterebilmek için Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'ndan almak zorunda olduğu yetki belgesi olarak tanımlanmış; 9. maddesinde, inceleme ve değerlendirmeye alınan üretim, otoprodüktör ve otoprodüktör grubu lisansı başvuruları hakkında Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından, kurulacak üretim
tesisinin iletim ve/veya dağıtım sistemine bağlantısı ve sistem kullanımı hakkında TEİAŞ ve/veya üretim tesisinin bulunduğu dağıtım bölgesindeki dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiden görüş isteneceği ve konu hakkındaki görüşlerin bildirim tarihinden itibaren kırkbeş gün içerisinde sonuçlandırılarak Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'na sunulacağı; 10. maddesinde, Kurum tarafından yapılan inceleme ve değerlendirmenin Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'na sunulacağı ve lisans başvurusunun Kurul kararıyla sonuçlandırılacağı; 38. maddesinin birinci fıkrasında, gerçek veya tüzel kişilerin, iletim ve/veya dağıtım sistemine bağlantı ve sistem kullanım taleplerinin, ilgili mevzuat gereğince müstakil olarak iletim ve/veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından eşit taraflar arasında ayrım gözetilmeksizin karşılanmasının zorunlu olduğu; aynı maddenin üçüncü fıkrasında, gerçek veya tüzel kişilerin, TEİAŞ veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından işletilmekte olan iletim ve/veya dağıtım sistemlerine bağlantısı ve/veya sistem kullanımı hakkında hangi hâllerde olumsuz görüş verileceği kurala bağlanmış; bu maddeye 21/10/2009 tarih ve 27383 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Yönetmeliğin 2. maddesiyle yapılan değişiklikle eklenen (f) bendinde, rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisi bağlantı taleplerinde; talep edilen bağlantı noktasına oranla ekonomik açıdan daha uygun ve daha düşük sistem kaybı sağlayan bağlantı noktası bulunması durumunda olumsuz görüş verileceği öngörüldükten sonra, aynı maddenin dördüncü ve beşinci fıkralarında, TEİAŞ veya dağıtım sistemini işleten tüzel kişilerin sisteme bağlantı ve sistem kullanımı hakkındaki olumsuz görüşlerinin gerekçelendirilmiş olmasının ve bu gerekçelerin Kurul kararıyla uygun bulunmasının esas olduğu, sistem bağlantı ve sistem kullanımı hakkındaki olumsuz görüşlerin gerekçelerinin Kurum tarafından yapılan veya yaptırılan inceleme sonucunda, objektif teknik kriterlere dayanmaması nedeniyle Kurul tarafından uygun görülmemesi hâlinde, TEİAŞ veya dağıtım sistemini işleten lisans sahibi tüzel kişilerin bağlantı ve sistem kullanım anlaşmalarını imzalamakla yükümlü olduğu belirtilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davacı şirketin Anayasa Mahkemesi'ne yaptığı bireysel başvuru sonucunda, silahların eşitliği ve çelişmeli yargılama ilkelerinin ihlâl edildiğine ilişkin karar gereğince ihlâlin ve sonuçlarının ortadan kaldırılmasına yönelik her iki ilkeye uygun yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.
Silahların eşitliği ilkesi, davanın taraflarının usûle ilişkin haklar bakımından aynı koşullara tâbi tutulması ve taraflardan birinin diğerine göre daha zayıf bir duruma düşürülmeksizin iddia ve savunmalarını mâkul bir şekilde mahkeme önünde dile getirme fırsatına sahip olması anlamına gelmekte, bu usûl güvencesi, uyuşmazlığın her iki tarafına da savunmasının temel dayanağı olan delilleri sunma imkânı tanınmasını kapsamaktadır. (Ali Tulumcu, B. No: 2017/18458, 10.02.2021)
Adil yargılanma hakkının içinde yer alan ve silahların eşitliği ilkesinin tamamlayıcısı olan çelişmeli yargılama ilkesi ise, bir hukuk ya da ceza davasında tüm taraflara, mahkemenin kararını etkilemek amacıyla ulusal yargının bağımsız bir mensubu tarafından bile olsa gösterilen kanıtlar ve sunulan görüşlerle ilgili bilgiye sahip olma ve bunlarla ilgili görüş bildirebilme hakkının tanınmasıdır. (DOĞRU Osman/NALBANT Atilla, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Açıklama ve Önemli Kararlar, Cilt: I, s. 637)
Bu kapsamda, Dairemizce yeniden yapılan işbu yargılama da, "silahların eşitliği" ve "çelişmeli yargılama" ilkelerinin gereklerinin yerine getirilmesi, neticede TEİAŞ tarafından davacı şirkete önce farklı tarihlerde uygun bağlantı görüşü verildiği hâlde, sonra olumsuz bağlantı görüşü verilmesinin hukuka uygun olup olmadığı hususunun açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.
Bu noktada, Anayasa Mahkemesi'nin ihlâl kararı göz önünde tutularak, uyuşmazlığın çözümlenebilmesi için gerekli görüldüğünden, Dairemizin 24/05/2021 tarihli ara kararıyla,
… Kurumu'ndan;
1- TEİAŞ'ın Atares-1 RES projesi için verdiği 09/06/2010 tarihli olumsuz bağlantı görüşü bağlayıcı olmadığı hâlde, söz konusu görüşün hangi gerekçe ve/veya gerekçelerle dikkate alındığının ayrıntılı olarak açıklanması,
2- TEİAŞ'ın olumsuz bağlantı görüşünün dikkate alınmasına ilişkin olarak varsa teknik inceleme raporu, müzekkere ve benzeri belgelerin gönderilmesi,
TEİAŞ Genel Müdürlüğü'nden;
1- Davacı şirketin Atares-1 RES projesinin enerji iletim hattı ile bağlanmasını talep ettiği Orhaneli TM'ye ilişkin olarak 26/05/2008, 13/02/2009 ve 25/12/2009 tarihlerinde uygun bağlantı görüşü verildiği hâlde, bu defa 09/06/2010 tarihinde bağlantı talebinin uygun bulunmamasının gerekçelerinin ayrıntılı olarak açıklanması,
2- Davacı şirketin Atares-1 ve Atares-2 RES projelerine ilişkin olarak hazırlattığı 14/02/2018 ve 20/02/2018 tarihli 2 adet Uzman Mütalaası'nın sunulup sunulmadığının, sunulmamışsa bu mütalaalar hakkındaki Kurum görüşlerinin ayrıntılı ve gerekçeli olarak açıklanması,
3- İşlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan Yönetmeliğin 38. maddesinin üçüncü fıkrasının (f) bendinde, rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisi bağlantı taleplerinde; talep edilen bağlantı noktasına oranla ekonomik açıdan daha uygun ve daha düşük sistem kaybı sağlayan bağlantı noktası bulunması durumu hariç, olumsuz görüş verilemeyeceği kurala bağlandığından, Atares-1 RES projesinin enerji iletim hattı ile Karacabey TM'ye bağlanması için ekonomik açıdan daha uygun ve daha düşük sistem kaybı şartlarının birlikte sağlandığına yönelik olarak gerekçelerin ayrıntılı olarak açıklanması,
4- Yönetmelikte belirtilen ekonomik açıdan daha uygun olma şartının kıstaslarının neler olduğunun, mesafenin tek başına ekonomik açıdan daha uygun olma şartının kıstası olarak kabul edilip edilmediğinin, ediliyorsa bunun gerekçelerinin varsa teknik inceleme raporu, bilimsel çalışma ve benzeri belgeler ile birlikte ayrıntılı olarak açıklanması,
5- Bağlantı görüşleri verilmeden önce Yönetmelikte belirtilen ekonomik açıdan daha uygun ve daha düşük sistem kaybı şartlarının objektif olarak ayrı ayrı nasıl değerlendirileceğine yönelik herhangi bir açıklama yapılıp yapılmadığının, yapılmışsa ve/veya yapılmamışsa bu şartların nasıl sağlanacağına ilişkin olarak değerlendirme kriterlerinin varsa yasal dayanaklarıyla birlikte ayrıntılı olarak açıklanması istenilmiştir.
Ara kararına cevaben Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'ndan alınan … tarih ve … sayılı yazıda; 722 adet projenin bağlantı talepleri ve trafo merkezlerindeki kapasiteleri, enterkonnekte bir sistem olan iletim şebekesinin gerekleri, tesis edilecek hatlarda oluşacak teknik kayıplar, tesis giderleri ve kamulaştırma giderleri dikkate alınarak Yönetmelikte belirtilen kriterlerin TEİAŞ'ın görüşü çerçevesinde değerlendirmeye tâbi tutulduğu, davacı şirketin talebinin reddedilmemesi hâlinde yarışmadan muaf tutulmuş olacağı, rüzgâr veya güneş enerjisine dayalı başvuruların talep edilen bağlantı noktasına oranla ekonomik açıdan daha uygun ve daha düşük sistem kaybı sağlayan bağlantı noktalarına yönlendirilmesi gerekliliğinin bütün başvurular için uygulandığı, Yönetmeliğin 38. maddesinin üçüncü fıkrasının (f) bendinin eşitler arasında ayrım gözetilmeksizin, kamu menfaatini ön plana alan ve sistem güvenilirliğini sağlama esaslı olarak tüm başvurulara uygulandığı vurgulanmıştır.
Yine, aynı karara cevaben TEİAŞ Genel Müdürlüğü'nden alınan … tarih ve … sayılı yazıda; Atares-1 ve Atares 2 RES projelerinin, 1 Kasım 2007 tarihinden önceki bir tarihte yapılan RES başvurusu olması niteliği/önceliği ortadan kalkarak Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nda inceleme ve değerlendirme aşamasında bulunan tüm lisans başvuruları ile birlikte yürütülen ortak değerlendirme sürecine dâhil olduğu, bu çerçevede, 2007-2009 döneminde söz konusu projeler için verilen uygun bağlantı görüşlerinin Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu nezdinde geçerlilik durumunun kalmadığı, Yönetmelikteki kriterlerin diğer RES başvuruları ile birlikte görüş için iletilen anılan projeler için de uygulanması gerektiği, hat güzergâhı bakımından benzer nitelikli ve bağlantı görüşüne ilişkin diğer bir ayırt edici özelliği bulunmayan projeler açısından hat uzunluğunun ekonomik gösterge olarak maliyet ve güç kaybını azaltan ortak bir değerlendirme kriteri olarak ele alındığı, bu kriter doğrultusunda, Atares-1 RES projesinin "Projeye 18 km mesafede Karacabey TM de 54 MW YG kapasite mevcut" açıklamasıyla birlikte olumsuz görüş olarak yer aldığı, 722 adet projenin ortak optimum, ayrım gözetmeyecek şekilde bir bağlantı görüşü oluşturulabilmesinin Yönetmelikteki kriter sayesinde sağlandığı, Atares-1 ve Atares-2 RES projelerinin veya genel anlamda kurulu güç bakımından santrallerin bağlantı görüşü üstünlüğüne ilişkin veya santrallerin üretecekleri enerji ile hat mesafesinin oranının ne olması gerektiği bakımından bir teknik/ekonomik analiz veya kritere ilgili mevzuatta yer verilmediği, bağlantı görüşleri oluşturulurken her bir başvurunun tekil olarak birbirinden bağımsız şekilde değerlendirilmediği belirtilmiştir.
Yukarıda aktarılan mevzuatın birlikte incelenmesinden, üretim tesisi bağlantı taleplerinde TEİAŞ veya dağıtım sistemini işleten tüzel kişilerin sisteme bağlantı ve sistem kullanımı hakkındaki olumsuz görüşlerinin gerekçeleriyle birlikte bu alanda düzenleme ve denetleme yetkisi bulunan Kurul'ca değerlendirileceği, söz konusu değerlendirme sonucunda Kurul'un bir karar almakla yükümlü olduğu, diğer bir anlatımla, sisteme bağlantı ve sistem kullanımı hakkında tek yetkili ve görevli organın Kurul olduğu anlaşılmaktadır.
Davacı şirketin lisans başvurusunun değerlendirilmesi aşamasında, … tarih ve … sayılı Kurul kararıyla, inceleme ve değerlendirme aşamasında bulunan tüm lisans başvurularına ilişkin olarak;
a) TEİAŞ tarafından; rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisi bağlanabilir kapasitesi olarak 13 Şubat 2009 tarihinde ve daha öncesinde oluşturulan uygun bağlantı görüşlerine ait kapasitelerin birleştirilerek toplam bağlanabilir kapasitenin trafo merkezi gerilim seviyesi bazında ilan edilmesine,
b) TEİAŞ’ın ilanını müteakip, 10 iş günü içerisinde, başvuru sahipleri tarafından TEİAŞ’ın ilan ettiği trafo merkezleri kapasiteleri esas alınarak ilk başvuru bilgi formlarında yer alan;
1) Öngörülen sisteme bağlantı noktası ve gerilim seviyesi ile ilgili bilgileri değiştirebileceğinin bildirilmesine,
2) Türbin yerlerini değiştirmemek kaydıyla tesis toplam kurulu gücünü, ilan edilen trafo merkezlerinin gerilim seviyesi kapasitesine kadar düşürmesi gerektiğinin bildirilmesine,
3) Birden çok bağlantı noktası ve/veya gerilim seviyesi talep edenler ile bağlantı noktası belirsiz olanların tek bir bağlantı noktası ve gerilim seviyesi bildirmesine,
4) Bilgilerle ilgili olarak, 2 ve 3. madde kapsamında değişiklik talebinde bulunmayan başvuru sahiplerinin lisans başvurularının Kurul kararıyla reddedileceğinin bildirilmesine,
5) Bilgilerle ilgili olarak, değişiklik gerekmeyen başvurulara ilişkin olarak ilk başvurudaki bilgi formunun esas alınmasına karar verilmiştir.
Davacı şirketin üretim lisansı başvurusuna yönelik … tarih ve … sayılı Kurul kararı gereğince, yeniden bağlantı görüşünün oluşturulabilmesi için diğer projelerle birlikte değerlendirilmesine esas alınan kriterlerin yer aldığı Yönetmeliğin 38. maddesinin üçüncü fıkrasının (f) bendinde, kural olarak rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisi kurmak üzere yapılmış üretim lisansı başvurularının bağlantı taleplerinin reddedilemeyeceği, ancak istisnaî olarak talep edilen bağlantı noktasına oranla ekonomik açıdan daha uygun ve daha düşük sistem kaybı sağlayan bağlantı noktası bulunması hâllerinin birlikte gerçekleşmesi hâlinde talebin reddedilebileceği, bu şartlardan her ikisinin de birlikte bulunmaması hâlinde ise başvurunun reddedilemeyeceği anlaşılmaktadır.
Eğer TEİAŞ tarafından bağlantı talebi reddediliyor ise, Yönetmeliğin 38. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca TEİAŞ'ın olumsuz görüşünü gerekçelendirmesi ve bu gerekçelerin de
Kurul tarafından uygun bulunması gerekmektedir. Ancak, somut uyuşmazlıkta, TEİAŞ'ın … tarih ve … sayılı yazısı ekinde yer alan tabloda gerekçe olarak "davacı şirketin projesine 18 km mesafede Karacabey TM'de 54 MW YG kapasitesi mevcut olduğundan bahisle bağlantı talebinin uygun görülmediği" belirtilmiş olup, daha düşük sistem kaybı gibi başkaca bir gerekçeye yer verilmemiştir. Bu durumda, TEİAŞ'ın olumsuz bağlantı görüşünde yalnızca iletim hattı uzunluğunu esas aldığının kabulü gerekmektedir.
Oysaki, Yönetmeliğin 38. maddesinin üçüncü fıkrasının (f) bendi kapsamında daha ekonomik olma şartı bakımından iletim hattı uzunluğu tek kriter olarak kabul edilemez. Aksi hâlde, alternatif bağlantı noktasının bulunmadığı durumlarda belli bir mesafenin üzerinde iletim hattı gerektiren başvurularda TEİAŞ'ın olumsuz görüş vermesi zorunluluğu doğar ki, bu durum Yönetmeliğin 38. maddesinin üçüncü fıkrasında tahdidî olarak sayılan hâller dışında olumsuz görüş verilemeyeceği kuralına aykırılık teşkil edecektir.
Diğer taraftan, ekonomiklik kriteri sadece yatırımın TEİAŞ açısından iletim hattı uzunluğu baz alınarak ekonomik olup olmaması şeklinde ele alınmamalı, ekonomiklik kriterini etkileyebilecek tüm hususlar değerlendirilerek bağlantının ekonomik olup olmayacağının gerekçeleriyle birlikte ortaya konulması gerekmektedir.
Bununla birlikte, TEİAŞ tarafından, Atares-1 RES projesinin enerji iletim hattı ile bağlanmasını talep ettiği Orhaneli TM'ye ilişkin olarak, Yönetmeliğin 38. maddesinin üçüncü fıkrasının (f) bendinin yürürlük tarihinden önce (26/05/2008 ve 13/02/2009 tarihlerinde) verilen uygun bağlantı görüşünün yürürlük tarihinden sonra da (25/12/2009 tarihinde) korunduğu anlaşılmaktadır. Ancak, … tarih ve … sayılı Kurul kararı doğrultusunda 722 adet proje ortak değerlendirmeye tâbi tutulmak suretiyle davacı şirketin lisans başvurusunun ekonomiklik kriteri üzerinden reddedildiği görülmektedir.
Bu durumda, Yönetmeliğin 38. maddesinin üçüncü fıkrasının (f) bendinde belirtilen ekonomik açıdan daha uygun ve daha düşük sistem kaybı kriterlerinin davacı şirket açısından objektif olarak ayrı ayrı değerlendirilmesi, yapılacak bu değerlendirme sonucunda şirketin lisans başvurusunun karara bağlanması gerekmektedir. Zira, 722 adet projenin ortak değerlendirilmesi neticesinde davacı şirketin projesinin Yönetmelikteki kriterleri karşılayıp karşılamadığı hususunun müphem kalmasının, daha önce birden çok defa uygun bağlantı görüşü verilmiş olan Orhaneli TM bağlantı noktası için bu defa olumsuz görüş verilmesinin izaha muhtaç olduğu açıktır.
Bu itibarla, davacı şirketin lisans başvurusunun, TEİAŞ tarafından "ekonomik açıdan daha uygun ve daha düşük sistem kaybı" kriterleri çerçevesinde tekil olarak incelenerek Atares-1 RES projesine yönelik bağlantı görüşü oluşturulması sonucunda karara bağlanması gerekirken, bu yönde herhangi bir inceleme yapılmadan diğer başvurularla birlikte ortak bir değerlendirme sürecine tâbi tutulmak suretiyle oluşturulan olumsuz bağlantı görüşü neticesinde söz konusu başvurunun reddine ilişkin dava konusu Kurul kararında hukuka uygunluk bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. … tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararının İPTALİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen ilk derece, temyiz ve karar düzeltme aşamalarında yapılan toplam …-TL yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
3. Kullanılmayan toplam …-TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davacıya iadesine,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'na temyiz yolu açık olmak üzere, 11/10/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.